Konfiguracja i obsługa systemu SCADA Control Maestro

Konfiguracja i obsługa systemu SCADA Control Maestro v. 1.3 Opracował Łukasz Kuczkowski GDAŃSK 2015

Spis treści 1. SCADA - Supervisory Control And Data Acquisition...3 2. Tworzenie nowego projektu...3 3. Pasek szybkiego dostępu oraz studio aplikacji...4 4. Projektowanie nowej aplikacji...6 4.1 Planowanie aplikacji...6 4.2 Ustawienia właściwości aplikacji...6 4.3 Definiowanie grup i użytkowników...8 4.4 Definiowanie driverów komunikacyjnych...9 4.5 Definiowanie bramek...12 4.5.1 Przykłady...15 4.6 Tworzenie obrazów...19 4.6.1 Wstęp do modułu tworzenia obrazów...19 4.6.2 Okno tworzenia obrazu oraz tryby pracy...19 4.6.3 Strefy i warstwy...21 4.6.4 Dodawanie obiektów do obrazu...23 4.6.5 Dodawanie tekstu...24 4.6.6 Elementy biblioteki klastrów...24 4.6.7 Aktywatory, przyciski i suwaki...25 4.6.8 Elementy dynamiczne...29 4.6.9 Elementy dynamiczne: przykład...30 4.6.10 Oznaczenia błędów obrazu...33 4.7 Definiowanie alarmów...33 4.8 Tworzenie dzienników alarmów...36 4.9 Tworzenie wykresów...36 4.10 Ustalanie układu okien...38 4.11 Autoryzacja elementów systemu...39 4.12 Testowanie aplikacji...39 4.13 Moduły dodatkowe...40 4.13.1 Makra...40 4.13.2 Język Control Maestro...41 5. Zadanie do samodzielnego rozwiązania...42 6. Pytania kontrolne...43 7. Literatura...43 Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 2

1. SCADA - Supervisory Control And Data Acquisition System SCADA to komputerowy system, który w układzie automatyki pełni nadrzędną rolę względem urządzeń wykonawczych i sterowników PLC. Na rynku automatyki powstaje coraz więcej firm zajmujących się tworzeniem oprogramowań SCADA, jednak wszystkie z nich posiadają wspólne cechy. Główne cechy i funkcje takiego systemu to: Wizualizacja danych w postaci przejrzystej i przyjaznej użytkownikowi. Graficzna reprezentacja danych musi być intuicyjna i jednoznaczna, aby użytkownik programu otrzymywał informacje w prostej formie. Takie podejście umożliwia szybszą reakcję na prezentowane informacje, zwiększa również grono osób będących w stanie obsługiwać dany obiekt zaopatrzony w system SCADA. Pobierane dane niosące informacje o stanie obiektu powinny być archiwizowane. Umożliwia to długoterminową analizę pracy obiektu, a także stanowi cenne źródło wiedzy w przypadku niepożądanej pracy obiektu czy ewentualnych awarii. Tworzenie okresowych raportów zawierających zestawienie odpowiednich danych. Raporty takie tworzone są co określony czas, w zależności od charakteru obiektu sterowanego. Inny będzie okres tworzenia raportów dla dużej linii produkcyjnej, a inny dla małej elektrowni wodnej. Alarmowanie użytkownika o sytuacjach niepożądanych, niebezpiecznych. Alarm musi być skuteczny, czyli zwrócić uwagę użytkownika oraz wymusić na nim reakcję. Wystąpieniu alarmu towarzyszy sygnał graficzny i/lub dźwiękowy. Wyskakujące okno alarmu wymaga potwierdzenia, co jest jednoznaczne z przyjęciem przez użytkownika informacji o alarmie. System musi być elastyczny w swojej budowie i możliwościach. Mając na uwadze fakt, że człowiek jest adresatem wszystkich informacji oraz fakt, że każdy inaczej interpretuje otrzymywane informacje system SCADA musi mieć możliwość prezentowania tych samych informacji w różny sposób. Jednych bardziej przekonują migające diody, innych pojawiające się informacje tekstowe, jeszcze innych wartości liczbowe. Projektanci aplikacji opartych na systemach SCADA zawsze konsultują się z obsługą obiektu aby mieć pewność w jakiej formie maja być prezentowane informacje. 2. Tworzenie nowego projektu Aby uruchomić aplikację Control Maestro należy dwukrotnie kliknąć na ikonie znajdującej się na pulpicie stanowiska komputerowego (Rys. 1). Rys. 1 Ikona programu Control Maestro Po uruchomienie programu wyświetlone zostanie okno tworzenia nowej aplikacji (Rys. 2a). Należy zaznaczyć opcję "Utwórz nowy projekt", następnie kliknąć Dalej. W polu "Nazwa Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 3

projektu" należy podać dowolną wybraną przez siebie nazwę. Następnie należy wprowadzić ścieżkę dostępu do folderu, w którym zostanie zapisany nowo stworzony projekt (Rys. 2b). Dla użytkownika "student" dostępny jest jedynie dysk D:\. W celu zachowania porządku na stanowiskach komputerowych należy zapisywać projekty według następującego wzorca: D:\ nazwa przedmiotu \ termin zajęć \ ewentualna grupa \ nazwa projektu np.: D:\Automatyzacja Procesów Przemysłowych\worek_11\grupa_A\Instrukcja Po wprowadzeniu powyższych należy kliknąć przycisk Dalej. Wyświetlone zostanie okno przedstawiające postęp w tworzeniu projektu na dysku (Rys. 2c). Po wyświetleniu napisu "Koniec" na centralnie umieszczonym białym ekranie należy kliknąć Dalej. Program poinformuje użytkownika, że korzysta on z wersji DEMO (Rys. 2d). Kliknięcie OK zakończy proces tworzenia nowego projektu. Rys. 2 Okna tworzenia nowego projektu 3. Pasek szybkiego dostępu oraz studio aplikacji Po utworzeniu nowego projektu uzyskamy dostęp do paska szybkiego dostępu (Rys. 3). Umożliwia on rozpoczęcie działań podczas pracy systemu takich jak: logowanie/wylogowanie się do/z systemu, otworzenie Studia aplikacji Control Maestro w celu zaprojektowania aplikacji, otworzenie obrazu, dziennika alarmów, wykresu i analizy, Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 4

załadowania i zapisania receptury, otworzenie zadajnika wartości bramek, otworzenie zadajnika wartości pojedynczej bramki, zakończenie pracy systemu Control Maestro. Rys. 3 Pasek szybkiego dostępu Aby przejść do okna studia aplikacji programu Control Maestro należy kliknąć pierwszy przycisk od lewej na pasku szybkiego dostępu (Rys. 4). Rys. 4 Przycisk studia aplikacji Studio aplikacji programu Control Maestro składa się z 3 podstawowych elementów (Rys. 5): 1) Paska szybkiego dostępu zawierającego ikony najczęściej wykonywanych poleceń. 2) Drzewa zawartości aplikacji pokazującego hierarchiczną strukturę budowanego programu zawierającego podkategorie: a) Zarządzanie użytkownikami, b) Aplikacja internetowa, c) Pliki, d) Baza danych. 3) Panelu sterowania. Rys. 5 Okno studia aplikacji Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 5

