Spis treści WSTĘP... 3 DLACZEGO AUTOCOACHING?... 3 PRZYKŁADOWY MODEL AUTOCOACHINGU... 3 AUTOCOACHING KROK PO KROKU ZADANIE DOMOWE... 9 BIBLIOGRAFIA:... 11 2
Wstęp Definicji coachingu jest bardzo wiele. Jedną z najpopularniejszych podają Monica Wray i Eric Parsloe w swojej książce Trener i mentor. Brzmi ona następująco: Coaching to proces, dzięki któremu możliwe staje się przyswajanie wiedzy i rozwój, a przez to doskonalenie umiejętności ( ). Natomiast na podstawie powyższego sformułowania można określić autochoaching po prostu jako proces samodoskonalenia, bądź wspierania swoich działań. Sami dla siebie jesteśmy trenerami, zakładając sobie cele i rozliczając się, zgodnie ze swoim sumieniem, z ich realizacji. Dlaczego autocoaching? To darmowy auto-trening dla dobrego zdrowia (fizycznego, psychiczno-intelektualnego i duchowego) bez przewodnika, mentora, czy coacha. Sam / sama sobie jesteś sterem i żeglarzem, bo tak czy siak Jesteś. Zmian dokonujesz sam / sama. Człowiek jest jednością, więc każda forma indywidualnej pracy dla zdrowia, czy to psychicznego, czy fizycznego, czy duchowego, wywiera olbrzymi wpływ na pozostałe. Zdrowie fizyczne kojarzy się z ruchem. Warto więc odkryć co takiego sprawia Tobie największą radość: spacer, bieganie, taniec, joga, tai-chi, pływanie, gimnastyka, ćwiczenia, itd. Zadaj sobie pytanie: Kiedy angażujesz się całym sobą? Np. w taniec. Stajesz się nim. Kiedy Twoje ciało się rusza, jesteś radosny. Będąc radosnym, stajesz się silniejszym psychicznie. Jak widzisz, jedno zawiera drugie. Drugie-trzecie, a trzecie-pierwsze. Można więc robić tylko jedno, lub przynajmniej-zacząć od jednego. Właśnie od tego, co sprawia największą ochotę i radość. Od tego, co jest łatwe i przyjemne. Reszta dołączy później. Sam / sama to odkryjesz, czego jeszcze będziesz potrzebował najbardziej. Natomiast, jeżeli coś Ciebie powstrzymuje, to właśnie w tym miejscu najbardziej potrzebujesz coachingu. Autocoaching dla ciała to jak np. wiosenne porządki, zimowe kąpiele, odżywianie, inhalacja biegiem. Przykładowy model Autocoachingu Rys. 1. Model procesu coachingu (opracowano na podstawie: E. Parsloe, M. Wray, Trener i mentor, Kraków 2002, s. 50) 3
Potrzeba poprawy działania ETAP 1: UŚWIADOMIENIE NIE Czy zakończono ocenę? TAK ETAP 2: PLANOWANIE POD KĄTEM ODPOWIEDZIALNOŚCI NIE Czy uzgodniono plan? TAK ETAP 3: REALIZACJA PLANU Z UŻYCIEM STYLÓW, TECHNIK I UMIEJĘTNOŚCI NIE Czy proces dobrze funkcjonuje? TAK ETAP 4: OCENA WYNIKÓW NIE Czy zakończono ocenę? TAK PRAWDOPODOBNE Czy możliwa jest dalsza poprawa? POTRZEBA POPRAWY DZIAŁANIA 4
ETAP 1: Uświadomienie coaching/autocoaching może rozpocząć się wtedy, gdy dana osoba uświadomi sobie potrzebę zmiany swojego działania lub sposobu wykonywania pewnych czynności. Jeżeli takiej uświadomionej potrzeby zabraknie, zmiana zachowania będzie prawie niemożliwa. W wyniku potrzeby poprawy działania uświadamiamy sobie bardzo niskie / niezadowalające umiejętności: nawiązywania i utrzymywania kontaktów, otwartość (brak uprzedzeń), umiejętność podejmowania ryzyka. Aby udoskonalić powyższe cechy należałoby stworzyć podstawy dla motywacji zewnętrznej, czyli: angażowanie się w jakieś działanie wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści, a nie dlatego, że wykonywanie zadania sprawia nam przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie. Dlatego należałoby się zastanowić jakie korzyści z udoskonalenia danych cech wypłyną. Dobrą techniką na początek byłoby zestawienie pozytywnych oraz negatywnych stron typu co by było gdyby. Przykładowo: Poprawa umiejętności nawiązywania i utrzymywania kontaktów ETAP 2: Planowanie stworzenie dobrego planu rozwoju osobistego wymaga odpowiedzi na następujące pytania: co mamy osiągnąć? 5
jak tego dokonać? gdzie ma się to odbywać? kiedy rozpocząć i zakończyć? Etap ten jest niezbędny przy nastawieniu się na samodzielną naukę. Pominięcie go spowoduje chaos oraz brak koncentracji na podstawowych rzeczach. Zaczynając od początku. Co należy osiągnąć? Zlikwidować bariery w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów, wyrobić w sobie otwartość oraz udoskonalić umiejętność podejmowania ryzyka. Aby to dokonać trzeba by było zobrazować sobie na wstępie kim się jest i co jest najważniejsze. Przydatne narzędzia jakich należałoby użyć w tym przypadku to: test osobowości Bergera, który pomoże nam, w stopniu podstawowym, zorientować się w typie naszego charakteru. Berger wyróżnia osiem typów osobowości, dosyć szczegółowo opisując ich podstawowe cechy, tj.: amorfik, apatyk, choleryk, flegmatyk, nerwowiec, pasjonat, sangwinik, sentymentalny. Na podstawie tego testu można określid dosyd rzetelnie swoją osobowość. koło życia, czyli bardzo prosta metoda dająca obraz jak się postrzega samego siebie. Rys. 2. Przykładowe koło życia (Źródło: 52 skuteczne psychorady, Aneta Styoska, Gliwice 2007, s. 177) W środku koła znajduje się najniższa ocena, obrzeża koła to ocena najwyższa. Należy podzielić koło w ten sposób aby każdy promień odpowiadał danej kategorii życiowej. Samoocena ta musi być pełna i przekrojowa. Wersja minimum to cztery kategorie wymieniane przez Coveya : serce, ciało, duch, umysł. Jednak im więcej kategorii tym obraz bardziej konkretniejszy. Mając już dokładniejszy zarys, widząc bariery oraz pozytywne aspekty, można stworzyć plan działania. Przykładowy plan działania dla osobowości PASJONAT (test Bergera) umiejętność nawiązywania i utrzymywania kontaktów: 6
Problem: podporządkowywanie sobie innych i wzbudzanie posłuchu, może sprawiać trudności z utrzymywaniem kontaktów. Inni ludzie mogą odczuwać niechęć do takiego zachowania. Cel: traktowanie innych w pozytywny sposób, nie dając im odczud niechęci ani wywyższania się. Ramy czasowe: do 17.11.2013 Tab. 1. Przykładowy plan działania autocoachingu (Źródło: http://dok.strefa.pl/coach.pdf) ETAP 3: Realizacja ten etap odnosi się do korzystania stylów i technik odpowiednich do sytuacji, w których się funkcjonuje. Techniką jaką w tym wypadku można by było wykorzystać jest technika trójwymiarowa. Opiera się ona na analizie problemu w trzech wymiarach. Pozwala szybko skoncentrować się na potencjalnych działaniach. W celu przeprowadzenia samodzielnej analizy problemu należy: 1. Określić problem w jednym zdaniu. 2. Wymienić najważniejsze sprawy związane z sytuacją. 3. Wymienić najważniejsze sprawy związane z ludźmi. 4. Wymienić najważniejsze sprawy odnoszące się konkretnie do siebie i problemu. 5. Wybrać jedną kwestię z każdej listy spraw. 6. Wskazać opcje, które najprawdopodobniej pomogą w rozwiązaniu problemu. 7
