Edytor tekstu Program komputerowy ukierunkowany na samo wprowadzanie lub edycję tekstu, a nie na nadawanie mu zaawansowanych cech formatowania (do czego służy procesor tekstu). W zależności od zastosowań, edytory tekstu nie mają w ogóle możliwości zajmowania się wyglądem i formatowaniem tekstu, skupiając się tylko na wprowadzaniu samych znaków, lub też mają te możliwości bardzo ograniczone. Microsoft Word procesor tekstu firmy Microsoft. Potocznie jednak dla określenia tego program używa się określenia edytor tekstu. Pierwotnie stworzony przez Richarda Brodie dla komputerów PC z systemem DOS w roku 1983. Kolejne wersje powstawały dla Macintosha (1984), SCO UNIX i Windows (1989). Pierwotnie samodzielny program, stał się później częścią pakietu biurowego Microsoft Office. Od wersji 2.0 dla Windows dostępny w wersji polskiej. Interfejs użytkownika edytora Word 2013 Jest w prostej linii kontynuacją interfejsu zaprezentowanego po raz pierwszy w pakiecie Office 2010. W nowym interfejsie użytkownika menu, paski narzędzi i większość okienek zadań zastąpiono jednym mechanizmem, tzw. Wstążką, która ma maksymalnie ułatwić użytkownikowi odszukiwanie i wykorzystywanie pełnego zestawu funkcji oferowanych przez daną aplikację. 1. Karty grupują polecenia związane z poszczególnymi kategoriami wykonywanych operacji (Plik, Narzędzia główne, Wstawianie, Projektowanie, Układ Strony, Odwołania, Korespondencja, Recenzja, Widok). 2. Grupy są elementami składowymi poszczególnych kart, dzielą polecenia w ramach jednej operacji na podzadania (np. na karcie Narzędzia główne: Schowek, Czcionka, Akapit, Style, Edytowanie). 3. Przyciski poleceń i galerii umożliwiają wywoływanie poszczególnych poleceń lub wyświetlanie menu zawierających polecenia. 1
Wstążka została zoptymalizowana do wyświetlania w rozdzielczości wynoszącej min. 1024x786 pikseli (przy otwarciu okna programu na cały ekran komputera). Jeśli zaczniesz zmniejszać okno, to Wstążka automatycznie zacznie zmniejszać liczbę wyświetlanych poleceń oraz zmieniać organizację poszczególnych grup poleceń tak, aby dostosować je do zmniejszonego okna. Poniżej przedstawiono wygląd Wstążki po zmniejszeniu jej o połowę. Pomimo całej swej atrakcyjności Wstążka może niekiedy utrudniać pracę, gdyż zajmuje zbyt dużą część okna. Aby ją ukryć, a następnie przywrócić, należy wybrać kombinację klawiszy Ctrl + F1. Zamiast tego można również nacisnąć przycisk Zwiń Wstążkę, znajdujący się po prawej stronie Wstążki. Innym sposobem ukrycia Wstążki jest dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy aktywnej karty. Ukryć Wstążkę lub ją przywrócić można za pomocą widocznego poniżej przycisku jest to nowość w programie Word. Wprowadzono także możliwość pokazania samych kart lub kart i poleceń. 2
