REPETYTORIA BECKA Spadki i prawo rodzinne
Polecamy w tej serii: POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE POSTĘPOWANIE CYWILNE POSTĘPOWANIE KARNE PRAWO CYWILNE CZĘŚĆ OGÓLNA, wyd. 5 PRAWO HANDLOWE I GOSPODARCZE PRAWO KARNE PRAWO KONSTYTUCYJNE PRAWO PRACY PRAWO RZECZOWE, wyd. 5 ZOBOWIĄZANIA
Spadki i prawo rodzinne pytania kazusy tablice testy dr Joanna Ablewicz dr Małgorzata Łączkowska Wydział Prawa i Administracji UAM dr Anna Urbańska-Łukaszewicz Instytut Nauk Prawnych PAN dr Anna Natalia Schulz Instytut Nauk Prawnych PAN Emilia Rucińska-Sech WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2016
Pytania egzaminacyjne: Kazusy: Tablice: Stan prawny: 1 października 2016 r. Wydawca: Aneta Flisek Poszczególne części opracowali: Testy: Spadki: Emilia Rucińska-Sech Joanna Ablewicz Tomasz Sadurski, Sebastian Wawruch www.testy-prawnicze.pl Prawo rodzinne: Pytania egzaminacyjne: Dr Małgorzata Łączkowska: 56 109, 122 135, 137 143, 168 169, 224 225, 234 244 Dr Anna Natalia Schulz: 43 55, 136, 144 150, 170 214 Dr Anna Urbańska-Łukaszewicz: 42, 110 121, 151 167, 215 223, 226 233, 245 257 Kazusy: Dr Małgorzata Łączkowska: 11 17, 23 24 Dr Anna Natalia Schulz: 25 28, 33 42, 46 Dr Anna Urbańska-Łukaszewicz: 18 22, 29 32, 43 45, 47 49 Tablice: Dr Małgorzata Łączkowska: 30 41, 43 46 Dr Anna Natalia Schulz: 47, 49, 52 oraz 55 we współpracy z dr Anną Urbańską- -Łukaszewicz, 62 67 Dr Anna Urbańska-Łukaszewicz: 42, 48, 50 61, 68 73 Testy: www.testy-prawnicze.pl Wydawnictwo C.H.Beck 2016 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: PanDawer Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa ISBN 978-83-255-8807-6 ISBN e-book 978-83-255-8808-3
Spis treści Wykaz skrótów XI Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział 1. Spadki 1 Pytanie 1 41 Rozdział II. Prawo rodzinne 16 Pytanie 42 257 Część B. Kazusy Rozdział I. Spadki 183 Kazus 1. Zmiana postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku 183 Kazus 2. Zdolność do dziedziczenia 184 Kazus 3. Niegodność dziedziczenia 185 Kazus 4. Dziedziczenie zstępnych i małżonka, wydziedziczenie 187 Kazus 5. Dziedziczenie małżonka, rodziców i rodzeństwa 189 Kazus 6. Wady oświadczenia woli w testamencie 190 Kazus 7. Zachowek 192 Kazus 8. Testament własnoręczny 194 Kazus 9. Testament szczególny 196 Kazus 10. Oświadczenie spadkowe 198 Rozdział II. Prawo rodzinne 202 Kazus 11. Zawarcie małżeństwa 202 Kazus 12. Zawarcie małżeństwa 204 Kazus 13. Ogólne skutki małżeństwa 207 Kazus 14. Ogólne skutki małżeństwa 209 Kazus 15. Ustrój ustawowy 210 Kazus 16. Ustrój ustawowy 210
VI Spis treści Kazus 17. Ustrój ustawowy 214 Kazus 18. Podział majątku wspólnego 216 Kazus 19. Umowne ustroje majątkowe małżeńskie 218 Kazus 20. Umowne ustroje majątkowe małżeńskie 219 Kazus 21. Umowne ustroje majątkowe małżeńskie 220 Kazus 22. Przymusowy ustrój majątkowy 222 Kazus 23. Rozwód/separacja 224 Kazus 24. Macierzyństwo 227 Kazus 25. Ojcostwo męża matki 229 Kazus 26. Ojcostwo męża matki 230 Kazus 27. Ojcostwo męża matki 231 Kazus 28. Ojcostwo męża matki 232 Kazus 29. Uznanie ojcostwa 233 Kazus 30. Uznanie ojcostwa 234 Kazus 31. Ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa 234 Kazus 32. Sądowe ustalenie ojcostwa 236 Kazus 33. Władza rodzicielska 237 Kazus 34. Władza rodzicielska 239 Kazus 35. Władza rodzicielska 240 Kazus 36. Władza rodzicielska 241 Kazus 37. Władza rodzicielska 242 Kazus 38. Nazwisko dziecka 242 Kazus 39. Kontakty 244 Kazus 40. Kontakty 245 Kazus 41. Przysposobienie 246 Kazus 42. Przysposobienie 247 Kazus 43. Alimenty 249 Kazus 44. Alimenty 250 Kazus 45. Alimenty 252 Kazus 46. Opieka nad małoletnim, piecza zastępcza 253 Kazus 47. Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie 255 Kazus 48. Kuratela 257 Kazus 49. Kuratela 258 Część C. Tablice Rozdział I. Spadki 261 Tablica 1. Pojęcie spadku 261 Tablica 2. Otwarcie i nabycie spadku 262 Tablica 3. Tytuł do spadku 263 Tablica 4. Zdolność do dziedziczenia 264 Tablica 5. Niegodność dziedziczenia 264 Tablica 6. Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia 265 Tablica 7. Zasady dziedziczenia testamentowego 265 Tablica 8. Zasady dziedziczenia przy przysposobieniu 267
Spis treści VII Tablica 9. Dziedziczenie testamentowe przepisy ogólne 268 Tablica 10. Dziedziczenie testamentowe rodzaje testamentów 269 Tablica 11. Testament holograficzny (własnoręczny) 270 Tablica 12. Testament notarialny 271 Tablica 13. Testament allograficzny 272 Tablica 14. Testament ustny 272 Tablica 15. Testament podróżny 273 Tablica 16. Testament wojskowy 274 Tablica 17. Przepisy wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych 275 Tablica 18. Powołanie spadkobiercy 276 Tablica 19. Umowa dostawy 277 Tablica 20. Zapis windykacyjny 278 Tablica 21. Polecenie 279 Tablica 22. Wykonawca testamentu 280 Tablica 23. Zachowek 281 Tablica 24. Zasady obliczania zachowku 282 Tablica 25. Wydziedziczenie 283 Tablica 26. Przyjęcie i odrzucenie spadku 283 Tablica 27. Długi spadkowe 285 Tablica 28. Odpowiedzialność za długi spadkowe 286 Tablica 29. Stwierdzenie nabycia spadku 287 Rozdział II. Prawo rodzinne 289 Tablica 30. Formy zawarcia małżeństwa 289 Tablica 31. Podstawy unieważnienia małżeństwa 290 Tablica 32. Ogólne skutki majątkowe małżeństwa 292 Tablica 33. Mieszkanie rodzinne w ustroju wspólności ustawowej 293 Tablica 34. Składniki majątku osobistego (art. 33 KRO) 296 Tablica 35. Czynności prawne wymagające zgody współmałżonka (art. 37 KRO) 297 Tablica 36. Zgoda na dokonanie czynności z art. 37 KRO 297 Tablica 37. Sądowa ingerencja w sprawy związane z zarządem majątkiem wspólnym 298 Tablica 38. Odpowiedzialność za długi małżonków 298 Tablica 39. Ustanie ustroju ustawowego 300 Tablica 40. Zwrot nakładów i wydatków (art. 45 KRO) 303 Tablica 41. Umowne ustroje majątkowe 304 Tablica 42. Przymusowy ustrój majątkowy 306 Tablica 43. Przesłanki orzeczenia rozwodu (art. 56 KRO) 307 Tablica 44. Rozwód i separacja 308 Tablica 45. Zaprzeczenie macierzyństwa 310 Tablica 46. Ustalenie macierzyństwa 312 Tablica 47. Zaprzeczenie ojcostwa męża matki 312 Tablica 48. Ustalenie pochodzenia dziecka pozamałżeńskiego 313 Tablica 49. Uznanie ojcostwa przez mężczyznę 314 Tablica 50. Uznanie ojcostwa oświadczenia 315 Tablica 51. Rola kierownika urzędu stanu cywilnego w postępowaniu o uznanie ojcostwa (art. 73 KRO) 315
VIII Spis treści Tablica 52. Rola kierownika urzędu stanu cywilnego w postępowaniu o uznanie ojcostwa (art. 73 KRO oraz PrASC) 316 Tablica 53. Skutki prawne uznania ojcostwa 317 Tablica 54. Legitymacja w procesie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa 317 Tablica 55. Ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa 320 Tablica 56. Specyficzne reguły procesowe dla postępowania o ustalenie bezskuteczności uznania 320 Tablica 57. Przesłanki bezwzględnej nieważności uznania ojcostwa 321 Tablica 58. Legitymacja procesowa w procesie o sądowe ustalenie ojcostwa 322 Tablica 59. Proces o ustalenie ojcostwa specyfika postępowania 323 Tablica 60. Charakter wyroku stwierdzającego ojcostwo 323 Tablica 61. Skutki sądowego ustalenia ojcostwa 324 Tablica 62. Władza rodzicielska a prawo do kontaktów z dzieckiem 325 Tablica 63. Ingerencja sądu w sprawowanie władzy rodzicielskiej 326 Tablica 64. Władza rodzicielska, piecza zastępcza, opieka prawna nad małoletnim 328 Tablica 65. Piecza zastępcza organizacja 332 Tablica 66. Rodzinna piecza zastępcza a przysposobienie 332 Tablica 67. Przysposobienie 335 Tablica 68. Alimentacja pomiędzy małżonkami (art. 27 KRO) i byłymi małżonkami (art. 60 KRO) 340 Tablica 69. Alimentacja między pozostałymi członkami rodziny 342 Tablica 70. Świadczenia, które nie wpływają na zakres alimentacji 345 Tablica 71. Przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego (art. 13 KC) 346 Tablica 72. Kuratela 346 Tablica 73. Kuratela a opieka prawna 347 Część D. Testy Rozdział I. Spadki 349 Test 1. Spadki przepisy ogólne 349 Odpowiedzi do testu 1 442 Test 2. Dziedziczenie ustawowe 353 Odpowiedzi do testu 2 442 Test 3. Testament 357 Odpowiedzi do testu 3 442 Test 4. Powołanie spadkobiercy, zapis i polecenie oraz wykonawca testamentu 362 Odpowiedzi do testu 4 443 Test 5. Zachowek 366 Odpowiedzi do testu 5 443 Test 6. Przyjęcie i odrzucenie spadku 371 Odpowiedzi do testu 6 444 Test 7. Stwierdzenie nabycia spadku, poświadczenie dziedziczenia i ochrona spadkobiercy oraz odpowiedzialność za długi spadkowe 373 Odpowiedzi do testu 7 444 Test 8. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku oraz umowy dotyczące spadku _ 375 Odpowiedzi do testu 8 444 Rozdział II. Prawo rodzinne 378 Test 9. Małżeństwo zawarcie małżeństwa oraz prawa i obowiązki małżonków 378 Odpowiedzi do testu 9 445
Spis treści IX Test 10. Ustawowy ustrój majątkowy 387 Odpowiedzi do testu 10 445 Test 11. Umowne ustroje majątkowe oraz przymusowy ustrój majątkowy 392 Odpowiedzi do testu 11 446 Test 12. Ustanie małżeństwa i separacja 396 Odpowiedzi do testu 12 446 Test 13. Pokrewieństwo i powinowactwo 400 Odpowiedzi do testu 13 447 Test 14. Przysposobienie 421 Odpowiedzi do testu 14 449 Test 15. Obowiązek alimentacyjny 429 Odpowiedzi do testu 15 450 Test 16. Opieka i kuratela 433 Odpowiedzi do testu 16 450
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa EKPCz Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) KC Kodeks cywilny KK Kodeks karny Konstytucja RP _ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej KP Kodeks pracy KPC Kodeks postępowania cywilnego KPD Konwencja o prawach dziecka z 20.11.1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm.) KRO Kodeks rodzinny i opiekuńczy KSH Kodeks spółek handlowych LeczNiepłodU ustawa z 25.6.2015 r. o leczeniu niepłodności (Dz.U. z 2015 r. poz. 1087 ze zm.) PomAlimU ustawa z 7.9.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 169 ze zm.) PomSpołU ustawa z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 930 ze zm.) PostNielU ustawa z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 382 ze zm.) PPMU ustawa z 4.2.2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1792) PPRU ustawa z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1390) PrASC ustawa z 28.11.2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1741 ze zm.) PrUpad ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.) RPDU ustawa z 6.1.2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2086 ze zm.) RPOU ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 1648 ze zm.)
