Wstęgi Bollingera Robert Gawron, 28.10.2015, Warszawa
Informacja wstępna. 1. Szkolenie będzie nagrywane. 2. Udostępnimy je na naszym kanale YouTube. 3. Na Państwa pytania odpowiem na koniec szkolenia. 4. Skończymy ok. 19:10
Agenda 1. Geneza. 2. Budowa i zasada działania wskaźnika. 3. Praktyczne wykorzystanie wskaźnika w tradingu. 4. 22 reguły Bollingera.
Geneza. Wstęga Bollingera to narzędzie analizy technicznej wynalezione przez analityka CNBC Financial News Network Johna Bollingera na początku lat 80. XX wieku. Powstała ona na podstawie obserwacji, że zmienność cen jest dynamiczna, a nie statyczna. Zadaniem wstęg jest określanie względnych dołków i szczytów cenowych. Czyli cena osiąga szczyt przy górnej wstędze, a dołek przy dolnej. Wstęga Bollingera składa się z: środkowej wstęgi będącej n-okresową średnią ruchomą górnej wstęgi będącej k-krotnością n-okresowego odchylenia standardowego powyżej środkowej wstęgi dolnej wstęgi będącej k-krotnością n-okresowego odchylenia standardowego poniżej środkowej wstęgi Standardowo przyjmuje się: n = 20 i k = 2.
Koperty a wstęga Bollingera. Koperta średnich wskaźnik ten jest zbudowany z dwóch linii, które stanowią wykresy średnich. Średnie są od siebie oddalone o stałą wartość, dzięki temu tworzą tunel, w którym znajduje się wykres pary walutowej. Sygnał kupna powstaje, gdy wykres zrównuje się z linią dolną koperty średnich, natomiast sygnał sprzedaży wtedy, gdy wykres zrównuje się z linia górną.
Koperty a wstęga Bollingera. Wstęga Bollingera jest to odmiana koperty średnich, linie w tym wskaźniku nie są oddalone o stałą wartość, natomiast różnica tę ustala się na podstawie zmian cen w podanym okresie. Interpretować ją można na kilka sposobów, jednym z nich jest zasada, że gdy wykres cenowy opuści zakres wstęgi, to musi do niego wrócić. Wyjście ponad średnie jest sygnałem sprzedaży, natomiast wyjście poniżej średnich jest sygnałem kupna.
Budowa i działanie. Linia środkowa to 20 sesyjna prosta średnia krocząca z ceny instrumentu. Górna wstęga = linia środkowa + 2 ˣ odchylenie standardowe cen z ostatnich 20 sesji. Dolna wstęga = linia środkowa - 2 ˣ odchylenie standardowe cen z ostatnich 20 sesji.
Charakterystyka. Jest to wskaźnik oparty na zmienności cen i wyznacza obszar, w którym powinna utrzymywać się cena instrumentu. Podstawowe analiza zakłada, że ruch cen powinien odbywać się wewnątrz ramion wstęgi. W trendzie horyzontalnym wykres powinien oscylować pomiędzy dwoma wstęgami Bollingera: górną i dolną. Wyjście linii kursu poza ten obszar (ewentualnie zbliżenie się do ramienia wstęgi) oznacza sygnał krótkotrwałego odwrócenia tendencji w dłuższym trendzie horyzontalnym. Ze względu na swoją konstrukcję szerokość wstęgi zmienia się w zależności od stopnia zmienności cen teoretycznie mała szerokość wskazuje na niższe ryzyko inwestycyjne i często poprzedza mocniejsze wybicie. Wyjście poza któreś z ramion powinno implikować dalszy ruch, chociaż w praktyce często następuje ruch powrotny do wnętrza wstęgi. Ramiona wstęgi pełnią lokalnie funkcje wsparć i oporów, co może być pomocne w ustaleniu ruchomych poziomów zleceń stop w systemach transakcyjnych. Wskaźnika używa się najczęściej do przewidywania momentu końcowego spadku lub wzrostu notowań. By jednak wstęgi spełniały swoją rolę i pomagały w przewidywaniu trendów zalecane jest używanie go z innymi wskaźnikami.
Górna wstęga jako poziom oporu.
Dolna wstęga jako poziom wsparcia.
Podstawowe założenia handlowe.