Aby przekonać się, do czego służy dane polecenie zlokalizowane na Wstążce wystarczy ustawić na nim wskaźnik myszy i przytrzymać przez chwilę nieruchomo. Na ekranie pojawi się okienko podpowiedzi. W prawym dolnym narożniku niektórych grup poleceń znajdują się małe przyciski, których naciśnięcie powoduje otwarcie powiązanego z daną grupą okna dialogowego lub okna zadań zawierającego dodatkowe opcje. Niektóre karty poleceń pojawiają się tylko wtedy, gdy są potrzebne do wykonania niektórych operacji. Karty kontekstowe umożliwiają pracę z określonymi rodzajami obiektów zaznaczonymi w dokumencie, jak elementy graficzne, tabela itp. Po zaznaczeniu wybranego obiektu na Wstążce pojawia się karta bądź nawet karty kontekstowe zawierające odpowiedni zestaw powiązanych narzędzi. Dzięki temu rozwiązaniu obszar Wstążki zachowuje przejrzystość i nie jest niepotrzebnie zaśmiecony wieloma niezbyt często używanymi poleceniami. Przykładowo, karty kontekstowe Narzędzia obrazów będą widoczne tylko wtedy, kiedy zaznaczysz obraz umieszczony w treści dokumentu. 3
Karty kontekstowe pojawiające się na wstążce są wyróżnione innym kolorem. Aby powrócić do standardowego zestawu kart wystarczy kliknąć gdziekolwiek poza zaznaczonym obiektem. Kiedy zmieniasz tryb pracy edytora tekstów Word 2013 lub widok dokumentu, standardowy zestaw kart Wstążki jest zastępowany przez odpowiednie karty programów. Przykładowo, jeśli włączysz widok Konspekt to na Wstążce pojawi się dodatkowa karta zawierająca polecenia związane z tym widokiem. W górnej części okna programu Word znajdzisz pasek o nazwie Szybki dostęp, który jak sama nazwa wskazuje zapewnia szybki dostęp do najczęściej wykorzystywanych poleceń. Domyślnie znajdują się na nim tylko trzy ikony (Zapisz, Cofnij Pisanie, Ponów Pisanie). Możesz go dowolnie dopasowywać do swoich potrzeb i umieszczać na nim polecenia, z których najczęściej korzysztasz. W razie potrzeby można szybko dodać tego paska wybrane polecenia bezpośrednio ze Wstążki. W tym celu kliknij wybrane polecenie ze Wstążki prawym przyciskiem myszy, a następnie z menu podręcznego wybierz polecenie Dodaj do paska narzędzi Szybki dostęp. 4
Word 2013 pozwala na dostosowywanie Wstążki do własnych potrzeb. Możesz tworzyć swoje własne niestandardowe karty i grupy z często używanymi poleceniami, zmieniać nazwy i kolejność wbudowanych kart domyślnych. Nie można jednak zmieniać nazw poleceń domyślnych, ikon skojarzonych z tymi poleceniami ani kolejności tych poleceń. Aby dostosować Wstążkę do swoich potrzeb przejdź na kartę Plik, z menu wybierz polecenie Opcje. Na ekranie pojawi się okno dialogowe Opcje programu Word. Kliknij Dostosowywanie wstążki. Wybierz z listy polecenie, które chcesz umieścić na karcie i wybierz Dodaj. Aby dodać nową kartę, naciśnij przycisk Nowa karta. Aby dodać nową grupę, wybierz przycisk Nowa grupa. Możesz też zmienić nazwę wybranej grupy lub karty. Po zakończeniu zatwierdź przyciskiem OK. Dokumenty, szablony i style Dokumenty tworzone i zapisywane za pomocą Worda są zapisywane w plikach w formacie Worda i zawierają wszystkie informacje potrzebne do wyświetlania dokumentu zgodnie z nadanym formatowaniem. Wszystkie dokumenty Worda oparte są na szablonach. Szablon jest zbiorem stylów i innych informacji określających wygląd dokumentu. Często zawiera też domyślny tekst, makropolecenia i dodatkowe paski narzędzi. Można np. stworzyć szablon papieru firmowego, zawierającego znak firmowy (logo) i podstawowe dane adresowe. Szablon może być zaprojektowany z przeznaczeniem 5
