Specyficzne trudności w nauce czytania i pisania Trudności w czytaniu i pisaniu o charakterze dyslektycznym, istnieją odkąd ludzie zaczęli zapisywać mowę ustną. Problemem tym zajęło się wielu badaczy. Początkowo byli to lekarze okuliści, gdyż sądzono, że trudności mogą być spowodowane wadą wzroku. Po wykluczeniu choroby zjawisko to nazwano wrodzoną ślepotą słowną. Z czasem badania nad dysleksją poszły nie tylko w kierunku rozpoznawania jej objawów, ale też ustalenia jej przyczyn. W ostatnich dziesięcioleciach zaczęto skupiać się także na metodach i formach pracy z dziećmi dyslektycznymi. Przyczyny zaburzeń w czytaniu i pisaniu W literaturze przedmiotu prezentowane są następujące koncepcje przyczyn dysleksji rozwojowej: - Genetyczna czynnikiem patogennym są geny przekazywane z pokolenia na pokolenie. Warunkują one nietypową strukturę centralnego układu nerwowego, i tym samym zaburzenia rozwoju funkcji uczestniczących w procesie czytania i pisania. - Organiczna przyczyną jest organiczne mikrouszkodzenie struktury tych okolic mózgu, które są odpowiedzialne za czynność czytania i pisania. Mikrouszkodzenia te powstają wskutek działania czynników patogennych na centralny układ nerwowy w okresie: ciąży (choroba matki, szkodliwe substancje chemiczne, napromieniowanie); porodu (niedotlenienie dziecka); w pierwszych miesiącach życia dziecka (upadki, uderzenia, choroby). - Hormonalna występująca w życiu płodowym nadprodukcja testosteronu hamuje rozwój lewej półkuli mózgu (dlatego dysleksja cztery razy częściej dotyka chłopców). Charakterystyka trudności w nauce 1 / 6
Dysleksja to specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności czytania. Dziecko jest prawidłowo rozwinięte intelektualnie, a mimo to ma trudności z czytaniem. Dysortografia to zaburzenia w pisaniu, występujące u dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, którego pismo wykazuje różnego rodzaju odstępstwa od prawidłowego zapisu wyrazów, w tym błędów ortograficznych, pomimo znajomości zasad pisowni i odpowiedniej motywacji do poprawnego pisania. Dysgrafia to zaburzenia w opanowaniu umiejętności poprawnego graficznie pisma, tzw. brzydkie pismo (niedokładność w odtwarzaniu liter, złe proporcje liter, itp.) Hiperleksja to zaburzenie w opanowaniu przez ucznia zrozumienia tekstu, mimo umiejętności poprawnego czytania. Dyskalkulia to specyficzne trudności w uczeniu się matematyki, głównie arytmetyki. Jest to zaburzenie mające swe źródło w nieprawidłowościach tych części mózgu, które są podłożem dojrzewania zdolności matematycznych. Dysmuzja to trudności w uczeniu się muzyki, szczególnie w czytaniu nut. Objawy dysleksji u uczniów szkół ponadpodstawowych Język polski - wolne tempo czytania, - trudności ze zrozumieniem i zapamiętaniem tekstu, - niechęć do czytania długich tekstów, - nieprawidłowa pisownia; błędy, mimo znajomości reguł, - trudne do odczytania pismo. 2 / 6
Języki obce - trudności z poprawnym pisaniem, - trudności z budowaniem wypowiedzi słownych, - trudności z zapamiętywaniem słówek i odróżnianiem podobnych wyrazów, - nieprawidłowa wymowa. Matematyka Arytmetyka: - błędne czytanie i zapisywanie liczb wielocyfrowych, - przestawianie cyfr, - trudności z dodawaniem w pamięci, - odwrotne zapisywanie znaków nierówności, - nieprawidłowe odczytywanie treści w zadaniach. Geometria: - trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenną, - niski poziom graficzny wykresów i rysunków. Biologia - trudności z opanowaniem terminologii, systematyki, - problemy z zapamiętywaniem łańcuchów reakcji biochemicznych. Chemia - nieprawidłowe zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych, - problemy z opanowaniem terminologii (nazwy, symbole). 3 / 6
Geografia - trudności z czytaniem i rysowanie map, - trudności z orientacją w czasie i przestrzeni (kierunki, położenie geograficzne, obliczanie stref czasowych), - trudności z zapamiętywaniem nazw geograficznych, Historia i WOS - trudności z zapamiętywaniem nazw i nazwisk, - zła orientacja w czasie (chronologia, daty), - trudności z orientacją na mapach historycznych. Sztuka - trudności z czytaniem nut, - trudności z analizowaniem obrazów, - trudności z rysowaniem i organizacją przestrzenną prac plastycznych. Wychowanie fizyczne - trudności z opanowaniem układów gimnastycznych, - trudności w bieganiu, ćwiczeniach równoważnych, - trudności w opanowaniu gier z użyciem piłki. Jak budować poczucie własnej wartości u dzieci? 4 / 6
1. Nie żartuj ze słabych cech dziecka, zwłaszcza tych, z których żartują inni. 2. Chwal dziecko to wzmocni w nim pozytywne i konstruktywne zachowanie. 3. Oducz je obwiniania samego siebie ciągła samokrytyka to zły nawyk; jeśli się powtarza, zbadaj przyczyny i pomóż rozwiązać problem. 4. Pomóż dziecku równoważyć jego słabości poprzez maksymalne wykorzystanie jego mocnych stron. 5. Przyglądaj się jego wynikom w nauce i staraj się poznać naturę trudności. 6. Wystrzegaj się nadopiekuńczości i uzależnienia dziecka ucz je odpowiedzialności i daj mu swobodę właściwą dla jego wieku. 7. Traktuj je z szacunkiem i miłością, nawet wtedy, gdy je karcisz. 8. Znajdź czas na rozmowę o jego sprawach i bądź wtedy uważny (słuchaj go, nie zajmuj się w tym czasie innymi rzeczami). 9. Pozwól mu wyrażać i bronić własnego zdania. 10. Nigdy nie porównuj go z rodzeństwem, rówieśnikami ani sobą samym uznaj jego odmienność. CIEKAWOSTKA Sławnymi dyslektykami byli: Hans Christian Andersen Thomas Edison Albert Einstein Winston Churchill 5 / 6
Pablo Picasso Leonardo da Vinci Bibliografia: Marta Bogdanowicz i Anna Adryjanek Uczeń z dysleksją w szkole poradnik nie tylko dla polonistów, Janina Mickiewicz Jedynka z ortografii? rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w starszym wieku szkolnym, Irena Czajkowska i Kazimierz Herda Zajęcia korekcyjno kompensacyjne w szkole, J. Dobson Jak budować poczucie własnej wartości w swoim dziecku?. 6 / 6