Panel sterowania pozwala na zmianę ustawień aplikacji oraz zapewnia dostęp do poszczególnych narzędzi programu. Widoczny jest w prawym oknie studia aplikacji tylko jeżeli z drzewa zawartości wybrany jest nadrzędny element z nazwą projektu. Wybór innej pozycji skutkuje wyświetleniem jej zawartości w miejscu panelu sterowania. Np. wybór "Alarmy" wyświetli wszystkie zdefiniowane alarmy w aplikacji. 4. Projektowanie nowej aplikacji 4.1 Planowanie aplikacji Przed przystąpieniem do projektowania aplikacji zaleca się szczegółowe zapoznanie z procesem jaki aplikacja ma odwzorowywać, w szczególności z: listą zmiennych służących do komunikacji po miedzy systemem SCADA a sterownikiem PLC, schematem technologicznym, typem sieci wykorzystywanym do komunikacji, ustawieniami sterownika PLC, listą planowanych użytkowników oraz ich uprawnieniami. Poprawnie zaprojektowana aplikacja powinna zawierać: obrazy przedstawiające wizualizację procesu, umożliwiające określenie stanu procesu oraz wprowadzenie zmian do niego w każdej chwili, odpowiednio zdefiniowane alarmy o różnych priorytetach, pełniące funkcję informacyjną o stanie procesu, pozwalające na właściwą reakcję użytkownika, wykresy przedstawiające graficznie przebieg procesu oraz pozwalające na odtworzenie przebiegu poszczególnych zmiennych w czasie, opcje dodatkowe np. funkcje logiczne w języku Control Maestro, raportowanie, makra, terminarz zdarzeń. Zaleca się tworzenie aplikacji w następującej kolejności: 1) Ustawienie właściwości aplikacji. 2) Definiowanie grup i użytkowników. 3) Definiowanie driverów komunikacyjnych. 4) Definiowanie bramek. 5) Tworzenie obrazów. 6) Definiowanie alarmów. 7) Tworzenie dzienników alarmów. 8) Tworzenie wykresów. 9) Ustalenie układu okien. 10) Autoryzacja elementów systemu. 11) Testowanie aplikacji. 4.2 Ustawienia właściwości aplikacji Aby umożliwić sprawne zarządzanie aplikacją zaleca się ustawienie ścieżek dostępu dla każdego elementu programu. Niezdefiniowane podkatalogów spowoduje, że po pewnym czasie w głównym folderze aplikacji znajdzie się wiele nieskatalogowanych plików. Z okna studia aplikacji należy wybrać: Projekt\Opcje\Ścieżki (Rys. 6a). Następnie w oknie ustawień ścieżek dostępu należy zdefiniować katalogi dla poszczególnych elementów aplikacji (Rys. 6b). Zaleca się zastosowanie adresowania względnego np.: pliki w głównym katalogu:..\nazwa_folderu_aplikacji\ katalog obrazów:..\nazwa_folderu_aplikacji\img\ Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 6

Rys. 6 Okno ustawień ścieżek Możliwe jest również ustawienie poszczególny elementów projektu (właściwości automatycznego logowania, opcje czasu, ustawienia rejestracji działań oraz zewnętrznej bazy danych) poprzez wybór opcji Właściwości stacji przez kliknięcie prawym przyciskiem myszy na nazwie projektu znajdującej się na górze drzewa aplikacji (Rys. 7). Rys. 7 Właściwości stacji Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 7

4.3 Definiowanie grup i użytkowników Program Control Maestro pozwala na kontrolę dostępu do poszczególnych elementów aplikacji w zależności od użytkowników oraz grup do jakich należą. Możliwe jest ograniczenie uprawnień dostępu do zmiennych, ekranów, wykresów itp. Definiowanie praw dostępu możliwe jest zarówno dla grup jak i użytkowników. Zaleca się wprowadzanie uprawnień dla grup, a następnie dodawanie do nich użytkowników. Pozwala to na elastyczną zmianę uprawnień dla wielu operatorów bez potrzeby wielokrotnej modyfikacji. Przy otwieraniu nowej aplikacji automatycznie tworzona jest grupa Administrators oraz domyślny użytkownik: user z hasłem: password. Aby dodać nową grupę należy w drzewie aplikacji wybrać opcję Grupy z kategorii Zarządzanie użytkownikami, a następnie kliknąć prawym przyciskiem myszy na Nowy (Rys. 8a). W nowo otwartym oknie należy podać obowiązkowo nazwę nowej grupy (Rys. 8b), opcja opisu nie jest obligatoryjna. Poprzez zakładkę Użytkownicy (Rys. 8b) możliwe jest dodanie użytkowników już w procesie tworzenia grupy, nie jest to jednak wymagane. Rys. 8 Definiowanie nowej grupy W celu dodania nowego użytkownika należy z drzewa aplikacji wybrać opcję Użytkownicy z kategorii Zarządzanie użytkownikami. Następnie kliknąć prawym przyciskiem myszy na Nowy (Rys. 9a). W wyświetlonym oknie (Rys. 9b) należy obowiązkowo podać nazwę użytkownika. Możliwe jest również ustawienie innych parametrów jak hasła dostępu, układu startowego oraz opcji autoryzacji. Aby dodać użytkownika do grupy należy przejść do zakładki Grupy, zaznaczyć wybraną grupę i kliknąć na Dodaj (Rys. 9c). Wybrana grupa zostanie przeniesiona do prawej sekcji: Należy do. Tylko użytkownicy z grupy Administrators mają prawa do dodawania/usuwania użytkowników i zmiany ich przynależności do poszczególnych grup. Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 8

Rys. 9 Definiowanie nowego użytkownika 4.4 Definiowanie driverów komunikacyjnych Aby umożliwić aplikacji wymianę informacji z urządzeniami zewnętrznymi np. sterownikami PLC, należy zdefiniować driver komunikacyjny. Określają one sposób przesyłania danych, format zmiennych, protokół komunikacyjny itp. W celu dodania lub edycji drivera komunikacyjnego należy przejść do Panelu sterowania i dwukrotnie kliknąć na ikonę Drivery komunikacyjne (Rys. 10). Rys. 10 Ikona okna konfiguracji driverów komunikacyjnych Aby dodać nowy driver dla sterownika SAIA należy: W oknie właściwości driverów komunikacyjnych wybrać Dodaj (Rys. 11a). W oknie kreatora drivera wybrać Saia-Burgess, Switzerland (vpiwnsbt), kliknąć Dalej (Rys. 11b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 9

Rys. 11 Dodawanie nowego drivera komunikacyjnego W kolejnym oknie zdefiniować dowolną unikatową nazwę dla drivera. Pozostałe opcje należy pozostawić bez zmiany, kliknąć Edycja pliku inicjalizacyjnego (Rys. 12a). Jeżeli dodawany jest pierwszy driver, wyświetlone zostanie pytanie o stworzenie nowego pliku - należy potwierdzić (Rys. 12b). Rys. 12 Dodawanie nowego pliku inicjalizacyjnego Do pustego pliku należy wpisać następującą treść (Rys. 13a): Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 10

[General] ADDRESS=CHAR SCOMM=C:\scomdll [Ch000] **************************************** Timeout=100 Ref=0 Protocol=PCD_SBUS Port=PCD_SOCKET Channel=SOCKET SbusStation=x IpAddress=10.44.19.yy TcpPort=5050 gdzie: x numer stacji S-Bus, wprowadzany podczas konfiguracji sterownika (Device Configurator/Device/Properties/S-Bus/S-Bus Station Number), yy - indywidualny adres ip sterownika podany na jego obudowie. UWAGA! Wszystkie urządzenia pracujące w laboratorium podłączone są do wspólnej sieci wydziałowej, należy podać tylko i wyłącznie adres sterownika na którym aktualnie się pracuje. Podanie niepoprawnego adresu może wywołać błędy pozostałych urządzeń! Zasada tworzenia pliku inicjalizacyjnego wraz z wszystkimi dodatkowymi opcjami jakie on umożliwia została obszernie opisana w pliku pomocy okna właściwości driverów komunikacyjnych (Rys. 11a). Zapisać zmiany oraz zamknąć edytor tekstowy, kliknąć Dalej. Ostatni ekran pozostawić bez zmian, kliknąć Zakończ (Rys. 13b). Kliknąć Zapisz w oknie właściwości driverów komunikacyjnych (Rys. 11a). Rys. 13 Konfiguracja pliku inicjalizacyjnego Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 11

