Scenariusz lekcji języka polskiego Przedział wiekowy: Gimnazjum Czas trwania zajęć: 45 minut TEMAT: KIM JEST LUDOŻERCA? (T.RÓŻEWICZ List do ludożerców; list otwarty) CEL GŁÓWNY: Zapoznanie uczniów z tekstem literackim i jego przesłaniem, a także wprowadzenie formy listu otwartego. CELE OPERACYJNE: Uczeń: określa główną ideę utworu, wypowiada się na temat zachowania "ludożerców" z wiersza, popierając swe wypowiedzi cytatami, zna pojęcia: metafora (przenośnia), podmiot liryczny, zwrot do adresata, frazeologizm, wskazuje wyznaczniki liryki, potrafi wyjaśnić znaczenie zwrotów przenośnych użytych przez poetę, z pomocą nauczyciela interpretuje utwór poetycki, redaguje list otwarty. FORMY PRACY: indywidualna, zbiorowa, grupowa. METODY: burza mózgów, problemowa (także z wykorzystaniem myślowych kapeluszy), dyskusja. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kartki z napisami: kanibal, ludożerca, magnesy, tekst utworu Tadeusza Różewicza pt. List do ludożerców [załącznik nr 1], klip do wiersza - http://www.youtube.com/watch?v=m1ey0dndq20, karta pracy mapa mentalna myślowe kapelusze [załącznik nr 2], wiersz z podkładem - http://www.youtube.com/watch?v=as9oie06dlo, zachętki Brawo za mądre myśli ;) [załącznik nr 3]. 1
PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Przywitanie się z uczniami. 2. Sprawy organizacyjne: sprawdzenie obecności. 3. Prowadzący informuje uczniów, ze dzisiaj ich aktywność będzie nagradzana zachętkmi, które się zamienią na plusy. Nauczyciel otwiera wewnętrzną część tablicy, na której jest powieszony napis: KANIBAL. Prosi, aby uczniowie zapisali w zeszytach skojarzenia do tego słowa. Uczniowie odczytują swoje propozycje. Następnie prowadzący lekcje zmienia napis na tablicy na słowo LUDOŻERCA. Uczniowie ponownie zapisują skojarzenia. Podsumowując ćwiczenie należy porównać, czy zestaw skojarzeń uległ zamianie. 4. Nauczyciel odczytuje List do ludożerców Tadeusz Różewicza. 5. Podanie tematu lekcji. TEMAT: KIM JEST LUDOŻERCA? (T.RÓŻEWICZ List do ludożerców) 6. Nauczyciel pyta podopiecznych - skąd wiemy, że to jest utwór liryczny (uczniowie przypominają wyznaczniki liryki). 7. Obejrzenie klipu do wiersza - http://www.youtube.com/watch?v=m1ey0dndq20. Refleksja nad przesłaniem utworu. 8. Wspólna analiza wiersza. N: Kto jest podmiotem lirycznym wiersza? U: Człowiek, który dostrzega zło świata. N: Do kogo pisze list? U: Do ludożerców, są oni bliscy nadawcy, ponieważ zwraca się do nich "kochani". N: Czy pomiot liryczny przyznaje się do ludożerstwa? U: Tak, jest jednym z nich. Świadczą o tym ostatnie wersy ( "nie zjadajmy się, bo nie zmartwychwstaniemy"). N : W jakim celu pomiot liryczny pisze ten list? U : By pokazać złe postawy ludzi. N : Jacy nie powinni być ludożercy? U: złośliwi, nieżyczliwi ("nie patrzcie wilkiem"). kłótliwi, źli na siebie ("nie zgrzytajcie zębami"). zachłanni (" nie wykupujcie"). egoistyczni (" ja, mnie, mój, moje"). nie powinni poniżać innych (" nie depczcie słabszych"). nie powinni lekceważyć ludzi (" nie mówcie odwróceni tyłem"). 2
