WYKRYWANIE OŁOWIU W WINIE WYKONANIE DOŚWIADCZENIA Do 5 kieliszków zawierających białe wino zanurzono papierki nasączone roztworem siarczku sodu. OBSERWACJE Po zanurzeniu w winie znajdującym się w 2 kieliszkach papierki sczerniały. Papierek zanurzony w jednym kieliszku zabarwił się na żółto. Papierki zanurzone w pozostałych kieliszkach nie zabarwiły się. WNIOSKI Jony siarczkowe tworzą z jonami ołowiu(ii) czarny osad, zgodnie z reakcją opisaną równaniem: Pb 2+ + S 2- PbS Żółte zabarwienie jednego z papierków jest spowodowane wytrąceniem się siarczku kadmu(ii): Cd 2+ + S 2- CdS Wino zawarte w dwóch kieliszkach nie zawierało tych jonów ponieważ papierki nie zabarwiły się.
WYZNACZANIE ph ROZTWORÓW ZA POMOCĄ PAPIERKÓW WSKAŹNIKOWYCH WYKONANIE DOŚWIADCZENIA 1. Do probówek zawierających roztwory różnych substancji zanurzono wielopolowe papierki wskaźnikowe ph. 2. Po 30 s porównano zabarwienie pól wskaźnikowych ze skalą wzorcową i określono ph poszczególnych roztworów. WZORCOWA SKALA BARW
ocet ph ~ 2 Poloriryna S ph ~ 2.5 miód ph ~ 3.5 Calcypiryna ph ~ 4 woda destylowana ph ~ 5 deszczówka ph ~ 5 woda kranowa ph ~ 6 soda ph ~ 8 tabletka do zmywarki ph ~ 10 Kret do udrażniania rur ph ~ 13 OBSERWACJE Pola wskaźnikowe zabarwiły się na różne kolory w zależności od ph roztworu. WYJAŚNIENIE 1. Ocet jest 10% roztworem kwasu octowego, a zatem ma odczyn kwaśny (ph < 7). 2. Polopiryna S zawiera kwas acetylosalicylowy, dlatego też roztwór ma odczyn kwaśny. 3. Miód zawiera kwas mrówkowy, który wpływa na to, że jego roztwór ma odczyn kwaśny. 4. Calcypiryna zawiera kwas acetylosalicylowy oraz węglan wapnia, a zatem jej roztwór ma odczyn kwaśny. Dodatek węglanu wapnia sprawia, że odczyn jest jednak mniej kwasowy (wyższe ph) niż roztworu Polopiryny S.
WYJAŚNIENIE 5. Woda destylowana ma odczyn kwaśny ponieważ bardzo łatwo chłonie dwutlenek węgla z powietrza, który rozpuszczając się w wodzie nadaje jej ph poniżej 7. 6. Deszczówka zawiera wiele rozpuszczonych substancji obecnych w powietrzu w tym tlenki azotu, siarki i dwutlenek węglai, które ulegając rozpuszczeniu nadają jej odczyn kwaśny 7. Woda z kranu zawiera rozpuszczone węglany wapnia i magnezu oraz inne sole, które powodują, że jej odczyn jest lekko kwaśny. 8. Soda jest związkiem o chemicznej nazwie wodorowęglan sodu, który jest solą mocnej zasady i słabego kwasu. Roztwory takich soli mają odczyn zasadowy (ph > 7). 9. Tabletka do zmywarek zawiera fosforany oraz jonowe i niejonowe związki czynne powierzchniowo (dokładny skład tabletek jest tajemnicą producenta), które nadają roztworowi odczyn silnie zasadowy. 10. Kret do udrażniania rur to mieszanina granulek wodorotlenku sodu i pyłu aluminowego. Roztwór wodorotlenku sodu to mocna zasada, dlatego też jego ph jest tak wysokie.
ocet ph ~ 2 Poloriryna S ph ~ 2.5 miód ph ~ 3.5 Calcypiryna ph ~ 4 woda destylowana ph ~ 5 deszczówka ph ~ 5 woda kranowa ph ~ 6 soda ph ~ 8 tabletka do zmywarki ph ~ 10 Kret do udrażniania rur ph ~ 13 ANTOCYJANY - NATURALNE PIGMENTY ROŚLINNE JAKO WSKAŹNIKI ph WYKONANIE DOŚWIADCZENIA Do probówek zawierających roztwory różnych substancji o znanym ph dodano po 1 ml wywaru z czerwonej kapusty. OBSERWACJE Po dodaniu do probówek wywaru z kapusty zaobserwowano zmianę zabarwienia roztworów w zależności od ich ph.
