Miasta Polskie w Polityce Spójności wdrażanie, finansowanie, instrumenty finansowe

Miasta Polskie w Polityce Spójności wdrażanie, finansowanie, instrumenty finansowe Agnieszka Dawydzik Z-ca Dyrektora, Kierujący Pracą Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej MRR Katowice 19 kwietnia 2013 r. 1

Cele wsparcia obszarów miejskich Zasady, cele oraz kierunki działań służące rozwojowi miast w latach 2014-2020 z polityki spójności wynikają z: Strategii Europa 2020 Zapisów projektów rozporządzeń polityki spójności na lata 2014-2020 Krajowych dokumentów strategicznych: Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030; Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego: regiony, miasta, obszary miejskie 2010-2020; Projektu Założeń Krajowej Polityki Miejskiej. Zapisów Założeń Umowy Partnerstwa (terytorialny wymiar prowadzonej interwencji) 2

Wymiar miejski częścią wymiaru terytorialnego Znaczne wzmocnienie wymiaru miejskiego w nowym okresie programowania UE Różne instrumenty dla różnego typu miast, odpowiadające na specyficzne potrzeby oraz potencjał rozwojowy poszczególnych miast Zgodnie z podejściem terytorialnym wsparcie miast, obszarów funkcjonalnych miast lub dla wyszczególnionych dzielnic miast Wsparcie wszystkich typów ośrodków miejskich: miasta wojewódzkie, ośrodki regionalne, ośrodki subregionalne oraz ośrodki lokalne Zintegrowane podejście: Zdiagnozowanie i określenie celów w odniesieniu do różnego typu obszarów miejskich (w tym wskazanie Obszarów Strategicznej Interwencji: Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne, Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji) Identyfikacja działań służących rozwojowi miast (specjalne działania różnych PO) Stworzenie mechanizmów zapewniających wsparcie zintegrowanych działań/projektów (system koordynacji UP, PO/RPO, delegacja zarządzania na najniższy poziom), podejście strategiczne i negocjacyjne (kontrakt terytorialny) 3

Instrumenty rozwoju miast w Polityce Spójności 2014-2020 Zintegrowane Inwestycje Terytorialne instrument realizacji strategii rozwoju terytorialnego, do wykorzystania wsparcia z min. 2 osi priorytetowych 1 lub więcej PO, jeden z możliwych rozwiązań wdrażania zintegrowanych działań na rzecz rozwoju miejskiego (min. 5% krajowej alokacji EFRR). Dodatkowo specjalne instrumenty dla miast: Platforma Rozwoju Obszarów Miejskich; Innowacyjne działań w zakresie zrównoważonego rozwoju miast; Program sieciowania miast URBACT; Instrumenty finansowe typu JESSICA. Podejście tematyczne jest dominujące (logika interwencji PS). 4

Cele realizacji ZIT w Polsce Wynikają z Założeń UP oraz Zasad uwzględniania wymiaru miejskiego polityki spójności UE, w tym realizacja ZIT sprzyjanie rozwoju współpracy i integracji na obszarach funkcjonalnych miast (szczególnie miast wojewódzkich); realizacja zintegrowanych projektów odpowiadających w sposób kompleksowy na potrzeby i problemy miast i ich obszarów funkcjonalnych; zwiększanie wpływu miast i ich obszarów funkcjonalnych na kształt i sposób realizacji działań na ich obszarze w ramach polityki spójności. 5

Warunki realizacji ZIT Warunki obligatoryjne: Przygotowanie Planu działań ZIT (+++) Zawiązanie zinstytucjonalizowanej formy partnerstwa (+) w zależności od stopnia delegacji zadań np.: związek międzygminny, porozumienie, stowarzyszenie Posiadanie odpowiedniej zdolności instytucjonalnej (+) Podpisanie porozumienia do realizacji ZIT w województwie pomiędzy Związkiem ZIT a IZ RPO (+) Warunki fakultatywne: Przygotowanie strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego miasta (KPZK). 6