Wprowadzenie jakichkolwiek zmian we właściwościach driverów komunikacyjnych wymaga ponownego uruchomienia programu Control Maestro! 4.5 Definiowanie bramek Określenie bramki w programie Control Maestro odnosi się do zmiennych monitorowanych przez aplikację. Spełniają one podobną rolę jak zmienne w językach programowania typu Pascal lub C. Każda bramka musi posiadać indywidualną nazwę oraz konkretny typ. W programie Control Maestro wyróżniamy 4 rodzaje bramek: bramki PLC - bramki skojarzone z urządzeniami zewnętrznymi i posiadające swoje odwzorowania w ich zmiennych (np. rejestr sterownika PLC). Aplikacja dokonuje okresowego odczytu/zapisu tych zmiennych z wykorzystaniem drivera komunikacyjnego. Zmiana wartości bramki w aplikacji Control Maestro jest równoznaczna ze zmianą jej wartości na urządzeniu zewnętrznym i odwrotnie. bramki własne - bramki te reprezentują zmienne wewnętrzne, które nie są podłączone do żadnych urządzeń i używane są przy różnorodnych obliczeniach, do obsługi sterowania i do innych celów związanych z obsługą aplikacji. Wartości tych bramek mogą być zmienione jedynie przez użytkownika lub wewnętrzny moduł aplikacji. Wartość wszystkich bramek własnych przy starcie programu ustawiana jest na 0! bramki złożone - bramki których wartość jest obliczana na podstawie wartości innych bramek zgodnie ze wzorem zdefiniowanym przez użytkownika bramki systemowe - bramki których wartość jest z góry zdefiniowana. Zawierają informacje o stanie systemu np. aktualna data, czas, ilość wolnego miejsca na dysku. Pozwalają również włączać/wyłączać poszczególne moduły aplikacji np. terminarz. Dokładny opis wszystkich bramek systemowych znajduje się w pliku pomocy programu Control Maestro. Każda z wyżej wymienionych bramek może być następującego typu: analogowa - bramka reprezentująca wartości liczbowe np. liczby całkowite, liczby zmiennoprzecinkowe, cyfrowa - bramka reprezentująca zmienne binarne, może przyjmować stany 0 lub 1, tekstowa - bramka reprezentująca ciąg znaków alfanumerycznych. Aby dodać nową bramkę należy: Kliknąć prawym przyciskiem myszy na kategorii Bazy Danych\Bramki drzewa aplikacji i wybrać Dodaj bramkę... (Rys. 14a). W oknie definicji bramki w polu Nazwa bramki podać indywidualną nazwę bramki (bez spacji) (Rys. 14b). Z listy Źródło bramki wybrać rodzaj definiowanej bramki: PLC, własna, złożona (Rys. 14b). W przypadku bramki PLC wybrać z listy Driver wcześniej zdefiniowany driver komunikacyjny (Rys. 14b). W polu Adres kliknąć na "..." (Rys. 14b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 12

Rys. 14 Dodawanie nowej bramki W nowo otwartym oknie z listy Resource wybrać typ zmiennej oraz podać jej adres. Sekcję Chennel / Ref / Station pozostawić bez zmian. Kliknąć OK (Rys. 15). Rys. 15 Określenie adresu bramki Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 13

UWAGA! Typ zmiennej musi być zgodny z typem zmiennej zdefiniowanej w sterowniku PLC pod podanym adresem. Wpisany adres MUSI składać się z 4 cyfr! Jeżeli w sterowniku pod adresem 100 zdefiniowano flagę z listy Resourse należy wybrać F: Flag, a w polu adresu wpisać 0100. Z listy Typ bramki wybrać typ definiowanej bramki: Analogowa, Cyfrowa, Tekstowa. Dla bramki analogowej określić jej format poprzez wybranie jednej z pozycji z listy Format. Jeżeli definiowana bramka jest bramką PLC jej typ MUSI być zgodny z typem zadeklarowanym z listy Resource (jeżeli z listy Resource wybrano Register (32-bit signed), z listy format należy również wybrać Ze znakiem-32, postępować analogicznie w przypadku innych typów bramek). Możliwe jest określenie dolnej oraz górnej granicy bramki poprzez uzupełnienie pól Granice. Należy pamiętać, że jeżeli do bramki zostanie wysłana wartość przekraczająca jej zakres aplikacja dokona obcięcia wartości do najbliższej granicy! Możliwe jest dokonanie przeliczenia zapisanej w bramce wartości poprzez definicje Konwersja. Przeliczenie działa na zasadzie proporcji pomiędzy podanymi współczynnikami (Rys. 14b). Dla bramki cyfrowej należy pozostawić opcję filtra bez zmian. Dla bramki tekstowej należy określić długość ciągu znaków w polu Szerokość. Określić skanowanie bramki (Rys. 14b): o Nigdy - wartość bramki nigdy nie będzie uaktualniana. o Na żądanie - wartość bramki jest odczytywana/zapisywana tylko i wyłącznie jeżeli któryś z modułów aplikacji tego zażąda np. wyświetlenie wartości na otwartym obrazie. Opcja przeznaczona jest do minimalizacji obciążenie komunikacyjnego pomiędzy urządzeniami. Jeżeli wartości zmiennej mają być zapisywane w historii np. cele wygenerowania wykresu, nie należy korzystać z tej opcji. o Zawsze - wartość bramki jest zawsze uaktualniana z częstotliwością podaną w pasku Okres skanowania (opcja zalecana). Jeżeli chcemy aby wartości bramki były rejestrowane w historii należy przejść do zakładki Rejestracja i określić typ zapisu danych: Zmiany, Aktualizacja, Co (Rys. 16). Aby dodać bramkę kliknąć OK. Rys. 16 Rejestracja wartości bramek w historii Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 14

4.5.1 Przykłady Poniżej przedstawiono przykłady definiowania trzech bramek PLC dla drivera komunikacyjnego skonfigurowane dla sterownika SAIA PCD1.M2120: flagi, rejestru całkowitoliczbowego oraz rejestru float. Wcześniej odpowiednie symbole zostały zdefiniowane w programie PG5 (Rys. 17). Dla każdego przykładu załączono główne okno Definicja bramki oraz okno Resource (symbol na prawo od pola Adres w oknie głównym). Rys. 17 Definicja symboli w PG5 Przykład 1: Bramka FLAGA_10 połączona z symbolem typu FLAG (F) o adresie 10. Skanowana zawsze co 100 ms. Okno Resource Rys. 18, okno Definicja bramki Rys. 19. Rys. 18 Okno Resource dla bramki FLAGA_10 Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 15

Rys. 19 Okno Definicja bramki dla bramki FLAGA_10 Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 16

Przykład 2: Bramka REJESTR_100 połączona z symbolem typu REGISTER (R) o adresie 100. Skanowana zawsze co 1s. Granice ustawione na domyślny zakres rejestru. Okno Resource Rys. 20, okno Definicja bramki Rys. 21. Rys. 20 Okno Resource dla bramki REJESTR_100 Rys. 21 Okno Definicja bramki dla bramki REJESTR_100 Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 17

Przykład 3: Bramka REJESTR_FLOAT_1000 połączona z symbolem typu REGISTER FLOAT (R FLOAT) o adresie 1000. Skanowana zawsze co 3s. Granice od 0 do 1. Okno Resource Rys. 22, okno Definicja bramki Rys. 23. Rys. 22 Okno Resource dla bramki REJESTR_FLOAT_1000 Rys. 23 Okno Definicja bramki dla bramki REJESTR_FLOAT_1000 Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 18

