SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I SKŁADKI ZUS.. 33

SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I SKŁADKI ZUS.. 33 ROZDZIAŁ I UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE PRACOWNIKÓW 35 1. Osoby objęte ubezpieczeniem jako pracownik........ 35 1.1. Pojęcie pracownika....... 35 1.2. śona zatrudniona przez męŝa na umowę o pracę 36 1.3. Przekształcenie spółki wieloosobowej w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością a umowa o pracę 36 1.4. Wspólnik spółki z o.o. będący jednocześnie jej pracownikiem.. 39 1.5. Wykreślenie pracodawcy z ewidencji prowadzenia działalności gospodarczej..... 40 1.6. Zatrudnienie Ŝony wspólnika w spółce jawnej. 41 1.7. Siostra zatrudniona na umowę o pracę 41 1.8. Pozorność umowy o pracę.. 42 1.9. Fikcyjna umowa o pracę..... 43 1.10. Zawarcie pozornej umowy o pracę.. 44 1.11. WaŜność fikcyjnej umowy o pracę.. 45 1.12. Umowa o dzieło czy umowa o pracę.. 45 1.13. Umowa o pracę z rolnikiem... 45 2. Obowiązki pracodawców 46 2.1. Obowiązki pracodawców wobec ZUS.. 46 2.2. Zgłoszenie do ubezpieczeń 46 2.3. Pracownik a umowa zlecenia i obowiązek zgłoszenia. 46 2.4. Obowiązek zgłoszenia członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego.. 47 2.5. Zgłoszenie matki do ubezpieczenia zdrowotnego 48 2.6. Zgłoszenie bezrobotnej Ŝony pracownika do ubezpieczenia zdrowotnego.. 48 2.7. Bezrobotny członek rodziny a zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego.. 49 2.8. Termin zgłoszenia członków rodziny pracownika do ubezpieczenia zdrowotnego. 49 2.9. Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego dziecka pobierającego rentę rodzinną.. 49 2.10. Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego dziecka pobierającego rentę socjalną...... 50 2.11. Podpis pracownika na wyrejestrowaniu z ubezpieczeń 50 2.12. Wyrejestrowanie członków rodziny pracownika.. 50 2.13. Korekta danych członków rodziny 50 2.14. Termin zgłoszenia do ubezpieczeń... 51 2.15. Zmiana nazwiska i adresu zamieszkania.. 51 2.16. Dowody potwierdzające prawo do świadczeń zdrowotnych 51 2.17. Wyrejestrowanie z ubezpieczeń 52 3. Zasady finansowania składek. 52 3.1. Finansowanie składek 52 3.2. Wysokość składki na ubezpieczenie rentowe... 53 3.3. Zmiana wysokości składki na ubezpieczenie rentowe... 53 3.4. Zaległe wynagrodzenie za listopad 2009 r. wypłacone w styczniu 2011 r. a wysokość składki na ubezpieczenie rentowe.. 54 3.5. Finansowanie składek za osoby przebywające na urlopie wychowawczym 54 4. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne 54 4.1. Zasady ogólne 54 4.1.1. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne... 54

6 4.1.2. Data wypłaty wynagrodzenia a data ujęcia w raportach rozliczeniowych... 55 4.1.3. Wynagrodzenie wypłacone z opóźnieniem a podstawa składek ZUS.. 56 4.1.4. Brak wypłaty wynagrodzenia a deklaracja... 56 4.1.5. Dwukrotna wypłata wynagrodzenia w danym miesiącu kalendarzowym. 57 4.1.6. Zaliczka na poczet przyszłego wynagrodzenia.... 58 4.1.7. Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek........ 58 4.1.8. Ograniczenie wysokości innych składek.. 59 4.1.9. Przekroczenie kwoty ograniczenia a opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne... 60 4.1.10. Roczny limit podstawy wymiaru składek a wypłata tzw. trzynastki. 61 4.1.11. Sposób informowania ZUS o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. 62 4.1.12. Brak informacji od pracownika o przekroczeniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne... 62 4.1.13. Przekroczenie rocznej kwoty ograniczenia a kilku płatników. 63 4.1.14. Sposób liczenia podstawy wymiaru składek pracownika zatrudnionego u kilku pracodawców a roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek... 63 4.1.15. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. 65 4.1.16. Świadczenia w naturze a podstawa wymiaru składek ZUS. 66 4.1.17. Zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.. 66 4.1.18. Wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.. 67 4.1.19. Dodatkowe umowy z własnym pracodawcą 71 4.1.20. Prawa autorskie a umowa o pracę 72 4.1.21. Stworzenie utworu w ramach umowy o pracę. 72 4.2. Były pracownik a podstawa wymiaru składek.. 72 4.2.1. Odszkodowanie z tytułu niewydania w terminie świadectwa pracy. 72 4.2.2. Wynagrodzenie byłego pracownika.. 73 4.2.3. Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy..... 73 4.2.4. Pracownik przywrócony do pracy przez sąd 74 4.2.5. Wynagrodzenia uzyskane w drodze egzekucji komorniczej... 75 4.2.6. Odprawa pienięŝna 76 4.2.7. Dobrowolna odprawa dla pracownika.. 77 4.2.8. Odszkodowania wypłacane w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. 77 4.2.9. Jednorazowe odprawy w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. 78 4.2.10. Odszkodowania wypłacane na podstawie przepisów o zakazie konkurencji 79 4.2.11. Odprawy wypłacane pracownikom powołanym do zasadniczej słuŝby wojskowej 79 4.3. PodróŜe słuŝbowe i jazdy lokalne. 79 4.3.1. PodróŜe słuŝbowe. 79 4.3.2. Koszty jazdy lokalnej dla pracownika.. 80 4.3.3. Kilometrówka i ryczałt w jazdach lokalnych 81 4.3.4. UŜywanie samochodu słuŝbowego do celów prywatnych 82 4.3.5. Zwrot pracownikowi kosztów dojazdu do pracy.. 83 4.3.6. Diety wypłacane kierowcom od 3 kwietnia 2010 r...... 83 4.3.7. Diety wypłacane kierowcom do 2 kwietnia 2010 r....... 84 4.3.8. Diety wypłacane kierowcom w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego... 84 4.3.9 Dodatek za rozłąkę a składki ZUS...... 85 4.4. Świadczenia socjalne. 86 4.4.1. Dofinansowanie z ZFŚS do wypoczynku pracowników.. 86 4.4.2. Dofinansowanie z ZFŚS do wypoczynku pracowników raz jeszcze 86 4.4.3. Oskładkowanie paczek świątecznych... 87 4.4.4. Paczki świąteczne częściowo sfinansowane z ZFŚS a częściowo ze środków obrotowych.. 88

4.4.5. Bony towarowe z ZFŚS 88 4.4.6. Bony towarowe w firmie nietworzącej ZFŚS... 89 4.4.7. Umorzona poŝyczka z ZFŚS... 89 4.4.8. Wypłata świadczenia urlopowego... 90 4.4.9. Świadczenie urlopowe wypłacane w wyŝszej kwocie niŝ odpis podstawowy... 91 4.4.10. Świadczenie pienięŝne z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych... 91 4.4.11. Dofinansowanie do imprezy sportowej i kulturalnej... 92 4.4.12. Zapomogi wolne od składek i podatku dochodowego... 92 4.4.13. Świadczenia z funduszu socjalno-bytowego... 93 4.4.14. Świadczenia z funduszu socjalno-bytowego w wyjaśnieniach ZUS... 93 4.5. Dodatkowe świadczenia na rzecz pracowników... 94 4.5.1. Posiłki profilaktyczne i napoje... 94 4.5.2. Środki higieny osobistej... 95 4.5.3. OdzieŜ i obuwie robocze... 95 4.5.4. OdzieŜ jako prezent dla pracownika... 96 4.5.5. Ubiór słuŝbowy... 97 4.5.6. Napoje wydawane wszystkim pracownikom... 97 4.5.7. Okulary korygujące wzrok na koszt pracodawcy... 97 4.5.8. Ponoszenie przez pracodawcę kosztów wynajętego pracownikowi mieszkania... 98 4.5.9. Kurs języka obcego dla pracownika... 99 4.5.10. Odstąpienie od umowy ubezpieczenia na Ŝycie... 100 4.5.11. Pakiety medyczne w wyjaśnieniach ZUS... 101 4.5.12. Obowiązkowe badanie lekarskie... 102 4.5.13. Szczepienia ochronne... 102 4.5.14. Przypadki, gdy pakiety medyczne są zwolnione z oskładkowania... 102 4.5.15. Nagrody jubileuszowe... 103 4.5.16. Nagroda z okazji jubileuszu istnienia firmy... 104 4.5.17. Bezpłatne lub częściowo odpłatne przejazdy środkami lokomocji... 104 4.5.18. Polisa ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej... 105 4.5.19. Dofinansowanie karnetów na basen i siłownię... 106 4.5.20. Nieodpłatne udostępnienie kwatery dla pracownika... 106 4.5.21. Dokształcanie pracowników... 107 4.6. Zagadnienia pozostałe... 109 4.6.1. Ekwiwalent za uŝyte przy wykonywaniu pracy narzędzia lub materiały pracownika... 109 4.6.2. Zakup po niŝszych cenach niŝ detaliczne niektórych artykułów... 110 4.6.3. Wynagrodzenie sfinansowane ze środków PHARE... 110 4.6.4. Zasądzenie wynagrodzenia przez sąd pracy... 111 4.6.5. Odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty pracownikowi wynagrodzenia... 111 4.6.6. Nagroda dla pracownicy banku za wykrycie fałszywych banknotów... 111 4.6.7. Wypłaty po śmierci pracownika... 112 4.6.8. Odwołanie pracownika z urlopu..... 112 4.6.9. Nadpłata wynagrodzenia a składki ZUS... 113 4.6.10. Dodatek mieszkaniowy dla nauczyciela... 114 5. Składka na ubezpieczenie zdrowotne pracowników... 114 5.1. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne... 114 5.2. Składka na ubezpieczenie zdrowotne a podatek dochodowy... 116 5.3. ObniŜenie składki zdrowotnej do wysokości zaliczki... 117 5.4. NiŜsza składka zdrowotna a obowiązek poinformowania NFZ... 119 7

