* odmiana wstępnie rekomendowana, ( ) liczba lat odmiany na LZO

9. Rzepak ozimy Obecnie w KR znajduje się 79 odmian rzepaku ozimego. W doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDOiR) realizowanych na terenie województwa łódzkiego w sezonie 2010/2011 testowano 33 odmiany rzepaku ozimego w tym 15 odmian populacyjnych i 18 odmian mieszańcowych. Tabela 1 przedstawia wykaz badanych odmian, rok wpisania do Krajowego Rejestru oraz źródło ich pochodzenia. W roku 2011 doświadczenia PDOiR w Masłowicach i Strzelcach zostały zdyskwalifikowane, stąd opracowując wyniki posiłkowano się danymi ze Stacji Doświadczalnych w Słupi i Pawłowicach oraz z Zakładu Doświadczalnego w Śremie Wójtostwo. Doświadczenia z rzepakiem ozimym założono na kompleksach: pszennym dobrym klasa IIIa (Słupia i Pawłowice), żytnim bardzo dobrym klasa IIIb (Śrem Wójtostwo) oraz żytnim dobrym klasa IVb (Lućmierz); na glebach o ph zbliżonym do obojętnego. Badania od sezonu 2007/2008 prowadzone są na jednym, przeciętnym poziomie agrotechniki. Szczegółowe warunki polowe doświadczeń zamieszczono w tabeli 2. Nawożenie potasowe zastosowano przedsiewnie na poziomie 105 kg/ha w Lućmierzu (a następnie 16 kg/ha pogłównie), 108 kg/ha w Słupi Jędrzejowskiej, 137 kg/ha w Pawłowicach i 90 kg/ha w Śremie Wójtostwo. Przed siewem dawka nawozów fosforowych, w zależności od zasobności gleby, wynosiła odpowiednio: 44 kg/ha (a następnie 16 kg/ha pogłównie), 137 kg/ha, 124 kg/ha i 172 kg/ha. Siewy rzepaku przeprowadzono w I dekadzie września we wszystkich wymienionych miejscowościach. Nawozy azotowe wysiewano przed założeniem doświadczeń oraz kilkakrotnie po wiosennym ruszeniu wegetacji, wykorzystując łącznie od 151 do 215 kg/ha czystego składnika. Dodatkowo stosowano wielokrotne nawożenia plantacji dolistnymi preparatami wieloskładnikowymi zawierającymi siarkę, magnez i bor. Podczas całego okresu wegetacyjnego prowadzono bardzo intensywną ochronę roślin przed szkodnikami oraz nadmiernym zachwaszczeniem. Dodatkowo w Lućmierzu wykonano zabieg ochrony roślin przed chorobami grzybowymi. W Lućmierzu i Śremie Wójtostwo zastosowano preparaty ograniczające pękanie łuszczyn i zapobiegające osypywaniu się nasion przed zbiorem, natomiast w Słupi użyto regulatora rozwoju roślin. Średni plon rzepaku ozimego w sezonie 2010/2011 wyniósł 4,5 t/ha (tabela 4). Wynik ten jest niższy od średniego wyniku z ostatnich trzech lat o 0,3 t/ha (tabela 5). Najwyższy plon uzyskano w Śremie Wójtostwo 4,8 t/ha, zaś w pozostałych doświadczeniach średni zbiór wszystkich badanych odmian wyniósł nieco poniżej 4,5 t/ha. Spośród testowanych odmian najwyższe plony wydały odmiany mieszańcowe, a wśród nich szczególnie: NK Petrol, Rohan i Nelson. Na przestrzeni ostatnich trzech lat również te odmiany wykazały największą wierność plonowania. Z odmian badanych dwa lata najbardziej plenne okazały się: Abakus, Adam, NK Technic, zaś testowanych jedynie rok: Artoga, DK Example i SY Kolumb (tabela 5). W sezonie 2010/2011 po długiej, mroźnej zimie uprawy ozime rozpoczęły wegetację w nienajlepszej kondycji. Przyczyniło się do tego szereg zdarzeń następujących po sobie od jesieni do wiosny. Jesienią 2010 ulewne deszcze opóźniły znacznie termin siewu rzepaku ozimego. Później relatywnie niskie temperatury zahamowały wschody i rozwój roślin. W efekcie rośliny rzepaku weszły w okres zimowania w słabej kondycji. Również warunki panujące zimą nie były sprzyjające np. zmienne temperatury powodujące zamarzanie i odmarzanie wierzchniej warstwy gleby mogły uszkodzić i tak słaby system korzeniowy. Gwałtowny spadek temperatur po wcześniejszej odwilży w lutym również spowodował kolejne straty. Silne wiatry towarzyszące kilkunastostopniowym mrozom występujące przy braku pokrywy śnieżnej powodowały wysmalanie roślin. Stąd stopień przezimowania rzepaku w sezonie 2010/2011 wyniósł średnio 68% (tabela 6). Jest to wynik zdecydowanie gorszy od lat poprzednich o około 20-25%. Najlepszym przezimowaniem odznaczyły się odmiany: Poznaniak, Vectra i Xenon, natomiast źle przetrzymały zimę odmiany: NK Music, Catana, Cadeli. Istotne dla producentów jest określenie podstawowych właściwości rolniczo-użytkowych tj.: wysokości roślin, wylegania i dojrzałości technicznej, a także ocena odporności roślin na choroby grzybowe. Najniższymi spośród badanych odmian były: Arot, Casoar, i NK Music, natomiast najwyższe okazały się: ES Domino, DK Example i Nelson. Największym wyleganiem w roku 2011 charakteryzowały się odmiany: Bojan, ES Domino i Cadeli. Dojrzałość techniczną najszybciej osiągnęły odmiany: ES Alegria, Abakus i Poznaniak. Najpóźniejszą okazała się odmiana ES Domino. Na dwóch plantacjach rzepaku w sezonie 2010/2011 odnotowano porażenie roślin przez choroby grzybowe tj.: zgniliznę twardzikową, czerń krzyżowych i choroby podstawy łodygi. Nasilenie chorób pojawiło się w I połowie lipca i sprzyjała temu ciepła, deszczowa pogoda. Najbardziej odpornymi na wymienione choroby były odmiany: Casoar, Visby i Finesse. Prawidłowy dobór odmiany pozwala osiągnąć wysokie i stabilne plony przy zachowaniu optymalnych nakładów. Najwyższą opłacalność produkcji można osiągnąć przy wykorzystaniu indywidualnych cech każdej odmiany, dlatego badania prowadzane są pod kątem wartości gospodarczej i przystosowania odmian do warunków uprawy w naszym województwie. 79