Plan działań ZIT Przygotowanie Planu działań ZIT (+++) Podstawa udzielenia wsparcia z oznaczonych działań/osi priorytetowych RPO Określa wizję terytorialną (strategia z art. 7 EFRR) i wskazuje cele, najważniejsze działania/przedsięwzięcia do realizacji Jest narzędziem dla realizacji polityki w miejskim obszarze funkcjonalnym, ale obejmuje obszarowo te JST, które wyraziły wolę współpracy (powinien uwzględniać cele SRW oraz prace nad delimitacją FOMOW rola MRR i samorządów województw) Wskazuje stopień realizacji celów RPO (interwencja przyporządkowana logice programowania oczekiwanej przez KE, w tym przypisanie priorytetów inwestycyjnych, wskaźników i ich monitorowanie) Określa system realizacji (m.in. struktura organizacyjna ZIT, procedury wyboru projektów) Dokumentuje proces przebiegu prac i zaangażowania partnerów z obszaru, którego dotyczy (powinien być to proces transparentny) Wskazuje listę przedsięwzięć (do realizacji w ramach ZIT + komplementarne) 7

Kierunki interwencji ZIT: Realizacja podejścia zintegrowanego główne kryterium realizacji projektów w formule ZIT Realizacja wiązki zintegrowanych (głównie małych) projektów realizowanych na całym obszarze ZIT *************************************************************** Ścisła koordynacja działań w ramach ZIT z komplementarnymi działaniami realizowanymi w programach krajowych i RPO nie objętymi ZIT - poprzez realizację kontraktu terytorialnego 8

Kierunki interwencji ZIT: Obszary tematyczne do wsparcia w ramach ZIT: Rozwój zrównoważonego, sprawnego transportu łączącego miasto i jego obszar funkcjonalny (cele tematyczne nr 4 i 7); Przywracanie funkcji społeczno-gospodarczych zdegradowanych obszarów miejskiego obszaru funkcjonalnego realizowana na wybranych (zdegradowanych) obszarach miejskiego obszaru funkcjonalnego, rozumiana w sposób zintegrowany (cele tematyczne nr 6, 8, 9, 10); Poprawa stanu środowiska przyrodniczego na obszarze funkcjonalnym miasta głównie małe projekty (cel tematyczny nr 6); Wspieranie efektywności energetycznej (cel tematyczny nr 4); Wzmacnianie rozwoju funkcji symbolicznych budujących międzynarodowy charakter i ponadregionalną rangę miejskiego obszaru funkcjonalnego oraz poprawa dostępu i jakości usług publicznych w całym obszarze funkcjonalnym (cele tematyczne nr 2, 6, 8, 9). Nie może dotyczyć tylko jednego obszaru tematycznego. Ostateczne ustalenia w zakresie doboru celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych na etapie negocjacji kontraktu terytorialnego oraz ustalania zawartości programów operacyjnych. 9

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w Polsce Realizacja wyłącznie w ramach RPO (EFRR, EFS). ZIT realizowane na: obszarach funkcjonalnych miast wojewódzkich (FOMOW) 16 ZIT, Finansowanie z rezerwy programowej w miastach regionalnych i subregionalych (na ich obszarach funkcjonalnych) Finansowanie z podstawowej alokacji RPO decyzja w gestii samorządów województw (ew. w ramach OSI) na innych obszarach (na których realizowane będą strategie terytorialne) 10

Ramy finansowe (wymiar terytorialny, w tym ZIT) Rezerwa programowa - mechanizm motywacyjny, który premiuje lepsze terytorialne ukierunkowanie interwencji. Wynosi 10% alokacji funduszy strukturalnych (po uprzednim odjęciu 5% rezerwy wykonania) Środki rezerwy programowej będą służyły dwóm celom: Wsparciu realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych na obszarach funkcjonalnych miast wojewódzkich (FOMOW) 4,5% środków rezerwy, w tym EFRR i EFS, na dofinansowanie RPO środki uruchamiane warunkowo podział na podstawie algorytmu uwzględniającego liczbę mieszkańców Wsparciu terytorialnego ukierunkowania interwencji programów operacyjnych do celów odnoszących się do OSI 3,5% środków rezerwy na rzecz realizacji zintegrowanych planów rewitalizacyjnych (OSI 2) oraz działania służące podniesieniu dostępu do podstawowych usług publicznych (OSI 3). Środki na RPO 2% środków rezerwy na łączenie węzłów 2-go i 3-cio rzędnych z siecią TEN-T. Środki na PO IiŚ bis 11