8 5.5. Wynagrodzenie za grudzień 2006 r. wypłacone w styczniu 2007 r. a składka na ubezpieczenie zdrowotne... 119 5.6. Brak moŝliwości obniŝenia składki na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku niektórych przychodów... 120 6. Wynagrodzenie za czas choroby a składki ZUS... 121 6.1. Wysokość wynagrodzenia za czas choroby... 121 6.2. Wynagrodzenie chorobowe dla pracowników po 50. roku Ŝycia... 121 6.3. Brak prawa do zasiłku a wynagrodzenie chorobowe... 122 6.4. Przypadki, gdy nie przysługuje wynagrodzenie za czas choroby... 123 6.5. Wysokość wynagrodzenia za czas choroby... 123 6.6. Ustalanie podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby... 124 6.7. Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wynagrodzenie wypłacone czy naleŝne 124 6.8. Termin wypłaty wynagrodzenia a podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego... 124 6.9. Pracownicy zatrudnieni krócej niŝ 12 miesięcy a podstawa wymiaru... 125 6.10. Podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby... 126 6.11. Zmiana pracodawcy a wynagrodzenie za czas choroby... 126 6.12. Niezdolność do pracy przed upływem pełnego miesiąca... 126 6.13. Nieobecności usprawiedliwione a podstawa wymiaru... 128 6.14. Zmiana umowy o pracę a podstawa wymiaru... 128 6.15. Składniki wynagrodzenia niemające wpływu na podstawę wymiaru... 129 6.16. Premia a podstawa wymiaru od 12 listopada 2009 r.... 129 6.17. Premia a podstawy wymiaru w wyroku Trybunału Konstytucyjnego... 130 6,18. Przeliczenie podstawy wymiaru świadczeń chorobowych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego... 131 6.19. Składniki wynagrodzenia wliczane do podstawy wymiaru... 131 6.20. Ponowna niezdolność do pracy a podstawa wymiaru... 132 6.21. Minimalna podstawa wymiaru... 132 6.22. Niezdolność do pracy do 6 dni od 1 stycznia 2004 r.... 133 6.23. Zwolnienie od pracy z przełomu dwóch miesięcy... 133 6.24. Choroba na przełomie roku... 133 6.25. Wynagrodzenie chorobowe naleŝne za grudzień 2010 r. wypłacone w styczniu 2011 r.... 134 6.26. Dodatki wypłacane pracownikom w okresie choroby... 135 6.27. Premia wypłacana podczas choroby... 135 6.28. Dodatek uzupełniający 70% zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu... 136 6.29. Dokumenty potrzebne do wypłaty wynagrodzenia chorobowego... 136 6.30. Termin wystawienia zwolnienia lekarskiego... 137 6.31. Brak wypłaty wynagrodzenia dla chorego pracownika a formularze ZUS... 137 6.32. Całomiesięczne zwolnienie lekarskie a raporty ZUS... 138 6.33. Rozliczenie pracownika, który pracował jeden dzień w 31-dniowym miesiącu... 138 7. Polscy pracownicy zatrudnieni za granicą lub u zagranicznych podmiotów... 139 7.1. Polscy pracownicy zatrudnieni za granicą u polskiego pracodawcy... 139 7.2. Oddelegowanie polskiego pracownika do zagranicznego pracodawcy... 140 7.3. Dobrowolne ubezpieczenie w Polsce osób zatrudnionych za granicą u zagranicznych podmiotów... 140 7.4. Polacy zatrudnieni bezpośrednio u zagranicznych podmiotów... 140 7.5. Zatrudnienie w Polsce u pracodawców z UE/EOG, niemających w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa... 141 7.6. Podstawa wymiaru u pracownika wysłanego za granicę... 141 7.7. Pracownicy zatrudnieni u polskiego pracodawcy oddelegowani za granicę... 142 7.8. Pracownik czasowo i stale oddelegowany do pracy za granicę podstawa wymiaru... 144 7.9. Składka zdrowotna od pracowników oddelegowanych do pracy za granicę... 144 7.10. Dodatek za rozłąkę... 145

7.11. Przeliczanie wynagrodzenia wyraŝonego w walucie obcej... 145 7.12. Obowiązki pracownika, który przejął obowiązki płatnika... 145 7.13. Pracownik wysłany do pracy za granicę... 146 7.14. Zagraniczna podróŝ słuŝbowa a praca za granicą... 147 7.15. Pracownik zatrudniony w kilku krajach... 147 8. Cudzoziemcy zatrudnieni w Polsce.... 148 8.1. Ubezpieczenia społeczne cudzoziemców pracujących w Polsce... 148 8.2. Cudzoziemiec wykonujący pracę za granicą... 148 8.3. Cudzoziemcy wykonujący pracę na terenie kilku krajów... 149 8.4. Dane z ZUS ZUA w przypadku cudzoziemców zatrudnionych w Polsce... 150 8.5. Ubezpieczenie obywateli Chin i Wietnamu pracujących w Polsce... 150 9. Dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 151 9.1. Niepełnosprawni pracownicy a składki ZUS... 151 9.2. Przepisy regulujące dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 151 9.3. Podmioty, którym przysługuje dofinansowanie... 152 9.4. Zasady ustalania stanu zatrudnienia... 152 9.5. Osoby, na które przysługuje dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 153 9.6. Ogólne zasady dofinansowania wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 153 9.7. Maksymalne kwoty dofinansowania wynagrodzenia osób niepełnosprawnych w 2011 r. 154 9.8. Definicja niepełnosprawności dla potrzeb refundacji składek... 155 9.9. Pracodawcy nieosiągający 6% wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych... 155 9.10. Podmioty, którym nie przysługuje dofinansowanie z PFRON... 155 9.11. Pracownik zatrudniony na część etatu... 156 9.12. Zasady ustalania okresu wliczania pracownika niepełnosprawnego do stanu zatrudnienia 156 9.13 Zaległości wobec PFRON a dofinansowanie wynagrodzenia osób niepełnosprawnych... 157 9.14. Nieprawidłowości w wypłacie wynagrodzeń dla pracowników a dofinansowanie... 157 9.15. Dofinansowanie wynagrodzenia osób niepełnosprawnych zatrudnionych u więcej niŝ jednego pracodawcy... 157 9.16. Wniosek o dofinansowanie... 157 9.17. Postępowanie PFRON po otrzymaniu wniosku o dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 158 9.18. Dodatkowe obowiązki pracodawcy związane z przekazaniem pierwszego wniosku o dofinansowanie... 158 9.19. Składanie w formie elektronicznej wniosku o dofinansowanie wynagrodzeń z PFRON... 159 9.20. Dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych a przechowywanie dokumentacji... 159 9.21. Przyrost zatrudnienia a dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 159 9.22. Sposób ustalenia liczby pracowników dla celów ustalenia moŝliwości korzystania z dofinansowania wynagrodzenia osób niepełnosprawnych... 160 9.23. Sposób ustalania liczby osób w przeliczeniu na pełny etat... 162 9.24. Zmiana stanu zatrudnienia w trakcie miesiąca a wyliczenie stanu zatrudnienia... 162 9.25. Pracownik pobierający rentę zaliczony do II grupy inwalidów... 163 9.26. Dofinansowanie do wynagrodzenia wypłacanego niepełnosprawnemu pracownikowi po wygaśnięciu umowy o pracę... 163 9.27. Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych jako pomoc de minimis... 164 10. Pracownik na urlopie wychowawczym lub macierzyńskim... 164 10.1. Pracownica na urlopie wychowawczym... 164 10.2. Pracownica na zasiłku macierzyńskim... 165 9

