Unia Europejska na śródziemnomorskiej scenie

Podobne dokumenty
PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0048/160

WIEDZA. ma rozszerzoną wiedzę interdyscyplinarną z zakresu nauk społecznych, szczególnie nauk o bezpieczeństwie i ich miejscu w systemie nauk

Ryszard Unia Europejska

Uwarunkowania historyczne, polityczne i ekonomiczne stosunków UE-Rosja. 1.Rosyjskie zasoby surowców energetycznych oraz zarys historyczny odkryć

Dyplomacja czy siła?

Słownik pojęć w zakresie Narodowej Strategii Spójności

Spis treści. Wstęp. 3. Konkurencyjne perspektywy. Jak myśleć teoretycznie o stosunkach międzynarodowych

SYLABUS. Procesy migracyjne we współczesnym świecie. Katedra Politologii

Wspólny wniosek DECYZJA RADY

Problemy polityczne współczesnego świata

problemy polityczne współczesnego świata

2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju

Bogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska

15169/15 pas/en 1 DG C 2B

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 8 listopada 2016 r. (OR. en)

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Stanisław Koziej EWOLUCJA STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA UNII EUROPEJSKIEJ. Referat na konferencji w Uczelni Łazarskiego, r.

Legitymizacja polskiej polityki europejskiej

WSPÓLNA DECYZJA KOMISJI EUROPEJSKIEJ I WYSOKIEGO PRZEDSTAWICIELA UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA

POLSKA WSPÓŁPRACA ROZWOJOWA

Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw

Dofinansowanie projektów w ramach Programu Europa dla Obywateli na rok 2017

KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: WYBRANE ASPEKTY POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA

Studia Podyplomowe Zarządzanie bezpieczeństwem państwa

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 14 listopada 2014 r. (OR. en)

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA MORSKIEGO PAŃSTWA. Kmdr prof. dr hab. Tomasz SZUBRYCHT

Wspólna Polityka Rolna a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Polski

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 5 kwietnia 2017 r. (OR. en)

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji DEC 20/2016.

Strategia rozwoju miasta Piekary Śląskie Piekary Śląskie, listopad 2011

9635/17 ds/ppa/mak 1 DGE 1C

Sylabus przedmiotu: System bezpieczeństwa narodowego

Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać?

PROJEKT SPRAWOZDANIA

ma uporządkowaną wiedzę o istocie i zakresie bezpieczeństwa społecznego

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Zarządzanie samorządowe na kierunku Administracja

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA (EKK)

15573/17 lo/kt/kkm 1 DG C 1

Seminaria europejskie

PARLAMENT EUROPEJSKI

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0249/13. Poprawka. Liadh Ní Riada, Xabier Benito Ziluaga w imieniu grupy GUE/NGL

UCHWAŁA NR 79/2019 SENATU UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO z dnia 24 kwietnia 2019 r.

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA

9131/19 dh/mg 1 RELEX.1.B

Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego

Spis treści. Część pierwsza: UWARUNKOWANIA. Rozdział drugi Uwarunkowania pozycji negocjacyjnej aktorów w negocjacjach europejskich...

RAPORT Z BADANIA OPINII MAZOWIECKIEGO FORUM TERYTORIALNEGO (MFT) NA TEMAT DZIAŁALNOŚCI MAZOWIECKIEGO OBSERWATORIUM TERYTORIALNEGO (MOT) Dr Aneta Śledź

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA

Analiza doświadczeń i perspektyw współpracy transgranicznej samorządów lokalnych pogranicza polsko-słowackiego

Konwersatorium Euro-Atlantycka przestrzeń bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo narodowe II stopnia. Rok akademicki 2015/2016. Semestr I

3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów

Konsultacje społeczne

VII Konferencja Naukowa: Bezpieczeństwo a rozwój gospodarczy i jakość życia w świetle zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych

RECENZJE I OMÓWIENIA

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA

PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji

KARTA PRZEDMIOTU. 11. ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU: WIEDZA: przekazanie studentom wiedzy na temat istoty i specyfiki konfliktów we współczesnym świecie

KOMUNIKAT KOMISJI. Zwiększone zaangażowanie na rzecz równości między kobietami i mężczyznami Karta Kobiet

Metropolia warszawska 2.0

Studia niestacjonarne: Europeistyka Rok akademicki 2007 / Przedmiot: Socjologia Wykładowca: dr Adam DrąŜek. Wykład obligatoryjny

dr Marian Brzeziński Poznań, r. mgr Tomasz Kayser Katedra Nauk Ekonomicznych OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

Plan studiów dla MISH w formie stacjonarnej (od roku 2016/2017) Politologia, studia I stopnia

Prof. UAM dr hab. Michał Flieger Poznań, Mgr Tomasz Kayser Katedra Nauk Ekonomicznych OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

GOSPODARKA REGIONALNA I LOKALNA W POLSCE Autor: red. Zbigniew Strzelecki, Wstęp

Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 89/2017/2018. z dnia 24 kwietnia 2018 r.

PROGRAM STUDIÓW DOKTORANCKICH

Reforma polityki spójności po 2013 r.

Krzysztof Jasiecki MIĘDZY MODERNIZACJĄ A PERYFERIAMI UNII EUROPEJSKIEJ

POLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki

Spis treści: Wprowadzenie. Rozdział 1 Kapitał ludzki w organizacji wiedzy

Społeczeństwo obywatelskie w Parlamencie RP V kadencji ( ) Projekt badawczy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych ANKIETA

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa

Diagnoza potrzeb uczestników projektu Jerzy Kosanowski - trener kluczowy Regionalnego Ośrodka Europejskiego Funduszu Społecznego w Kielcach

CENTRUM EUROPEJSKICH STUDIÓW REGIONALNYCH I LOKALNYCH UW. Nowe granice. Redakcja naukowa. Grzegorz Gorzelak Katarzyna Krok

KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: POLITYKI SZCZEGÓŁOWE UNII EUROPEJSKIEJ 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA

EFEKTY KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU GOSPODARKA I ZARZĄDZANIE PUBLICZNE STUDIA II STOPNIA

Porozumienie częściowe w sprawie mobilności młodzieży Rozwój polityki młodzieżowej

EWALUACJA JAKO DZIAŁANIE AUTONOMICZNE I ODPOWIEDZIALNE

(Informacje) INFORMACJE INSTYTUCJI, ORGANÓW I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH UNII EUROPEJSKIEJ RADA

Pisanie i zarządzanie projektami transgranicznymi dla instytucji kultury powiatów Krasnostawskiego i Łuckiego

Mgr Małgorzata Eysymontt POZYCJA INSTYTUCJONALNA URZĘDU WYSOKIEGO PRZEDSTAWICIELA UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA.

Polska polityka imigracyjna a rynek pracy

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU PISKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI, O KTÓRYCH MOWA W ART. 3 UST. 3 USTAWY Z DNIA 24 KWIETNIA 2003 R.

Spis treści. Wstęp... 7

ZINTEGROWANY ROZWÓJ PRZEWORSKO- DYNOWSKIEGO OBSZARU WSPARCIA

Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie. Status przedmiotu obowiązkowy. 30 godz. wykładu + 15 ćwiczeń

Bartosz Rakoczy * w obszarze specjalnym o charakterze ekologicznym], Rzeszów 2013 (review)

Jacek Szlachta. Panel 2 Rola współpracy transgranicznej dla rozwoju województwa podlaskiego. Białystok 20 luty 2014 roku

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

Partnerstwo Wschodnie

Spis treści. Wstęp. Część I. Istota, ewolucja i czynniki międzynarodowych stosunków politycznych

TRANSATLANTIC TRENDS POLAND

Wspólny wniosek DECYZJA RADY

Transkrypt:

Ewa Role Kaja Unii Eur Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Unia Europejska na śródziemnomorskiej scenie Role Unii Europejskiej w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu Justyna Zając Poznań 2012, ss. 360. Wizja bezpieczeństwa europejskiego opiera się na przekonaniu, że w interesie Unii Europejskiej jest, aby kraje leżące poza jej granicami tu przede wszystkim państwa z jej najbliższego otoczenia były dobrze zarządzane oraz pozostawały z Unią w bliskich stosunkach opartych na kooperacji. Z jednej strony bowiem kolejne rozszerzenia wzmacniają wewnętrzne bezpieczeństwo Unii, z drugiej zaś zbliżają ją do regionów niestabilnych. Sąsiedzi zaangażowani w gwałtowne konflikty, słabe państwa, w których na dużą skalę występuje przestępczość zorganizowana, wzrost zaburzeń w funkcjonowaniu społeczeństw lub gwałtowny wzrost populacji w pobliżu naszych (unijnych przyp. red.) granic wszystko to powoduje problemy dla Europy 1. Mając na uwadze sąsiadów z basenu Morza Śródziemnego, Strategia Bezpieczeństwa mówi o strategicznym priorytecie dla Europy, którym jest rozwiązanie konfliktu arabsko-izraelskiego, a także o konieczności stałego kontaktu z partnerami śródziemnomorskimi, do którego przyczynić ma się skuteczniejsza współpraca gospodarcza, obronna i kulturalna w ramach procesu barcelońskiego 2. O strategicznym znaczeniu regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu dla bezpieczeństwa europejskiego jest również przekonana Justyna Zając, której rozprawa habilitacyjna stanowi przedmiot niniejszej recenzji. Jej autorka dowodzi, że powstała w 1993 r. Unia Europejska zaczęła przejawiać coraz większe ambicje, by stać się aktywnym graczem/aktorem stosunków międzynarodowych, czego recenzja 1 Bezpieczna Europa w lepszym świecie Europejska Strategia Bezpieczeństwa, 12 grudnia 2003 roku, http://consilium.europa.eu/uedocs/cmsupload/031208essiipl. pdf, 14.03.2013 r. 2 Ibidem. [151]

Ewa Kaja dowodem było powołanie Traktatem z Maastricht Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, a także wykorzystanie polityk wspólnotowych do realizacji wyznaczonych celów strategicznych w polityce zagranicznej (s. 9). Jednakże jak zauważa, pierwsze wspólne działania państw Wspólnot wobec omawianego regionu zostały zainicjowane jeszcze przed formalnym powstaniem Unii Europejskiej, zaś od 1995 r. (powołanie Partnerstwa Eurośrodziemnomorskiego) można mówić o początku intencjonalnych i zinstytucjonalizowanych form współpracy i programów wobec tego strategicznego dla Unii regionu. Omawiana praca składa się z dziewięciu rozdziałów, stanowiących efekt wieloletnich badań autorki nad prezentowaną tematyką. Jest to wnikliwa politologiczna analiza aktywności Unii Europejskiej, jej interesów, celów i wizji samej siebie w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, tak ważkim dla bezpieczeństwa Europy i świata, szczególnie w kontekście niedawnych wydarzeń rewolucyjnych w tym obszarze. Istotnym walorem pracy jest zaproponowane przez J. Zając podejście teoretyczne, służące analizie zaangażowania Unii w omawianym obszarze. W rozdziale pierwszym pracy autorka wnikliwie omawia kategorię ról międzynarodowych począwszy od konceptualizacji pojęcia, poprzez uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne ról oraz ich typologie, aż po efektywność ról. Autorka dowodzi, że stworzona przez Kalevi Holstiego w końcu lat 60. XX w. koncepcja ról międzynarodowych państw (narodów), rozwijana w późniejszych latach przez jego kontynuatorów, stanowi przydatne narzędzie analizy oddziaływań międzynarodowych także bytów ponadnarodowych, tu Unii Europejskiej. Przekonuje, że posiadanie przez Unię podmiotowości międzynarodowej pozwala na odniesienie również i do niej kategorii ról międzynarodowych, a definiowanie przez Unię odgrywanych przez siebie ról wpływa na kształt jej polityki zewnętrznej oraz na jej zachowanie w środowisku międzynarodowym (s. 44). Prekursorski charakter ma wprowadzenie przez autorkę kategorii efektywności ról międzynarodowych, którą rozumie jako skuteczność realizacji wytyczonego celu przy uwzględnieniu [jego przyp. E. K.] kosztów (s. 39). Jednakże J. Zając podkreśla, że to zadanie trudne. Trudność ta wynika z zauważanych przez autorkę pułapek napotykanych przy próbie oceny efektywności ról międzynarodowych. Są one efektem znacznej subiektywności osądu dokonywanego każdorazowo przez badacza, który może spotkać się z zarzutem o jego ograniczoną wartość naukową. Celem ograniczenia tych zarzutów autorka [152] refleksje

