Zmiany we Wspólnej Polityce Rolnej Marek Zagórski
Rolnictwo w UE kraj liczba gospodarstw (tys.) średnia powierzchnia Czechy 39 89,3 Dania 45 59,7 Niemcy 371 45,7 Francja 527 52,1 Włochy 1 679 7,6 Bułgaria 493 6,2 Polska 2 391 6,5 Rumunia 3 931 3,5 UE 13 700 12,6 USA 2 076 181,1
Rolnictwo w UE 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 77% 52% 36% odsetek gospodarstw poniżej 8 ESU UE - 27 UE - 15 UE -12 Źródło: opracowanie własne na podstawie Agriculture In the EU.
Zmiany klimatyczne - potencjalne skutki dla unijnego rolnictwa Zagrożenie powodziowe Bardziej upalne i suche lata Poziom mórz Szkodniki, choroby upraw Plony Zdrowie, dobrostan zwierząt Letnie opady deszczu Burze, powodzie zimą Okres wegetacyjny, plony Odpowiedni grunt rolny Szkodniki, choroby Opady, powodzie zimą Letnie opady deszczu Susza, deficyt wody Zagrożenie erozją gleby Plony, różnorodność upraw Dostępność wody Susze, okresy upałów Zagrożenie erozją gleby Okres wegetacyjny, plony Optymalne grunty upraw Źródło: DG ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w oparciu o sprawozdania EAŚ, JRC, badania akademickie
Cele strategiczne WPR Komunikat Komisji - WPR do 2020 r. Wyzwania Gospodarka Cele strategiczne Europa 2020 Produkcja żywności Odpowiednie, stabilne dochody Podniesienie konkurencyjności rolników i ich pozycji w łańcuchu żywnościowym Wsparcie obszarów o niekorzystnych warunkach naturalnych Ochrona środowiska Spójność terytorialna Zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi Zrównoważony rozwój terytorialny Uproszczenie Dobra społeczne Zielony rozwój poprzez innowacje Zmiany klimatyczne adaptacja i łagodzenie Aktywizacja obszarów wiejskich i wzrost zatrudnienia Dywersyfikacja Stworzenie warunków dla różnorodności społecznej i strukturalnej na obszarach wiejskich 6
WPR po 2013 najważniejsze zmiany Nowy system płatności bezpośrednich Zmniejszenie dysproporcji w płatnościach pomiędzy krajami członkowskimi Uproszczenia dla drobnych gospodarstw Większe możliwości przesunięć pomiędzy filarami Nowe instrumenty zarządzania ryzykiem Likwidacja kwot mlecznych i cukrowych
Finansowanie WPR W propozycjach budżetowych UE na okres 2014-2020 przewidziano utrzymanie nominalnej kwoty wydatków na WPR na poziomie z 2013 roku - Filar I Płatności bezpośrednie i wydatki rynkowe - Filar II Rozwój obszarów wiejskich Ogółem filar I i II - 15 mld 317,2 101,2 418,4 - Bezpieczeństwo żywności - Osoby najbardziej potrzebujące - Rezerwa na wypadek kryzysu w sektorze rolnictwa - Europejski fundusz dostosowania do globalizacji - Badania i innowacje w dziedzinie bezpieczeństwa żywnościowego, biogospodarki oraz zrównoważonego rolnictwa Fundusze dodatkowe ogółem 2,5 2,8 3,9 do 2,8 5,1 do 17,1 Kwoty zaproponowane w budżecie na lata 2014-2020 ogółem do 435,5 8
Koperty krajowe Pułap płatności dla Polski na rok 2014 to 3 038 969 tys. EUR. Koperta krajowa dla Polski ma stopniowo rosnąć do 2017 roku o około 30 mln EUR rocznie, by osiągnąć poziom 3 121 451 tys. EUR. Ogółem 21,684 mln EUR. Według projektu Raportu opracowanego przez Louisa Manuela Capoulasa Santosa zakłada się dalszy wzrost koperty dla Polski o 67 mln EUR w 2020 roku. Przesunięcie o 5% z PROW, zwiększy kopertę na płatności bezpośrednie o 94,5 mln EUR. Propozycja zmniejszenia budżetu WPR o 22 mld EUR w tym 15 mld na PB oznacza zmniejszenie koperty dla Polski o blisko 1,1 mld EUR = średniorocznie ok. 150 mln EUR