WYJAŚNIENIE W warzywach, owocach i kwiatach występują związki zwane ANTOCYJANAMI. Są to naturalne pigmenty odpowiedzialne z ich kolor, głównie czerwony, niebieski i purpurowy. Barwa tej grupy związków jest uzależniona od ilości grup hydroksylowych w strukturze danego związku i ph, dlatego też wyciągi z liści wielu warzyw czy płatków kwiatów mogą służyć do określania ph roztworów. Zależność zabarwienia w zależności od struktury najpowszechniej występujących antocyjanianów przedstawiono poniżej: PELARGONIDYNA ph 1 ph 5 ph 7 ph 13 ph 1 0.1 mol/l HCl, ph 5 woda, ph 7 bufor fosforanowy, ph 13 0.1 mol/l NaOH
CYJANIDYNA ph 1 ph 5 ph 7 ph 13 ph 1 0.1 mol/l HCl, ph 5 woda, ph 7 bufor fosforanowy, ph 13 0.1 mol/l NaOH
DELFINIDYNA ph 1 ph 5 ph 7 ph 13 MALWIDYNA ph 1 ph 5 ph 7 ph 13 ph 1 0.1 mol/l HCl, ph 5 woda, ph 7 bufor fosforanowy, ph 13 0.1 mol/l NaOH
CZY TA WODA NADAJE SIĘ DO NAPEŁNIENIA AKWARIUM? WYKONANIE DOŚWIADCZENIA 1. Do probówek zawierających różne rodzaje wody zanurzono wielopolowe papierki wskaźnikowe do oznaczania w wodzie akwariowej zawartości jonów NO - 2 i NO 3-, ph, twardości węglanowej i ogólnej oraz chloru. 2. Po 60 s porównano zabarwienie pól wskaźnikowych ze skalą wzorcową i określono która z wód może zostać użyta do napełnienia akwarium. WZORCOWA SKALA BARW
woda mineraln Muszynianka woda kranowa po tygodniu stania w naczyniu woda destylowana deszczówka woda kranowa woda z rzeki Pilicy OBSERWACJE Zabarwienie pól wskaźnikowych uległo zmianie w zależności od ilości poszczególnych substancji zawartych w próbkach.
WYJAŚNIENIE 1. Każde pole testowe jest nasycone zestawem odczynników, które reagują z oznaczanymi substancjami dając barwne produkty reakcji. W zależności od jej stężenia zabarwienie pola testowego jest mniej lub bardziej intensywne. 2. W każdej wodzie obecna są azotanowe(v) NO 3-, ale ich stężenie jest nieprzekraczające normy wody akwariowej. Żadna z wód nie zawiera jonów azotanowych(iii) NO 2-. 3. Za wyjątkiem deszczówki i wody destylowanej, każda z badanych wód jest charakteryzuje się pewną twardością. Twardość węglanowa (KH) wynika z obecności w wodzie wodorowęglan wapnia - Ca(HCO 3 ) 2, i wodorowęglan magnezu - Mg(HCO 3 ) 2. Twardość ogólna wody (GH) określa zawartość węglanów jak i siarczanu(vi) wapnia CaSO 4 oraz siarczanu(vi) magnezu MgSO 4. 4. W żadnej z wód nie wykryto chloru (pola wskaźnikowe nie uległy zabarwieniu).
WYKRYWANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO WYKONANIE DOŚWIADCZENIA 1. Porównano zabarwienie pola wskaźnikowego użytego testu służącego do wykrywania obecności etanolu z dołączoną przez producenta skalą wzorcową. 2. Do rurki testu do wykrywania alkoholu w wydychanym powietrzu wprowadzono 2 krople wina. OBSERWACJE W obecności alkoholu etylowego pole wskaźnikowe testów ulega zabarwieniu co świadczy o obecności etanolu w badanej ślinie oraz w winie.
WYJAŚNIENIE 1. Pole testowe jest nasycone zestawem odczynników, które w obecności alkoholu zawartego w ślinie po spożyciu np. wina reagują kolejno według poniższego schematu dając w rezultacie niebieski barwnik. W zależności od jej stężenia etanolu zabarwienie pola testowego jest mniej lub bardziej intensywne. etanol + NAD dehydrogenaza alkoholowa aldehyd octowy + NADH aldehyd octowy + trapping agent ph zasadowe kompleks NADH + elektrofil NADH + sól tetrazolowa dehydrogenaza NADH dehydrogenaza NADH NAD + elektrofil zredukowany NAD + barwnik formazanowy NAD, NADH forma utleniona i zredukowana dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego 2. W rurce testowej znajduje się mieszanina wanadanu(v) amonu - NH 4 VO 3 i 8-hydroksychinoliny. W obecności alkoholu tworzy się kompleks o czerwonym zabarwieniu, którego intensywność zależy od stężenia badanej substancji.