VIII Owies W przeciwieństwie do jęczmienia jarego, w krajowym rejestrze dominują odmiany rodzimej hodowli i są to w ponad 90% odmiany żółtoziarniste, jedna odmiana jest brązowoziarnista natomiast pięć odmian jest bez łuskowych. Owies jest gatunkiem o mniejszych wymaganiach glebowych, ale o dużych wymaganiach wodnych. Wysiewany w czystym siewie spełnia ważną rolę fitosanitarną w płodozmianie z dużym udziałem zbóż. Dobrze znosi uprawę po zbożach, sam zaś jest dobrym przedplonem. W województwie podlaskim owies uprawiany jest na niezmiennym poziomie i aktualnie wynosi 51,8 tys. ha, stanowiącej 10,9 % ogółu zasiewów. Owies może być uprawiany na glebach mniej żyznych, których w naszym województwie nie brakuje. Spośród wszystkich zbóż owies najsilniej reaguje na opóźniony siew, ale jest tolerancyjny na niskie ph gleby. Większość produkcji przeznaczana jest na pasze, niewielką ilość tego zboża wykorzystuje się w przemyśle spożywczym. Obok jęczmienia jest głównym składnikiem mieszanek zbożowych. Tabela 41. Owies badane odmiany w 2012 roku. Rok wpisania do KRO LZO 1 Krezus 2005 2008 2 Gniady 2007 3 Zuch 2008 2010 4 Bingo 2009 2011 5 Arden 2010 6 Haker 2010 7 Siwek *) 2010 8 Maczo *) 2010 9 Nagus *) 2011 *) o ziarnie nieoplewionym. Hodowca lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. 30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4
Tabela 42. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2012 r. Wyszczególnienie Krzyżewo Marianowo Osobne Podtrzcianka Kompleks glebowy 4 4 4 4 Klasa bonitacyjna gleby IV b IV b IV a III b ph gleby 5,0 6,4 5,5 5 Zasobność gleby mg/100 g P 2 0 5 K 2 0 Mg 17,0 12,9 3,1 Przedplon Groch siewny Ziemniaki Pszenżyto ozime ziemniaki Data siewu 28.03 02.04 10.04 11.04 Data zbioru 02.08 19.08 18.08 6.08 Nawożenie mineralne N kg/ha 60 90 70 80 P 2 0 5 kg/ha 60 40 60 40 K 2 0 kg/ha 90 60 80 90 Nawożenie dolistne l/ha Basfoliar 36 0,5 l. Insektycydy Sumi Alpha 050 EC Sumi Alpha 050 EC 0,25 l. 0,25 l. Herbicydy dawka Sekator 125 OD 0,15 l. Granstar 75 WG 20 g. Chwastox Turbo 340 SL 2 l. Fungicydy dawka 23,4 13,3 4,0 9,3 10,6 6,5 16,8 13,1 5,0
Krzyżewo Marianowo Osobne Podtrzcianka Średnia Odchylenie od wzorca % wzorca Tabela 43. Plon ziarna owsa w 2012 r. (dt. z ha) Wzorzec 71,4 83,3 54,8 51,2 71,7 x x 1 Krezus 78,8 81,8 58,6 50,5 71,1-0,7 99 2 Zuch 72,1 82,9 49,1 56,3 72,0 0,3 100 3 Bingo 63,3 85,2 56,8 46,8 72,1 0,4 101 4 Gniady **) 71,0 77,0 46,3 46,8 64,7-7,1 90 5 Arden 77,2 81,6 54,9 47,9 73,0 1,3 102 6 Haker 72,8 86,0 53,5 52,1 74,4 2,6 104 7 Siwek *) 63,5 62,3 37,3 46,7 53,1-18,6 74 8 Maczo *) 62,2 57,9 40,2 39,5 48,4-23,3 68 9 Nagus *) 55,8 61,2 42,3 49,8 51,2-20,5 71 wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką. *) o ziarnie nieoplewionym. **) brązowoziarnista. Tabela 44. Średnie wyniki plonowania odmian owsa w latach ( % wzorca). Rok Lata 2010 2011 2012 2010 12 2011 12 Wzorzec dt z ha 63,1 69,7 71,7 68,2 69,9 1 Krezus 99 98 99 99 99 2 Zuch 95 103 100 99 102 3 Bingo 106 98 101 102 100 4 Gniady **) 86 92 90 89 91 5 Arden 96 90 102 96 96 6 Haker 103 91 104 99 98 7 Siwek *) 57 72 74 68 73 8 Maczo *) 67 68 68 68 68 9 Nagus *) 72 71 x 72 Liczba doświadczeń 5 4 4 *) o ziarnie nieoplewionym. **) brązowoziarnista.
Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Masa tysiąca nasion Dojrzałość woskowa ***) Rdza źdźbłowa Septorioza liści Helmintosporioza Tabela 45. Ważniejsze cechy rolnicze odmian owsa i porażenie przez choroby w 2012 r. Choroby cm Skala 9 0 g dni Skala 9 0 Skala 9 0 Skala 9 0 Wzorzec 112 5,4 37,7 x 7,3 7,0 7,4 1 Krezus 106 6,2 35,7 204 7,5 7,1 7,3 2 Zuch 118 4,9 35,5 203 7,2 6,9 7,6 3 Bingo 111 5,2 42,0 202 7,2 7,0 7,3 4 Gniady **) 97 5,3 36,1 203 7,4 7,4 7,8 5 Arden 113 4,9 34,4 204 7,5 7,5 7,3 6 Haker 114 5,2 36,4 205 7,2 7,2 7,4 7 Siwek *) 104 3,7 25,6 203 6,9 7,2 7,9 8 Maczo *) 105 5,3 27,6 202 7,6 6,7 7,3 9 Nagus *) 113 4,2 27,2 202 7,0 7,4 7,7 Liczba doświadczeń 4 4 4 4 4 *) o ziarnie nieoplewionym **) brązowoziarnista. ***) Na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU.
Charakterystyka odmian (na podstawie listy opisowej odmian) KREZUS (2005). żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na rdzę wieńcową duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści przeciętna, na mączniaka dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. Udział łuski dość duży, masa 1000 ziarn dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość w stanie zsypnym mała. Zawartość białka mała, tłuszczu dość duża. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. GNIADY (2007). brązowoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską i bez łuski dość mały. Odporność na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści dość duża, na mączniaka średnia, na rdzę wieńcową dość mała. Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski mały, masa 1000 ziarn dość mała, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie dobre. Zawartości białka i tłuszczu mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ZUCH (2008). żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową duża, na rdzę źdźbłową i helmintosporiozę dość duża, na septoriozę liści przeciętna, na mączniaka dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania przeciętny. Ziarno o dość małym udziale łuski, średniej masie 1000 ziarn, przeciętnej gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i małej tłuszczu. Plon ziarna z łuską dość duży, bez łuski - duży. BINGO (2009). żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską duży, bez łuski bardzo duży. Odporność na mączniaka i rdzę wieńcową dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści przeciętna. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania przeciętny. Udział łuski bardzo mały, masa 1000 ziaren bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka przeciętna, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ARDEN (2010). żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na ziarna z łuską i bez łuski dość duży. Odporność na rdzę wieńcową duża do bardzo dużej, na septoriozę liści dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i helmintosporiozę przeciętna. Rośliny średniej wysokości, o
przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość późny, dojrzewania średni. Udział łuski przeciętny, masa 1000 ziaren mała, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna małe. Zawartość białka i tłuszczu mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. HAKER (2010). żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na ziarna z łuską dość duży, bez łuski duży do bardzo dużego. Odporność na rdzę wieńcową duża do bardzo dużej, na mączniaka prawdziwego duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści przeciętna. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania późny, termin dojrzewania dość późny. Udział łuski mały, masa 1000 ziaren średnia, gęstość ziarna w stanie zsypnym mała, wyrównanie ziarna małe. Zawartość białka mała, tłuszczu mała do bardzo małej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. SIWEK (2010). nieoplewiona przeznaczona do uprawy na ziarna znacznie powyżej odmiany Polar. Odporność na mączniaka prawdziwego duża, na helmintosporiozę dość duża, na rdzę źdźbłową i septoriozę liści średnia, na rdzę wieńcową dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. W stosunku do odmiany Polar charakteryzuje się podobnym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą masą 1000 ziaren, lepszym wyrównaniem, mniejszą gęstością ziarna w stanie zsypnym, a także mniejszą zawartością białka i tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. MACZO (2010). nieoplewiona przeznaczona do uprawy na ziarna powyżej odmiany Polar. Odporność na rdzę wieńcową duża do bardzo dużej, na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową dość duża, na helmintosporiozę i septoriozę liści dość mała. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania przeciętny. W stosunku do odmiany Polar charakteryzuje się nieco wyższym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą masą 1000 ziaren, gorszym wyrównaniem, mniejszą gęstością ziarna w stanie zsypnym, mniejszą zawartością białka oraz tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. NAGUS (2011). nieoplewiona przeznaczona do uprawy na ziarna na poziomie odmiany Siwek. Odporność na rdzę wieńcową dość mała, na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową, helmintosporiozę, septoriozę liści średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzałości średni. W stosunku do odmiany Siwek charakteryzuje się mniejszym udziałem ziaren oplewionych, podobną masą 1000 ziaren,
gorszym wyrównaniem, większą gęstością ziarna w stanie zsypnym oraz większą zawartością białka i tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.