Warszawa, dnia 30 grudnia 2016 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2016 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie podmioty uczestniczące w obrotach z zagranicą, danych statystyki publicznej oraz informacji uzyskanych ze źródeł administracyjnych. Prezentowana wersja bilansu płatniczego ma charakter informacji wstępnej i może ulec zmianie. Rachunek bieżący i kapitałowy Łączna wartość salda rachunku bieżącego i kapitałowego, w III kwartale 2016 r., była ujemna i wyniosła 9,3 mld PLN. Relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB, w omawianym kwartale, wyniosła -2,0%. Wykres 1. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego Saldo rachunku bieżącego, w omawianym kwartale, było ujemne i wyniosło 9,4 mld PLN i, w stosunku do analogicznego okresu 2015 r., poprawiło się o 1,0 mld PLN. O poziomie tego salda zadecydowały ujemne salda dochodów pierwotnych (19,7 mld 1 / 8
PLN), obrotów towarowych (3,2 mld PLN) i dochodów wtórnych (1,5 mld PLN), natomiast saldo usług było dodatnie (15,0 mld PLN). Relacja salda rachunku bieżącego do PKB była ujemna i wyniosła 2,4%. Na zmniejszenie się deficytu na rachunku bieżącym wpłynęła przede wszystkim poprawa dodatniego salda usług o 3,9 mld PLN. Dodatnie saldo dochodów wtórnych zmniejszyło się o 1,9 mld PLN, dodatkowo pogłębiły się ujemne salda dochodów pierwotnych o 0,8 mld PLN oraz obrotów towarowych o 0,2 mld PLN. Dodatnie saldo rachunku kapitałowego ukształtowało się na poziomie 0,2 mld PLN. Oznacza to istotne pogorszenie się tego salda, w stosunku do zarejestrowanego w roku ubiegłym, co jest konsekwencją minimalnego napływu środków z funduszy strukturalnych UE. Obroty towarowe Eksport towarów został oszacowany na poziomie 186,2 mld PLN, zaś import w wysokości 189,4 mld PLN. O wzroście eksportu towarów o 9,9 mld PLN tj. o 5,7% zadecydowała głównie sprzedaż za granicę odzieży, produktów przemysłu meblarskiego oraz samochodów i części samochodowych. Przyrost importu o 10,1 mld PLN tj. o 5,7% w dużej mierze został spowodowany zwiększoną wartością zakupionych towarów przemysłu motoryzacyjnego, odzieżowego i żywności. Jednocześnie w dalszym ciągu obserwowano spadek importowanej ropy naftowej. Saldo obrotów towarowych w omawianym okresie było ujemne i wyniosło 3,2 mld PLN. W analogicznym kwartale 2015 r. było ono również ujemne i wyniosło 3,0 mld PLN. Międzynarodowy handel usługami Przychody z tytułu usług świadczonych przez polskie podmioty nierezydentom wyniosły 50,1 mld PLN, a rozchody z tytułu zakupionych usług od nierezydentów 35,1 mld PLN. W porównaniu z III kwartałem 2015 r. przychody z tego tytułu były wyższe o 13,7%, a rozchody o 6,3%. Saldo usług, w analizowanym kwartale, było dodatnie i wyniosło 15,0 mld PLN. O jego wysokości zdecydowały dodatnie salda: pozostałych usług głównie usługi biznesowe w kwocie 7,7 mld PLN (wzrost o 2,4 mld PLN w porównaniu do III kwartału 2015 r.), usług transportowych w wysokości 5,4 mld PLN (wzrost o 0,8 mld PLN) oraz podróży zagranicznych w wysokości 1,9 mld PLN (wzrost o 0,7 mld PLN). Dochody pierwotne Na wysokość ujemnego salda dochodów pierwotnych, w kwocie 19,7 mld PLN, złożyły się ujemne saldo dochodów z inwestycji (24,3 mld PLN) oraz dodatnie saldo pozostałych dochodów pierwotnych (4,3 mld PLN) i wynagrodzeń pracowników (0,3 mld PLN). Poziom ujemnego salda dochodów z inwestycji wynika w głównej mierze z dochodów 2 / 8