Unia Europejska na śródziemnomorskiej scenie zaprezentowała komplementarne, jej zdaniem, czynniki determinujące efektywność ról międzynarodowych, tj. racjonalność koncepcji, umiejętność i konsekwencja w jej realizowaniu, stopień jej realizacji oraz poziom aprobaty roli przez jej adresatów (s. 39). Niemniej, słabość podejścia przejawia się tym, że pomimo zaprezentowania kryteriów oceny efektywności ról międzynarodowych odgrywanych przez Unię Europejską, autorka nie zaproponowała katalogu wskaźników oceny do każdego z przyjętych kryteriów, które mogłyby zmniejszyć zarzuty co do nadmiernego subiektywizmu i do jej małej warności naukowej takiej analizy. W części poświęconej uwarunkowaniom ról międzynarodowych Unii Europejskiej (rozdział drugi), autorka wskazuje na najważniejsze determinanty kształtujące koncepcje ról międzynarodowych Unii. Obok czynników ilościowych, które wpływają na pozycję Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej, szczególne znaczenie przypisuje tożsamości międzynarodowej Unii Europejskiej. Zdaniem Autorki, Unia znajduje się obecnie w fazie definiowania zarówno swojej tożsamości wewnętrznej, jak i zewnętrznej, którą rozumie jako odrębność wobec innych podmiotów międzynarodowych (s. 58). Na tak rozumianą tożsamość składają się wykształtowane normy i wartości, a także charakterystyczny dla Unii mechanizm instytucjonalny, które z kolei znajdują przełożenie w wyborze celów, zasad i metod polityki zewnętrznej (s. 58). Zasadniczą część publikacji zajmuje niezwykle szczegółowe omówienie ról międzynarodowych, jakie Unia Europejska spełnia w obszarze basenu Morza Śródziemnego. Autorka wymienia tu: rolę aktywnego aktora w rozwiązywaniu konfliktu arabsko-izraelskiego, rolę promotora środków budowy zaufania, partnerstwa i bezpieczeństwa oraz rozbrojenia, rolę promotora reform ekonomicznych i zrównoważonego rozwoju regionu oraz rolę propagatora wartości demokratycznych, praw człowieka i dialogu międzykulturowego. Autorka dowodzi, że jednoczesne wypełnianie przez Unię Europejską wymienionych powyżej ról, świadczy o znaczeniu regionu dla unijnej polityki zagranicznej, a także o potrzebie wielopłaszczyznowego zaangażowania Unii w tak niestabilnym obszarze. Dalekosiężnym celem podejmowania przez Unię działań w omawianym regionie jest zapewnienie w nim pokoju, stabilności i dobrobytu, co zgodnie z literą Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa, ma przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa samej Unii i realizacji jej interesów. Jednakże, jak wskazuje autorka, nie będzie to możliwe bez trwałego zakończenia konfliktu izraelsko- [153]