10 10.3. Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych pracowników na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym... 166 10.4. Pracownica na urlopie wychowawczym posiadająca inny tytuł ubezpieczeń... 167 10.5. Pracownik na urlopie wychowawczym zatrudniony w dwóch firmach... 168 10.6. Pracownik na urlopie wychowawczym a umowa o dzieło... 168 10.7. Rozliczenie przychodu wypłaconego pracownicy na urlopie macierzyńskim... 168 10.8. Pracownica na urlopie macierzyńskim w małej firmie... 170 10.9. Zmiana podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych dla pracowników na urlopie wychowawczym... 170 10.10. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób przebywających na urlopie wychowawczym... 171 10.11. Podstawa wymiaru składek pracownicy na urlopie macierzyńskim... 172 10.12. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopie wychowawczym... 172 10.13. Podleganie ubezpieczeniom osób na urlopie wychowawczym... 173 10.14. Urodzenie dziecka w trakcie urlopu wychowawczego... 173 10.15. Pracownik przebywający na urlopie ojcowskim... 174 11. Rozliczenie składek ZUS za pracowników młodocianych... 175 11.1. Młodociani pracownicy a składki ZUS... 175 11.2. Pracownicy młodociani a składka na Fundusz Pracy i FGŚP... 175 11.3. Rozliczenie składek ZUS za młodocianego w przypadku jego nieobecności... 175 12. Pracownicy odbywający słuŝbę wojskową a składki ZUS... 176 12.1. Pracownik powołany do słuŝby zawodowej... 176 12.2. Odprawa dla pracownika powołanego do zasadniczej słuŝby wojskowej... 177 12.3. Pracownik z rezerwy powołany do odbycia ćwiczeń wojskowych... 177 13. Umowa o pracę nakładczą a składki ZUS... 177 13.1. Pojęcie umowy o pracę nakładczą... 177 13.2. Składki ZUS od umowy o pracę nakładczą... 178 14. Zagadnienia pozostałe... 179 14.1. Obowiązek przekazywania ZUS RMUA... 179 14.2. MoŜliwość przekazywania ZUS RMUA w formie elektronicznej... 180 14.3. Godziny nadliczbowe w ZUS RMUA... 180 14.4. Zerowy raport RCA... 181 14.5. Wypłata premii po ustaniu zatrudnienia... 181 14.6 Wypłata premii w tym samym miesiącu, w którym ustało zatrudnienie... 181 14.7. Kilkumiesięczny urlop bezpłatny... 182 14.8. Przejęcie płatnika składek przez innego płatnika... 182 14.9. Wynagrodzenie za pełnienie funkcji w zarządzie i radzie nadzorczej spółki z o.o.... 183 14.10. Przejęcie praw majątkowych ze stosunku pracy po zmarłym pracowniku... 184 14.11. Brak zgłoszenia pracowników... 185 14.12. Błąd w nazwisku pracownika w raporcie RCA... 185 14.13. Korekta rozliczenia składek za jednego pracownika... 186 14.14. Zmiana danych pracownika... 186 14.15. Korygować jeden raport czy wszystkie... 186 14.16. Raport ZUS RCA za byłego pracownika przejętej spółki... 187 14.17. Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego osób przebywających na urlopie wychowawczym... 187 14.18. Składki ZUS a koszty uzyskania przychodów od 1 stycznia 2009 r.... 188 14.19. Wyegzekwowanie wynagrodzenia przez komornika... 189 14.20. Przerwy w opłacaniu składek w raportach miesięcznych... 189

14.21. NienaleŜnie pobrane składki ZUS... 190 14.22. Zwrot pracownikowi nienaleŝnie pobranych składek... 190 14.23. Wynagrodzenie po zmarłym pracowniku wypłacone jego Ŝonie... 191 14.24. Zwolnienia z oskładkowania a zwolnienia z podatku dochodowego... 191 ROZDZIAŁ II UBEZPIECZENIA ZLECENIOBIORCÓW I AGENTÓW... 196 1. Umowa zlecenia zawarta z innym podmiotem niŝ pracodawca... 196 2. Umowa o dzieło a ubezpieczenia społeczne... 196 3. Umowy zlecenia ze studentami... 196 3.1. Umowa zlecenia zawarta ze studentem lub uczniem... 196 3.2. Rodzaj szkoły a umowa zlecenia ze studentem... 197 3.3. Dobrowolne ubezpieczenie studenta z tytułu umowy zlecenia... 198 3.4. Umowa zlecenia z uczniem w czasie wakacji... 198 3.5. Umowa zlecenia ze studentem po ukończeniu studiów licencjackich i przed rozpoczęciem studiów magisterskich... 199 3.6. Umowa zlecenia ze studentem będącym jednocześnie pracownikiem... 199 3.7. Omyłkowe zgłoszenie studenta... 200 3.8. Umowa zlecenia z córką studentką... 200 3.9. Umowa zlecenia ze słuchaczem studiów podyplomowych... 201 3.10. Studia doktoranckie a umowa zlecenia... 201 3.11. Umowa zlecenia ze studentem cudzoziemcem... 201 3.12. Umowa zlecenia zawarta ze studentem, który jest jednocześnie pracownikiem... 202 4. Umowa zlecenia a umowa o pracę... 202 4.1. Umowa zlecenia zawarta z własnym pracodawcą... 202 4.2. Umowa zlecenia zawarta z własnym pracodawcą a urlop bezpłatny... 203 4.3. Umowa zlecenia z pracownikiem innej firmy wykonującym pracę na rzecz swojego pracodawcy... 204 4.4. Płatnik składek ZUS za osobę wykonującą zlecenie na rzecz własnego pracodawcy... 204 4.5. Umowa zlecenia z pracownikiem i obowiązek zgłoszenia... 205 4.6. Umowa o dzieło zawarta z pracownikiem w okresie urlopu bezpłatnego... 206 5. Umowa zlecenia z emerytem lub rencistą... 206 5.1. Umowy zlecenia zawarte z emerytami i rencistami... 206 5.2. Umowa zlecenia emeryta lub rencisty zawarta z własnym pracodawcą... 207 5.3. Zawieszona wypłata świadczenia dla emeryta lub rencisty a ubezpieczenie z tytułu umowy zlecenia... 207 5.4. Umowa zlecenia z emerytem... 208 5.5. Umowy o dzieło zawierane z emerytami i rencistami... 208 5.6. Umowy o dzieło zawarte przez emeryta lub rencistę przed 1 lipca 2004 r.... 209 5.7. Samodzielna umowa o dzieło z emerytem... 209 5.8. Umowa zlecenia z osobą na świadczeniu przedemerytalnym... 209 5.9. Umowa zlecenia z emerytem zatrudnionym u innego podmiotu... 210 6. Umowa wykonywana przez osoby na zasiłku macierzyńskim, urlopie wychowawczym i bezpłatnym... 210 7. Umowa zlecenia wykonywana przez rolników... 211 8. Podleganie ubezpieczeniom społecznym zleceniobiorców... 211 9. Ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy... 211 10. Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców... 212 10.1. Objęcie zleceniobiorców obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym od 1 stycznia 2010 r.... 212 10.2. Kody tytułu ubezpieczeń dla zleceniobiorców... 212 11