Malta Holandia Belgia Włochy Grecja Cypr Dania Słowenia Niemcy Francja Luksemburg Irlandia UE Austria Węgry Czechy Finlandia Szwecja Bułgaria Hiszpania Wlk. Brytania Polska Słowacja Portugalia Rumunia Litwa Estonia Łotwa Redystrybucja płatności Jedna trzecia różnicy pomiędzy obecnym poziomem a 90% średniej UE 800 EUR/ha kwal. 700 600 500 * Calculated on the basis of all direct aids on the basis of Council Regulation (EC) No 73/2009, after modulation and phasing-in, except POSEI/SAI and cotton and potentially eligible area 2009 400 300 200 100 0 Nowy poziom płatności EUR/ha Obecny poziom EUR/ha średnia UE EUR/ha średniej UE EUR/ha 90% Źródło: Komisja Europejska 10
Porównanie średnich stawek płatności bezpośrednich wyliczonych w oparciu o obecnie obowiązujące przepisy oraz w oparciu o projekt KE W praktyce nic się nie zmienia
W wyniku zaproponowanej reformy dochody rolnicze w krajach UE-15 spadłyby mniej aniżeli 1%, a w przypadku nowych państw wzrosłyby o niespełna 2%.* *(wg Impact assesment -za Dąbrowska-Kasiewicz
Płatności bezpośrednie Model proponowany przez KE Premia dla młodych rolników do 2% koperty Płatność dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi do 5% koperty Wsparcie powiązane z produkcją do 5-10% koperty Uproszczony system dla małych gospodarstw do 10% koperty Płatność proekologiczna -30% koperty krajowej Płatność podstawowa
Nowy system płatności bezpośrednich Zamiast SAPS system uprawnień. Płatności przyznawane na podstawie aktywowanych uprawnień tylko dla aktywnych rolników, którzy otrzymali płatności za 2011 rok. Wysokość płatności podstawowej wylicza się po odjęciu od koperty krajowej wydatków na pozostałe elementy (greening, młody rolnik etc.) Wsparcie dla młodych rolników: dodatek do płatności + 25% Dobrowolne wsparcie powiązane z produkcją: (m.in.) zboża, nasiona oleiste, rośliny wysokobiałkowe, strączkowe, len, konopie, ryż, orzechy, mleko, mięso kozie i baranie, wołowina, cielęcina, burak cukrowy, owoce.
Skutki dla gospodarstw Stawki płatności bezpośrednich rok 2012 2014 2020 stawka płatności EUR/ha 230 217 223 stawka płatności EUR/ha po wyłączeniu 10% na SFS 230 207 213 stawka płatności EUR/ha po redukcji o dalsze 5 % 230 197,00 202,00 różnica 33,00 28,00 Redukcja budżetu to dalsze zmniejszenie stawki na ha ok. 10 EUR
Skutki dla gospodarstw przychody gospodarstw (w EUR) z tytułu PB o powierzchni: rok różnica 2012 2014 2020 w 2014 w 2020 20 ha 4600 3940 4040 660 560 50 ha 11500 9850 10100 1650 1400 100 ha 23000 19700 20200 3300 2800 300 ha 69000 59100 60600 9900 8400 Ok. 15% MNIEJ
System dla drobnych producentów rolnych Zastępuje inne płatności. Zwolnienie z greeningu i cross-compliance (de facto). Mniejsza liczba kontroli (w praktyce brak kontroli). Wniosek do 15.10.2014 roku- jeden na cały okres programowania. Ryczałtowa roczna płatność na gospodarstwo w przedziale 500 1000 EUR (nie więcej niż trzykrotność średniej krajowej płatności na hektar). W Polsce 668 EUR na gospodarstwo rocznie. Premia za wyjście z systemu (sprzedaż gospodarstwa) w PROW 120% płatności wypłacanej do 2020 roku. Zgodnie z projektem Raportu opracowanym przez Louisa Manuela Capoulasa Santosa: 1. SFS ma być dobrowolny 2. Limit do 15% koperty krajowej 3. Płatność od 500 do 1500 EUR/gospodarstwo/rok 4. W Polsce płatność w przedziale 600 1100 EUR
System dla drobnych producentów rolnych Bardzo łatwe pieniądze za nic. Projektowana wysokość płatności przewyższy otrzymywane dzisiaj płatności bezpośrednie. Średnie płatności otrzymywane przez gospodarstwa w 2010roku. Przedział 1,01-2 ha 2,01-3 ha 3,01-4 ha 4,01-5 ha 5,01-6 ha średnia płatność na gospodarstwo 860,49 1 462,32 2 062,27 2 661,38 3 266,30 Cały limit 10% zostanie wykorzystany obniżenie płatności podstawowych. Konserwacja struktury agrarnej i generowanie scenariusza stagnacji. Nieefektywnie zaprojektowana premia restrukturyzacyjna w PROW.