4.6 Tworzenie obrazów 4.6.1 Wstęp do modułu tworzenia obrazów Obraz jest graficzną reprezentacją instalacji technologicznej i przedstawia wszystkie niezbędne informacje, jakie użytkownik otrzymuje z procesu produkcyjnego. Obrazy w systemie ControlMaestro umożliwiają tworzenie i przeglądanie całości lub też fragmentu monitorowanego procesu. W obrazie mogą być umieszczane obiekty statyczne, dynamiczne, alarmowe, teksty, wyświetlacze, bitmapy oraz aktywatory. Obraz jest główną częścią aplikacji, którą ogląda operator. Dlatego też, powinien być przejrzysty i łatwy do zrozumienia. Aby stworzyć nowy obraz należy: Kliknąć prawym przyciskiem mysz na elemencie drzewa aplikacji Pliki\Obrazy i wybrać Nowy obraz. Zostanie wyświetlone nowe okno tworzenia obrazu 4.6.2 Okno tworzenia obrazu oraz tryby pracy Okno tworzenia obrazu w programie Control Maestro podzielone jest na następujące elementy (Rys. 24): 1) Obszar roboczy obrazu. 2) Menu obrazu. 3) Pasek narzędziowy - zawiera skróty w postaci ikonek do najważniejszych opcji tworzenia obrazu 4) Pionowy pasek przewijania obszaru obrazu (dostępny tylko w trybie nawigacji). 5) Poziomy pasek przewijania obrazu (dostępny tylko w trybie nawigacji). 6) Pasek powiększania/pomniejszania w skali od 0-2048 (dostępny tylko w trybie nawigacji) 7) Pasek rysowania - zawiera podstawowe elementy graficzne które można umieszczać w obszarze roboczym obrazu 8) Pasek koloru - pozwala na zmianę koloru poszczególnych elementów 9) Pasek operacji - zawiera opcję dostępu do listy klastrów, zmianę warstwy, usuwanie elementów itp. 10) Pasek obiektów - pozwala na wstawiania oraz modyfikację poszczególnych obiektów obrazu Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 19

Rys. 24 Okno tworzenia obrazu W Control Maestro modyfikacja aplikacji może być dokonywana w dowolnym momencie, czyli on-line podczas pracy (nie jest wymagane zatrzymywanie aplikacji/procesu, kompilowanie aplikacji po modyfikacji, czy restartowanie komputera). Aby umożliwić płynne przejście z edycji do korzystania z aplikacji okna obrazów posiadają tryby pracy: Tryb edycji - uruchamiany poprzez Tryby\Edycja lub zaznaczeniem ikony (Rys. 25a) na pasku narzędziowym. W trybie edycji dostępne są wszystkie funkcje okna obrazu, łącznie z oknami zawierającymi narzędzia rysowania i edycji używane do tworzenia i modyfikowania obrazów. W trybie Edycja można przeglądać, projektować i edytować obraz. Tryb aktywatorów - uruchamiany poprzez Tryby\Włącz aktywatory lub zaznaczeniem ikony (Rys. 25b) na pasku narzędziowym. W trybie aktywatorów obiekty zdefiniowane jako aktywatory mogą być używane do wprowadzania wartości bramek lub wykonywania innych akcji. W tym trybie wskaźnik myszy zmienia się w łapkę. Tryb nawigacji - uruchamiany poprzez Tryby\Nawigacja lub zaznaczeniem ikony (Rys. 25c) na pasku narzędziowym. W tym trybie obecne są funkcje nawigacji okna. Funkcje te zawierają paski przewijania i powiększania i przyciski operacji. Tryb ten umożliwia poruszanie się w przestrzeni roboczej obrazu bez dokonywania zmian. Tryb ten może działać jednocześnie z trybem edycji i aktywatorów. Rys. 25 Tryby pracy Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 20

4.6.3 Strefy i warstwy Obraz w Control Maestro należy rozumieć jako planszę o bardzo dużych rozmiarach. To co aktualnie widzimy w oknie obrazu może być jedynie fragmentem tego obszaru w określonej skali. Funkcje skalowania w obrazach pozwalają użytkownikowi na narysowanie całego procesu (instalacji), rzutu budynku itp. w jednym dużym obrazie, a następnie powiększanie danych fragmentów w celu pokazania szczegółów, bez niepotrzebnego przerysowania tych elementów w innym obrazie. Control Maestro może równocześnie wyświetlać widok ogólny całego procesu (fabryki) oraz szczegółowe widoki poszczególnych etapów (części) procesu dzięki innowacyjnej metodzie wyświetlania obrazów opartej na strefach i nawigacji. Obrazy w systemie Control Maestro nie są ograniczone rozmiarami ekranu monitora. Współrzędne obrazu składają się z 2 000 000 jednostek na osi X i Y. Ta bardzo duża przestrzeń pozwala użytkownikowi na narysowanie całego procesu (lub jego poszczególnych części) w jednym obrazie. Przełączanie się pomiędzy różnymi fragmentami obrazu może odbywać się bez potrzeby zamykania bieżącego okna i otwierania nowego obrazu. Możliwość ta zwiększa wydajność systemu. Control Maestro zapewnia szczegółowe widoki procesu dzięki unikalnej funkcji powiększania, która pozwala użytkownikowi na wyświetlanie 2 048 poziomów skalowania. Dodatkowo, obszar obrazu może być logicznie podzielony na 500 różnych stref. Każda strefa w obrazie definiowana jest przez współrzędne X i Y oraz współczynnik skali, co pozwala na zlokalizowanie dokładnego położenia i rozmiaru strefy w obrazie. W ten sposób użytkownik może szybko wyświetlić określoną część procesu, lub przełączać się pomiędzy widokiem ogólnym a szczegółowym. Po zdefiniowaniu stref, mogą być używane do operacji idź do, w celu wypełnienia całego obszaru okna przez określone części obrazu. Tak więc można całą aplikację narysować w jednym obrazie, a następnie poprzez zdefiniowanie stref określić pewne fragmenty instalacji które maja być widoczne w powiększeniu wraz z detalami () lub też strefy mogą być zupełnie niezależne i nie nakładać się (). Rys. 26 Podziała obrazu na strefy Aby zdefiniować pierwszą strefę: W trybie edycji wybrać Opcje\ Definicja stref... (Rys. 27a). W oknie definicji stref w polu Nazwa podać nazwę strefy, kliknąć Dodaj (Rys. 27b). Nowa strefa zostanie dodana do listy. Aby zakończyć kliknąć Zapisz (Rys. 27b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 21

Rys. 27 Dodawanie stref Aby dodać kolejne strefy należy skorzystać z suwaków przewijania i skalowania tak aby na widocznej części obszaru roboczego znalazł się pożądany fragment obrazu. Następnie postępować zgodnie z powyższymi punktami. Program Control Maestro pozwala również na tworzenie warstw które mogą służyć pokazaniu/ukryciu elementów w zależności od skali widoczności lub od praw użytkownika. Pomocne są również przy tworzeniu aplikacji. Funkcjonalność upodabnia je do warstw w AutoCad. Aby wyświetlić różne typy informacji o procesie w formie struktury oraz rozdzielić logicznie różne komponenty obrazu synoptycznego, system Control Maestro zapewnia rysowanie w warstwach obrazu. Każdy obraz może składać się z do 64 warstw i każda warstwa może zawierać inne komponenty wizualizowanego procesu. Na przykład, można narysować tło czy podkład budynku w jednej warstwie, wyposażenie i aktywatory w drugiej, a schemat elektryczny w trzeciej. Następnie różni operatorzy w zależności od swoich uprawnień mogą mieć dostęp do tylko wyznaczonych warstw. Jeśli ktoś nie ma prawa do danej warstwy to elementy w niej umieszczone nie będą widoczne dla niego. Aby zdefiniować nową warstwę: W trybie edycji wybrać Warstwy\Definiowanie... (Rys. 28a). W nowo otwartym oknie podać nazwę oraz określić grupę dostępową (Rys. 28b). Kliknąć Dodaj w celu dodania warstwy do listy. Kliknąć Zapisz aby zamknąć i zapisać zmiany w warstwach (Rys. 28b). Rys. 28 Dodawanie nowej warstwy Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 22