12 10.3. Zmiana kodów ubezpieczeń dla zleceniobiorców od 1 stycznia 2010 r. a obowiązki płatników... 213 11. Składki ZUS i podatek dochodowy od drobnych umów zlecenia... 213 12. Zgłoszenie do ubezpieczeń i wyrejestrowanie zleceniobiorcy... 215 13. Termin zgłoszenia do ubezpieczeń... 215 14. Kontrakt menedŝerski a ubezpieczenia społeczne... 215 15. Nieodpłatne umowy zlecenia (wolontariusze) a ubezpieczenia społeczne i zdrowotne... 216 16. Zgłoszenie do niewłaściwych ubezpieczeń... 216 17. Podstawa wymiaru składek do umowy zlecenia... 216 17.1. Ustalanie podstawy wymiaru składek przy umowie zlecenia... 216 17.2. Odpłatność za wykonywanie umowy określonej kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej lub prowizyjnie... 217 17.3. Odpłatność za wykonywanie umowy określona w innej formie... 218 17.4. Trwanie ubezpieczenia przez część miesiąca a podstawa wymiaru... 218 17.5. Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe... 219 17.6. Ograniczenie wysokości innych składek... 220 17.7. Ograniczenie podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zleceniodawcy w wyjaśnieniach ZUS... 220 17.8. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne... 220 17.9. Umowa zlecenia a brak wypłaty w danym miesiącu... 221 17.10. Wyłączenie z podstawy oskładkowania w przypadku umowy zlecenia... 221 17.11. Podstawa opodatkowania składek dla zleceniobiorców wyrok Trybunału Konstytucyjnego... 222 17.12. Umowa zlecenia zawarta z własnym pracodawcą a wyłączenia z oskładkowania... 222 17.13. PodróŜ słuŝbowa zleceniobiorcy a składki na ubezpieczenia... 223 17.14. PodróŜ słuŝbowa zleceniobiorcy będącego jednocześnie pracownikiem firmy... 224 18. Wysokość składek od zleceniobiorcy i ich finansowanie... 225 19. Wysokość składki na ubezpieczenie rentowe od umowy zlecenia... 225 20. Wypłata w marcu 2008 r. wynagrodzenia z umowy zlecenia wykonywanej w listopadzie 2007 r. a składka na ubezpieczenie rentowe... 226 21. Umowa zlecenia wykonywana w ramach działalności gospodarczej... 226 22. Kilka umów zlecenia a ubezpieczenie społeczne... 226 23. Umowa zlecenia i działalność gospodarcza a składki ZUS... 227 24. Kilka umów zlecenia a ubezpieczenie zdrowotne... 228 25. Umowa o pracę a umowa zlecenia z róŝnymi podmiotami... 228 26. Własny pracownik na urlopie bezpłatnym a umowa zlecenia... 229 27. Kolejne umowy zlecenia z tą samą osobą... 230 28. Krótkotrwałe umowy zlecenia a dokumentacja ZUS... 231 29. Umowa zlecenia z obywatelem innego kraju UE... 231 30. Objęcie zleceniobiorcy ubezpieczeniem społecznym z datą wsteczną... 233 31. Nieodpłatna umowa zlecenia... 234 ROZDZIAŁ III UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE OSÓB PROWADZĄ- CYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ... 235 1. Osoba prowadząca działalność gospodarczą i osoba współpracująca pojęcia... 235 1.1. Definicja osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą... 235

1.2. Samozatrudnienie a składki ZUS... 236 1.3. Komornik jako osoba prowadząca działalność gospodarczą... 237 1.4. Twórcy i artyści... 237 1.5. Wolne zawody... 238 1.6. Wspólnicy spółek... 238 1.7. Osoba współpracująca... 238 1.8. śona zatrudniona przez męŝa na umowę o pracę... 239 1.9. Umowa o pracę z małŝonkiem jednego ze wspólników spółki cywilnej... 239 1.10. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego z członkiem rodziny... 239 1.11. Zawarcie związku małŝeńskiego z pracodawcą w trakcie urlopu macierzyńskiego... 239 1.12. Rozpoczęcie działalności gospodarczej... 240 1.13. Umowy zlecenia zawierane w ramach działalności gospodarczej... 241 1.14. Pracownik spółki cywilnej będący jednocześnie jej wspólnikiem... 241 1.15. Brak zgłoszenia przedsiębiorcy do ubezpieczeń a obowiązek zapłaty... 243 1.16. Uznanie członka rodziny przedsiębiorcy za osobę współpracującą... 244 2. Ubezpieczenia, którym podlegają osoby prowadzące działalność gospodarczą... 247 3. Kilka rodzajów pozarolniczej działalności a ubezpieczenia społeczne... 247 4. Współpraca z kilkoma osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność... 247 5. Składanie deklaracji przez osoby prowadzące działalność gospodarczą niezatrudniające pracowników... 247 6. Podstawa wymiaru i zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne... 248 6.1. Zasady ogólne... 248 6.2. Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek... 248 6.3. Przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego w trakcie miesiąca a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe... 248 6.4. Ograniczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe... 249 6.5. Objęcie ubezpieczeniem w trakcie miesiąca a podstawa wymiaru składek... 249 6.6. Wysokość składek... 249 6.7. Podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą... 250 6.8. Podstawa wymiaru składek dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej...... 250 6.9. Wysokość składek osób prowadzących działalność gospodarczą w 2011 r.... 251 6.10. Wysokość składki rentowej... 251 6.11. Zasady finansowania składek... 252 6.12. Terminy płatności składek... 252 6.13. Jedyny pracownik na urlopie bezpłatnym a termin opłacania składek... 252 7. Ubezpieczenie zdrowotne... 252 7.1. Ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą... 252 7.2. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne... 253 7.3. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osoby prowadzącej działalność gospodarczą... 253 7.4. Podzielna czy niepodzielna składka na ubezpieczenie zdrowotne... 254 7.5. Zasiłek z ubezpieczenia społecznego a zmniejszenie składki na ubezpieczenie zdrowotne... 254 7.6. Finansowanie składki na ubezpieczenie zdrowotne... 254 7.7. Wynagrodzenie za terminowe naliczanie i odprowadzanie składek na ubezpieczenie zdrowotne... 254 7.8. Ubezpieczenie zdrowotne a inny tytuł ubezpieczenia... 255 7.9. Składka zdrowotna w okresie choroby... 255 13

14 7.10. Odliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku dochodowego... 256 7.11. Osoba niepełnosprawna a składka na ubezpieczenie zdrowotne... 256 7.12. Kilka działalności gospodarczych na podstawie jednego wpisu a składka na ubezpieczenie zdrowotne w wyjaśnieniach Ministerstwa Zdrowia... 257 8. Kilka działalności gospodarczych a składka na ubezpieczenie zdrowotne... 258 8.1. Od 1 stycznia 1999 r. do 26 września 2001 r.... 258 8.2. Od 27 września 2001 r. do 31 marca 2003 r.... 258 8.3. Okres od 1 kwietnia 2003 r.... 258 8.4. Okres od 1 października 2004 r.... 259 8.5. Spółka i indywidualna działalność gospodarcza a płatnik składek... 260 8.6. Składka zdrowotna z tytułu prowadzenia kilku działalności gospodarczych... 261 8.7. Wspólnik kilku spółek a składka na ubezpieczenie zdrowotne... 261 8.8. Kilka rodzajów działalności gospodarczej a zwolnienie lekarskie... 261 8.9. Składka zdrowotna a przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną... 262 9. Zasady opłacania składek ZUS przez rencistów-przedsiębiorców... 262 9.1. Nowe zasady opłacania składek ZUS przez rencistów... 262 9.2. Przepisy regulujące zwrot składek z PFRON niepełnosprawnym przedsiębiorcom... 263 9.3. Renciści-przedsiębiorcy zobowiązani do płacenia składek ZUS... 263 9.4. Forma prowadzenia działalności gospodarczej przez rencistów a opłacanie składek ZUS... 263 9.5. Wysokość refundacji składek ZUS z PFRON... 264 9.6. Wniosek o refundację składek ZUS... 264 9.7. Emeryci a refundacja składek ZUS... 265 9.8. Nieterminowa zapłata składek a refundacja składek ZUS... 265 9.9. Zasady postępowania PFRON po otrzymaniu wniosku o refundację składek... 265 9.10. Obowiązek przekazywania dokumentów dotyczących refundacji... 265 9.11. Kody dla rencistów-przedsiębiorców... 266 9.12. Renciści a korzystanie z moŝliwości opłacania preferencyjnych składek ZUS... 266 9.13. Renciści a składka na ubezpieczenie zdrowotne... 266 9.14. Refundacja składek ZUS jako pomoc de minimis... 267 9.15. Rencista współpracujący przy prowadzeniu działalności gospodarczej... 267 9.16. Rencista a prawo do opłacania obniŝonych składek ZUS... 268 10. Prowadzenie działalności gospodarczej przez emeryta... 268 10.1. Działalność gospodarcza prowadzona przez osobę mającą ustalone prawo do emerytury... 268 10.2. Przychód czy dochód z działalności gospodarczej a zwolnienie z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez emeryta... 269 10.3. Emeryt będący wspólnikiem jednosobowej spólki z o.o. a zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne... 270 10.4. Strata z działalności gospodarczej a składka na ubezpieczenie zdrowotne emeryta... 270 10.5. Nabycie prawa do emerytury w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej... 271 10.6. Emeryt prowadzący działalność gospodarczą opodatkowany w formie karty podatkowej 271 11. Zgłoszenie i wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą. 272 11.1. Zgłoszenie osoby prowadzącej działalność jako płatnika... 272 11.2. Sposób wypełniania dokumentów ZUS przez niewielkich przedsiębiorców od 1 marca 2010 r.... 272 11.3. Wypełnianie dokumentów przez pracowników ZUS za niektórych przedsiębiorców... 273 11.4. Rejestracja, zawieszenie i wznowienie działalności a rejestracja w ramach tzw.,,jednego okienka... 274 11.5. Zgłoszenie do ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą... 277 11.6. Zmiana danych wykazanych w zgłoszeniu... 277