Harmonogram prac Przygotowanie zasad funkcjonowania ZIT w kontekście kontraktu terytorialnego, UP i programów operacyjnych: Ustalenia w sprawie przeznaczenia ZIT będą wpisane do UP (terytoria, szacunkowa alokacja, wybrane fundusze, mechanizmy koordynacji) RPO będą zawierać podejście do realizacji ZIT w kontekście wykorzystania 5% EFRR na zrównoważony rozwój miejski oraz na innych terytoriach (cele i kierunki interwencji, wybrane fundusze, alokacja w podziale na osie priorytetowe, rozwiązania wdrożeniowe np. monitorowanie, instytucje etc.) Powinien zawierać listę zintegrowanych projektów, w tym możliwych do wsparcia z poziomu krajowego (PO krajowe, środki krajowe) Powiązane działania na różnych poziomach: Rola MRR kryteria wyznaczania obszarów funkcjonalnych, wsparcie organizacyjne, nadzór Rola samorządu województwa inicjator prac w regionie Związki ZIT przygotowanie Programów działań ZIT Zgranie w czasie z harmonogramem prac nad perspektywą 2014-2020: Uwzględnienie propozycji projektów w mandacie strony samorządowej przed przyjęciem wstępnej wersji kontraktu terytorialnego Uwzględnienie uzgodnień wynikających z kontraktu w programach operacyjnych, które będą negocjowane z KE Zatwierdzenie KT i przyjęcie programów operacyjnych przez KE 12

ZIT w Polsce - podsumowanie Rola ZIT w rozwoju miast i realizacji polityki rozwoju: Ukierunkowanie wsparcia dla obszarów miejskich, pełniących kluczowe funkcje w systemie osadniczym województw lub obszarów obciążonych problemami strukturalnymi (realizacja celów polityki regionalnej, KSRR i SRW); Identyfikacja indywidualnych potrzeb obszarów miejskich i realizacji skuteczniejszej polityki adresowanej w postaci zintegrowanego wsparcia ( zaszczepienie terytorialnego podejścia w praktyce); Promowanie myślenia w kategoriach obszaru miejskiego i jego otoczenia funkcjonalnego, nie tylko w miastach wojewódzkich (podejście funkcjonalne); Budowanie wielopoziomowego systemu zarządzania oraz wzmocnienie współpracy JST w obszarach funkcjonalnych; Przyczynia się do zwiększenia efektywności polityki rozwoju (integrowanie różnych instrumentów zarządzanych na poziomie krajowym i regionalnym, przełożenie myśli strategicznej na poziom operacyjny realizowane projekty). O czym należy pamiętać: ZIT powinien być instrumentem realizacji Strategii Rozwoju Województwa w aspekcie wspierania określonych w niej obszarów interwencji (w tym obszarów interwencji strategicznej państwa); ZIT nie jest jedynym możliwym instrumentem podejścia terytorialnego. 13

Instrumenty finansowe 2014-2020 - podstawowe założenia W perspektywie 2014-2020 planowany jest wzrost wykorzystania instrumentów finansowych w programach polityki spójności. Wysokość środków z polityki spójności jaka zostanie zaangażowana na IF wynikać będzie z oceny ex-ante IF. Wstępne szacunki wskazują, że może to być kwota z przedziału 4-10 mld euro. Planowane jest wykorzystanie w ramach IF środków wniesionych do instrumentów inżynierii finansowej w obecnej perspektywie, w szczególności w ramach RPO (kontynuacja pozadotacyjnego wsparcia). Instrumenty finansowe będą mogły znaleźć zastosowanie także dla realizacji celów Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej. W odpowiedzi na potrzeby ostatecznych odbiorców w perspektywie finansowej 2014-2020 znajdą szersze zastosowanie określone instrumenty finansowe kapitałowe (np. seed capital) lub też nowe dotychczas niestosowane (np. mezzazine). 14