Biorąc pod uwagę wyniki uzyskane z doświadczeń porejestrowych z rzepakiem ozimym Łódzki Wojewódzki Zespół PDOiR zadecydował o utworzeniu dla tego gatunku Listy Zalecanych Odmian do uprawy (LZO): 1. MONOLIT (3) 4. BOJAN (3) 7. NK TECHNIC (1) 10. SHERLOCK* (1) 2. NK PETROL (2) 5. VISBY (1) 8. ABAKUS (1) 11. DK EXAMPLE* (1) 3. ROHAN (2) 6. POZNANIAK (1) 9. ADAM (1) 12. SY KOLUMB* (1) * odmiana wstępnie rekomendowana, ( ) liczba lat odmiany na LZO 80

Tabela 1 Rzepak ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: 2011 Rok wpisania Adres jednostki zachowującej odmianę, do Krajowego Rok włączenia do Odmiana a w przypadku odmiany zagranicznej Lp. Rejestru Odmian w LZO - pełnomocnika w Polsce Polsce 1 2 3 4 1 Californium 2002 Monsanto Polska sp. z o.o. Budynek Saturn, parter, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa PL 2 Bojan 2004 2009 Hodowla Roślin Strzelce ul. Główna 20, 99-307 Strzelce PL 3 Cabriolet 2004 Monsanto Polska sp. z o.o. Budynek Saturn, parter, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa PL 4 Cadeli 2007 Monsanto Polska sp. z o.o. Budynek Saturn, parter, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa PL 5 Casoar 2007 Monsanto Polska sp. z o.o. Budynek Saturn, parter, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa PL 6 Monolit 2008 2010 Hodowla Roślin Strzelce ul. Główna 20, 99-307 Strzelce PL 7 Catana 2009 Monsanto Polska sp. z o.o. Budynek Saturn, parter, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa PL 8 Chagall 2009 Lantmännen SW Seed sp. z o.o. ul. Terenowa 6g, 52-231 Wrocław PL 9 NK Music 2009 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 10 Arot 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 11 ES Alegria 2010 Euralis Saaten sp. z o.o. ul. Wiece 12, 60-638 Poznań PL 12 Gloria 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 13 NK Diamond 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 14 NK Morse 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 15 Sherlock 2010 2012 w KWS Polska sp. z o.o. ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań PL 16 Vectra F 1 2005 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 17 Nelson F 1 2006 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 18 NK Petrol F 1 2008 2011 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 19 Rohan F 1 2008 2011 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 20 Visby F 1 2008 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 81