11.7. Przekształcenie spółki cywilnej w jawną a zmiana kodu ubezpieczeń... 277 11.8. Zgłoszenie członków rodziny osoby prowadzącej działalność gospodarczą... 278 11.9. Wyrejestrowanie z ubezpieczeń... 278 11.10. Zgłoszenie do ubezpieczeń wspólników spółek... 278 11.11. RóŜne daty na zgłoszeniu do ubezpieczeń... 280 11.12. Prawo do świadczeń zdrowotnych członków rodziny osoby prowadzącej działalność gospodarczą... 281 11.13. Kontynuacja ubezpieczeń po zakończeniu działalności gospodarczej... 282 11.14. Zmiana kodów w 2008 r.... 283 12. Zawieszenie działalności gospodarczej... 284 12.1. Zgłoszenie zawieszenia działalności gospodarczej od 7 marca 2009 r.... 284 12.1.1. Składki ZUS a zawieszenie działalności gospodarczej od 7 marca 2009 r.... 284 12.1.2. Wysokość podstawy wymiaru składek w przypadku zawieszenia działalności w trakcie miesiąca... 284 12.1.3. Zasady zawieszania działalności gospodarczej na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej... 285 12.1.4. Zawieszenie wykonywania dzialalności gospodarczej przez wspólnika spółki cywilnej... 285 12.1.5. Forma zawieszenia działalności gospodarczej przez osobę prowadzącą indywidualnie działalność gospodarczą... 286 12.1.6. Dobrowolne ubezpieczenie społeczne w okresie zawieszenia działalności gospodarczej... 286 12.1.7. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w okresie zawieszenia działalności gospodarczej... 287 12.2. Zgłoszenie zawieszenia działalności gospodarczej od 20 września 2008 r. do 6 marca 2009 r.... 287 12.3. Zgłoszenie zawieszenia działalności gospodarczej do 19 września 2008 r.... 288 12.3.1. Brak moŝliwości zawieszenia działalności gospodarczej w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 288 12.3.2. Zawieszenie działalności na czas oczekiwania na zamówienie od kontrahenta w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 288 12.3.3. Zawieszenie działalności gospodarczej a składka na ubezpieczenie zdrowotne w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 289 12.3.4. Zawieszenie działalności a wykreślenie wpisu z ewidencji działalności gospodarczej w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 290 12.3.5. Wyrejestrowanie się i ponowna rejestracja na kilka dni w miesiącu w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 292 12.3.6. Brak przychodu a obowiązek opłacania składek ZUS w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 293 12.3.7. Zawieszenie działalności gospodarczej w wyjaśnieniach ZUS w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 293 12.3.8. Obowiązek opłacania składki zdrowotnej za okres czasowego zaprzestania działalności wyjaśnienie Ministerstwa Zdrowia w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 295 12.3.9. MoŜliwość weryfikowania przez ZUS zawieszania działalności gospodarczej w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 296 12.3.10. Brak rentowności prowadzonej działalności a obowiązek opłacania składek ZUS w stanie prawnym do 19 września 2008 r.... 297 12.4. Data faktycznego rozpoczęcia i zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej... 297 13. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe... 298 13.1. Zasady podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu... 298 15

16 13.2. Zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego... 298 13.3. Utrata dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego... 299 13.4. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe orzecznictwo... 300 13.5. Ustanie ubezpieczenia chorobowego i ponowne do niego zgłoszenie... 301 13.6. Forma zgłoszenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym... 302 13.7. Niezapłacenie składek w terminie a dobrowolne ubezpieczenie chorobowe... 302 13.8. Decyzja dotycząca przywrócenia terminu opłacenia składek na ubezpieczenie chorobowe... 303 13.9. Powiadomienie o zmianie kodu tytułu ubezpieczenia z opóźnieniem a dobrowolne ubezpieczenie chorobowe... 305 13.10. Odroczenie terminu płatności składek a dobrowolne ubezpieczenie chorobowe... 306 13.11. ZłoŜenie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym razem ze zwolnieniem lekarskim... 306 13.12. Niedopłata składek na ubezpieczenie społeczne a dobrowolne ubezpieczenie chorobowe... 307 13.13. Ubezpieczenie chorobowe za część miesiąca... 307 13.14. Powiadomienie ZUS z opóźnieniem o zmianie kodu ubezpieczenia a ubezpieczenie chorobowe... 308 14. Osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej... 308 14.1. NiŜsze składki ZUS dla osób rozpoczynających wykonywanie działalności gospodarczej... 308 14.2. Sprawdzanie przez ZUS warunków uprawniających do opłacania niŝszych składek... 309 14.3. Wcześniejsze bycie wspólnikiem spółki a rozpoczęcie indywidualnej działalności gospodarczej... 309 14.4. Wykonywanie czynności na rzecz pracodawcy... 310 14.5. Termin rozpoczęcia korzystania z ulgi... 310 14.6. Współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej a moŝliwość korzystania z ulgi... 310 14.7. Skutki opłacania niŝszych składek ZUS... 311 14.8. Likwidacja firmy a opłacanie niŝszych składek z działalności gospodarczej... 311 14.9. Likwidacja i ponowne rozpoczęcie działalności a ulga w składkach ZUS... 311 14.10. Sposób liczenia 24 miesięcy korzystania z ulgi... 312 14.11. Przerwa w prowadzeniu działalności gospodarczej a moŝliwość opłacania niŝszych składek 312 14.12. Kilka działalności gospodarczych a moŝliwość opłacania niŝszych składek ZUS... 313 14.13. Forma prowadzenia działalności gospodarczej a ulga w opłacaniu składek ZUS... 314 14.14. Utrata prawa do opłacania niŝszych składek ZUS a obowiązki ubezpieczonego... 314 14.15. Preferencyjne składki w wyjaśnieniach ZUS... 315 15. Działalność gospodarcza i umowa o pracę... 316 16. Działalność gospodarcza a umowa o pracę nakładczą od 1 marca 2009 r.... 316 16.1. Umowa o pracę nakładczą i działalność gospodarcza a składki ZUS... 316 16.2. Umowa o pracę nakładczą ze wspólnikiem spółki jawnej lub twórcą... 317 16.3. Przedsiębiorcy wykonujący jednocześnie pracę nakładczą w wyjaśnieniach Ministerstwa 318 17. Działalność gospodarcza i umowa zlecenia... 321 17.1. Działalność gospodarcza i umowa zlecenia a składki ZUS... 321 17.2. Umowa zlecenia z niskim wynagrodzeniem... 323 17.3. Umowa zlecenia z wysokim wynagrodzeniem... 323 17.4. Wspólnicy spółek a umowa zlecenia... 324 17.5. Współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej i umowa zlecenia... 325 18. Zagadnienia pozostałe... 325

