W jaki sposób polepszyć swoją pamięć? Dobra pamięć nie jest czymś, z czym jedni ludzie przychodzą na świat, inni zaś nie. Jedyna różnica między poszczególnymi osobami z dobrą pamięcią, a osobami których pamięć jest słaba, wynika z różnicy w intensywności treningu. W naszym mózgu gromadzimy dużą liczbę danych, do których możemy w dowolnej chwili dotrzeć. Jednym z powodów, dla których nie pamiętamy pewnych rzeczy, jest to, że nie uczyniliśmy wysiłku, by zapamiętać je na dłuższy czas. Dla polepszenia naszej pamięci możemy wykonywać ćwiczenia w zapamiętywaniu tego, co chcemy zapamiętać. Mówiąc o szybkim uczeniu się, mamy na myśli naukę danego tematu, a także zapamiętanie go na dłuższy czas. Często uczniowie zapamiętują wyuczony materiał tylko do momentu, gdy zostaną poddani testowi sprawdzającemu jego znajomość. Przyczyną dłuższego niezapamietania nie jest słaba pamięć, lecz to, że nie jest ona dobrze wyćwiczona. Nauka szybkiego uczenia się wiąże się nierozerwalnie z ćwiczeniem pamięci. Mamy dwa rodzaje pamięci: długotrwała i krótkotrwała. Pamięć krótkotrwała przechowuje informacje tylko przez chwilę, zanim człowiek zdecyduje co z nią dalej zrobić. Świadomie lub nie możesz zdecydować, by przesłać ją do pamięci długotrwałej lub ją wyrzucić. Pamięć krótkotrwałą można porównać do pamięci ekranu komputera. Informacja pozostaje tam tak długo, jak długo pracujemy z nią i koncentrujemy na niej swoja uwagę. W dalszej kolejności możemy zdecydować czy zapisujemy ją na dysku twardym czy pozwolimy zniknąć jej w momencie wyłączenia komputera. Pamięć długotrwała odpowiedzialna jest za trwałe przechowywanie danych. Pamiętamy wiele rzeczy, których nauczyliśmy się w dzieciństwie: chodzenie, jeżdżenie na rowerze, mówienie, pisanie itp. Metody służące doskonaleniu pamięci są proste i mogą być opanowane przez osoby w każdym wieku. Ważne jest aby zachować zasadę czterech kroków. Krok pierwszy: Miej powód lub cel w zapamiętywaniu tego, czego się uczysz. 1
Codziennie docierają do nas miliony informacji. Gdyby każdy człowiek musiałby zapamiętać każde pojedyncze wrażenie zmysłowe i każdą pojedynczą informację, jaka do niego dociera, byłby zbytnio przytłoczony i nie mógłby skoncentrować się na bardziej istotniejszych dla swojego życia czynnościach. Gdy chcemy się czegoś nauczyć, musimy zdecydować, dlaczego jest to dla nas ważne. Jeśli pamiętamy o naszym celu, wówczas nasz mózg świadomy jest tego, że jest to materiał, który chcemy zapamiętać. Dlaczego będąc dzieckiem zapamiętaliśmy swoje imię? Gdy zorientowaliśmy się, że ludzie ciągle pytają nas, jak się nazywamy, zdecydowaliśmy, że dobrze jest to wiedzieć. Innym przykładem może być nauka jazdy samochodem. Bardzo chcemy nauczyć się prowadzić samochód więc opanowujemy elementy fizyczne kierowania samochodem oraz teoretyczną wiedzę. Wszystko po to, że mieliśmy powód do nauki tych wszystkich informacji. Należy wiedzieć, że jedynie nasze intencje i pragnienia nauczenia się czegoś decydują o tym, co zapamiętamy, a co zapomnimy. A oto kilka przyczyn, dla których warto się uczyć: rozwój kariery zawodowej, podnoszenie umiejętności, zdobycie dyplomu lub świadectwa, zaliczenie testu, pomoc innym itd. Krok drugi: Zdecyduj świadomie, by przesłać to, czego się uczysz, do pamięci długotrwałej. Musimy tak zaprogramować nasz umysł, by przesyłać informacje, które chcemy zapamiętać, do naszej pamięci długotrwałej. W innym razie wprawdzie odbierzemy informację, zrozumiemy ją, ale wkrótce potem ją zapomnimy. O czym warto pamiętać, starając się opanować umiejętność przesyłania tego, czego się uczymy, do pamięci długotrwałej: 1. Jeśli nauczysz się czegoś za pierwszym razem, gdy o tym przeczytasz lub usłyszysz, nie będziesz musiał wielokrotnie powracać do tego samego materiału i tracić cenny czas. 2. Możesz szybciej pracować, zdążając do wyznaczonego celu. 3. Będziesz miał więcej wolnego czasu na inne rzeczy. 4. Będziesz mógł natychmiast wykorzystywać zdobyte informacje. Krok trzeci: Wykorzystaj swoje superłącze, by to, czego się uczysz, zostało przechowane w pamięci długotrwałej. Doświadczając przy użyciu swojego superłącza tego, co czytamy lub czego słuchamy, sprawiamy, iż nasz umysł sądzi, że dane zdarzenia z naszym udziałem rzeczywiście zachodzą. Wkraczamy w istniejący w naszej głowie świat rzeczywistości wirtualnej, korzystając ze swojego najlepiej rozwiniętego zmysłu oraz pomagając sobie pozostałymi zmysłami. Jeśli jesteśmy wzrokowcami, mamy znakomitą pamięć wizualną. Jeśli jesteśmy słuchowcami, 2
