Edyta Anna Kowalczyk Politechnika Świętokrzyska Zastosowanie Public Relations w kształtowaniu postaw przedsiębiorczych społeczeństwa Celem artykułu jest zaprezentowanie procesu kształtowania postaw przedsiębiorczych społeczeństwa. Podkreślono w nim podstawową funkcję informacji na temat warunków, korzyści, zarządzania oraz finansowania samodzielnej działalności gospodarczej w trakcie podejmowania decyzji o jej rozpoczęciu i kontynuacji. Przedstawiono również techniki Public Relations, które mogą być stosowane w trakcie upowszechniania tych danych przez osoby i instytucje z bliższego i dalszego otoczenia firmy. Zmiany polityczne oraz społeczno-gospodarcze w Polsce, zapoczątkowane w czerwcu 1989 roku, tylko niewielkiej części społeczeństwa dały szansę na sukces ekonomiczny. Dla kilku milionów osób stały się przyczyną bezrobocia lub powodem wyjazdów za granicę do pracy, a najczęściej źródłem licznych frustracji, lęków o przyszłość, utraty nadziei na lepsze jutro i ostatecznie bierności oraz wyczerpania. Dlatego wyzwalanie w ludziach chęci do samodzielnej działalności gospodarczej jest obecnie bardzo trudnym zadaniem. Przeciętny obywatel spostrzega nikłe możliwości na powołanie nowej, dobrze prosperującej firmy, która miałaby szanse przetrwać na polskim rynku. Źródłem motywacji do podjęcia jakiejkolwiek aktywności, obok oceny korzyści i ryzyka danego przedsięwzięcia, jest także spostrzeganie prawdopodobieństwa jego sukcesu. Oszacowania poziomu rentowności danego przedsiębiorstwa oraz ryzyka związanego z jego działalnością dokonują specjaliści od ekonomii. Natomiast do zadań psychologów należy: ocena stopnia, w jakim osoby są pewne sukcesu rynkowego własnej firmy, wzmacnianie u potencjalnych przedsiębiorców poczucia kontroli nad sytuacją i zaufania do siebie, pomoc w odkrywaniu i rozwijaniu własnych talentów oraz kompetencji, a także uczenie radzenia sobie w sytuacjach trudnych i rozwiązywania problemów. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych w społeczeństwie jest, według autorki opracowania, zadaniem nie tylko dla ekonomistów lub psychologów, ale także dla specjalistów od Public Relations. 1
W opracowaniu wyjaśniono pojęcie postaw przedsiębiorczych oraz przedstawiono metody PR, które mogą zostać wykorzystane do ich kształtowania. Postawy przedsiębiorcze i ich kształtowanie Przedsiębiorczość definiuje T. Tyszka za K.E. Warneryd em jako rodzaj aktywności, który wyraża się w tworzeniu czegoś nowego, a zarazem mającego określoną wartość. Przedsiębiorczość wymaga nakładów czasu i wysiłku, a także podejmowania ryzyka finansowego, psychicznego lub społecznego. Owe nakłady i ryzyko są podejmowane po to, by uzyskać nagrodę w postaci zysku materialnego i osobistej satysfakcji. Tak rozumiana przedsiębiorczość może być realizowana w niemal dowolnej dziedzinie: w gospodarce, nauce, wychowaniu czy polityce. ( ) Przedsiębiorczość może być także rozumiana jako cecha określonych osób, a więc skłonność i zdolność do inicjowania oraz realizowania nowych, odważnych działań 1. Postawa wobec dowolnego obiektu, w tym przedmiotu, zdarzenia, idei lub innej osoby jest to według B. Wojcieszke: względnie stała skłonność do pozytywnego lub negatywnego ustosunkowania się człowieka do tego obiektu 2. Wśród trzech najważniejszych mechanizmów genezy postaw wymienia się: nabywanie przekonań na temat właściwości obiektu, przeżycia emocjonalne związane z danym obiektem oraz własne zachowania kierowane na ów obiekt 3. Ponadto podkreśla się znaczenie przejmowania postaw (w mniej lub bardziej gotowej postaci) od innych ludzi 4. Przytoczone definicje przedsiębiorczości i postawy pozwalają na określenie postawy przedsiębiorczej jako względnie stałej skłonności do pozytywnego ustosunkowania się człowieka do przedsiębiorczości. Przejawia się ona przede wszystkim w prowadzeniu samodzielnej działalności gospodarczej. Jej kształtowanie się jest uwarunkowane dopływem rzetelnych informacji, które stanowią konieczny warunek decyzji o założeniu, a następnie kierowaniu własną firmą. Ważną rolę odgrywają również przykłady osób, których firmy odniosły znaczące sukcesy na rynku, a także budzenie nadziei na powodzenie podejmowanych działań. Proces ten został przedstawiony w tabeli 1 5. 