18.1. Choroba osoby prowadzącej działalność gospodarczą... 325 18.2. Zasiłek macierzyński z tytułu działalności gospodarczej... 326 18.3. Osoba prowadząca działalność gospodarczą i przebywająca jednocześnie na urlopie wychowawczym... 326 18.4. Obowiązek składania deklaracji ZUS... 326 18.5. Dokument płatniczy w przypadku braku deklaracji za dany miesiąc... 327 18.6. Prowadzenie pozarolniczej działalności i pobieranie zasiłku macierzyńskiego z innego tytułu od 1 września 2009 r.... 327 18.7. Prowadzenie pozarolniczej działalności i przebywanie na urlopie wychowawczym... 328 18.8. Zasiłek macierzyński z tytułu działalności gospodarczej a dalsze prowadzenie firmy... 329 18.9. Prowadzenie pozarolniczej działalności i pobieranie zasiłku macierzyńskiego z innego tytułu do 30 października 2009 r.... 329 18.10. Zasiłek macierzyński z tytułu działalności gospodarczej a składki ZUS... 330 18.11. Cudzoziemiec prowadzący działalność gospodarczą... 331 18.12. Działalność gospodarcza w innym kraju UE... 331 18.13. Odliczenie od dochodu składki na ubezpieczenie społeczne... 332 18.14. Odliczenie od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne... 333 ROZDZIAŁ IV UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE POZOSTAŁYCH OSÓB... 334 1. MenedŜer a ubezpieczenia społeczne i zdrowotne... 334 1.1. Kontrakt menedŝerski a ubezpieczenia społeczne... 334 1.2. MenedŜer prowadzący jednoosobowo działalność gospodarczą... 334 1.3. Błędne rozliczenie menedŝera... 335 1.4. MenedŜer wykonujący inne czynności w ramach działalności gospodarczej... 335 2. Składki na ubezpieczenia osób przebywających na urlopach wychowawczych... 336 3. Osoba na urlopie wychowawczym... 337 4. Członkowie rad nadzorczych... 338 4.1. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego członków rad nadzorczych... 338 4.2. Wypłata wynagrodzeń za udział w posiedzeniu rady nadzorczej... 339 4.3. Powołanie na członka rady nadzorczej... 339 4.4. Składka zdrowotna za osobę na urlopie wychowawczym, będącą jednocześnie członkiem rady nadzorczej... 339 4.5. ObniŜenie składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy w przypadku członków rad nadzorczych... 340 4.6. Pracownik członkiem rady nadzorczej... 340 4.7. Zwrot kosztów dojazdów dla członka rady nadzorczej... 341 4.8. Nieodpłatne pełnienie funkcji członka rady nadzorczej... 341 4.9. Zwrot kosztu podróŝy słuŝbowej dla członka rady nadzorczej... 341 4.10. Forma wyboru na członka rady nadzorczej a składki na ubezpieczenie zdrowotne... 342 4.11. Członkowie innych organów nadzorczych... 342 5. Wolontariusze a ubezpieczenia społeczne i zdrowotne... 342 6. Rozliczanie składek za osoby duchowne... 343 7. Ubezpieczenia dobrowolne... 344 7.1. Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe... 344 7.2. Dobrowolne ubezpieczenia społeczne osób kończących pracę za granicą... 345 7.3. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne... 346 8. Wspólnicy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością... 346 17

18 8.1. Wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością... 346 8.2. Wspólnicy wieloosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością... 346 8.3. Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. zatrudniony na umowę o pracę w spółce... 347 9. Członkowie zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością... 347 10. Prokurent spółki a składki ZUS... 347 11. Syndyk masy upadłościowej... 348 12. Diety wypłacone członkom komisji wyborczych... 348 13. Zmiana wysokości składki rentowej... 348 14. Ławnicy sądowi... 349 15. Radca prawny a składki ZUS... 349 16. Składka zdrowotna za ławników sądowych w wyjaśnieniach Ministerstwa Zdrowia... 350 ROZDZIAŁ V ZBIEG TYTUŁÓW UBEZPIECZEŃ... 351 1. Zbieg tytułów ubezpieczeń społecznych... 351 1.1. Umowa o pracę a inny tytuł ubezpieczenia... 351 1.2. Umowa o pracę a wynagrodzenie niŝsze od minimalnego... 351 1.3. Umowa o pracę z wynagrodzeniem niŝszym niŝ minimalne a inne tytuły ubezpieczenia... 352 1.4. Kilka umów o pracę... 353 1.5. Pracownik a umowa zlecenia i obowiązek zgłoszenia... 353 1.6. Kilka umów zlecenia a ubezpieczenia społeczne... 353 1.7. Kilka rodzajów pozarolniczej działalności a ubezpieczenia społeczne... 354 1.8. Umowa o pracę a działalność gospodarcza... 354 1.9. Prowadzenie działalności gospodarczej i zatrudnienie na podstawie umowy o pracę... 355 1.10. Pracownik mający ustalone prawo do renty... 356 1.11. Umowy zlecenia zawarte z emerytami i rencistami... 356 1.12. Umowa zlecenia emeryta lub rencisty zawarta z własnym pracodawcą... 357 1.13. Umowa o dzieło z emerytem będącym pracownikiem... 357 1.14. Emeryt prowadzący działalność gospodarczą... 357 1.15. Nabycie prawa do emerytury w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej... 358 1.16. Rencista prowadzący działalność gospodarczą... 358 1.17. Renta, działalność gospodarcza i umowa o pracę... 358 1.18. Podleganie ubezpieczeniom osób na urlopie wychowawczym bez prawa do zasiłku... 359 1.19. Zbiegi ubezpieczeń emerytalnych i rentowych a ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe... 360 1.20. Emerytura a inne tytuły ubezpieczenia... 360 1.21. Emerytura, działalność gospodarcza i umowa zlecenia... 361 1.22. Prowadzenie pozarolniczej działalności lub współpraca przy niej i umowa zlecenia... 362 1.23. Umowa zlecenia zawarta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej... 362 1.24. Pozarolnicza działalność gospodarcza oraz umowa o pracę i umowa zlecenia... 363 1.25. Zbieg umowy o pracę, działalności gospodarczej i umowy zlecenia... 364 1.26. Współpraca z kilkoma osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność... 364 1.27. Umowa o pracę nakładczą i działalność gospodarcza a składki ZUS... 365 1.28. Zasiłek macierzyński a zbieg innych tytułów ubezpieczeń... 365 1.28.1. Ubezpieczenie społeczne osób pobierających zasiłek macierzyński zmiany od 1 września 2009 r.... 365 1.28.2. Zasiłek macierzyński a dodatkowa umowa o pracę... 366 1.28.3. Zasiłek macierzyński a prawo do emerytury lub renty... 367 1.28.4. Ubezpieczenie zdrowotne osób pobierających zasiłek macierzyński... 367 1.28.5. Dwa zasiłki macierzyńskie... 367

1.28.6. Zasiłek macierzyński osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą... 367 1.28.7. Pracownica na urlopie macierzyńskim prowadząca działalność gospodarczą i wykonująca zlecenie... 368 1.28.8. Podstawa wymiaru składek pracownicy na urlopie macierzyńskim... 368 1.29. Urlop wychowawczy a zbieg innych tytułów ubezpieczeń... 369 1.29.1. Ubezpieczenie społeczne osób przebywających na urlopach wychowawczych... 369 1.29.2. Ubezpieczenie zdrowotne osób na urlopach wychowawczych... 369 1.29.3. Pracownica na urlopie wychowawczym podejmująca zatrudnienie... 369 1.29.4. Urlop wychowawczy osoby mającej ustalone prawo do emerytury lub renty... 370 1.29.5. Urlop wychowawczy osoby pobierającej stypendium sportowe... 370 1.29.6. Urlop wychowawczy a umowa zlecenia... 371 1.29.7. Urlop wychowawczy a pozarolnicza działalność gospodarcza... 371 1.29.8. Osoba prowadząca działalność gospodarczą i przebywająca jednocześnie na urlopie wychowawczym... 371 1.29.9. Prowadzenie działalności gospodarczej w okresie urlopu wychowawczego lub macierzyńskiego wyjaśnienia ZUS... 374 1.29.10. Urlop wychowawczy a umowa o dzieło... 376 1.29.11. Zatrudnienie u dwóch pracodawców a urlop wychowawczy... 376 1.29.12. Urodzenie kolejnego dziecka podczas urlopu wychowawczego... 377 1.29.13. Urlop wychowawczy osoby posiadającej gospodarstwo rolne... 377 1.29.14. Podstawa wymiaru skladek na ubezpieczenia społeczne osób przebywających na urlopie wychowawczym... 377 1.29.15. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopie wychowawczym... 378 1.30. Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych pracowników na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym... 378 2. Zbieg tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego... 379 2.1. Osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego... 379 2.2. Kilka tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego... 382 2.3. Kilka źródeł w ramach tego samego tytułu ubezpieczeń a składka na ubezpieczenie zdrowotne... 383 2.4. Kilka działalności gospodarczych a ubezpieczenie zdrowotne... 383 2.5. Działalność gospodarcza a inny tytuł ubezpieczenia... 384 2.6. Kilka umów zlecenia a ubezpieczenie zdrowotne... 384 2.7. Student będący członkiem rodziny osoby ubezpieczonej... 384 ROZDZIAŁ VI UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE ROLNIKÓW... 386 1. Ubezpieczenie społeczne rolników prowadzących równocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą... 386 1.1. Rozpoczęcie działalności gospodarczej a ubezpieczenie społeczne rolników... 386 1.2. Zmiany w ubezpieczeniu społecznym rolników od 1 października 2009 r.... 387 1.3. Rozpoczęcie, zakończenie lub zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej osób ubezpieczonych w KRUS... 388 1.4. Brak pouczenia rolnika o konieczności złoŝenia zaświadczenia o wysokości podatku dochodowego za poprzedni rok... 389 1.5. Brak 3-letniego okresu podlegania KRUS, a podjęcie działalności gospodarczej... 389 1.6. Umowa zlecenia a wyłączenie z ubezpieczeń społecznych... 390 1.7. Forma opłacania podatku dochodowego z działalności gospodarczej a moŝliwość podlegania KRUS... 391 19