do drukowania na wybranym rodzaju papieru, może zawierać konkretne style, korzystać ze specjalnie dobranych krojów pisma oraz być wyposażony w dodatkowe paski narzędzi. Tworzenie dokumentów Aby utworzyć dokument oparty na szablonie innym niż domyślny: Wybierz z menu Plik/Nowe, z prawej strony okna pojawi się lista dostępnych szablonów, na podstawie których możesz utworzyć nowy dokument. Istnieje również możliwość utworzenia dokumentu w oparciu o nowy szablon. Dwukrotne kliknięcie ikony szablonu spowoduje utworzenie nowego dokumentu w oparciu o ten szablon. Uwaga! Nie wszystkie szablony są domyślnie zainstalowane. Możesz korzystać z pola Wyszukaj szablony online, w którym należy wpisać interesujące cię słowo kluczowe, i pobrać interesujące szablony. Nowe dokumenty można tworzyć również za pomocą skrótu Ctrl+N. Dokument utworzony przez kliknięcie skrótu klawiszowego będzie utworzony z wykorzystaniem domyślnego szablonu. 6
Aby otworzyć istniejący dokument: Wybierz polecenie Plik/Otwórz, kliknij odpowiednią ikonę na standardowym pasku narzędzi lub użyj skrótu klawiszowego Ctrl+O. Po pojawieniu się okna dialogowego wybierz plik, który chcesz otworzyć. Kategoria Ostatnio używane dokumenty obejmuje dokumenty, które były otwierane w niedalekiej przeszłości. Domyślnie lista ta obejmuje 25 pozycji, ale możesz samodzielnie zdefiniować listę dokumentów wyświetlanych w tej kategorii. W tym celu należy z paska nawigacji wybrać Opcje/Zaawansowane i w sekcji Wyświetlanie wybrać Pokaż tę liczbę ostatnio używanych dokumentów. Wybierając kategorię Komputer, możesz wskazać lokalizację pliku w systemie komputera. Po kliknięciu ikony Przeglądaj pojawia się okno Otwieranie znane z poprzednich wersji Worda. Nowością w pakiecie Office 2013 jest możliwość sięgania do zasobów osobistej chmury, czyli OneDrive. Więcej informacji na ten temat znajdziesz pod adresem https://onedrive.live.com/about/plpl/ 7
Wpisywanie tekstu W większości przypadków tekst wprowadzany jest za pomocą klawiatury. Falująca czerwona linia podkreślająca część wpisanego tekstu oznacza, że być może popełniłeś błąd. Nie naciskaj klawisza Enter po dotarciu do końca wiersza. Wpisywany tekst, który nie zmieścił się w jednym wierszu, zostanie automatycznie przeniesiony do następnego razem z punktem wstawiania. Enter należy wcisnąć jedynie wtedy, gdy chcemy rozpocząć nowy akapit. Uwaga! Gdy chcesz, aby dalszy tekst był wyświetlany w następnym wierszu, ale należał do tego samego akapitu, używaj znaku ręcznego podziału wiersza (tzw. miękkiego Entera) Shift+Enter Należy jednak pamiętać, aby nie nadużywać tej funkcji, zwłaszcza w przypadku pojedynczych liter wiszących na końcu wiersza. Aby je usunąć należy stosować tzw. twardy dywiz Ctrl+Shift+Spacja Znaki formatujące Każdy znak wpisany z klawiatury zostaje wstawiony do dokumentu. Nie są pomijane również znaki, których nie widzimy (ale możemy zobaczyć na żądanie): spacje, znaki tabulacji, końca akapitu, podziału wiersza, opcjonalny podział wyrazu. Znaki formatujące są czasem nazywane znakami niedrukowanymi lub ukrytymi. Aby je wyświetlić wystarczy kliknąć odpowiednią ikonę na standardowym pasku narzędzi Aby zdecydować, które znaki formatujące mają być widoczne wybierz polecenie Plik/Opcje/Wyświetlanie. W grupie Znaczniki formatowania włącz wyświetlanie wybranych znaków. Punkt wstawiania Migający punkt wstawiania wyznacza miejsce, w którym zostanie umieszczony tekst wpisywany z klawiatury lub wklejany ze Schowka. Zmiany położenia punktu wstawiania możemy dokonać za pomocą myszy lub klawiatury. 8