Gra zgodna z trendem. Przebicie przez kurs jednej ze wstęg stanowi sygnał początku nowego ruchu o kierunku zgodnym z kierunkiem wybicia. Sygnałem otwarcia pozycji długiej jest wyjście ceny powyżej górnej wstęgi. Z kolei spadek poniżej dolnej będzie sygnałem do zajęcia pozycji krótkiej. Filtrem sygnałów będzie dodatkowy warunek na rynek wchodzimy wtedy, gdy cena zamknięcia świecy znajdzie się powyżej (buy) lub poniżej (sell) wstęgi. Pomijamy więc naruszenia w cenach minimalnych lub maksymalnych. Stop loss może być umieszczony kilka punktów poniżej/powyżej świecy sygnalnej. Jeśli rynek pójdzie w pożądaną przez nas stronę, stosujemy stop kroczący. może nim być linia średniej wewnątrz obszaru wyznaczonego przez wstęgi. Jej przebicie w cenach zamknięcia zamyka dotychczasową pozycję. Na otwarcie następnej należy czekać do momentu, aż cena ponownie wybije się poza jedną ze wstęg Bollingera.
Gra zgodna z trendem. Przy długich wzrostach lub spadkach często wykres cenowy instrumentu porusza się poza obszarem wyznaczonym przez wstęgę. Jeśli linie wstęgi znajdują się przez dłuższy czas bardzo blisko siebie, można się spodziewać dużego ruchu cen. Jego kierunek jest najczęściej zgodny z ruchem, który doprowadził do pierwszego wyraźnego przebicia wstęgi. W sytuacji, gdy wstęgi (górna i dolna) leżą blisko siebie, wskazuje to na małą zmienność kursu. Kiedy leżą daleko od siebie, zmienność kursu jest duża. Kiedy wstęgi mają niewielkie nachylenie i są w przybliżeniu równoległe przez dłuższy okres czasu, kurs powinien wówczas oscylować pomiędzy nim.
Strategia do handlu wbrew trendowi. W tego typu systemach wstęgi są wyznacznikami wykupienia (górna wstęga) i wyprzedania (dolna wstęga) rynku. Sygnałem do zajęcia pozycji długiej będzie spadek notowań poniżej dolnej wstęgi, a sygnałem do otwarcia krótkiej wzrost powyżej górnej wstęgi. Sygnałem jest samo naruszenie wstęgi (przekroczenie w cenach maksymalnej lub minimalnej), ale z wejściem na rynek należy zaczekać, aż zamknięcie kolejnej świecy będzie poniżej (sell) lub powyżej (buy) wstęgi (na rynek wchodzimy po cenie close). Cena powinna wrócić w obszar między wstęgami. Taki filtr zabezpieczy nas przed błędnymi sygnałami, a jego realizacja zwiększy szanse, że cena odbije się od wstęgi. Po otwarciu pozycji zlecenie stop loss należy umieścić kilka punktów poniżej minimum (pozycja długa) lub powyżej maksimum (pozycja krótka) świecy, na której zamknięciu wchodziliśmy na rynek. Take profit realizujemy w momencie, gdy notowania dotkną wstęgi po przeciwnej stronie.
Strategia do handlu wbrew trendowi. Sygnał kupna zostaje wygenerowany, gdy linia kursu spada poniżej dolnego ograniczenia wstęgi lub zbliża się do niej. Sygnał sprzedaży zostaje wygenerowany, gdy kurs przebija górne ograniczenie wstęgi lub zbliża się do niej. Taki sposób analizy dotyczy tylko przypadku, gdy kurs znajduje się w trendzie horyzontalnym. Gdy trend jest umiarkowany albo wręcz horyzontalny, można zakładać, że zbyt wielkie odchylenia kursu od średniej nie są możliwe. Dzieje się tak dlatego, iż prawdopodobieństwo zdarzenia, że kurs wyjdzie poza przedział wstęg jest stosunkowo małe. Zatem jeżeli kurs spada do poziomu dolnej wstęgi, powinien być to sygnał kupna (kurs powinien pójść do góry, a nie spadać dalej), zaś gdy kurs dojdzie do poziomu górnej wstęgi, jest to sygnał sprzedaży, gdyż nie powinien on już raczej dalej rosnąć, lecz może spaść.