Tabela 1. cd. Rzepak ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: 2011 Rok wpisania Odmiana do Krajowego Rejestru Lp. Odmian w Polsce Rok włączenia do LZO Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 21 Abakus F 1 2009 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 22 Adam F 1 2009 2012 DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 23 ES Mercure F 1 2009 Rolagra Błażej Springer ul. Chłapowskiego 22/14, 63-100 Śrem PL 24 Finesse F 1 2009 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 25 NK Technic F 1 2009 2012 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 26 Poznaniak F 1 2009 2012 Hodowla Roślin Strzelce ul. Główna 20, 99-307 Strzelce PL 27 Artoga F 1 2010 Limagrain Central Europe Societe Europeenne ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62-052 Komorniki PL 28 DK Example F 1 2010 2012 w Monsanto Polska sp. z o.o. Budynek Saturn, parter, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa PL 29 ES Domino F 1 2010 Euralis Saaten sp. z o.o. ul. Wiece 12, 60-638 Poznań PL 30 Gladius F 1 2010 Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 31 Primus F 1 2010 DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL 32 SY Kolumb F 1 2010 2012 w Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C, 09-922 Warszawa PL 33 Xenon F 1 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec PL F 1 - odmiany mieszańcowe W odmiana wstępnie rekomendowana 82

Tabela 2. Rzepak ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2011 Miejscowość ZDOO Lućmierz SDOO Słupia SDOO Pawłowice ZDOO Śrem Wójtostwo Powiat zgierski jędrzejowski gliwicki śremski Kompl. rolniczej przydatności gleby żytni dobry pszenny dobry pszenny dobry żytni bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby IVb IIIa IIIa IIIb ph gleby w KCl 6,3 6,7 6,2 6,5 Przedplon groch pastewny pszenica ozima pszenica ozima pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) 07.09.2010 08.09.2010 04.09.2010 02.09.2010 Obsada nasion (szt/m 2 ) 60/70 szt/m 2 60 szt/m 2 60 szt/m 2 50/60 szt/m 2 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 03.08.2011 04.08.2011 29.07.2011 30.07.2011 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 151 (21+130) 161 (18+143) 215 (18+197) 197 (27+170) P 2 O 5 (kg/ha) 60 (44+16) 137 124 172 K 2 O (kg/ha) 121 (105+16) 108 137 90 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (l/ha) Agroleaf Power Ca, 4kg Agroleaf Power P, 3kg Agroleaf Power Total, 3kg Wuxal, 4 l Basfoliar S, 6 l Solubor DF, 3kg 83 Adob MN, 2,5 l Basfoliar 36 Extra, 8 l x 2 Maximus Extra Mg, 3kg Maxi Bor, 2kg Siarczan magnezu, 3kg x2 OSD Bor + Micro, 1,5kg Tera Sorb, 1 l Nutribor 1,5kg Burasom QB 21, 1,2kg Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Herbicyd Insektycyd Fungicyd- pierwszy zabieg Inne zabiegi (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Butisan Star 416 SC, 3 l Galera 334 SL, 0,35 l Karate Zeon 050 CS, 0,15 l x 2 Decis 2,5 EC, 0,3 l Mospilan 20 SP, 0,12 kg Proteus 110 OD, 0,6 l Talstar 100 EC, 0,1 l Mospilan 20 SP, 0,12 kg Mavrik 240 EW, 0,2 l Butisan 400 SC, 2 l + Command 360 CS, 0,2 l Fastac 100 EC, 0,1 l Proteus 110 OD, 0,6 l Fastac 100 EC, 0,1 l x 2 Proteus 110 OD, 0,6 l Karate Zeon 050 CS, 0,15 l Proteus 110 OD, 0,6 l Mospilan 20 SP, 0,12 kg Butisan Star 416 SC, 3 l Furry 100 EW, 0,1 l Patriot 100 EC, 0,075 l Mospilan 20 SP, 0,12 kg Colzor Trio 405 EC, 3 l Nurelle D 550 EC, 0,6 l Proteus 110 OD, 0,6 l Karate Zeon 050CS, 0,15 l Mospilan 20 SP, 0,12 kg Mavrik 240 EW, 0,2 l Horizon 250 EW, 1,25 l Nu Film 96 EC, 0,7 l Reglone 200 SL, 3 l Asahi SL, 0,6 l Spodnam 555 SC, 0,6 l Roundup 360 SL, 3 l