Klawisze przesuwające punkt wstawiania Naciśnij: Ctrl+ Ctrl+ Ctrl+ Ctrl+ End Home Ctrl+End Ctrl+Home Page Up Page Down Ctrl+Page Up Ctrl+Page Down Ctrl+Alt+Page Up Ctrl+Alt+Page Down Shift+F5 Aby przesunąć punkt wstawiania: jeden znak w prawo jeden znak w lewo jeden wiersz w górę jeden wiersz w dół jedno słowo w prawo jedno słowo w lewo jeden akapit w górę jeden akapit w dół na koniec wiersza na początek wiersza na koniec dokumentu na początek dokumentu jeden ekran w górę jeden ekran w dół na początek poprzedniej strony na początek następnej strony na początek okna na koniec okna do miejsca, w którym po raz ostatni edytowałeś tekst Wstawianie i usuwanie tekstu Aby wstawić tekst ustaw punkt wstawiania w miejscu w odpowiednim miejscu. Tekst może być wstawiony z klawiatury lub wklejony ze schowka. Aby usunąć tekst używaj klawiszy Backspace (kasuje znak na lewo od punktu wstawiania) lub Delete (kasuje znak na prawo od punktu wstawiania). Ctrl+Backspace usunięcie całego słowa na lewo Ctrl+Delete usunięcie całego słowa na prawo Kliknij i wpisz Funkcja ta ułatwia ustawienie punktu wstawiania na pustej części strony. Należy przesunąć kursor w miejsce poza obszarem dokumentu i kliknąć dwukrotnie tam, gdzie chcemy coś wpisać (wtedy pojawi się wskaźnik tej funkcji). 9
Word automatycznie wykona formatowanie potrzebne do ustawienia punktu wstawiania w wybranym miejscu, pozostawiając nam jedynie wpisanie tekstu. Funkcja ta działa tylko podczas wyświetlania dokumentu w trybie Układ wydruku, Odczyt pełnoekranowy i Układ sieci Web. Należy pamiętać, że nie w każdym miejscu można jej użyć korzystamy z niej tylko tam, gdzie pojawi się znacznik funkcji. Zaznaczanie tekstu Można zaznaczyć jeden lub więcej znaków, by je skasować, skopiować, zastąpić innymi, usunąć. Domyślnie, podczas przeciągania myszy Word zaznacza pełne słowa. Aby tę opcję wyłączyć wybierz polecenie Plik/Opcje/Zaawansowane/Automatyczne zaznaczanie całych wyrazów. Aby zaznaczyć cały dokument użyj skrótu klawiszowego Ctrl+A. Sposoby zaznaczania tekstu przez klikanie Aby zaznaczyć: słowo zdanie wiersz akapit kilka akapitów cały dokument dowolny fragment tekstu Wykonaj: dwukrotnie kliknij słowo wciśnij Ctrl i kliknij zdanie kliknij na lewym marginesie, na lewo od wiersza trzykrotnie kliknij na akapicie lub dwukrotnie kliknij na lewym marginesie, na lewo od akapitu ustaw wskaźnik myszy na lewo od akapitu, dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy i przeciągnij w górę lub w dół trzykrotnie kliknij na lewym marginesie kliknij na początku wybranego tekstu, naciśnij i przytrzymaj klawisz Shift i kliknij na końcu tekstu Kopiowanie i przesuwanie tekstu Word oferuje dwa sposoby kopiowania i przesuwania tekstu: przez użycie poleceń Kopiuj, Wytnij i Wklej (to pozwala na umieszczenie tekstu w Schowku, a następnie skopiowanie go w nowe miejsce) albo skopiowanie i przesunięcie zaznaczonego tekstu przez przeciągnięcie go myszą. 10