Rys. 3. Przykładowa technika trójwymiarowa (Źródło: http://dok.strefa.pl/coach.pdf) ETAP 4: Ocena wyników jest to analiza procesu rozwoju osobistego zachodząca po jego zrealizowaniu. Ocena ma udzielić odpowiedzi na następujące pytania: czy zostały osiągnięte wyznaczone cele? czy poszczególne elementy procesu rozwoju osobistego były realizowane w zakładanej kolejności? jakie zmiany wprowadzono i dlaczego? czy pojawiły się jakieś niespodziewane korzyści? co należałoby zmienić w przebiegu procesu następnym razem? czy występuje potrzeba opracowania nowego planu w celu uzyskania dalszej poprawy? Jeżeli wyniki są niezadowalające należy wrócić do pierwszego etapu w celu ponownego określenia problemów lub bazując na poprzednich doświadczeniach udoskonalić cały proces. 8
Autocoaching krok po kroku ZADANIE DOMOWE Przez najbliższe 15 dni każdego pojedynczego dnia znajdź 15 minut na to, aby zadać sobie kilka coachingowych pytań. Zestaw przykładowych pytań znajdziesz niżej w tym e-booku. Głównym celem tego eksperymentu jest to, abyś: nauczył/a się jak wreszcie znajdywać odpowiedzi na pytania, które Cię męczą od dłuższego czasu, zaczął/eła samodzielnie radzić sobie z ważnymi wyzwaniami dotyczącymi rozwoju osobistego lub życia prywatnego czy zawodowego, nawiązał/a kontakt ze swoją intuicją i zaczął/eła słuchać jej głosu. Uzyskanie czystych, spójnych i konkretnych odpowiedzi wymaga dużej umiejętności słuchania. To spore wyzwanie, ale praktyka czyni mistrza. Dlatego za każdym razem gdy usiądziesz do realizacji eksperymentu, poświęć chwilę na wyciszenie się. Zamknij oczy, pomyśl o czymś spokojnym. Wykonaj odliczanie od 10 do 1. Skup się na oddechu. Nawiąż kontakt ze swoim wnętrzem. Dopiero, gdy to zrobisz spójrz na listę pytań i zadaj sobie pierwsze z nich. Ponownie zamknij oczy i czekaj na odpowiedź. Bądź otwarty na to co się pojawia, bo odpowiedź może się pojawić na różne sposoby to może być dialog wewnętrzny, obraz, odczucie, symbol, itp. Nawet jej brak jest dla Ciebie jakąś informacją. Jeśli nic się nie pojawia, poczekaj jeszcze chwilę. Daj sobie czas. Akceptuj każdą odpowiedź, bo każda jest prawdziwa. Akceptuj nawet odpowiedzi, które Ci się nie podobają. Twoim celem nie jest tylko i wyłącznie poznanie rozwiązań, ale też poznanie siebie. Zapisuj swoje odpowiedzi na kartkach, choćby w formie słów kluczy albo symboli. To bardzo ważne. Zadawanie sobie tych samych pytań każdego dnia będzie ciekawym doświadczeniem. Zauważysz, że nie zawsze otrzymujesz te same odpowiedzi. Mogą one się zmieniać, mogą ewoluować. Inne z kolei mogą zawsze być takie same, spójne i niezmienne. Wszystko to będzie dla Ciebie cenną informacją. Podczas trwania eksperymentu cały czas obserwuj siebie i zobacz jak zmienia się Twoje myślenie w kolejnych dniach procesu. A oto lista proponowanych pytań. 1. Co chcesz osiągnąć, jak chcesz żeby było? W tym miejscu warto dokładnie sprecyzować swoje plany, zamierzenia, wartości, które są dla Ciebie najważniejsze, rzeczy, które są twoja największą pasją. Wyobraź sobie jak chciałbyś/chciałabyś aby wyglądało twoje życie. 