Tabela 3 Rzepak ozimy. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2011 Lp. Cecha Lućmierz Słupia Pawłowice Śrem Wójtostwo 1 Obsada roślin po zimie (szt /m 2 ) 46,4 19,1 37,6 48,7 2 Przezimowanie (% ) 42,4 72,2 85,4 73,3 3 Termin dojrzałości technicznej (dni) 192,9 193,9 186,9 179,2 4 Wysokość roślin (cm) 119,7 138,6 141,8 134,8 5 Wyleganie (%) 10,3 5,6 4,9 20,4 6 Zgnilizna twardzikowa (%) 2,2 12,3 8 Czerń krzyżowych (9 o ) 8,0 9 Choroby podstawy łodygi (%) 8,2 22,1 10 Wilgotność nasion podczas zbioru (%) 12,6 11,1 9,0 11,0 11 Plon nasion (dt z ha) 42,3 44,9 44,3 48,1 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian, przezimowanie - % żywych roślin, dojrzałość techniczna liczba dni od początku roku, wyleganie = 100 - ugięcie łanu, czyli stosunku wysokości łanu do wysokości roślin wyrażonym w %. 84

Tabela 4 Rzepak ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2011 Lp. Odmiany Lućmierz Słupia Pawłowice Śrem Wójtostwo Wzorzec, dt z ha 42,3 44,9 44,3 48,1 1 Californium 87 94 95 90 2 Bojan 84 108 99 112 3 Cabriolet 96 76 100 82 4 Cadeli 93 81 92 76 5 Casoar 91 70 92 90 6 Monolit 87 92 99 104 7 Catana 94 73 82 78 8 Chagall 88 76 89 102 9 NK Music 87 66 77 97 10 Arot 94 90 90 103 11 ES Alegria 103 90 110 96 12 Gloria 103 92 98 112 13 NK Diamond 104 106 95 99 14 NK Morse 109 83 91 108 15 Sherlock 104 101 100 107 16 Vectra F 1 88 117 106 110 17 Nelson F 1 109 105 101 121 18 NK Petrol F 1 105 104 106 127 19 Rohan F 1 110 111 104 103 20 Visby F 1 108 100 112 101 21 Abakus F 1 102 117 109 108 22 Adam F 1 102 103 104 103 23 ES Mercure F 1 107 107 101 114 24 Finesse F 1 108 109 100 79 25 NK Technic F 1 110 121 114 86 26 Poznaniak F 1 107 120 110 113 27 Artoga F 1 97 114 112 119 28 DK Example F 1 109 116 114 102 29 ES Domino F 1 92 102 72 87 30 Gladius F 1 106 105 99 88 31 Primus F 1 99 117 108 97 32 SY Kolumb F 1 114 111 113 109 33 Xenon F 1 101 123 107 77 Wzorzec wszystkie badane odmian F 1 - mieszaniec 85

Tabela 5 Rzepak ozimy. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2011, 2010, 2009 Plon ziarna w % wzorca Lp. Odmiana 2011 2010 2009 Średnia 2009-2011 Wzorzec, dt z ha 44,9 46,9 52,7 48,2 1 Californium 91 90 93 92 2 Bojan 101 87 92 93 3 Cabriolet 88 92 95 92 4 Cadeli 85 99 93* 5 Casoar 86 95 89 90 6 Monolit 96 95 102 98 7 Catana 82 88 85* 8 Chagall 89 99 94* 9 NK Music 82 95 89* 10 Arot 94 11 ES Alegria 100 12 Gloria 101 13 NK Diamond 101 14 NK Morse 98 15 Sherlock 103 16 Vectra F 1 106 101 106 104 17 Nelson F 1 109 105 108 107 18 NK Petrol F 1 111 108 106 108 19 Rohan F 1 107 112 103 107 20 Visby F 1 105 104 106 105 21 Abakus F 1 109 109 109* 22 Adam F 1 103 111 107* 23 ES Mercure F 1 107 102 104* 24 Finesse F 1 98 103 101* 25 NK Technic F 1 107 108 107* 26 Poznaniak F 1 113 97 104* 27 Artoga F 1 111 28 DK Example F 1 110 29 ES Domino F 1 88 30 Gladius F 1 99 31 Primus F 1 105 32 SY Kolumb F 1 112 33 Xenon F 1 102 Liczba doświadczeń 4 3 3 10 Wzorzec stanowią odmiany, których dane są naniesione w tabeli w danym roku. Liczba doświadczeń dla okresu 2009-2011 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza. * - średnia z dwóch lat. 86