Strategia łączona. Wstęgi Bollingera pozwalają inwestować zarówno w warunkach wyraźnego trendu jak i podczas konsolidacji. Olbrzymim problemem jest jednak zidentyfikowanie rynkowej tendencji, tak by odpowiednio dobrać podejście (zgodnie z trendem lub wbrew trendowi). Jednym z rozwiązań może być wskaźnik ruchu kierunkowego, który pokazuje zarówno kierunek, jak i siłę trwającego trendu. Wskaźnik ten można więc zastosować jako filtr, który powie inwestorowi, jakie podejście ma stosować. Rosnący ADX oznacza, że panujący na rynku trend wzrostowy lub spadkowy ma duży impet. Z kolei spadający ADX to prawdopodobna oznaka słabości rynku, który wchodzi w fazę konsolidacji. Dodatkowo przyjmuje się, że poziomem granicznym jest 15-20 pkt. W tym kontekście zielone światło do stosowania strategii trendowej mamy tylko wtedy, gdy ADX rośnie i jest powyżej 15-20 pkt. Z kolei zniżkujący ADX o wartościach mniejszych niż 15 pkt pozwala nam stosować strategię kontrariańską.
22 reguły Johna Bollingera. Zasady dotyczące korzystania z Bollinger Bands zostały stworzone z najczęściej zadawanych pytań klientów oraz 25 lat doświadczenia zespołu Bollingera. Chociaż istnieje wiele sposobów wykorzystania Bollinger Bands, zasady te powinny służyć jako dobry punkt początkowy. 1. Wstęgi Bollingera wprowadzają względną definicje szczytów i dołków na wykresie. Według definicji cena jest wysoka w górnym paśmie i niska na dolnym paśmie. 2. Ta definicja może być używana do porównania ceny instrumentu i działania wskaźnika do stworzenia rygorystycznych decyzji dotyczących kupna i sprzedaży. 3. Dodatkowe wskaźniki do używania z BB mogą pochodzić od pędu, objętości, nastrojów, otwartych pozycji, danych rynkowych, itp. 4. Jeżeli stosuje się więcej niż jeden wskaźnik, wskaźniki nie powinny być bezpośrednio powiązane ze sobą. Na przykład, wskaźnik momentum może uzupełniać wskaźnik wolumenu z powodzeniem, ale dwa wskaźniki momentum nie są lepsze niż jeden. 5. Znaczniki wstęg to tylko znaczniki nie sygnały. Znacznik górnej wstęgi Bollingera nie jest sam w sobie sygnałem sprzedaży. Znacznik dolnej wstęgi Bollingera nie jest sam w sobie sygnałem kupna. 6. W trendach cena może przechodzić przez górną wstęgę oraz dolna wstęgę w zależności od kierunku ruchu.
22 reguły Johna Bollingera cdn. 7. Zamknięcia poza wstęgami są początkowo sygnałami kontynuacji trendu, a nie sygnałami odwrócenia. Takie założenia są bazą do wielu zyskownych systemów polegających na wybiciu (volatility breakout). 8. Parametry domyślne ustawień wskaźnika to 20 okresowa MA i odchylenie standardowe powiększone x2. Rzeczywiste parametry wymagane dla danego rynku mogą być inne. 9. Średnia na której oparty jest wskaźnik Bollingera jest raczej przykładem, ma charakter opisowy. Do każdego instrumentu powinniśmy dostosować średnią która będzie sprawdzała się najlepiej w różnych timeframach. 10. W celu bardziej logicznego ujęcia zakresu cen: Jeśli średnia jest wydłużona, numer od standardowych odchyleń powinien zostać zwiększony; z odchylenia 2 i z interwału 20 okresów, do 2,1 na 50 okresów. Podobnie, jeżeli średnia jest skrócona liczba odchyleń standardowych powinna być zmniejszona; z 2 na 20 okresów, do 1,9 na 10 okresów. 11. Wstęgi mogą być stosowane na większości instrumentów finansowych w tym akcjach, indeksach, kursach walutowych, surowcach, kontraktach futures, opcjach i obligacjach. 12. Wstęgi mogą być używany na dowolnych wykresach od 5 minut, godzinnych, dziennych itp. Komplet 22 reguł tutaj
Strategie transakcyjne Bollingera. http://www.bbforex.com/methods/
Bibliografia Fragment książki w PDF tutaj
Dziękuje za uwagę. Robert Gawron Departament Rynków Nieregulowanych OTC Tel. 22 329 48 83 mail: robert.gawron@mdm.pl