4.6.4 Dodawanie obiektów do obrazu Aby dodać wybrany obiekt do obrazu należy: Wybrać odpowiednią ikonę z paska rysowania (Rys. 29a). Wrysować dany kształt w wybranym miejscu na obrazie (Rys. 29b). Aby edytować rozmiar wrysowanego kształtu kliknąć na nim lewym przyciskiem myszy i rozciągnąć/zwężyć (Rys. 29c). Rys. 29 Tworzenie nowego obiektu Aby zmienić właściwości obiektu kliknąć na nim prawym przyciskiem myszy i wybrać Edycja właściwości (Rys. 30a). Wybrać z lewej listy pożądany obiekt i kliknąć Właściwości (Rys. 30b). Dokonać zmian w oknie Właściwości obiektu (Rys. 30c). Aby zakończyć zamknąć wszystkie okna zatwierdzając zmiany. Rys. 30 Edycja właściwości obiektu Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 23

4.6.5 Dodawanie tekstu Aby dodać tekst do obrazu: Wybrać ikonę (Rys. 31a) z paska rysunku. Kliknąć lewym przyciskiem myszy w miejscu gdzie tekst ma być wyświetlony. W oknie Obiekt tekstowy (Rys. 31b): o W przypadku tekstu statycznego wpisać jego treść w pole Tekst statyczny (Rys. 31b-1). o Aby wyświetlić wartość bramki kliknąć Właściwości/Wartość bramki...( Rys. 31b-2). W oknie Wyświetlacz tekstowy: określić Parametr klikając na... (Rys. 31c-1), Tryb (Rys. 31c-2), poprzedzające znaki oraz Wyrównanie (Rys. 31c-3), liczbę wyświetlanych cyfr po i przed przecinkiem (Rys. 31c- 4). Kliknąć OK w celu dodania tekstu. Rys. 31 Dodawanie tekstu do rysunku 4.6.6 Elementy biblioteki klastrów Program Control Maestro posiada bibliotekę wbudowanych elementów graficznych nazwanych klastrami. Zawiera ona podstawowe piktogramy elementów przemysłowych np. pomp, zaworów, zbiorników, przycisków, lampek itp. Każdy klaster jest elementem grafiki wektorowej więc jego rozmiar może być zmieniany bez utraty jakości rysunku. Aby dodać nowy element z biblioteki klastrów: Z menu obrazu wybrać Klastry\Otwórz bibliotekę lub kliknąć na ikonę (Rys. 32a) paska Operacje. Z okna biblioteki klastrów wybrać bibliotekę następnie przeciągnąć wybrany element na obszar obrazu (Rys. 32b). Zamknąć bibliotekę klastrów klikając Zapisz (Rys. 32b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 24

Rys. 32 Dodawanie elementów z biblioteki klastrów 4.6.7 Aktywatory, przyciski i suwaki Aktywatory, przyciski oraz suwaki są elementami aplikacji pozwalającymi wpływać na wartości bramek. Każdy element dodany do obrazu może być zdefiniowany jako aktywator. Klikając na nim w trybie aktywatorów użytkownik będzie miał możliwość wprowadzenia zmiany w bramce do niego przypisanej. Każdy przycisk oraz suwak jest jednocześnie aktywatorem. Aby utworzyć aktywator na dowolnym elemencie obrazu: Kliknąć prawym przyciskiem myszy na elemencie i wybrać Definicja aktywatora (Rys. 33a). W oknie definicji aktywatora określić bramkę jaka ma podlegać zmianie po kliknięciu na aktywator (Rys. 33b). Rys. 33 Definiowanie aktywatora Określić metodę aktywacji (Rys. 33b): o Bezpośrednia - po kliknięciu na obiekt zostanie wyświetlone okno Modyfikuj wartość bramki (Rys. 34a) do którego w polu Nowa wartość bramki użytkownik wpisuje pożądaną wartość. Aktywator działa dla wszystkich rodzajów bramek. Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 25

o Natychmiastowa... - Po kliknięciu na aktywator zostanie zrealizowana akcja wybrana w oknie Definicja akcji natychmiastowej (Rys. 34b). Np. aby nadać bramce wartość 50 należy w polu Wzór wpisać 50. Aby aktywator przenosił obraz od strefy należy wybrać Strefa i z listy dostępnych stref wybrać jedną z dostępnych opcji. Możliwe jest również wywołanie wcześniej zdefiniowanego makra poprzez pole Makro. UWAGA! Aby stworzyć aktywator, który za każdym kliknięciem zmienia wartość bramki binarnej na przeciwną w polu Wzór wpisać: 1-@. Rys. 34 Aktywacja bezpośrednia oraz natychmiastowa o Płynna... - Aktywator pozwala na płynną zmianę wartości bramki za pomocą suwaków. Definicja aktywatora następuje poprzez okno (Rys. 35a) w którym należy podać granice w jakich aktywator może zmieniać wartości bramki. Kliknięcie na aktywator uaktywni okno (Rys. 35b) w który można podać wartość bramki w polu Nowa wartość lub ustawić ją za pomocą suwaka Sugeruj (Rys. 35b-1). W tym przypadku wprowadzenie wartości do bramki wymaga kliknięcia Zastosuj! Można wykorzystać również suwak Set (Rys. 35b-2) który wprowadza wartość do bramki bezpośrednio po jego przesunięciu, nie jest wymagane klikanie opcji Zastosuj. o Szybkie działanie... - Kliknięcie na aktywator wywoła bezpośrednio jedną z akcji zdefiniowanych za pomocą okna (Rys. 35c). Rys. 35 Aktywator płynna i szybkie działanie Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 26

o Przyciski... - aktywator umożliwia zdefiniowanie okna przycisków do których zostaną przypisane wartości jakie po kliknięciu mają być przypisane do danej bramki. Wybór tego aktywatora powoduje wyświetlenie okna Definicja przycisków (Rys. 36). Należy podać Tytuł (Rys. 36-1) który zostanie wyświetlony na pasku tytułu okna przycisków. Następnie określić pierwszą wartość w polu Wartość (Rys. 36-2), oraz ustalić nazwę przycisku w polu Opis (Rys. 36-3). Kliknięcie Dodaj (Rys. 36-4) wprowadzi definicję przycisku na listę (Rys. 36-5). Procedurę należy powtórzyć w celu dodania kolejnych przycisków. Możliwe jest również ustawienie dodatkowych przycisków stałych umożliwiających anulowanie operacji, wyświetlenie pliku pomocy oraz konieczność zatwierdzenia wybranej opcji (Rys. 36-6). W kategorii Styl (Rys. 36-7) określamy ułożenie przycisków w oknie. W celu zakończenie definicji aktywatora kliknąć OK. Kliknięcie na tak zdefiniowany aktywator spowoduje wyświetlenie okna z przyciskami (Rys. 37) dzięki którym operator będzie mógł zmieniać wartość bramki zgodnie z ustalonymi wartościami. Rys. 36 Okno definicji aktywatora Przyciski Rys. 37 Okno wywołania aktywatora przyciski o Dwustanowa... - kliknięcia na aktywator spowoduje pojawienie się okna zmiany stanu bramki cyfrowej z 0 na 1 i odwrotnie (Rys. 38a). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 27