Tabela 6 Rzepak ozimy. Przezimowanie roślin (odchylenie od wzorca). Lata zbioru: 2011, 2010, 2009 Lp. Odmiana 2011 2010 2009 Średnia 2009-2011 Wzorzec 68,3 95,0 88,9 84,1 1 Californium -5,4-0,5-0,6-2,2 2 Bojan 0,5-1,5-3,6-1,5 3 Cabriolet -1,2 0,5 2,8 0,7 4 Cadeli -18,9-0,6-9,8* 5 Casoar -0,1-4,0 1,1-1,0 6 Monolit 1,2 1,0-1,2 0,3 7 Catana -19,9-3,5-11,7* 8 Chagall -14,4 0,0-7,2* 9 NK Music -22,8-1,5-12,1* 10 Arot -7,4 11 ES Alegria 1,9 12 Gloria -3,4 13 NK Diamond 5,2 14 NK Morse -13,3 15 Sherlock -0,6 16 Vectra F 1 9,0 2,0 1,4 4,2 17 Nelson F 1 1,3 1,5 0,1 1,0 18 NK Petrol F 1 4,4 1,0 1,8 2,4 19 Rohan F 1 7,9 1,5 1,1 3,5 20 Visby F 1 5,8-0,5-2,2 1,0 21 Abakus F 1 8,6 0,0 4,3* 22 Adam F 1 1,7 2,0 1,9* 23 ES Mercure F 1 7,0 2,0 4,5* 24 Finesse F 1 2,8 1,5 2,1* 25 NK Technic F 1 8,4 0,0 4,2* 26 Poznaniak F 1 10,4-2,0 4,2* 27 Artoga F 1 6,4 28 DK Example F 1 5,8 29 ES Domino F 1-5,9 30 Gladius F 1 1,6 31 Primus F 1 8,8 32 SY Kolumb F 1 5,7 33 Xenon F 1 9,0 Liczba doświadczeń 4 2 3 9 Wzorzec stanowią odmiany, których dane są naniesione w tabeli w danym roku. Liczba doświadczeń dla okresu 2009-2011 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza. * - średnia z dwóch lat. 87