uzyskanych przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich w wysokości 20,1 mld PLN, które w porównaniu do analogicznego okresu 2015 r. były wyższe o 2,4 mld PLN. Na dochody inwestorów bezpośrednich złożyły się: reinwestowane zyski w kwocie 11,8 mld PLN, dywidendy w wysokości 5,8 mld PLN oraz naliczone odsetki od instrumentów dłużnych w wysokości 2,5 mld PLN. Na wartość ujemnego salda dochodów pierwotnych wpłynęły również uzyskane przez nierezydentów dochody z tytułu inwestycji portfelowych w Polsce (w postaci odsetek od dłużnych papierów wartościowych emisji polskich podmiotów oraz wypłaconych dywidend). Wyniosły one 5,4 mld PLN i, w porównaniu do analogicznego kwartału 2015 r., były niższe o 0,3%. Dochody nierezydentów z pozostałych inwestycji osiągnęły wartość 1,8 mld PLN i, w porównaniu z III kwartałem 2015 r., nieznacznie się zwiększyły. Dochody wtórne pozostałych sektorów Saldo dochodów wtórnych pozostałych sektorów było dodatnie i wyniosło 2,0 mld PLN. Przychody ukształtowały się na poziomie 5,1 mld PLN, w tym 2,8 mld PLN stanowiły przychody z tytułu przekazów zarobków. Rozchody wyniosły 3,1 mld PLN. Transfery z Unią Europejską W analizowanym kwartale 2016 r. napływ środków z Unii Europejskiej, wykazany w bilansie płatniczym, wyniósł 5,6 mld PLN. W rachunku bieżącym w dochodach pierwotnych zanotowano napływ w wysokości 4,8 mld PLN (były to środki pozyskane przede wszystkim w ramach programu Wspólnej Polityki Rolnej). W transferach kapitałowych zarejestrowano napływ o wartości 0,4 mld PLN (były to środki otrzymane głównie w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). W tym samym okresie Polska wpłaciła 4,6 mld PLN do budżetu Unii Europejskiej z tytułu składek i opłat członkowskich. W wyniku wymienionych transakcji saldo transferów z Unią Europejską, w III kwartale 2016 r., było dodatnie i wyniosło 1,0 mld PLN. Rachunek finansowy (aktywa netto) Napływ kapitału z tytułu inwestycji nierezydentów w Polsce (wzrost pasywów) w analizowanym kwartale wyniósł 12,5 mld PLN. W tym samym czasie polskie inwestycje za granicą zmniejszyły się (napływ kapitału) o 2,0 mld PLN. Inwestycje nierezydentów w Polsce (pasywa) O wzroście inwestycji nierezydentów w Polsce, w wysokości 12,5 mld PLN, zadecydował głównie napływ kapitału netto z tytułu inwestycji bezpośrednich oraz pozostałych inwestycji. 3 / 8