Płatność za praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska GREENING SCHEMAT OBOWIĄZKOWY Dywersyfikacja upraw na gruntach ornych (trzy uprawy) w gospodarstwach posiadających powyżej 3 ha gruntów ornych Utrzymywanie istniejących trwałych użytków zielonych Przeznaczenie co najmniej 7% gruntów ornych na powierzchnię ekologicznej kompensacji obejmującą takie użytki ekologiczne jak ugory, pasy buforowe, tarasy, obiekty krajobrazowe, zalesienia ROLNIK MUSI WYPEŁNIĆ OBOWIĄZKI Z TYTUŁU GREENING ABY OTRZYMAĆ JAKIEKOLWIEK PŁATNOŚCI
GREENING wg Raportu Capoulasa Santosa Dywersyfikacja upraw: między 5 a 20 ha gruntów ornych dwie uprawy, powyżej 20 ha trzy uprawy Wyłączenie co najmniej 7% gruntów ornych tylko w odniesieniu do gospodarstw powyżej 20 ha gruntów ornych po odliczeniu powierzchni zajmowanej przez trwałe użytki zielone i trwałe uprawy (gaje oliwne, winorośl)
Potencjalne skutki greeningu Zwiększenie obszarów kontrolnych wzrost obciążeń administracyjnych Ograniczenie produkcji wyłączenie z produkcji 442 tys. ha w Polsce i spadek produkcji zbóż o ponad 2,5 mln ton (Czubak, Sadowski), spadek produkcji zbóż w UE o 20 mln ton (szacunki z ekspertyzy na zlecenie PE) Blisko 800 tys. użytków (nieużytków proekologicznych) o powierzchni poniżej 1 ha przy jednoczesnym zwolnieniu z kontroli i spełniania jakichkolwiek wymogów przez małe gospodarstwa uczestniczące w SFS 13% powierzchni UR objętych dopłatami bezpośrednimi ( ponad 1,8 mln ha). 4,01-5 powierzchnia 3,01-4 ha ha 5,01-6 ha 6,01-7 ha 7,01-8 ha 8,01-9 ha 9,01-10 ha 10,01-11 ha 11,01-12 ha 12,01-13 ha 13,01-14 ha 14,01-15 ha 15,01-16 ha razem liczba 142 265 114 014 92 043 76 851 65 451 55 296 47 294 39 941 33 720 29 196 24 995 21 562 18 505 średni obszar EFA 0,28 0,35 0,42 0,49 0,56 0,63 0,7 0,77 0,84 0,91 0,98 1,05 1,12 761 133
skutki greeningu względem dochodów w gospodarstwach rolnych Obniżeniu ulegnie (w roku 2014) dochód rolników (dot. całej produkcji roślinnej) w stosunku do uzyskiwanego w 2013 o około 161 mln EUR (około 2%) (Poczta) Największy spadek dochodów w 2014 roku w stosunku do roku ubiegłego wystąpi w gospodarstwach o wielkości ekonomicznej powyżej 100 ESU o około 24% (Poczta) Najmniejszy spadek dochodów w 2014 roku w stosunku do roku ubiegłego wystąpi w gospodarstwach o wielkości ekonomicznej od 16-40 ESU o około 5,4% (Poczta)
Średnie koszty wdrażania greeningu a stawki płatności za greening stawka za greening (EUR/ha) koszty wdrażania greeningu (EUR/ha) Stawki nie mają żadnego związku z kosztami 201 151 42 47 7 20 52 12 59 61 64 66 67 69 70 70 72 76 76 78 80 80 82 86 25 20 19 Łotwa Estonia Litwa Rumunia Portugalia Słowacja Polska 40 Wielka Brytania 33 18 28 21 Bułgaria Szwecja Finlandia Hiszpania 30 38 26 34 33 Czechy Węgry Austria EU27 Irlandia 23 57 32 114 103 105 92 93 49 Luksemburg Francja Niemcy Słowenia 24 52 113 117 120 30 Dania Cypr Włochy Grecja 22 102 126 120 Belgia Holandia Malta
Nowy PROW Możliwość współfinansowania zadań z innych funduszy UE (CLLD) Możliwe lepsze zaadresowanie poprzez podprogramy tematyczne Nowa delimitacja ONW Utrzymane wsparcie dla przemysłu i na modernizację gospodarstw Nowe instrumenty zarządzania ryzykiem (w tym narzędzie stabilizacji dochodów) Nieokreślony budżet Duży poziom wydatków zdefiniowanych (wydatki sztywne + zobowiązania) = ponad 40% planowanego budżetu. Redukcja budżetu to zmniejszenie kwoty na PROW o 1 mld EUR.
Dziękuję za uwagę