N: Jacy powinniśmy być? U: cierpliwi (" poczekajcie"). życzliwi (" posuńcie się"). uprzejmi (" ustąpcie"). tolerancyjni (" zrozumcie"). N. Co znaczą frazeologizmy zastosowane w wierszu? U Z POMOCĄ NAUCZYCIELA [zapisują w formie notatki] patrzeć na kogo wilkiem patrzeć nieprzychylnie, wrogo, nieprzyjaźnie, z niechęcią; deptać słabszych odnosić się do słabszych z pogardą, nie uznawać ich praw, uznawać tylko argument siły; posuńcie się trochę zwrot sugeruje zabieranie miejsca, zagarnięcie go, a więc takie cechy jak chciwość, zachłanność, pazerność; mówić odwrócony tyłem: ja mnie mój moje traktować innych z lekceważeniem, zważać jedynie na swoje potrzeby, odnosić się do innych przedmiotowo, nie uznawać ich za równorzędne istoty ludzkie; 9. Analiza sytuacji lirycznej i problematyki zarysowanej w wierszu za pomocą metody myślowych kapeluszy karta pracy; mapa mentalna [załącznik nr 1]. 10. Nauczyciel włącza wiersz z podkładem i prosi, aby uczniowie podczas tej prezentacji zastanowili się nad wnioskami z dzisiejszych zajęć. http://www.youtube.com/watch?v=as9oie06dlo PODSUMOWANIE ANALIZY I INTERPRETACJI [uczniowie zapisują notatkę] "List do ludożerców" T. Różewicza to poetycki protest przeciwko wszelkim przejawom znieczulicy, której coraz więcej w codziennym życiu. Poeta wie, że świat, w którym żyjemy jest bezwzględny i okrutny, zdaje sobie jednak sprawę z tego, że w każdym z nas drzemią humanitarne uczucia i do nich to właśnie apeluje, stosując poetycką formę listu otwartego. Ekspresja utworu wyraża się metaforami uzmysławiającymi nieludzkość naszych zachowań. Zasadnicza idea jest jednoznaczna sprowadza się do lirycznego apelu: "Nie bądźmy ludożercami". 11. Zapoznanie uczniów z formą listu otwartego podręcznik str. 175. 12. Uczniowie rozpoczynają redagowanie listu otwartego do młodych ludzi, który będzie zawierał apel o przeciwstawianie się przemocy agresji (kończą zadanie w domu). 13. Nauczyciel przypomina uczniom, którzy otrzymali zachętki, aby zgłosili się po plusiki z aktywności. 14. Pożegnanie się z uczniami. 3
ZAŁĄCZNIK NR 1 Tadeusz Różewicz List do ludożerców Kochani ludożercy nie patrzcie wilkiem na człowieka który pyta o wolne miejsce w przedziale kolejowym zrozumcie inni ludzie też mają dwie nogi i siedzenie kochani ludożercy poczekajcie chwilę nie depczcie słabszych nie zgrzytajcie zębami zrozumcie ludzi jest dużo będzie jeszcze więcej więc posuńcie się trochę ustąpcie kochani ludożercy nie wykupujcie wszystkich świec sznurowadeł i makaronu nie mówcie odwróceni tyłem: ja mnie mój moje mój żołądek mój włos mój odcisk moje spodnie moja żona moje dzieci moje zdanie Kochani ludożercy Nie zjadajmy się Dobrze bo nie zmartwychwstaniemy Naprawdę 4
ZAŁĄCZNIK NR 2 - KARTA PRACY UCZNIA OSĄDZAM jakie są zagrożenia; ARGUMENTY dlaczego warto zmienić taki stan rzeczy FAKTY, przedstawiam problem STOSUJĘ MYŚLOWE KAPELUSZE INNOWACJE, poszukuję nowych pomysłów, propozycje zmian ZALETY POMYSŁU, dlaczego warto to zrobić? 5
ZAŁĄCZNIK NR 3 ZACHĘTKI nagrody za aktywność 6