Wykres 2. Inwestycje nierezydentów w Polsce pasywa Saldo pasywnych inwestycji bezpośrednich było dodatnie i wyniosło 10,2 mld PLN. Na kwotę tę złożyły się: dodatnie reinwestycje zysków (11,8 mld PLN), napływ netto środków zwiększający wartość akcji i innych form udziałów kapitałowych (1,9 mld PLN) oraz odpływ kapitału netto z tytułu instrumentów dłużnych (3,5 mld PLN). W analizowanym kwartale 2016 r., saldo inwestycji portfelowych było ujemne i wyniosło 1,5 mld PLN. Nierezydenci zmniejszyli swoje zaangażowanie w polskie udziałowe papiery wartościowe netto o 5,7 mld PLN. Było to przede wszystkim wynikiem wycofania się inwestorów zagranicznych z jednostek uczestnictwa w krajowych funduszach inwestycyjnych. Równocześnie odnotowano zakup przez nierezydentów dłużnych papierów wartościowych w kwocie 4,2 mld PLN, głównie obligacji Skarbu Państwa wyemitowanych zarówno na rynek krajowy jak i na rynki zagraniczne (4,3 mld PLN). Saldo pozostałych inwestycji zagranicznych było dodatnie i wyniosło 3,9 mld PLN. Na wysokość tego salda wpłynął wzrost zobowiązań NBP o 6,0 mld PLN (w głównej mierze z tytułu przeprowadzonych krótkoterminowych transakcji repo) oraz pozostałych sektorów o 1,8 mld PLN (przede wszystkim z tytułu wykorzystania pozostałych kredytów otrzymanych od nierezydentów). W tym samym czasie sektor bankowy zmniejszył swoje zobowiązania z tytułu pozostałych inwestycji o 3,3 mld PLN (w zdecydowanej części z tytułu spłaty kredytów otrzymanych od podmiotów zagranicznych powiązanych kapitałowo). Zobowiązania sektora rządowego zmniejszyły się o 0,6 mld PLN (głównie z tytułu spłaty kredytów otrzymanych od organizacji międzynarodowych). 4 / 8
Inwestycje polskich podmiotów za granicą (aktywa) Saldo inwestycji rezydentów za granicą było ujemne i wyniosło 2,0 mld PLN. Wpływ na wartość tego salda miały transakcje zarejestrowane w ramach inwestycji portfelowych, pozostałych inwestycji oraz oficjalnych aktywów rezerwowych. Na dodatnie saldo aktywnych inwestycji bezpośrednich, które wyniosło 1,9 mld PLN złożył się wzrost aktywów z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych o 2,8 mld PLN oraz spadek aktywów z tytułu instrumentów dłużnych o 0,9 mld PLN. W tym samych czasie polskie podmioty (w przeważającej części fundusze inwestycyjne i fundusze ubezpieczeniowe) zmniejszyły swoje inwestycje w zagraniczne udziałowe papiery wartościowe o 7,3 mld PLN. Rezydenci (głównie pozostałe podmioty finansowe) zainwestowali w dłużne papiery wartościowe 0,4 mld PLN. Saldo pozostałych polskich inwestycji za granicą było ujemne i wyniosło 3,5 mld PLN. Na wysokość salda tej pozycji istotnie wpłynęły transakcje sektora bankowego, którego należności z tytułu depozytów ulokowanych w bankach za granicą zmniejszyły się o 3,3 mld PLN. Łączne saldo transakcji zrealizowanych przez NBP było dodatnie i wyniosło 6,8 mld PLN (wzrost aktywów rezerwowych). Były to przede wszystkim transakcje własne oraz zrealizowane na zlecenie klientów NBP w szczególności Komisji Europejskiej i Ministerstwa Finansów. W III kwartale br. poziom oficjalnych aktywów rezerwowych zmniejszył się o 7,4 mld PLN. Na zmniejszenie wartości aktywów rezerwowych istotnie wpłynęły ujemne różnice kursowe oraz zmiany wyceny, które spowodowały ich spadek o 14,2 mld PLN. Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec września 2016 r. wyniósł 431,5 mld PLN. 5 / 8