o Chwilowa... - aktywator zmienia wartość bramki wedle wzoru podanego w oknie (Rys. 38b). Wciśnięcie i przytrzymanie przycisku powoduje zmianę wartości bramki na wartość zdefiniowaną w Przycisk wciśnięty-wzór, puszczenie przycisku spowoduje natychmiastową zmianę na wartość zdefiniowaną w Przycisk wyciśnięty-wzór. Rys. 38 Aktywator dwustanowy i chwilowy o Ciąg znaków - aktywator po kliknięciu pozwala na wybór elementów z tablicy tekstowej. Kliknąć OK. Program Control Maestro posiada również specjalny element graficzny dodający przyciski. Aby wstawić domyślny przycisk do obrazu: Kliknąć na ikonkę przycisku (Rys. 39a) na pasku rysowania. Wrysować element przycisku na głównym oknie rysunku Określić nazwę przycisku (Rys. 39b). Zdefiniować dla przycisku aktywator (Rys. 39c). Rys. 39 Dodawanie przycisku Oddzielną grupą aktywatorów są suwaki. Pozwalają one na płynną zmianę wartości bramki z okna obrazu. Aby zdefiniować suwak: Wybrać ikonkę (Rys. 40a) z paska Obiekty. Wrysować suwak do obrazu w dowolnym położeniu oraz o dowolnej wielkości (Rys. 40b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 28

W oknie właściwości suwaka (Rys. 40c) ustawić: o Bramkę którą suwak ma zmieniać (Rys. 40c-1). o Sposób przypisania wartości (Rys. 40c-2): Ciągnięcie - wartość zostanie przypisana do bramki w momencie wykonania ruchu suwakiem, Tylko upuszczenie - wartość zostanie przypisana do bramki w momencie puszczenia przycisku myszy który zmieniał pozycję suwaka, Ciągnięcie do obrazu, upuszczenie do bramki - zmiana wartości bramki zostanie wyświetlona na obrazie podczas ruchu suwaka ale przypisanie nastąpi dopiero po puszczeniu przycisku myszy. o Podziałkę która definiuje co ile jednostek ma zostać wyświetlona skala na suwaku (Rys. 40c-3). o Granice, jeżeli chcemy zmienić ustawienia domyślne (Rys. 40c-4). Kliknąć OK. Rys. 40 Dodawanie suwaka do obrazu 4.6.8 Elementy dynamiczne Obiekty dynamiczne są elementami obrazu które ulegają zmianą w zależności od wartości bramki z nimi powiązanej. W momencie zmiany wartości bramki obiekt zmienia swoje właściwości takie jak: pozycja, wielkość, kolor itp. Podobnie jak w przypadku aktywatorów każdy element dodany do obrazu w programie Control Maestro można zdefiniować jako dynamiczny. Aby zdefiniować obiekt jako dynamiczny: Kliknąć prawym przyciskiem myszy na wybranym obiekcie i wybrać Definicja obiektu dynamicznego (Rys. 41a). W oknie parametry dynamiczne (Rys. 41b) wybrać bramkę w zależności od której obiekt będzie ulegał zmianom (Rys. 41b-1, Rys. 41b-4). Wprowadzić zakres zmian dla wybranej opcji (Rys. 41b-2) Określić rodzaj animacji (w zależności od potrzeby wybrać jedną z kategorii Parametry zakresu lub Parametry wielozakresowe) (Rys. 41b-3, Rys. 41b-5). Kliknąć OK. Rodzaje animacji (Parametry zakresu) (Rys. 41b-3): Ruch 1, 2 - pozwala na przesuwanie obiektu po oknie obrazu. Program Control Maestro pozwala na jednoczesne zdefiniowanie 2 szablonów ruchu odpowiednio: Ruch 1 i Ruch 2. Po zaznaczeniu tej opcji użytkownik przenoszony jest od okna obrazu. Pierwszym kliknięciem myszy należy zaznaczyć punkt odniesienia ruchu Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 29

a drugim punkt docelowy. Poprawne wykonanie operacji powoduje powrót do okna Parametry dynamiczne. Kliknąć OK w celu zatwierdzenia definicji. Skalowanie - pozwala na powiększania/pomniejszanie obiektów. Obrót - powoduje obrót obiektu o zadany kąt. Wypełnienie - pozwala na częściowe lub całkowite wypełnienie obiektu jednolitym kolorem lub gradientem. Pokazanie - pozwala na pokazywanie/ukrywanie obiektu. Opróżnienie - powoduje usunięcie wypełnienia jeżeli wybrana bramka jest w podanym zakresie. Rodzaje animacji (Parametry wielozakresowe) (Rys. 41b-5): Miganie... - powoduje miganie obiektu z wybraną częstotliwością. Kolor linii - zmienia kolor obwoluty obiektu w zależności od zakresu zmian bramki. Kolor wypełnienia... - zmienia kolor wypełnienia w zależności od zakresu zmian bramki. Typ wypełnienia - pozwala na wypełnienie obiektu jednym z dostępnych wzorów. Maskowanie... - pozwala na ustawienie wzorca bitowego, jeżeli przypisana zmienna będzie z nim zgodna obiekt będzie widoczny, w przeciwnym wypadku obiekt zostanie ukryty. Rys. 41 Definiowanie obiektu dynamicznego Proponowane jest przećwiczenie poszczególnych możliwości definicji parametrów dynamicznych w celu lepszego zrozumienia ich działania! 4.6.9 Elementy dynamiczne: przykład Zadanie: Stworzyć element dynamiczny który odzwierciedla zbiornik z cieczą. Powstały obraz powinien odzwierciedlać zawartość cieczy w zbiorniku, pokazywać jej faktyczną wartość w postaci liczby litrów oraz umożliwiać ustawienie wartości zadanej. Rozwiązanie: Aby stworzyć powyżej opisany obraz dynamiczny należy: W nowym oknie obrazu z paska Rysowanie wybrać Pełny prostokąt zaokrąglony (Rys. 42a). W pustym obszarze obrazy narysować obrys zbiornika pożądanej wielkości (Rys. 42b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 30

Pod zbiornikiem dodać wyświetlacz cyfrowy (Rys. 42c), (zdefiniować tekst wyświetlający wartość bramki zawierającej informacje o ilości cieczy w zbiorniku). Obok zbiornika narysować suwak do zadawania wartości cieczy w zbiorniku i przypisać do niego odpowiednią bramkę (Rys. 42c). Kliknąć na zaokrąglony prostokąt przedstawiający zbiornik i wybrać Definicja obiektu dynamicznego (Rys. 42d). Rys. 42 Rozwiązanie zadania: etap pierwszy W oknie Parametry dynamiczne w ramce Parametry zakresu w kolumnie Bramka i wierszu Wypełnienie podać bramkę która zawiera pomiar ilości cieczy w zbiorniku (Rys. 43a). W pola Od, Do wpisać możliwy zakres zmian wartości bramki (w przedstawionym przypadku od 0 do 100) (Rys. 43a). Kliknąć przycisk Wypełnienie (Rys. 43a). Program przeniesie użytkownika do okna obrazu. Należy zaznaczyć obszar elementu odpowiadający wartości podanej w polu Od. Ponieważ zbiornik ma pokazywać 0 czyli być pusty należy zaznaczyć jedynie linie podstawy zbiornika. Należy kliknąć lewym przyciskiem myszy w lewy dolny róg, następnie w prawy dolny róg (Rys. 43b). Nie wykonywać żadnych dodatkowych czynności myszką! Następnie należy oznaczyć obszar wypełnienia dla wartości Do. Ponieważ w tym przypadku zbiornik ma być pełny należy zaznaczyć cały jego zarys. Należy przeciągnąć niebieski prostokąt podążający za wskaźnikiem myszki tak aby pokrywał się z zarysem elementu zbiornika. Kliknąć lewym przyciskiem myszy w prawy górny róg (Rys. 43c). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 31