mamy świetną pamięć słuchową. Jeśli jesteśmy dotykowcami, zapamiętujemy najlepiej to, co czujemy, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Krok czwarty: Dbaj o aktywność pamięci, często ja wykorzystując i odświeżając. Następny krok polega za zagwarantowaniu, że dana informacja będzie pozostawać w naszym umyśle jako aktywny plik, który da się w każdej chwili przywołać. Aby to osiągnąć, należy zdecydować, jak często i w jakim celu będziemy wykorzystywać te informację. Krok czwarty polega na dokonaniu świadomego wyboru dotyczącego tego, które informacje z pamięci długotrwałej pragniemy zachować jako aktywne pliki, a które mają zostać wyparte i zdezaktualizowane. Aby utrzymywać pliki informacji w gotowości, trzeba je okresowo wykorzystywać i odświeżać. Kolejne zadanie dla naszej pamięci polega na zapamiętywaniu na przykład szeregu faktów i danych. Należy przyjrzeć się danym, które staramy się zapamiętać, dokonując skojarzeń między nimi a znanymi nam już informacjami takimi jak słowo, które brzmi lub zapisuje się podobnie jak to, które musimy zapamiętać. Zadanie polega na wymyśleniu filmu lub historyjki, łączącej nowe słowo z naszej listy z innym dobrze znanym. Historyjka powinna być żywa, humorystyczna, przemawiająca do wyobraźni i niezwykła. Należy przy takich zadaniach wziąć pod uwagę jeszcze jeden aspekt, mianowicie taki, że osoby z dominującą lewą półkulą powinny zapamiętywać listę danych w określonym porządku, gdy tymczasem osoby z dominującą lewą półkulą mogą dokonywać skojarzeń bez przestrzegania określonego porządku. Musimy zapamiętać następującą listę słów: kot, dom, księżyc, jabłko, piłka nożna. Osoby z dominującą prawą półkulą: zapamiętają skojarzenia w dowolnej kolejności. Osoby z dominującą lewą półkulą zapamiętają skojarzenia w porządku linearnym. Oto przykład jak można wykonać to zadanie: Kładziemy przed sobą dłonie wierzchem do góry. Zaczynając od lewej dłoni liczymy jej palce, zaczynając od najmniejszego. Następnie wyobrażamy sobie, że do każdego palca po kolei przyczepiamy po jednym z pięciu słów, które mamy zapamiętać zaczynając od słowa kot. Istnieją cztery techniki, za pomocą których można z łatwością zapamiętać kolejne wyrazy. Technika wizualna: 1. Przyporządkuj słowo kot do małego palca. Wymyśl historyjkę, którą można zobaczyć. Wyobraź sobie jak brązowy kot liże ci mały palec. 2. Przyporządkuj dom do palca serdecznego. Może bierzesz ślub, a współmałżonek nakłada ci obrączkę na palec? 3
3. Przyporządkuj księżyc do palca środkowego. Czy widzisz, jak unosisz księżyc na swoim palcu środkowym w górę? 4. Palcowi wskazującemu przyporządkuj jabłko. Widzisz siebie rysującego jabłko kredką na koniuszku swojego palca? 5. Przyporządkuj piłkę do kciuka. Czy widzisz, jak piłka odbija się od twojego kciuka, przechodząc obok słupka bramki. Technika słuchowa: Powinieneś słyszeć skojarzenia, rozmawiając o nich lub wyobrażając sobie jakieś urządzenia, które wydają dźwięki kojarzone ze słowami. 1. Usłysz kota, który miauczy, ocierając się o mały palec. 2. Słuchając muzyki w domu zdejmujesz złota obrączkę z palca serdecznego, upuszczasz ją i słyszysz charakterystyczny dźwięk. 3. Jesteś pilotem i palcem środkowym naciskasz przycisk kierując się w stronę księżyca. Usłysz odgłos wydawany przez silnik samolotu. 4. Palcem wskazującym trzymasz cięciwę łuku, kierując strzałę w stronę jabłka i wypuszczasz strzałę, słyszysz świst powietrza. 5. Słyszysz okrzyki kibiców na stadionie, gdy chwytasz kciukiem piłkę obok słupka. Technika dotykowa: Należy odczuwać wrażenia i emocje związane ze skojarzeniami między nowymi słowami a palcami swojej dłoni. 1. Wracając do kota przypomnij sobie uczucia, jakie wobec niego żywiłeś. 2. Przypomnij sobie swój ulubiony dom. 3. Poczuj jak dotykasz księżyca. 4. Poczuj smak jabłek. 5. Chwytasz piłkę w dłonie, silnie zaciskając kciuk. Poczuj grunt pod nogami stojąc na bramce. Technika kinetyczna: Powinieneś odgrywać słowa: 1. Jesteś kotem i ciągniesz swojego właściciela za mały palec. 2. Budujesz dom, w małej siłowni zawieszasz obręcze do huśtania, przypominające obrączkę na palcu serdecznym. 3. Stoisz w samolocie na rękach tylko na palcu środkowym. 4. Obracasz jabłko na palcu wskazującym, podrzucając je w powietrze. 5. Chwytasz piłkę, zaciskając na niej kciuk i wybiegasz z bramki na przedpole. Co robisz, gdy teraz poruszasz każdym z pięciu palców? Czy pamiętasz wszystkie słowa? 4
Usprawniając pamięć, możemy już za pierwszym podejściem nauczyć się prawidłowo wybranego przez siebie tematu i tym samym zmniejszyć ilość czasu marnowanego dotąd na ponowne czytanie i studiowanie tego samego materiału. Bibliografia: Buzan T.: Podręcznik szybkiego czytania. Łódź: Wydaw. Ravi 2003 Linksman R.: W jaki sposób szybki się uczyć? Warszawa: Wydaw. Bertelsmann 2001 Lorayne H.: Superpamięć dla uczących się. Łódź: Wydaw. Ravi 1999 5