1 T. Tyszka, Psychologia ekonomiczna, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, T. 3, GWP, Gdańsk 2002, s. 358. 2 B. Wojciszke, Postawy i ich zmiana, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, T. 3, GWP, Gdańsk 2002, s. 79. 3 Tamże, s. 80 83. 4 Tamże, s. 84. 5 Model ten został skonstruowany na podstawie modelu stymulacji nauczycieli do podejmowania działań innowacyjnych przedstawionego w niepublikowanej dysertacji doktorskiej E.A. Kowalczyk, Psychologiczne wyznaczniki podmiotowości nauczyciela w sytuacji innowacyjnej, Lublin 1998, s. 68 71. 2
Tabela 1. Model kształtowania postaw przedsiębiorczych społeczeństwa Kształtowanie postaw przedsiębiorczych społeczeństwa Etapy: Faza podejmowania decyzji przez decydenta (odbiorcę komunikatu) Decyzja I o zapoznaniu się z warunkami rozpoczęcia samodzielnej działalności gospodarczej Decyzja II o rozpoczęciu samodzielnej działalności gospodarczej poprzez dopływ INFORMACJI I o warunkach samodzielnej działalności gospodarczej II o rozpoczęciu samodzielnej działalności gospodarczej III o kontynuacji samodzielnej działalności gospodarczej Treść stanowi informację o warunkach i korzyściach związanych z rozpoczęciem samodzielnej działalności gospodarczej Treść komunikatu powinna zawierać odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są warunki rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej? Jakie są korzyści z własnej działalności gospodarczej? Gdzie i u kogo można uzyskać informacje na temat warunków prowadzenia własnej działalności gospodarczej? Które instytucje wspierają (finansują) osoby i firmy rozpoczynające samodzielną działalność gospodarczą? Komunikat powinien mieć na celu przekazanie wiedzy o metodzie projektów i biznesplanie oraz umiejętności ich praktycznego stosowania oraz tworzenia. Forma przekazu informacji określona przez nadawcę komunikatu Formy przekazu informacji to: bezpośredni kontakt, spotkania promocyjne i prezentacje, ulotki, informatory, foldery, filmy, czasopisma tematyczne, dzienniki lokalne i krajowe, telewizja lokalna i krajowa, radio lokalne i krajowe, internet, inne. Formy przekazu informacji to: wykład, metody aktywizujące, których celem jest uczenie przez przeżywanie (np. dynamika grupowa, metody moderatorskie), konsultacje indywidualne. Wymienione formy mogą być stosowane w trakcie studiów podyplomowych, szkoleń, seminariów, warsztatów, sympozjów, konferencji itp. 3
Decyzja III o kontynuacji samodzielnej działalności gospodarczej Komunikat powinien zawierać informacje specjalistyczne, ważne dla przedsiębiorcy, takie które pozwolą mu na bardziej sprawne i skuteczne prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, w tym szczególnie na temat zarządzania nią i jej finansowania. Informacje mogą być przekazywane w podobny sposób, jak przy decyzjach II. Ponadto preferowane formy przekazu to: spotkania kół jakości, w trakcie których można organizować wymianę doświadczeń; spotkania w ramach stowarzyszeń i fundacji wspierających przedsiębiorców i ich firmy, budowanie i rozwijanie sieci kontaktów biznesowych, Istotne jest również wsparcie: Ministerstwa Gospodarki, Samorządu, w tym Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Miasta, uczelni wyższych, instytucji otoczenia biznesu, instytucji finansowych (banki, fundusze), mediów (prasy, radia, telewizji, internetu), Bibliotek mających w zbiorach publikacje zwarte i czasopisma z dziedziny przedsiębiorczości. Źródło: opracowanie własne Zgodnie z przedstawionym modelem, kształtowanie postaw przedsiębiorczych społeczeństwa następuje w trakcie procesu komunikowania się między instytucjami odpowiedzialnymi za wspieranie i rozwój przedsiębiorczości, a osobami zainteresowanymi rozpoczęciem samodzielnej działalności gospodarczej. Najistotniejszym elementem tego komunikowania, które tworzy możliwość dialogu i licznych interakcji, jest systematyczne przekazywanie informacji na temat warunków, korzyści, zarządzania i form finansowania tej działalności. Można w tym procesie wykorzystać techniki Public Relations. Uzyskane w pierwszym etapie dane, pozwalają osobie na podjęcie decyzji o szukaniu aktualnych informacji na temat warunków rozpoczęcia samodzielnej działalności gospodarczej. W etapie drugim, już po podjęciu decyzji o założeniu własnej firmy, osoba uzyskuje wiedzę na temat 4
tworzenia biznesplanu oraz stosowania metody projektów. Decyzja o kontynuacji prowadzenia firmy jest w znacznym stopniu zależna od bliższego i dalszego otoczenia, w jakim ona funkcjonuje. Szczególnie od oferowanego przez nie wsparcia w dziedzinie jej skutecznego i sprawnego zarządzania oraz finansowania. Zakończenie Kształtowanie postaw przedsiębiorczych w społeczeństwie, które w większości myśli o tym, jak przetrwać trudne czasy jest dużym wyzwaniem, którego mogą się podjąć tylko osoby kompetentne, jak również odważne oraz przygotowane na liczne niepowodzenia. Wśród nich mogą być urzędnicy, pracownicy PR, dziennikarze, pracownicy banków, przedstawiciele stowarzyszeń i fundacji biznesowych, nauczyciele szkół ponadpodstawowych oraz wykładowcy z wyższych uczelni. Sukces tych działań będzie zależał od dobrze zaplanowanej i systematycznej współpracy wszystkich wymienionych osób oraz instytucji, które są przez nich reprezentowane. Bibliografia A. Gregory (red.), Public Relations w praktyce, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1997. E.A. Kowalczyk, Psychologiczne wyznaczniki podmiotowości nauczyciela w sytuacji innowacyjnej, Lublin 1998, niepublikowana dysertacja doktorska. M. Mardas-Brzezińska, InQbator stworzony dla Poznania doświadczenia i plany rozwoju Inkubatora Technologicznego PPNT FUAM, [w:] Materiały z konferencji Koncepcja Programowa Kieleckiego Inkubatora Technologicznego, Kielce, 1 czerwca 2007 r. J. Olędzki, D. Tworzydło (red.), Public relations. Znaczenie społeczne i kierunki rozwoju, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, GWP, Gdańsk 2002. Abstract The paper aims at presenting the process of shaping entrepreneurial attitudes in a society. The role of information about conditions, advantages, management and financing of an enterprise during the process of making decisions about its initiation and continuation has 5
been underlined. PR techniques which can be used in disseminating such data by people and institutions of company s environment have been presented. Nota o Autorce Autorka jest doktorem nauk humanistycznych w zakresie psychologii, adiunktem w Instytucie Ekonomii i Zarządzania na Wydziale Zarządzania i Modelowania Komputerowego Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach. W 1994 r. ukończyła psychologię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, tam też w 1998 roku obroniła dysertację doktorską. W latach 1994 1998 była nauczycielem-konsultantem w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym w Kielcach, prowadząc równocześnie w latach 1995 1999 założone przez siebie Stowarzyszenie Nauczycieli Innowatorów. Promotorka ok. 70 prac licencjackich. Autorka ponad dwudziestu publikacji z dziedziny innowacji w oświacie oraz psychologicznych aspektów zarządzania. 6