Rys. 43 Rozwiązanie zadanie: etap drugi Określić kolor wypełnienia. Z ramki Parametry wielozakresowe w wierszu Kolor wypełnienia i kolumnie Bramka podać nazwę tej samej bramki która odpowiada z pomiar ilości cieczy w zbiorniku. Kliknąć na przycisk Kolor wypełnienia (Rys. 44a). W oknie Kolor wypełnienia ustalić dolną granicę na 0, górną na 100 oraz określić kolor jaki ma w tym zakresie pojawiać sie w wypełnieniu zbiornika (Rys. 44b). Zatwierdzić zmiany. Możliwe jest przypisanie kilku kolorów wypełnienia dla różnych zakresów. W tym celu należy zmienić wartości zakresów oraz uzupełnić pozostałe wiersze okna Kolor wypełnienia. Rys. 44 Rozwiązanie zadania: etap trzeci Poprawne skonfigurowanie elementów obrazu powoduje, że przesunięcie suwaka zmienia poziom wypełnienia zbiornika (Rys. 45). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 32

Rys. 45 Rozwiązanie zadania: rezultat 4.6.10 Oznaczenia błędów obrazu Program Control Maestro sygnalizuje na obszarze obrazu wszelkie błędy związane z niemożliwością odczytu bramek: Brak bramki (Rys. 46a). Błąd komunikacji z bramką (dotyczy tylko bramek PLC) (Rys. 46b). Błąd szablonu bramek (Rys. 46c). Rys. 46 Oznaczenia błędów bramek na obrazie 4.7 Definiowanie alarmów Alarmy są konfigurowalnymi wiadomościami o stanie aplikacji przekazywanymi do operatora. W momencie spełnienia warunku logicznego zdefiniowanego dla alarmu aplikacja wyświetla odpowiednie powiadomienie w formie: nowego wpisu do dziennika alarmów, okna popup lub wydruku. Wiadomości mogą dotyczyć np. powiadomienia o rozpoczęciu pracy urządzenia, ostrzeżenia o błędzie części instalacji, błędów komunikacji itp. Aby zdefiniować nowy alarm należy: Z drzewa aplikacji wybrać kategorię Bazy danych\alarmy (localhost), kliknąć prawym przyciskiem myszy w wybrać Dodaj alarm...(rys. 47a). W nowo otwartym oknie w polu Warunek alarmu kliknąć prawym przyciskiem myszy i wybrać Tag... (Rys. 47b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 33

Rys. 47 Dodawanie nowego alarmu Z rozwijanego menu wybrać nazwę bramki lub kliknąć na... (Rys. 48a) W przypadku kliknięcia na... wybrać z lewego drzewa Bramka i z prawej listy wybrać nazwę bramki lub kliknąć Nowy obiekt i zdefiniować bramkę (Rys. 48b) Rys. 48 Wybór bramki do alarmu Kliknąć prawym przyciskiem myszy na pole Warunek alarmu. Z rozwiniętego menu wybrać jedną z opcji: Numeric Operator, Relational Operators, Logical Operator, Function, Bit Operator. No podstawie dostępnych operatorów i zmiennych wprowadzić logiczny warunek alarmu. W polu Tekst alarmu wprowadzić komunikat wyświetlany w przypadku wystąpienia alarmu (Rys. 49a-1). Warunek alarmu oraz Tekst alarmu są obowiązkowymi polami do wypełnienia! W polu Priorytet określić priorytet alarmu (Rys. 49a-2). Jeśli to konieczne możliwe jest wybranie bramki która anuluje alarm (Rys. 49a-3). Określić przeznaczenie alarmu (Rys. 49a-4). Określić atrybuty alarmu (Rys. 49a-5). Jeśli to konieczne określić warunek powtórzenia alarmu (Rys. 49a-6). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 34

Rys. 49 Dodatkowe opcje alarmów Aby określić dodatkowe działania wykonywanie w przypadku wystąpienia alarmu należy przejść do zakładki Działanie przy alarmie (Rys. 49b). Możliwe jest wywołanie polecenia przejścia do danej strefy tak aby operator mógł zidentyfikować przyczynę alarmu na danej sekcji obrazu lub wykonanie makropolecenia. Podczas tworzenia alarmu możliwe jest zaznaczenie opcji Okno Popup. Spowoduje to, że treść alarmu zostanie wyświetlona na pierwszym planie ekranu i nie zniknie dopóki operator nie potwierdzi faktu przeczytania ostrzeżenia (Rys. 50). Okno popup posiada 4 tryby zatwierdzenia: Wyczyść - powoduje potwierdzenie alarmu wybranego z listy Wyczyść wszystko - potwierdza wszystkie alarmy na liście Spokój - wstrzymuje działanie alarmów wyświetlanych w postaci okna popup na 60 sekund, po tym czasie wszystkie alarmy zostają wyświetlone ponownie, użycie tej opcji nie powoduje potwierdzenia alarmu Cisza - powoduje wyłączenie sygnału dźwiękowego Rys. 50 Okno popup Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 35

4.8 Tworzenie dzienników alarmów Dziennik alarmów jest oknem w którym przechowywane są informacje o zaistniałych zdarzeniach. Pozwala na potwierdzenie poszczególnych alarmów oraz na przegląd historii zdarzeń. Aby zdefiniować nowy dziennik alarmów należy: Kliknąć prawym przyciskiem myszy na kategorii drzewa aplikacji Pliki\Dzienniki alarmów i wybrać Nowy dziennik alarmów (Rys. 51a). W nowo otwartym oknie wybrać Plik\Zapisz jako... i zapisać nowy dziennik alarmów w wybranym folderze. Aby zmienić domyślne ustawienia: ilość wyświetlanych alarmów, akcję po kliknięciu, kategorię kolumn, kolory wyświetlanych powiadomień w zależności od strefy i priorytetu itp. należy przejść do okna Opcje\Widok (Rys. 51b). Aby wprowadzić nowy filtr umożliwiający selekcję wyświetlanych komunikatów przejść do okna Opcje\Filtr... (Rys. 51b). Rys. 51 Tworzenie dziennika alarmów 4.9 Tworzenie wykresów Wykresy są liniami trendu które przedstawiają przebieg zmian danej bramki w czasie. Możliwe jest zdefiniowanie maksymalnie 16 wykresów w jednym oknie. Aby dodać nowy wykres należy: Kliknąć prawym przyciskiem myszy na Pliki\Wykresy na drzewie aplikacji i wybrać Nowy wykres (Rys. 52a). W oknie nowego wykresu (Rys. 52b) należy wybrać Ustawienia\Graph... lub kliknąć na ikonę z piktogramem wykresów słupkowych (Rys. 52b-1). Rys. 52 Tworzenie nowego wykresu Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 36