Podstawowe założenia W perspektywie 2014-2020 MRR zapewni komplementarność między instrumentami finansowymi ustanowionymi na poziomie UE oraz krajowymi. Research, Development Innovation EU level, zarządzane przez EC Horizon 2020 Equity and Risk Sharing Instruments EUR 3.5bn Shared Management Instruments under Structural and Cohesion Funds Growth, Jobs and Social Cohesion Competitiveness & SME (COSME) Equity & guarantees EUR 1.4bn Social Change & Innovation Micro-finance EUR 192m Creative Europe Guarantee Facility EUR 210m Erasmus for all Guarantee Facility EUR 881m EU level Off-the shelf instruments Infrastructure Connecting Europe Facility (CEF) Risk sharing (e.g. project bonds) and equity instruments Budget not yet decided Tailor made instruments Significant higher amounts than currently 15

Ocena ex-ante podstawą funkcjonowania IF Podstawą dokonania alokacji środków UE do instrumentów finansowych będą wyniki oceny ex-ante IF (art. 32 projektu rozporządzenia). Ocena ex-ante ma na celu m.in.: - zidentyfikowanie nieprawidłowości rynku oraz potrzeb inwestycyjnych w ramach danych polityk lub obszarów tematycznych, - określenie szacunkowego poziomu niezbędnego wsparcia ze środków publicznych w ramach IF, - wskazanie na właściwe formy wsparcia (narzędzia dłużne, kapitałowe, inne). Ocena ex-ante IF może zostać przeprowadzona etapami. Przewiduje się możliwość aktualizacji oceny ex-ante w trakcie wdrażania instrumentu finansowego jeżeli instytucja zarządzająca uzna, że jest to konieczne z uwagi na zmiany jakie zaszły na rynku od momentu opublikowania wyników poprzedniej oceny ex-ante. 16

Katalog IF finansowanych w ramach programów PS 2014-20 - krajowy fundusz venture capital, beneficjent systemowy Krajowy Fundusz Kapitałowy, zakres analogiczny do obecnego w PO IG, - mechanizmy pożyczkowe/poręczeniowe dla finansowania wysokobudżetowych przedsięwzięć, np. w energetyce odnawialnej i efektywności energetycznej, do rozważenia NFOŚiGW jako fundusz funduszy/beneficjent systemowy, BOŚ jako pośrednik finansowy, - fundusze pożyczkowe/poręczeniowe do finansowania przedsięwzięć niższej wartości w energetyce odnawialnej i efektywności energetycznej, do rozważenia wykorzystanie systemu oferowanego przez WFOS, 17

Katalog IF finansowanych w ramach programów PS 2014-20 - pożyczki/linie kredytowe udzielane/organizowane bezpośrednio przez IZ lub IW, analogiczne do działalności RIF (art. 34.1.c), na zasadzie refundacji płatności dokonanych na rzecz ostatecznych odbiorców, - fundusze pożyczkowe oferujące różne linie produktów (do decyzji IZ jeden fundusz-jedna linia, jeden fundusz kilka różnych linii), - fundusze poręczeniowe, poręczenia indywidualne, poręczenia portfelowe, rożne linie produktów (do decyzji IZ jeden fundusz-jedna linia, jeden fundusz kilka różnych linii), - fundusze kapitałowe (equity), seed capital oferujące środki w zamian za nabycie udziałów, fundusze typu mezzanine, 18

Katalog IF finansowanych w ramach programów PS 2014-20 - fundusze łączące wszystkie produkty, Fundusze Rozwoju Obszarów Miejskich, Fundusze na OZE, ochronę środowiska, efektywność energetyczną, - fundusze mieszane, łączące instrumenty finansowe z grantami, nie musi być w ramach jednego podmiotu, koordynacja produktów różnych instytucji, - NOWOŚĆ, nowa formuła funduszy gwarancyjnych spółki/fundusze gwarancji wzajemnych, na kapitał takiego funduszu poza środkami UE i wkładem krajowym składają się środki pochodzące od MSP, 2% wartości inwestycji/kredytu/poręczenia wnosi MSP, nabywa udziały w funduszu gwarancji wzajemnych i po 2 latach może udziały sprzedać (nie musi), jest to rozwiązanie które ogranicza uzależnienie kapitał funduszu od środków krajowych, zastępując je prywatnymi, do zastosowania w B+R i innowacjach z uwagi na konieczność zwiększenia do 0,8 % PKB nakładów pochodzących z sektora prywatnego na B+R i innowacje. 19