Skróty klawiszowe: Ctrl+C Ctrl+X Ctrl+V Kopiuj Wytnij Wklej Tekst można skopiować lub przesunąć: w inne miejsce tego samego dokumentu, do innego dokumentu Worda, do dokumentu utworzonego w programie innym niż Word. Kopiowanie i przesuwanie tekstu pozwala często na wielokrotne użycie w różnych miejscach raz napisanego tekstu, co pomaga oszczędzać czas. Schowek Office Schowek jest miejscem w pamięci operacyjnej RAM przeznaczonym do czasowego przechowywania obiektów wycinanych i kopiowanych dokumentów. Tekst skopiowany lub wycięty do Schowka pozostanie tam do czasu ponownego użycia poleceń Kopiuj lub Wytnij albo wyłączenia lub restartu systemu. Te operacje można wykonywać nie tylko na fragmentach tekstu, ale również na innych obiektach, np. graficznych. 11
Należy wyświetlić okienko zadań Schowek dostępne na karcie Narzędzia główne, po czym kopiować i wklejać do schowka tekst i inne obiekty. Schowek Office działa nie tylko w Wordzie, lecz we wszystkich programach pakietu Office, więc można zbierać w nim obiekty pochodzące z różnych dokumentów. Aby użyć obiektów przechowywanych w Schowku, ustaw punkt wstawiania w odpowiednim miejscu, następnie w okienku zadań Schowek kliknij obiekt, który ma być wklejony. W Wordzie 2013 dodano nowe opcje: Wklej wszystko oraz Wyczyść wszystko. Aby skopiować tekst przez przeciąganie myszą: Zaznacz tekst, który zamierzasz skopiować, naprowadź kursor na zaznaczony tekst. Wciśnij i przytrzymaj klawisz Ctrl i przeciągnij mysz z wciśniętym lewym przyciskiem. Pojawi się pionowa przerywana linia oraz ikonka ze znakiem plusa. Plus oznacza, że jest wykonywanie kopiowanie. Gdy przerywana pionowa kreska punktu wstawiania znajdzie się we właściwym miejscu, zwolnij kolejno lewy przycisk myszy i klawisz Ctrl. Aby przesunąć tekst przez przeciąganie myszą: Zaznacz tekst, naprowadź na niego kursor. Po wciśnięciu lewego przycisku myszy przeciągnij zaznaczony tekst. Podczas przeciągania przesuwający się punkt wstawiania ma postać przerywanej, pionowej kreski, a kursorowi towarzyszy niewielki prostokącik. Zwolnij przycisk myszy, gdy Opcje wklejania Po wykonaniu przesunięcia lub kopiowania przez przeciągnięcie myszą lub przy użyciu poleceń z menu obok tekstu pojawia się przycisk Opcje wklejania. 12
Kliknięcie go wyświetla podręczne menu opcji formatowania: Zachowaj formatowanie źródłowe pozostawia formatowanie takie, jak w miejscu pochodzenia wklejonego tekstu. Scal formatowanie tekst przyjmie właściwości stylu akapitu, w którym zostanie wklejony. Zachowaj tylko tekst elementy graficzne zostaną odrzucone, a tabele zostaną przekonwertowane na serię akapitów. Uwaga! Nie jest konieczne korzystanie z Opcji wklejania, używaj ich tylko wtedy, gdy jest potrzebna zmiana formatowania wklejanego tekstu. Przycisk Opcje wklejania znika automatycznie, gdy w oknie Worda wykonasz dowolną czynność. Cofanie, ponowne wykonanie i powtarzanie czynności Polecenia te można wywołać za pomocą paska narzędzi Szybki dostęp klawiszowych: lub skrótów Cofnij wraca do stanu przed ostatnio wykonaną czynnością. Word pozwala na cofanie wielostopniowe, czyli cofanie więcej niż jednej czynności [Ctrl+Z]. Wykonaj ponownie cofa cofanie, czyli wraca do stanu przed wykonaniem cofania. To polecenie dostępne jest tylko wówczas, gdy poprzednio zostało wykonane polecenie Cofnij [Ctrl+Y]. Powtórz powoduje ponowne wykonanie ostatniej czynności. To polecenie jest dostępne tylko po wykonaniu czynności innej niż Cofnij lub