Ewa Kaja -palestyńskiego, oraz z wyłączeniem gruntownych reform gospodarczych, politycznych i społecznych w państwach regionu. Nie dziwi zatem znaczne wsparcie polityczne, finansowe i techniczne ze strony Unii na rzecz wspomnianych reform. Celem realizacji zadeklarowanych ról Unia Europejska utworzyła instrumenty finansowe, początkowo program MEDA (1995 2007), który w 2007 r. został zastąpiony przez Europejski Instrument Partnerstwa i Sąsiedztwa (s. 122 130). J. Zając podkreśla, że efektywne kształtowanie i wypełnianie przez Unię ról w regionie nie będzie możliwe bez dogłębnej analizy sytuacji wewnętrznej w poszczególnych jego państwach. Autorka omawia zatem główne problemy i wyzwania omawianego obszaru, co stanowi niewątpliwy atut książki. Skupia się na historycznych związkach Europy z Afryką Północną i Bliskim Wschodem (s. 66 72), na sytuacji wewnętrznej w państwach regionu, w tym ich niestabilności politycznej, niedemokratycznych rządach oraz trudnej sytuacji politycznej i gospodarczej (s. 72 83). Ponadto wskazuje na wyzwania i zagrożenia generowane w regionie, które wpływają na bezpieczeństwo europejskie, tj. konflikt arabsko-izraelski (s. 84 87), nielegalne migracje (s. 87 90), fundamentalizm i terroryzm islamski (s. 90 92), degradacja środowiska naturalnego (s. 92 94) oraz zagrożenia militarne (s. 94 95). Jednakże należy zauważyć, praca została ukończona w 2009 r., dlatego też część informacji w książce, z uwagi na wydarzenia tzw. rewolucji północnoafrykańskiej, może okazać się zdezaktualizowana. Niemniej jednak omówione przez autorkę kwestie ukazują jej szeroką wiedzę na temat regionu, która została przekazana w sposób prosty, ale bez nadmiernego uproszczenia mogącego stanowić zarzut wobec pracy. Klamrą spinającą przeprowadzonej przez autorkę analizy ról międzynarodowych Unii Europejskiej w obszarze Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu jest ocena ich efektywności. Jak zauważa, efektywność ta nie jest duża (s. 274). Jest to konsekwencją rozbieżności między rolami deklarowanymi przez stronę unijną a rolami oczekiwanymi przez państwa regionu, a także niekonsekwencji w realizacji przez Unię koncepcji ról (s. 275). Koncepcja Unii Europejskiej, przewidująca odgrywanie wielu ról jednocześnie ( ) jest zgodna z interesami UE, jej tożsamością międzynarodową oraz środkami, jakimi dysponuje. Nie jest jednak zgodna z oczekiwaniami państw północnoafrykańskich i bliskowschodnich ( ) (s. 275). Publikacja J. Zając stanowi nowatorską, ważną i potrzebą analizę ról i polityki Unii Europejskiej wobec regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, tak ważkiego z punktu widzenia bezpieczeństwa [154] refleksje

Unia Europejska na śródziemnomorskiej scenie Europy. W sposób spójny i wynikowy omawia złożoną problematykę aktywności międzynarodowej Unii Europejskiej. Systematyzuje wiedzę na temat problemów i oczekiwań, które wobec Unii wystosowują państwa basenu Morza Śródziemnego. Z kolei nowatorskie zastosowanie teorii ról międzynarodowych jako modelu analizy polityki zagranicznej Unii Europejskiej sprawia, że wartość merytoryczną pracy należy ocenić wysoko. Nota o autorce Ewa Kaja [ewa.kaja@amu.edu.pl] magister politologii (2009) w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, obecnie doktorantka na WNPiD UAM. Jej zainteresowania naukowe obejmują przede wszystkim teorię stosunków międzynarodowych, problematykę aktywności międzynarodowej Unii Europejskiej, głównie w kontekście odgrywanych przez nią ról międzynarodowych oraz zagadnienie międzyrządowego liberalizmu Unii Europejskiej w procesie podejmowania przez nią decyzji. [155]