Katalog IF finansowanych w ramach programów PS 2014-20 Założenia Umowy Partnerskiej. Programowanie perspektywy finansowej 2014 2020 przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 15 stycznia 2013 r. Ostateczną decyzję o realizacji określonych celów programu operacyjnego na lata 2014-2020 poprzez zastosowanie instrumentów finansowych podejmą instytucje zarządzające danym programem, na podstawie oceny ex-ante. 20

Katalog IF finansowanych w ramach programów PS 2014-20 Z uwagi na art. 35 projektu Rozporządzenia ogólnego w zakresie systemu płatności (transzowanie) oraz doświadczenia obecnego okresu programowania rekomenduje się by w ramach PO na lata 2014-2020 stosować model systemu z funduszem funduszy. 21

Wdrażanie inicjatywy JESSICA w Polsce ŁĄCZNA ALOKACJA niemal 257 mln euro: - woj. wielkopolskie 67 mln - woj. zachodniopomorskie 33 mln - woj. pomorskie 57 mln - woj. śląskie 60 mln - woj. mazowieckie 40 mln 22

Wdrażanie inicjatywy JESSICA w Polsce województwo Wielkopolska Zachodniopomorskie Pomorskie Śląskie Mazowieckie Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich BGK BZ WBK / BOŚ KARR S.A./ ZARR S.A. BGK/ BOŚ ARP S.A./ AMT Partner S.A. BOŚ CPR S.A. BGK ARM S.A, MAE Sp. z o.o. Obszar Całe województwo SOM / poza SOM Gdańsk, Gdynia, Sopot, Słupsk/ pozostałe miasta Całe województwo Całe województwo Podpisanie umowy 29.09.2010 29.03. 2011/ 29.12. 2011 13.10.2011 / 13.10.2011 24.10. 2011 29.08.2012 Rozpoczęcie naboru projektów 29.10.2010 28.07.2011/ 21.03. 2011 18.11. 2011/ 14.11.2011 5.12. 2011 26.09.2012 Dostępna kwota 66 mln EUR 33 mln EUR 57 mln EUR 60 mln EUR 39 mln EUR 23

Województwo śląskie najlepsze praktyki wartość środków przeznaczonych na inicjatywę JESSICA (60 mln euro): Rolę FROM dla województwa śląskiego pełni BOŚ. Podpisano umowy dot. pożyczki w ramach JESSICA na projekty miejskie: 1) Rewitalizacja obiektu po kinie Andromeda w Tychach, 2) Multicentrum Stara Kablownia w Czechowicach Dziedzicach, 3) Rewitalizacja placów zabaw wraz z budową kortu tenisowego, boisk do gry w badmintona oraz instalacja monitoringowa, Jastrzębie Zdrój, 4) Rewitalizacja kąpieliska OSIR Skałka, Świętochłowice 24

Najlepsze praktyki projekt Andromeda w Tychach inwestor publiczny, 4,5 mln zł pożyczki JESSICA, całkowita wartość projektu 11,4mln zł 25

Najlepsze praktyki projekt Multicentrum Stara Kablownia w Czechowicach Dziedzicach inwestor prywatny, 31 mln zł pożyczki JESSICA, całkowita wartość projektu 76 mln zł 26

Instrumenty zwrotne dla miast w przyszłości Przewiduje się, że rola instrumentów o charakterze zwrotnym także dedykowanych obszarom miejskim, będzie znacznie większa w przyszłym okresie programowania UE. Bowiem środki, które Polska już otrzymała na dofinansowanie instrumentów finansowych i środki, które zostaną pozyskane w perspektywie finansowej 2014-2020 staną się w przyszłości jednym z głównych źródeł finansowania działań prorozwojowych. Trudno jednak jest jednoznacznie określić, jaka pula środków zostanie przeznaczona na zastosowanie instrumentów zwrotnych w miastach. Bez wątpienia, wpływ na to będą miały m.in. wyniki ewaluacji zleconej przez EBI, której głównym zadaniem jest zbadanie szacowanego zapotrzebowania na instrumenty finansowe w polityce miejskiej w 9 polskich regionach, które zgłosiły zapotrzebowanie na przeprowadzenie takiego badania. 27

Dziękuję za uwagę! polityka.regionalna@mrr.gov.pl 28