Tabela 7 Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2011, 2009 2011 Lp. Odmiana Wysokość roślin (cm) Wyleganie (%) Dojrzałość techniczna (dni) 2011 2009-2011 2011 2009-2011 2011 2009-2011 Wzorzec 133,7 141,8 10,3 22,1 188,2 156,4 1 Californium -8,0-9,2-2,3-5,9-0,8-0,8 2 Bojan 8,1 2,7 4,7-0,8 1,7 1,4 3 Cabriolet -8,2-5,5 2,4-2,8-1,5-1,1 4 Cadeli -6,0-4,2* 2,9 1,6* 1,4 0,7* 5 Casoar -10,5-12,7-1,1-8,2-0,1-0,1 6 Monolit 4,1 2,5 0,9 2,8 0,4 0,2 7 Catana -5,5-1,4* -0,8 7,6* -0,3 0,1* 8 Chagall -5,0-1,7* -0,8-7,2* 1,4 1,0* 9 NK Music -9,2-2,5* -1,3 5,8* -0,3-0,1* 10 Arot -11,0-2,3 1,2 11 ES Alegria -4,8-0,8-2,0 12 Gloria -4,3-1,3 0,4 13 NK Diamond -3,0 0,7 1,9 14 NK Morse -7,4-0,6 1,5 15 Sherlock 5,4 0,4 0,2 16 Vectra F 1 0,1-1,1 0,9 4,2-0,5-0,2 17 Nelson F 1 10,8 2,0 1,7 3,8 0,2-0,1 18 NK Petrol F 1 6,8 9,8 0,2 3,3-0,3-0,2 19 Rohan F 1-5,2-1,3-1,8-0,1-1,5-0,7 20 Visby F 1 0,4 3,8-0,8-4,1-0,5-0,3 21 Abakus F 1-4,2-3,1* -0,8 3,7* -1,7-1,1* 22 Adam F 1 5,6 6,3* 0,4 0,8* 1,2 0,9* 23 ES Mercure F 1 3,4 3,9* -1,8-14,7* 1,9 1,0* 24 Finesse F 1 2,9 5,3* -0,6 2,0* -0,8 0,1* 25 NK Technic F 1 5,8 6,2* 1,2 4,9* -0,8-0,4* 26 Poznaniak F 1 0,0-1,8* -0,6 8,3* -1,6-0,8* 27 Artoga F 1 6,2-0,3-0,8 28 DK Example F 1 14,2-0,1 1,0 29 ES Domino F 1 17,1 3,4 3,2 30 Gladius F 1-0,3-0,1-0,8 31 Primus F 1-0,9-0,8-0,2 32 SY Kolumb F 1 3,3 2,2-1,2 33 Xenon F 1-1,0-2,8-1,3 Liczba doświadczeń 4 10 4 10 4 9 Wzorzec stanowią odmiany, których dane są naniesione w tabeli w danym roku. Liczba doświadczeń dla okresu 2009-2011 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza. * - średnia z dwóch lat. 88

Tabela 8 Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca) Lata zbioru: 2011, 2009 2011 Lp. Odmiana Zgnilizna twardzikowa (% roślin porażonych ) Czerń krzyżowych (skala 9 o ) Choroby podst. łodygi (% roślin porażonych ) 2011 2009-2011 2011 2009-2011 2011 Wzorzec 7,2 9,7 8,0 7,6 15,2 1 Californium -2,2-1,5 0,0-0,4-0,2 2 Bojan 6,5 2,5 1,0 0,3 3,6 3 Cabriolet 0,3-2,8 0,0-0,1-0,2 4 Cadeli -1,0-0,7* -0,5-0,6* 4,8 5 Casoar -3,5-1,7-0,5-0,1-5,2 6 Monolit 4,0 2,1-1,0-0,5 7,3 7 Catana -1,0-1,5* 0,5 0,3* -6,4 8 Chagall -3,5-2,7* 1,0 0,7* -3,9 9 NK Music -1,0-1,5* 0,5 0,3* -6,4 10 Arot 0,3 0,0-0,2 11 ES Alegria -1,0-0,5-0,2 12 Gloria -2,2 0,0-1,4 13 NK Diamond -4,7 0,0-7,7 14 NK Morse -3,5 0,5-6,4 15 Sherlock -1,0-1,5-1,4 16 Vectra F 1-2,2 1,4 0,5 0,3-1,4 17 Nelson F 1 4,0 2,4-0,5-0,2 1,1 18 NK Petrol F 1 4,0 2,3 0,0-0,1 7,3 19 Rohan F 1 5,3 1,6 0,5 0,1 9,8 20 Visby F 1-4,7-1,2 0,0 0,2-6,4 21 Abakus F 1 2,8 1,5* -0,5-0,2* 9,8 22 Adam F 1 1,5 0,2* 0,5 0,3* 2,3 23 ES Mercure F 1 0,3 1,3* 0,0 0,0* -0,2 24 Finesse F 1-4,7-3,0* 0,0 0,1* -2,7 25 NK Technic F 1 2,8 2,4* -0,5-0,3* -0,2 26 Poznaniak F 1 2,8 1,4* 0,5 0,2* 3,6 27 Artoga F 1-2,2-0,5-0,2 28 DK Example F 1-3,5 1,0-10,2 29 ES Domino F 1-2,2 0,5-7,7 30 Gladius F 1 0,3-1,0-0,2 31 Primus F 1-1,0 0,5 3,6 32 SY Kolumb F 1 11,5 0,5 14,8 33 Xenon F 1-1,0 0,5-0,2 Liczba doświadczeń 2 6 1 7 2 Wzorzec stanowią odmiany, których dane są naniesione w tabeli w danym roku. Liczba doświadczeń dla okresu 2009-2011 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza. * - średnia z dwóch lat. 89