2. Co z tych wszystkich rzeczy, które wymieniłeś/wymieniłaś jest dla ciebie najważniejsze? Na czym chciałbyś się skoncentrować, w jakim kierunku rozwijać? Wybierz jedną, ważną dla Ciebie rzecz. Zastanów się jakie ma ona dla Ciebie znaczenie i co może zmienić w Twoim życiu. Jeśli jest to bardzo ambitny cel, to możesz podzielić go sobie na mniejsze, łatwiejsze do zrealizowania zamierzenia, które Cię do niego doprowadzą. 9
3. Jakie efekty chciałbyś osiągnąć z wprowadzonej zmiany? Jakie dokładnie rezultaty miałaby przynieść Ci ta zmiana? Wyobraź sobie dokładnie, ze wszystkimi szczegółami jak wygląda twoja sytuacja, gdy cel jest już zrealizowany, opisz ją bardzo dokładnie, jak tam jest? 4. Jak twoja sytuacja wygląda teraz? Gdybyś miał/miała określić swoją drogę do celu na osi od 1-10 to w jakim punkcie znajdujesz się teraz? Przyjrzyj się dokładnie swojej aktualnej sytuacji w odniesieniu do celu, jaki sobie postawiłeś/postawiłaś. 5. Co w tej chwili już masz, czym dysponujesz, co możesz wykorzystać co pomoże ci osiągnąć cel? Zastanów się nad zasobami, jakie posiadasz. Mogą to być konkretne umiejętności, wiedza, doświadczenie, determinacja, wsparcie przyjaciół i rodziny, konkretne narzędzia, entuzjazm itp.- wszystko, co pomoże Ci osiągnąć zaplanowany cel. 6. Jakie przeszkody mogą pojawić się na drodze celu? Jak je pokonasz? Czym je zastąpisz? Przeanalizuj dobrze wszystkie zagrożenia, które mogą się pojawić, nie bagatelizuj ich. To najlepszy moment żeby obrać skuteczny plan ich pokonania. Nie pozwól aby pojawiły się nieoczekiwanie i przeszkodziły Ci w zrealizowaniu celu. Nie daj się zaskoczyć. 7. Jakie masz możliwości i jakie są możliwe drogi do tego celu? Co możesz zrobić w tej sytuacji i jaki masz wybór? Rozważ różne opcje, zapomnij na chwilę o ograniczeniach i puść wodze fantazji, przeanalizuj wiele różnych możliwych rozwiązań, pomyśl jak Ty czułbyś/czułabyś się w każdym z nich. Które byłoby dla Ciebie najlepsze? 8. Jaką opcję wybierasz? Na które z wcześniej przeanalizowanych rozwiązań się decydujesz? Wybierz jedną najodpowiedniejszą dla Ciebie drogę do celu. Dokonując wyboru odnieś się w tym miejscu do wszystkich swoich zasobów, które będą tu potrzebne (wymieniłeś je w pkt 5), oraz możliwych ograniczeń, tak aby wybrana opcja była realna, a cel możliwy do osiągnięcia. 9. Jaki będzie Twój pierwszy krok, kiedy go wykonasz? Jakie będą kolejne kroki? Opracuj cały plan działania, krok po krok, łącznie z określeniem terminów i planowanych rezultatów. 10. Jak uczcisz osiągnięcie celu? 10
Zaplanuj nagrodę dla siebie, niech to będzie coś wyjątkowego, co sprawi Ci prawdziwą radość. Zasłużyłeś/zasłużyłaś na coś wyjątkowego! Powodzenia i wytrwałości życzę BIBLIOGRAFIA: 1. Aronson E., Psychologia społeczna, Poznań 1997. 2. Harvard Business School Publishing, Coaching i mentoring, Warszawa 2006. 3. O Neil M. B., Coaching dla kadry menedżerskiej, Poznań 2005 4. Parsloe E., Wray M., Trener i mentor, Kraków 2002. 5. Styoska A., 52 skuteczne psychorady, Gliwice 2007. 6. http://dok.strefa.pl/coach.pdf 7. http://magazynenergy.pl 11