W nowo otwartym oknie w karcie Lista bramek (Rys. 53a) kliknąć Dodaj... (Rys. 53a-1). W oknie Definicja zmiennej na wykresie (Rys. 53b) kliknąć na... (Rys. 53b-1). Rys. 53 Dodawanie nowej linii trendu W oknie Wybór właściwości obiektu (Rys. 54a) z lewej listy wybrać Tag, a z prawej nazwę bramki której przebieg ma być widoczny. Kliknąć OK (Rys. 54a) aby powrócić do okna Definicja zmiennej na wykresie. Rys. 54 Zmiana ustawień wyświetlania przebiegów W oknie Definicja zmiennej na wykresie (Rys. 53b) w karcie Wygląd określić Typ linii, Szerokość linii oraz Kolor (Rys. 53b-2). Możliwe typy linii to: Linia (Rys. 55a), Linia ze znacznikami (Rys. 55b), Same znaczniki (Rys. 55c), Słupki (Rys. 55d). Rys. 55 Typy wykresu dostępne w Control Maestro Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 37

Przejść do karty Oś Y i podać Opis, Jednostka oraz określić Położenie (lewo, prawo) (Rys. 53b-3). Przejść do karty Granice, jeżeli to konieczne określić granice dla wybranej bramki (Rys. 53b-3). Kliknąć OK aby powrócić do okna z Listą bramek (Rys. 53b-4). Aby dodać kolejny trend do wykresu kliknąć ponownie Dodaj...( Rys. 53a-1) i przeprowadzić opisaną wcześniej procedurę ponownie do innej zmiennej. Po zakończeniu definicji listy zmiennych w oknie (Rys. 53a) przejść do zakładek Oś X, Okno danych, Main window (Rys. 53a-2) i wprowadzić odpowiednie ustawienia wedle własnego uznania. Kliknąć OK (Rys. 53a-3) aby powrócić do okna głównego wykresu (Rys. 52b). Wybrać Ustawienia\Czas... lub kliknąć na ikonę zegara (Rys. 52b-2) W oknie ustawień czasu (Rys. 54b) określić: o Początek - określa datę i czas rozpoczęcia monitorowania danych. Absolutne - Oznacza dokładny czas podany przez operatora. Na przykład, jeśli określi się datę 31-08-05, a czas 15:00:00, dane będą wyświetlane od 15:00, 31 sierpnia 2005 roku. Względne - Podana dana będzie względna (ile dni i godzin wstecz) w odniesieniu do bieżącej daty i godziny. Na przykład dla czasu 10:00:00 i daty 3, dane będą wyświetlane od chwili obecnej 3 dni i 10 godzin wstecz. Data względna - wybranie tej opcji oznacza, że tylko podana data będzie względna w odniesieniu do bieżącej daty (czas pozostaje absolutny). Na przykład, dla czasu 10:00:00 i dni wstecz = 3, dane będą wyświetlane od 3 dni wstecz i od godziny 10:00 do chwili obecnej. o Okres czasu - umożliwia zdefiniowanie zakresu czasu wykresu. Określamy przedział czasowy wyświetlanego wykresu np. dwa dni. Można zdefiniować do 365 dni. o Długość okna trendu - w tym polu grupy można określić długość okresu czasu widoczną w pojedynczym oknie wykresu. Włączyć linie siatki poprzez Ustawienia\Grid... lub kliknąć na ikonie siatki (Rys. 52b-3). Zaznaczyć Pokaż siatkę oraz określić jej kolor. Po wykonaniu wszystkich powyższych czynności w głównym oknie wykresu powinien pojawić się bieżący trend zmiennej. Uwaga! Wykres pokazuje bieżące zmiany tylko w trybie RealTime. Włączenie\Wyłączenie trybu RealTime następuje poprzez Ustawienia\RealTime lub ikonę Rys. 52b-4 w głównym oknie wykresu. Uwaga! Przed zamknięciem okna wykresu należy bezwzględnie zapisać wprowadzone zmiany do wykresu poprzez Plik\Zapisz lub Plik\Zapisz jako... w innym przypadku konieczna będzie ponowna konfiguracja ustawień!!! 4.10 Ustalanie układu okien Układ okien jest szablonem umożliwiającym umieszczenie poszczególnych elementów aplikacji w konkretnych punktach ekranu, a następnie odtworzenie tego układu za pomocą odpowiednich poleceń. Możliwe jest wywołanie dowolnego układ dla poszczególnych użytkowników przy starcie systemu jak i przy użyciu przycisku na dowolnym obrazie. Aby przechwycić nowy układ należy: Kliknąć prawym przyciskiem myszy na element drzewa aplikacji Pliki\Układy i wybrać Przechwyć układ (Rys. 56a). Zostanie wyświetlone okno dialogowe zapisu. Należy zapisać plik układu w wybranym przez siebie folderze (Rys. 56b). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 38

Rys. 56 Przechwytywanie nowego układu Aby skorzystać z zapisanego układu należy zdefiniować odpowiednie makropolecenie w przypadku wywoływania układu z przycisku na obrazie lub przypisać układ jako startowy do użytkownika poprzez Właściwości użytkownika\ogólne\układ. 4.11 Autoryzacja elementów systemu Program Control Maestro pozwala na ograniczenie dostępu do poszczególnych elementów aplikacji w zależności od uprawnień użytkownika. Aby ograniczyć dostęp do poszczególnych funkcji należy: Z okna studia aplikacji wybrać Projekt\Autoryzacja\Elementy menu... (Rys. 57a). Z menu autoryzacji wybrać wymaganą kategorię i kliknąć Grupa (Rys. 57b). W oknie Menadżer praw dostępu odznaczyć opcję Wszystkie grupy i użytkownicy posiadają prawa dostępu. Wybrać z listy Grupa\Użytkownik pożądane kategorie i kliknąć Dodaj >> (Rys. 57c). Poszczególne elementy zostaną przeniesione do listy Użytkownicy z dostępem. Kliknąć OK. Kliknąć Zapisz w oknie Autoryzacja menu (Rys. 57b). Rys. 57 Autoryzacja elementów systemu 4.12 Testowanie aplikacji Na tym etapie projektowania aplikacji, zalecane jest jej przetestowanie w celu sprawdzenia poprawności działania obrazu, alarmów, bramek. Aby wymusić zmianę wartości Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 39

bramek można skorzystać z opcji Wartość bramki (Rys. 58a) wybranej po kliknięci prawym przyciskiem myszy na nazwie bramki. Lista wszystkich zdefiniowanych bramek zostanie wyświetlona po kliknięciu na element drzewa aplikacji Bazy danych\bramki. Inną możliwością jest wybranie narzędzia Zadajnik wartości bramek dostępnego w panelu sterowania (Rys. 58b). Rys. 58 Zmiana wartości bramek 4.13 Moduły dodatkowe 4.13.1 Makra Makro jest skrótem który umożliwia wywołanie predefiniowanych poleceń, akcji, sekwencji. Zwiększa to funkcjonalność aplikacji oraz zmniejsza czas potrzebny na wywołanie złożonych operacji. Wywołanie makra możliwe jest poprzez skrót klawiszowy lub za pomocą aktywatora. Aby zdefiniować nowe makro (jako przykład podano makro wywołujące okno wcześniej zdefiniowanego wykresu): Z panelu sterowania wybrać ikonę Makra (Rys. 59). Rys. 59 Ikona Makra W oknie Definicja makra (Rys. 60a) podać nazwę tworzonego makra (Rys. 60a- 1). Określić Typ makra (Rys. 60a-2). W tym przypadku wybrano Akcja... W oknie akcji z listy dostępnych opcji wybrać LoadWindow, następnie kliknąć na Parametry... (Rys. 60b). W oknie parametrów wybrać Typ Wykr. a z listy okno nazwę wykresu który ma zostać wyświetlony (Rys. 60c). Zatwierdzić okna parametrów i akcji klikając OK. Kliknąć Dodaj w oknie Definicja makra (Rys. 60a-3). W celu dodawania kolejnych makr postępować zgodnie z powyższą procedurą Zapisać zmiany przyciskiem Zapisz (Rys. 60a-4). Opracował: Łukasz Kuczkowski Strona 40