Wykonaj ponownie [Ctrl+Y]. Znajdź i Zamień Word jest wyposażony w sprawne narzędzia przeznaczone do znajdowania i wyszukiwania dowolnego ciągu znaków w całym dokumencie i ewentualnego zastąpienia go innym tekstem. Aby znaleźć tekst wybierz kartę Narzędzia główne/znajdź lub użyj skrótu Ctrl+F. Z lewej strony okna pojawi się panel Nawigacja. Wpisz tekst, który chcesz znaleźć. Poniżej pojawią się fragmenty tekstu zawierające wpisany ciąg znaków. Możesz kliknąć wybrany fragment, aby przejść do tego fragmentu. Nowością w Wordzie 2013 jest to, że poszukiwany wyraz lub fraza zostają podświetlone na żółto w całym dokumencie. 13
Aby zamienić tekst na inny wybierz Narzędzia główne/zamień lub użyj skrótu Ctrl+H. Zostanie wyświetlone okno dialogowe Znajdowanie i zamienianie z kartą Zamień. Po wpisaniu w odpowiednie pola tekstu, który ma być znaleziony i tekstu, który ma go zastąpić, można wybrać opcję Znajdź następny Word znajdzie szukany tekst i podświetli go. Można wtedy wybrać opcję Zamień (powtarzamy tę czynność, aż zostaną odnalezione i zamienione wszystkie fragmenty poszukiwanego tekstu) lub Zamień wszystko po zakończeniu działania program poinformuje nas, ilu zmian dokonano. Aby zastosować zaawansowane kryteria szukania W oknie dialogowym Znajdowanie i zamienianie kliknij przycisk Więcej lub wybierz z karty Narzędzia główne/edytowanie/znajdź/znajdź zaawansowane i kliknij Więcej. Okno dialogowe powiększy się i pokaże dodatkowe opcje wyszukiwania zaawansowanego. 14
Wyszukaj pozwala zdecydować, czy ma być przeszukany cały dokument, czy tylko w dół, albo w górę od punktu wstawiania. Uwzględnij wielkość liter to decyzja, czy wielkie i małe litery mają być odróżniane. Znajdź tylko całe wyrazy Użyj symboli wieloznacznych włączenie tej opcji zezwala na używanie w kryteriach wyszukiwania znaków globalnych, takich jak? w zastępstwie znaków pojedynczych oraz * zamiast dowolnego ciągu wielu znaków. Brzmi jak (angielski) pozwala na szukanie homonimów (w j. polskim i angielskim) słów, które brzmią tak samo, ale znaczą coś innego i są inaczej pisane (opcja ta nie zawsze działa). Znajdź wszystkie formy wyrazu (angielski) w tekście szukane są wszystkie formy wyrazu: rzeczownikowa, czasownikowa, przymiotnikowa. Uwzględnij prefiks szuka wpisanej formy wyrazu wyłącznie w przedrostkach. Uwzględnij sufiks szuka wpisanej formy wyrazu wyłącznie w przyrostkach. Ignoruj znaki interpunkcyjne Ignoruj białe znaki 15
Zapisywanie dokumentu Do czasu zapisania dokumentu jest on przechowywany jedynie w pamięci operacyjnej RAM można go utracić w wyniku zaniku zasilania lub zawieszenia systemu. Po utworzeniu nowego dokumentu warto jest go zatem zapisać po raz pierwszy, nadając mu odpowiednią nazwę. Wybierz polecenie Plik/Zapisz lub Zapisz jako albo naciśnij Ctrl+S. Następnie przejdź do folderu, w którym chcesz zapisać plik. Wybierz format, w którym dany plik ma być zapisany. Warto często zapisywać dokument podczas pracy, w tym celu co jakiś czas używaj skrótu Ctrl+S albo wybierz polecenie Plik/Opcje/Zapisywanie/Zapisz informacje Autoodzyskiwania co: i wybierz częstotliwość. Pamiętaj! Jeśli masz w domu starszą wersję programu, zapisz pliki tekstowe, na których pracujesz podczas zajęć jako Dokument programu Word 97-2003. 16