Główne epoki w historii myśli ekonomicznej Ekonomia przedklasyczna (VIII w. p.n.e. 1776) Ekonomia klasyczna (1776-ok. 1870) Ekonomia neoklasyczna (ok. 1870-ok. 1930) Ekonomia współczesna (od ok. 1930 do dziś)
Ekonomia przedklasyczna (VIII w. p.n.e. 1776) Dwa podokresy Wczesna ekonomia przedklasyczna (VIII w. p.n.e. ok. 1500) Grecy, ekonomia Scholastyków Późna ekonomia przedklasyczna (ok. 1500-1776) Merkantylizm (XVI-XVIII w.) Fizjokratyzm (ok. 1750-ok. 1790)
Ekonomia przedklasyczna ogólna charakterystyka Nieformalna analiza gospodarki Studia przyczynkowe, niesystematyczne Bez wielkich, ogólnych teorii Skupiona na nie-rynkowych mechanizmach alokacji (władza, siła, zwyczaj itp.) Skupiona raczej na etycznych aspektach gospodarowania (np. sprawiedliwość) Bardzo powolne zmiany w gospodarce Ludzie samowystarczalni raczej, nie polegali na rynkach, rolnictwo dominujące Ekonomia częścią filozofii
Ekonomia starożytnych Greków Hezjod, Prace i dnie, ok. 800 r. p.n.e Ksenofont, Ekonomika, ok. 400 r. p.n.e. Platon, Państwo, ok. 400 r. p.n.e. Arystoteles, Polityka, ok. 310 r. p.n.e.
Hezjod, Prace i dnie, ok. 800 r. p.n.e Zainteresowany efektywnością działania gospodarstwa domowego Dostrzegał rzadkość zasobów gospodarczych Sformułował ideę, iż konkurencja stymuluje produkcję Poezja brak abstrakcyjnej analizy naukowej
Ksenofont, ok. 400 r. p.n.e. Zainteresowany efektywnością działania gospodarstwa domowego oikonomikos zarządzanie gospodarstwem domowym (oikos i nomos) Idea, że podział pracy podnosi efektywność działania gosp. domowego
Platon, V/IV w. p.n.e. Państwo, ok. 400 r. p.n.e. Wizja idealnego państwa 3 klasy społeczne (robotnicy, żołnierze, władcy) W klasie władców najwyższej nie powinno być własności prywatnej (podstawa współczesnych gosp. wolnorynkowych) Własność prywatna prowadzi do korupcji lub zazdrości Pierwszy argument (częściowo ekonomiczny) przeciw własności prywatnej
Arystoteles, IV w. p.n.e. Polityka Skupiony na: sprawiedliwości w wymianie i podziale, naturze gospodarstwa domowego, statusie własności prywatnej, naturze i roli pieniądza
Arystoteles o sprawiedliwości Dystrybutywna: towary powinny być rozdzielane między osoby proporcjonalnie do zasług tych osób Czy to dobra koncepcja spraw. dystr.? Rektyfikacyjna: osobom, które poniosły straty należy się rekompensata Komutatywna (w wymianie): cena sprawiedliwa jest średnią harmoniczną pomiędzy ceną nabywcy a ceną sprzedawcy (2/(1/c N +1/c S )) Czy potrzebujemy koncepcji spraw. komutatywnej?
Arystoteles, IV w. p.n.e. Natura gosp. domowego Rozróżnienie między : Ekonomiką (nauką o zarządzaniu gosp. domowym), a Chrematystyką (nauką o zdobywaniu bogastwa) Ekonomika = zarządanie ludźmi + niektóre sposoby zdobywania bogactwa Chrematystyka = wszystkie sposoby zdobywania bogactwa
Arystoteles, IV w. p.n.e. Naturalna kontra nienaturalna chrematystyka Naturalna chrematystyka = łowiectwo, zbieractwo, rolnictwo oraz barterowa wymiana. Nienaturalna chrematystyka= handel za pomocą pieniądza oraz pożyczanie pieniędzy na procent Naturalna jest zgodna z naturą, ograniczona przez ludzkie potrzeby i należy do ekonomiki Nienaturalna chrematystyka jest nieograniczona przez potrzeby, kierują nią pragnienia, jest potępiona etycznie i nie należy do ekonomiki Czy rozróżnienie potrzeby/pragnienia jest sensowne?
Arystoteles, IV w. p.n.e. Pieniądz powstał aby ułatwić wymianę (środek wymiany) Jego wartość pochodzi od ludzkiego nadania, konwencji, pieniądz nie ma (wewnętrznej) wartości sam z siebie (nominalizm pieniężny) Pożyczanie pieniędzy na procent jest niezgodne z naturą pieniądza (środek wymiany) i jako takie potępiane etycznie
Arystoteles a współczesna ekonomia Ekonomia pozytywna versus ekonomia normatywna Koncepcja sprawiedliwości w wymianie (ceny sprawiedliwej) Rozróżnienie między potrzebami a pragnieniami Cel działań ekonomicznych (maksymalizacja użyteczności vs. dążenie do dobrego życia) Samowystarczalność versus dążenie do wzrostu
Czy powinniśmy wrócić do Arystotelesa?
Arystoteles vs ekonomia współczesna wg Sedlacka Jaki jest cel działania jednostki? Wg ekonomii: Max U, U = utility Wg Arystotelesa : Max G, G = good Sedlacek: If we take Aristotle s point of departure seriously, that everyone does everything for the sake of what they believe to be good, then it is possible that utility is only a subset of that which we consider good [ ] MaxG is therefore more defensible and, what s more, a more useful concept than MaxU. Czy zamiana U na G coś daje? Czy U zwodzi retorycznie? Plus, wg Arystotelesa chodzi raczej o nasycenie, umiarkowane zdobycie G, niż maksymalizację G
Co proponuje Sedlacek? Zamiast programu maxgrowth albo maxgdp Program targeting reasonable levels of growth oraz mindebt