20 1.8. MoŜliwość wstecznego powrotu do KRUS od 1 października 2004 r. wynikająca z wyroków Trybunału Konstytucyjnego... 392 1.9. Zwrócone przez ZUS składki z działalności a prawo do pozostania w KRUS... 393 1.10. Kontynuacja działalności gospodarczej w kolejnych latach a ubezpieczenie społeczne rolników... 393 1.11. Wysokość składki na ubezpieczenie społeczne rolników opłacanej przez osoby prowadzące działalność gospodarczą... 394 1.12. Dodatkowe obowiązki rolnika prowadzącego działalność gospodarczą... 394 1.13. Status osób prowadzących działalność pozarolniczą, a ubezpieczenie społeczne rolników... 395 1.14. Wspólnik spółki jawnej, a KRUS... 395 1.15. Rolnik będący wspólnikiem spółki jawnej w wyroku SN... 395 1.16. Rolnik współpracujący przy prowadzeniu działalności gospodarczej... 396 1.17. Wznowienie działalności po przerwie... 396 1.18. Dokumentowanie wysokości podatku dochodowego... 396 1.19. Wolny zawód a KRUS... 397 2. Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników... 398 2.1. Zasady ogólne... 398 2.2. Obowiązkowe ubezpieczenie społeczne rolników... 399 2.2.1. Podmioty podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników... 399 2.2.2. Niepodleganie innemu ubezpieczeniu społecznemu jako warunek podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników... 400 2.2.3. Ubezpieczenie w KRUS a inny tytuł do ubezpieczenia w ZUS... 400 2.2.4. Renta lub emerytura a ubezpieczenie społeczne rolników... 401 2.2.5. Prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych a ubezpieczenie społeczne rolników... 401 2.2.6. Czas trwania obowiązkowego ubezpieczenia społecznego rolników... 401 2.2.7. Brak zgłoszenia rolnika do ubezpieczenia obowiązkowego, a objęcie go ubezpieczeniem za okres wsteczny... 402 2.3. Dobrowolne ubezpieczenie społeczne rolników... 402 2.3.1. Osoby podlegające dobrowolnemu ubezpieczeniu rolników... 402 2.3.2. Czas trwania dobrowolnego ubezpieczenia społecznego rolników... 403 2.4. Zasady dokonywania zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników... 404 2.5. Pojęcie rolnika dla potrzeb ubezpieczenia społecznego rolników... 404 2.6. DzierŜawca gospodarstwa rolnego... 404 2.7. Zarządca gospodarstwa rolnego... 405 2.8. Ubezpieczenie społeczne rolników a posiadanie gospodarstwa rolnego bez tytułu prawnego... 405 2.9. Objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników, małŝonka rolnika... 405 2.10. Pojęcie działalności rolniczej... 406 2.11. Posiadanie gospodarstwa rolnego a prowadzenie działalności rolniczej... 406 2.12. Domniemania przy ustalaniu obowiązku ubezpieczenia... 406 2.13. Hektar przeliczeniowy... 406 2.14. Działy specjalne produkcji rolnej... 407 2.15. Pojęcie domownika dla celów ubezpieczenia społecznego rolników... 408 2.16. Obowiązek opłacania składek... 409 2.17. Wysokość składek do KRUS... 409 3. Rolnik a składka na ubezpieczenie zdrowotne... 410

ROZDZIAŁ VII UBEZPIECZENIA WYPADKOWE... 411 1. Osoby podlegające ubezpieczeniu wypadkowemu... 411 2. Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców... 411 3. Okres, za który ustala się składkę na ubezpieczenie wypadkowe... 412 4. Ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie zdrowotne przez podmioty określające ją samodzielnie... 412 4.1. Ustalenie liczby ubezpieczonych... 413 4.2. Jedna osoba objęta kilkoma tytułami ubezpieczenia a ustalanie liczby osób ubezpieczonych... 414 4.3. Osoby, których nie uwzględnia się ustalając liczbę ubezpieczonych... 414 4.4. Płatnik zgłoszony w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku... 415 5. Wspólnicy spółki cywilnej w liczbie ubezpieczonych... 416 6. Ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niŝ 9 ubezpieczonych... 416 7. Ustalenie stopy składki wypadkowej przez ZUS... 417 7.1. Stopa składki wypadkowej dla duŝych podmiotów... 417 7.2. Zasady ustalania składki wypadkowej przez ZUS... 417 7.3. Składka wypadkowa od wypłat dokonywanych w kwietniu 2011 r. za marzec 2011 r.... 418 8. Samodzielne ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe przez płatników zatrudniających powyŝej 10 osób... 418 9. Składka na ubezpieczenie wypadkowe w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r.... 419 10. Zmiana od 1 stycznia 2010 r. z PKD 2004 na PKD 2007 a składka na ubezpieczenie wypadkowe... 420 11. Sposób ustalenia grupy PKD do celów ustalenia wysokości stopy procentowej składki wypadkowej... 421 12. Ustalenie PKD a REGON... 421 12.1. Ustalenie PKD... 421 12.2. Składka wypadkowa wspólników spółki cywilnej... 422 13. Brak REGON a składka na ubezpieczenie wypadkowe... 422 14. Podmioty niepodlegające wpisowi do REGON, a ubezpieczenie wypadkowe... 422 15. PodwyŜszenie składki na ubezpieczenie wypadkowe... 423 16. ZawyŜenie lub zaniŝenie składki na ubezpieczenie wypadkowe... 423 17. Informacja ZUS IWA... 423 17.1. Płatnicy zobowiązani do składania informacji o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe ZUS IWA... 423 17.2. Termin składania ZUS IWA... 424 17.3. Forma przekazywania ZUS IWA... 424 17.4. Niektóre zasady wypełniania druku ZUS IWA... 424 18. Zmiana wysokości składki wypadkowej dla niektórych grup działalności... 426 19. Konsekwencje zaniŝenia składki wypadkowej... 426 20. Wynagrodzenie za marzec wypłacone w kwietniu a zmiana składki na ubezpieczenie wypadkowe... 427 21. Rodzaj działalności a wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe... 428 21