Dodatkowe informacje o bilansie płatniczym Dane bilansu płatniczego za listopad 2016 r. zostaną opublikowane 13 stycznia 2017 r. Dane bilansu płatniczego za IV kwartał 2016 r. zostaną opublikowane 31 marca 2017 r. Szeregi czasowe kwartalnego bilansu płatniczego, począwszy od danych za I kwartał 2004 r., są dostępne na stronie internetowej NBP. http://www.nbp.pl/statystyka/bilans_platniczy/bop_q.xlsx Szeregi czasowe miesięcznego bilansu płatniczego, począwszy od danych za styczeń 2004 r., są dostępne na stronie internetowej NBP. http://www.nbp.pl/statystyka/bilans_platniczy/bop_m.xlsx Tablice analityczne kwartalnego bilansu płatniczego, począwszy od I kwartału 2004 r., są dostępne na stronie internetowej NBP. http://www.nbp.pl/statystyka/bilans_platniczy/bop_q_pln.xlsx Szeregi czasowe miesięcznych stanów oficjalnych aktywów rezerwowych, począwszy od danych za styczeń 1998 r., są dostępne na stronie internetowej NBP. http://www.nbp.pl/statystyka/dwn/rez_m.xlsx Opis bilansu płatniczego za II kwartał 2016 r. jest dostępny na stronie internetowej NBP. http://www.nbp.pl/publikacje/bilans_platniczy/bilans_platniczy2016_2.pdf 6 / 8
Załącznik 1 Bilans płatniczy * w mln PLN 2015 2016 III kw 16 - II kw 16 III kw 16 - III kw 15 III kw II kw III kw Zmiana Dynamika Zmiana Dynamika Rachunek bieżący -10 472 5 930-9 459-15 389 1 013 Saldo obrotów towarowych -3 010 6 574-3 190-9 764-180 Eksport 176 220 194 870 186 179-8 691 95,5% 9 959 105,7% Import 179 230 188 296 189 369 1 073 100,6% 10 139 105,7% Saldo usług 11 026 16 505 14 982-1 523 3 956 Przychody 44 027 48 729 50 069 1 340 102,7% 6 042 113,7% Rozchody 33 001 32 224 35 087 2 863 108,9% 2 086 106,3% Saldo dochodów pierwotnych -18 937-17 382-19 756-2 374-819 Przychody 9 417 14 626 11 958-2 668 81,8% 2 541 127,0% Rozchody 28 354 32 008 31 714-294 99,1% 3 360 111,9% Saldo dochodów wtórnych 449 233-1 495-1 728-1 944 Przychody 5 521 5 890 6 003 113 101,9% 482 108,7% Rozchody 5 072 5 657 7 498 1 841 132,5% 2 426 147,8% Rachunek kapitałowy 19 173 123 165 42-19 008 Przychody 19 625 760 477-283 62,8% -19 148 2,4% Rozchody 452 637 312-325 49,0% -140 69,0% Rachunek finansowy 1 527 6 048-14 508-20 556-16 035 Inwestycje bezpośrednie - aktywa 5 583 3 008 1 890-1 118-3 693 Akcje i inne formy udziałow kapitałowych 9 919-1 097 2 798 3 895-7 121 Instrumenty dłużne -4 336 4 105-908 -5 013 3 428 Inwestycje bezpośrednie - pasywa 16 718 8 280 10 207 1 927-6 511 Akcje i inne formy udziałow kapitałowych 17 173-2 756 13 683 16 439-3 490 Instrumenty dłużne -455 11 036-3 476-14 512-3 021 Inwestycje portfelowe - aktywa 11 906 5 533-6 863-12 396-18 769 Udziałowe papiery wartościowe 8 258 2 637-7 292-9 929-15 550 Dłużne papiery wartościowe 3 648 2 896 429-2 467-3 219 Inwestycje portfelowe - pasywa 4 437 25 035-1 536-26 571-5 973 Udziałowe papiery wartościowe -234 4 457-5 681-10 138-5 447 Dłużne papiery wartościowe 4 671 