XII Wykaz skrótów SpółdzMieszkU _ ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1222 ze zm.) ŚwRU ustawa z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 114 ze zm.) WspRodzU ustawa z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 575) 2. Czasopisma Biul. SN Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U. Dziennik Ustaw Dz.Urz. UE Dziennik Ustaw Unii Europejskiej GSiP Gazeta Sądowa i Penitencjarna, OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna OSNCK Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna i Izba Karna OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Wok. Wokanda 3. Organy i instytucje ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych SA sąd apelacyjny SN Sąd Najwyższy SN (7) Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów TK Trybunał Konstytucyjny WE Wspólnoty Europejskie 4. Inne skróty art. artykuł m.in. między innymi nast. następne np. na przykład Nr numer pkt punkt post. postanowienie poz. pozycja r. rok tekst jedn. tekst jednolity tzw. tak zwany uchw. uchwała
Wykaz skrótów XIII ust. ustęp wyr. wyrok ww. wyżej wymieniony zas. praw. zasada prawna ze zm. ze zmianami zd. zdanie zob. pyt. zobacz pytanie
Część A. Pytania egzaminacyjne Rozdział 1. Spadki Pytanie 1. Co wchodzi w skład spadku w rozumieniu prawa cywilnego? Ustalając zakres spadku w rozumieniu prawa cywilnego należy pamiętać o następujących zasadach: 1) śmierć wywołuje także przekształcenia podmiotowe w stosunkach publicznoprawnych, dlatego ustalając następstwo prawne po śmierci osoby fizycznej trzeba mieć na uwadze nie tylko spadek i jego dziedziczenie na podstawie reguł kodeksowych, lecz także regulacje szczególne ze sfery stosunków publicznoprawnych (E. Gniewek, P. Machnikowski, Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2016, komentarz do art. 922 KC); 2) przejście ogółu praw i obowiązków majątkowych następuje z mocy ustawy, co oznacza, że dla dziedziczenia nie jest istotne, czy następca prawny miał świadomość powołania go do spadku; 3) spadek stanowią prawa (strona czynna spadku) i obowiązki (strona bierna spadku) majątkowe zmarłego; 4) oprócz długów powstałych przed otwarciem spadku, w skład spadku wchodzą także obowiązki, które nie istniały za życia spadkodawcy, a powstały albo w chwili jego śmierci, albo nawet po śmierci (art. 922 3 KC), np. koszty pogrzebu spadkodawcy, obowiązek dostarczenia dziadkom spadkodawcy środków utrzymania (art. 938 i 966 KC), obowiązek wydania małżonkowi spadkodawcy przedmiotów urządzenia domowego (art. 939 KC), obowiązek udostępnienia małżonkowi i innym osobom bliskim spadkodawcy korzystania z mieszkania i urządzenia domowego przez okres 3 miesięcy od otwarcia spadku (art. 923 1 KC); Spadki i prawo rodzinne, Repetytoria Becka Pytanie 1
2 Część A. Pytania egzaminacyjne 5) wyłączono z zakresu spadku prawa i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego (np. obowiązek alimentacyjny wynikający ze stosunków rodzinnoprawnych); 6) wyłączono z zakresu spadku również prawa lub obowiązki, które z chwilą śmierci spadkodawcy przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (np. członek spółdzielni może w deklaracji lub w odrębnym pisemnym oświadczeniu woli złożonym spółdzielni wskazać osobę, której spółdzielnia obowiązana jest po jego śmierci wypłacić udziały; prawo z tego tytułu nie należy do spadku, art. 16 3 PrSpółdz); 7) momentem decydującym o składnikach tworzących spadek w konkretnym wypadku jest chwila otwarcia spadku (art. 924 KC). Pytanie 2. W jaki sposób zabezpieczono potrzeby mieszkaniowe osób bliskich spadkodawcy? Zgodnie z art. 923 KC, małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu 3 miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Wszystkie osoby muszą jednak spełniać ustawowy warunek zamieszkiwania ze spadkodawcą do dnia jego śmierci oraz korzystania z mieszkania i urządzenia domowego. Uprawnienie to nie jest zależne od tego, czy osoby bliskie uzyskają w konkretnym przypadku status spadkobiercy. Rozrządzenie spadkodawcy wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne. Regulacja ta nie ogranicza uprawnień małżonka i innych osób bliskich spadkodawcy, które wynikają z najmu lokali lub ze spółdzielczego prawa do lokalu. Pytanie 3. Kiedy następuje otwarcie spadku? Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 KC). Za chwilę śmierci uznaje się tzw. śmierć mózgową, polegającą na trwałym i nieodwracalnym ustaniu funkcji pnia mózgu (art. 9 ust. 1 ustawy z 1.7.2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 793 ze zm.). Z chwilą otwarcia spadku, spadkobierca nabywa spadek. Moment otwarcia spadku jest decydujący dla określenia składników (aktywów i pasywów) majątku spadkowego oraz oznaczenia kręgu podmiotów, które mogą być następcami prawnymi danego spadkodawcy (zob. M. Pazdan, [w:] Pytania 2 3 Spadki i prawo rodzinne, Repetytoria Becka