22 ROZDZIAŁ VIII FUNDUSZ PRACY, FUNDUSZ GWARANTOWANYCH ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH I FUNDUSZ EMERYTUR POMOSTOWYCH... 432 1. Fundusz Pracy... 432 1.1. Obowiązek uiszczania składek na Fundusz Pracy... 432 1.2. Składki na Fundusz Pracy za osoby powracające po urlopie macierzyńskim i wychowawczym... 433 1.3. Sposób liczenia okresu zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy za osoby powracające po urlopie macierzyńskim...... 433 1.4. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy za osoby, które ukończyły 50. rok Ŝycia...... 435 1.5. Zwolnienie z opłacania składek na Fundusz Pracy za pracowników powyŝej 55. roku Ŝycia 436 1.6. Zbieg tytułów ubezpieczeń a składka na Fundusz Pracy... 436 1.7. Podmioty zwolnione z opłacania składek na Fundusz Pracy... 437 1.8. Składki na Fundusz Pracy za osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym... 437 1.9. Wysokość składki na Fundusz Pracy... 437 1.10. Zleceniobiorcy a składka na Fundusz Pracy... 437 1.11. Składka na Fundusz Pracy od wynagrodzenia wypłaconego w styczniu 2011 r. za grudzień 2010 r.... 438 1.12. Umowa zlecenia wykonywana przez część miesiąca... 438 1.13. Osoba fizyczna zatrudniająca tylko zleceniobiorców... 439 1.14. Składki na Fundusz Pracy od przedsiębiorców opłacających ulgowy ZUS... 439 1.15. Umorzenie składek na Fundusz Pracy przedsiębiorczym matkom... 440 2. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych... 440 2.1. Wysokość składki na FGŚP... 440 2.2. Obowiązek opłacania składek na FGŚP... 441 2.3. Składki na FGŚP za osoby powyŝej 50. roku Ŝycia... 442 2.4. Składki na FGŚP za pracowników powyŝej 55. roku Ŝycia... 442 2.5. Składki na FGŚP za osoby powracające po urlopie macierzyńskim i wychowawczym... 442 2.6. Wspólnota mieszkaniowa a składki na FGŚP... 443 2.7. Osoby objęte dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi a składka na FGŚP... 443 2.8. Zakłady pracy chronionej i aktywności zawodowej a składka na FGŚP... 443 2.9. Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe a składka na FGŚP... 444 2.10. Podstawa wymiaru składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych... 444 2.11. Jednostki badawczo-rozwojowe a składki na FGŚP... 444 2.12. Adwokaci i radcowie prawni a FGŚP... 444 2.13. Notariusze a składka na FGŚP... 445 2.14. Biegli rewidenci, komornicy i rzecznicy patentowi a składka na FGŚP... 445 2.15. Umowa o pracę z synem a składki na FGŚP... 446 3. Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych... 446 3.1. Podmioty, za które naleŝy opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych... 446 3.2. Pracodawca opłacający składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych a pozostałe zatrudnione osoby... 447 3.3. Praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze... 447 3.4. Wykaz prac o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach... 449 3.5. Wysokość i podstawa składki na Fundusz Emerytur Pomostowych... 450 3.6. Zasady finansowania i opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych... 451 3.7. Dodatkowe informacje o pracownikach, za których jest opłacana składka na Fundusz Emerytur Pomostowych... 452 3.8 Korekta zgłoszenia pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze... 453

3.9. Forma przekazywania zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze... 453 3.10. Obowiązek przechowywania zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze... 453 3.11. Zaległości w składkach na Fundusz Emerytur Pomostowych... 454 3.12. Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych w deklaracji ZUS... 454 3.13. Składka na Fundusz Emerytur Pomostowych w wyjaśnieniach Ministerstwa... 454 ROZDZIAŁ IX ZAGADNIENIA POZOSTAŁE... 456 1. Zgłoszenie i wyrejestrowanie z ubezpieczeń... 456 1.1. Dokumenty zgłoszeniowe... 456 1.2. Zgłoszenie płatnika składek podlegającego wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej... 456 1.3. Zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną a wyrejestrowanie z ZUS... 457 1.4. Zawieszenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną a dokumenty do ZUS... 457 1.5. Zgłoszenie płatnika składek podlegającego wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego... 458 1.6. Zgłaszanie ubezpieczonych... 459 1.7. Terminy zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych... 459 1.8. Płatnicy obowiązani do dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych... 459 1.9. Pracownik a umowa zlecenia i obowiązek zgłoszenia... 460 1.10. Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych pracowników na urlopie wychowawczym... 461 1.11. Wyrejestrowanie z ubezpieczeń... 461 1.12. Zmiany danych dotyczących tytułów i rodzajów ubezpieczeń... 461 1.13. Termin zgłoszenia płatników składek... 462 1.14. Zgłaszanie kontynuacji ubezpieczeń emerytalnego i rentowych... 462 1.15. Zgłoszenie do ubezpieczeń zdrowotnych członków rodziny... 462 1.16. Druk ZUS KOA... 463 2. Rozliczanie składek ZUS... 464 2.1. Terminy rozliczania i opłacania składek... 464 2.2. Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji ZUS DRA... 464 2.3. Dokumenty rozliczeniowe składane przez płatników składek... 465 2.4. Obowiązek przekazywania dokumentów w formie elektronicznej... 465 2.5. Obowiązek korzystania z podpisu elektronicznego przy elektronicznej transmisji ZUS 466 2.6. MoŜliwość korzystania z innych programów niŝ Płatnik... 466 2.7. Zmiana liczby ubezpieczonych a forma przekazywania dokumentów do ZUS... 466 2.8. Liczba osób ubezpieczonych... 467 2.9. Numer deklaracji i raportów korygujących... 467 2.10. Identyfikatory dokumentów rozliczeniowych przekazywanych przez syndyka masy upadłościowej... 467 2.11. Podpis doradcy podatkowego na dokumentach ubezpieczeniowych... 468 2.12. Pieczątki na dokumentach ZUS... 468 2.13. Nowe kody od 1 stycznia 2008 r.... 469 2.14. Sprawdzenie prawidłowości danych w raportach przekazanych do ZUS... 469 2.15. Korygowanie raportów miesięcznych... 470 3. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym tabela... 470 4. Wniosek o interpretację przepisów składkowych... 471 4.1. MoŜliwość uzyskania wiąŝącej interpretacji przepisów składkowych... 471 4.2. Zakres wiąŝącej interpretacji przepisów składkowych... 472 4.3. Forma wniosku o wydanie wiąŝącej interpretacji przepisów składkowych... 473 23

24 4.4. Termin wydania interpretacji przez ZUS... 473 4.5. Konsekwencje wiąŝącej interpretacji przepisów składkowych... 473 5. Termin płatności lub złoŝenia deklaracji przypadający w sobotę lub niedzielę... 474 6. Błędne oznaczenie dyspozycji wpłaty a odsetki od zaległości podatkowych... 474 7. Data, którą uwaŝa się ze termin dokonania zapłaty... 475 8. Specjalny termin płatności dla płatników poszkodowanych w czasie powodzi... 475 9. Odpowiedzialność wspólników spółek cywilnych za składki ZUS... 476 10. Odpowiedzialność za nieopłacone składki ZUS... 476 11. Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa za składki ZUS... 476 12. Odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za składki ZUS... 477 13. Spadkobiercy a odpowiedzialność za składki ZUS spadkodawcy... 477 14. Forma opłacania składek ubezpieczeniowych... 477 15. Forma zapłaty składek ZUS przez mikroprzedsiębiorcę... 478 16. Rachunek bankowy z którego moŝna opłacać składki ZUS... 479 17. RozłoŜenie na raty naleŝności z tytułu składek... 479 17.1. Przesłanki rozłoŝenia na raty... 479 17.2. Organ rozpatrujący wniosek... 479 17.3. Układ ratalny... 480 17.4. Zerwanie układu ratalnego... 480 18. Odroczenie terminu płatności składek... 481 19. Umorzenie zaległych naleŝności... 481 20. Umorzenie naleŝności z tytułu składek a opłata dodatkowa... 482 21. Zaległość w składkach ubezpieczeniowych a wina podatnika... 482 22. Nieopłacenie składek w terminie a dodatkowa opłata w wyroku TK... 483 23. Przedawnienie naleŝności z tytułu składek... 484 24. Szczególne przypadki dotyczące przedawnienia składek ZUS... 485 25. Odsetki za zwłokę od zaległości w składkach ZUS... 485 26. Kwota, do której nie nalicza się odsetek... 486 27. Termin zwrotu nienaleŝnie opłaconych składek... 486 28. Obowiązek zawiadomienia płatnika przez ZUS o istniejącej nadpłacie... 486 29. NienaleŜne opłacanie składek. 487 30. Zaległość 10 lat... 488 31. Przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia składek ZUS... 488 32. Zaległości w składkach ZUS sprzed 2003 r.... 489 33. Zwrot nadpłaconych składek ZUS... 489 34. Zwrot nienaleŝnie opłaconych składek ZUS w przypadku likwidacji płatnika... 490 35. Zasady zaokrąglania składek ZUS... 490 36. Dowody potwierdzające prawo do świadczeń zdrowotnych w wyjaśnieniach NFZ... 491 37. Informacja o składkach zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego... 494 37.1. Osoby otrzymujące informacje o składkach... 494 37.2. Termin wysyłania informacji przez ZUS... 495 37.3. Cel przekazywania Informacji... 495 37.4. Obowiązki ubezpieczonego po otrzymaniu Informacji... 496