20 578 4 145-16 433-526 Pozostałe inwestycje - aktywa 1 264 9 052-3 495-12 547-4 759 NBP 0 0 0 0 0 Sektor rządowy 131 692 108-584 -23 Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) 1 662 6 903-3 634-10 537-5 296 Pozostałe sektory -529 1 457 31-1 426 560 Pozostałe inwestycje - pasywa -9 954 19 771 3 875-15 896 13 829 NBP -4 257 26 809 5 981-20 828 10 238 Sektor rządowy 64-420 -602-182 -666 Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -4 683-10 501-3 314 7 187 1 369 Pozostałe sektory -1 078 3 883 1 810-2 073 2 888 Pochodne instrumenty finansowe -1 829-323 -279 44 1 550 Oficjalne aktywa rezerwowe -4 196 41 864 6 785-35 079 10 981 Saldo błędów i opuszczeń -7 174-5 -5 214-5 209 1 960 * Dane wstępne 7 / 8
Załącznik 2 Bilans płatniczy * w mln EUR 2015 2016 III kw 16 - II kw 16 III kw 16 - III kw 15 III kw II kw III kw Zmiana Dynamika Zmiana Dynamika Rachunek bieżący -2 502 1 357-2 180-3 537 322 Saldo obrotów towarowych -719 1 503-735 -2 238-16 Eksport 42 078 44 567 42 890-1 677 96,2% 812 101,9% Import 42 797 43 064 43 625 561 101,3% 828 101,9% Saldo usług 2 632 3 773 3 450-323 818 Przychody 10 511 11 145 11 534 389 103,5% 1 023 109,7% Rozchody 7 879 7 372 8 084 712 109,7% 205 102,6% Saldo dochodów pierwotnych -4 523-3 972-4 551-579 -28 Przychody 2 248 3 346 2 755-591 82,3% 507 122,6% Rozchody 6 771 7 318 7 306-12 99,8% 535 107,9% Saldo dochodów wtórnych 108 53-344 -397-452 Przychody 1 319 1 347 1 383 36 102,7% 64 104,9% Rozchody 1 211 1 294 1 727 433 133,5% 516 142,6% Rachunek kapitałowy 4 578 28 38 10-4 540 Przychody 4 686 174 110-64 63,2% -4 576 2,3% Rozchody 108 146 72-74 49,3% -36 66,7% Rachunek finansowy 363 1 388-3 340-4 728-3 703 Inwestycje bezpośrednie - aktywa 1 334 687 435-252 -899 Akcje i inne formy udziałow kapitałowych 2 369-252 644 896-1 725 Instrumenty dłużne -1 035 939-209 -1 148 826 Inwestycje bezpośrednie - pasywa 3 993 1 893 2 351 458-1 642 Akcje i inne formy udziałow kapitałowych 4 102-631 3 151 3 782-951 Instrumenty dłużne -109 2 524-800 -3 324-691 Inwestycje portfelowe - aktywa 2 843 1 266-1 581-2 847-4 424 Udziałowe papiery wartościowe 1 972 603-1 680-2 283-3 652 Dłużne papiery wartościowe 871 663 99-564 -772 Inwestycje portfelowe - pasywa 1 060 5 724-355 -6 079-1 415 Udziałowe papiery wartościowe -56 1 018-1 309-2 327-1 253 Dłużne papiery wartościowe 1 116 4 706 954-3 752-162 Pozostałe inwestycje - aktywa 301 2 071-803 -2 874-1 104 NBP 0 0 0 0 0 Sektor rządowy 31 158 26-132 -5 Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) 397 1 578-837 -2 415-1 234 Pozostałe sektory -127 335 8-327 135 Pozostałe inwestycje - pasywa -2 378 4 520 894-3 626 3 272 NBP -1 017 6 131 1 378-4 753 2 395 Sektor rządowy 15-97 -138-41 -153 Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) -1 118-2 401-763 1 638 355 Pozostałe sektory -258 887 417-470 675 Pochodne instrumenty finansowe -437-73 -64 9 373 Oficjalne aktywa rezerwowe -1 003 9 574 1 563-8 011 2 566 Saldo błędów i opuszczeń -1 713 3-1 198-1 201 515 * Dane wstępne 8 / 8