Rozdział 1. Spadki 3 K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Warszawa 2013, s. 786 787). Pytanie 4. Jakie tytuły do dziedziczenia występują w Kodeksie cywilnym? Powołanie określonej osoby do spadku może wynikać z ustawy (dziedziczenie ustawowe) lub z testamentu (dziedziczenie testamentowe). Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Pytanie 5. Co jest warunkiem koniecznym wstąpienia potencjalnego spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego? Taka osoba musi posiadać zdolność do dziedziczenia, a więc zdolność stania się spadkobiercą: 1) osoba fizyczna musi żyć w chwili otwarcia spadku (art. 927 1 KC), przesłanki tej nie spełnia osoba fizyczna, która zmarła jednocześnie ze spadkodawcą; wyjątek ustanowiono wobec dziecka poczętego, a jeszcze nieurodzonego w chwili otwarcia spadku nasciturus ma bowiem warunkową zdolność do dziedziczenia, gdyż może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywy (art. 927 2 KC); 2) osoba prawna musi istnieć w chwili otwarcia spadku (art. 927 1 KC); zasada ta ma odpowiednie zastosowanie do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (art. 33 1 1 KC); wyjątek od zasady wyrażonej w art. 927 1 KC wprowadzono względem fundacji ustanowionej przez spadkodawcę w testamencie ma ona warunkową zdolność do dziedziczenia, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu (art. 927 3 KC). Pytanie 6. Kiedy spadkobierca jest niegodny dziedziczenia? Przyczyny niegodności ujęto w art. 928 1 KC w trzech grupach. Wyliczenie to jest wyczerpujące, stanowi katalog zamknięty. Spadki i prawo rodzinne, Repetytoria Becka Pytania 4 6
4 Część A. Pytania egzaminacyjne Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli: 1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy; 2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności; 3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku. Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. Pytanie 7. Jaką kolejność dziedziczenia przewiduje Kodeks cywilny? 1) W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych, jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. 2) W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice; udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. 3) W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych; jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. 4) W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych. 5) W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku (jeżeli Pytanie 7 Spadki i prawo rodzinne, Repetytoria Becka
Rozdział 1. Spadki 5 więc pasierb ma rodzica naturalnego, wówczas wyłączone jest jego dziedziczenie ustawowe po ojczymie lub macosze). 6) W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu. Pytanie 8. Czy przepisy o powołaniu do dziedziczenia z ustawy mają zastosowanie w stosunku do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji? Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji (art. 935 1 KC). Małżonek taki nie należy do żadnej z grup spadkobierców ustawowych, co nie stoi na przeszkodzie powołania go do dziedziczenia w testamencie. Pytanie 9. Jakie zasady dziedziczenia obowiązują przy przysposobieniu pełnym? Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jakby był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim. W wypadku gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, przepisu art. 936 2 KC nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych, a jeżeli takie przysposobienie nastąpiło po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, także względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa zostały w orzeczeniu o przysposobieniu utrzymane. Pytanie 10. Jakie zasady dziedziczenia obowiązują przy przysposobieniu niepełnym? Jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym (przysposobienie niepełne), stosuje się zasady poniższe: Spadki i prawo rodzinne, Repetytoria Becka Pytania 8 10