Przewidywane rozwiązania prawne oraz instytucjonalne działań polityki rolnej na lata

Transkrypt

1 Przewidywane rozwiązania prawne oraz instytucjonalne działań polityki rolnej na lata dr Katarzyna Bańkowska Sekcja Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej

2 WPR polityką zmian

3 WPR polityką zmian WPR nie jest wykuta w kamieniu, jest żywa i zmienia się pod wpływem potrzeb i okoliczności Dacian Ciolos, Komisarz Rolny UE (styczeń 2011) Dyskusja o pożądanym kształcie WPR trwa od początku jej istnienia. Głównymi beneficjentami WPR są rolnicy, ale WPR coraz silniej jest utożsamiana z polityką UE wobec obszarów wiejskich

4 WPR polityką zmian historia wsparcia miliardów 70 ceny stałe 2007 % PKB 0,70% 60 0,60% 50 0,50% 40 0,40% 30 0,30% 20 0,20% 10 0,10% 0 0,00% Subsydia eksportowe Powiązane płatności bezpośrednie Rozwój obszarów wiejskich Pozostałe wsparcie rynkowe Niepowiązane płatności bezpośrednie % PKB UE

5 Ewolucja WPR a funkcje rolnictwa Traktat rzymski (1957): głównym celem WPR zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego; funkcje produkcyjne Agenda 2000: Europejski Model Rolnictwa; wzrost pozaprodukcyjnej roli sektora rolnego; większy nacisk na rozwój obszarów wiejskich Debata publiczna nt. kształtu WPR po 2013 r. (2010): rolnik dostarczycielem dóbr publicznych

6 Ewolucja funkcji obszarów wiejskich

7 Unia Europejska w 2020 r.

8 5 celów dla UE w 2020 r. wg Strategii Europa Zatrudnienie 75 proc. osób w wieku lat powinno mieć pracę 2. Badania i rozwój na inwestycje w badania i rozwój powinniśmy przeznaczać 3 proc. PKB Unii 3. Zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20 proc. w stosunku do poziomu z 1990 r. (lub nawet o 30 proc., jeśli warunki będą sprzyjające) 20 proc. energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20 proc. 4. Edukacja Ograniczenie liczby uczniów przedwcześnie kończących edukację do poziomu poniżej 10 proc. co najmniej 40 proc. osób w wieku powinno mieć wykształcenie wyższe 5. Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln.

9 Wyzwania stawiane przed WPR (Komunikat KE 2010) GOSPODARCZE bezpieczeństwo żywnościowe wahania cen kryzys gospodarczy ŚRODOWISKOWE gazy cieplarniane warunki glebowe jakość wody i powietrza bioróżnorodność DOTYCZĄCE SPÓJNOŚCI TERYTORIELNEJ aktywizacja obszarów wiejskich zróżnicowanie rolnictwa w UE 9

10 Europejski model rolnictwa Kompleksowe łączenie funkcji produkcyjnej, społecznej, kulturowej i środowiskowej działalności rolniczej (wielofunkcyjność rolnictwa) Harmonia ze środowiskiem przyrodniczym i kulturowym (rolnictwo zrównoważone) Funkcjonowanie i rozwój obok gospodarstw wysoce konkurencyjnych rodzinnych gospodarstw rolnych dostarczających dóbr rynkowych poza strukturą agrobiznesu, dóbr pozarynkowych (krajobraz, bioróżnorodność) oraz opartych na pracy własnej członków rodziny, a nie na pracy najemnej

11 Wielofunkcyjność rolnictwa i wielofunkcyjność gospodarstwa rolnego Źródło: J. Wilkin, Wielofunkcyjność rolnictwa problem teoretyczny i praktyczny, UW i IRWIR PAN

12 Przewidywany kształt WPR r.

13 Tło obecnej reformy WPR różnorodność UE Czynniki globalne kryzys niestabilność na rynkach międzyn. WTO Czynniki na poziomie UE oczekiwania obywateli wobec WPR priorytety rozwojowe Lizbona Przyszły kształt WPR 13

14 Cele przekrojowe Innowacje Zmiany Klimatu Środowisko

15 Cele strategiczne WPR Komunikat Komisji - WPR do 2020 r. Wyzwania Gospodarka Ochrona środowiska Spójność terytorialna Cele strategiczne Europa 2020 Produkcja żywności Zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi Zrównoważony rozwój terytorialny Uproszczenie Odpowiednie, stabilne dochody Podniesienie konkurencyjności rolników i ich pozycji w łańcuchu żywnościowym Wsparcie obszarów o niekorzystnych warunkach naturalnych Dobra społeczne Zielony rozwój poprzez innowacje Zmiany klimatyczne adaptacja i łagodzenie Aktywizacja obszarów wiejskich i wzrost zatrudnienia Dywersyfikacja Stworzenie warunków dla różnorodności społecznej i strukturalnej na obszarach wiejskich 15

16 Przewidywane rozwiązania filar I

17 Cele polityki Polityka wsparcia obszarów wiejskich w nowej perspektywie Stare podejście zwiększanie dochodów rolniczych, konkurencyjność gospodarstw rolnych Nowe podejście konkurencyjność obszarów wiejskich, zrównoważona eksploatacja zasobów Wspierane sektory rolnictwo różne sektory. Główne instrumenty wsparcia subsydia Główni odbiorcy wsparcia władze centralne, rolnicy inwestycje wszystkie szczeble administracji rządowej i samorządowej, różni interesariusze obszarów wiejskich Źródło: Reinventing Rural Policy,OECD Policy Brief, 2006, s.12

18 Nowy PROW - wybrane postulaty Komisji Europejskiej złożony, nakierowany na mierzalne efekty, ściśle powiązany z Europa 2020, strategiami krajowymi i polityką spójności zmniejszenie liczby działań (połączenie w pakiety) podprogramy tematyczne Europejskie Partnerstwo Innowacji nowe instrumenty zarządzania ryzykiem

19 Priorytety ROW Główne działania 1. Transfer wiedzy i innowacje (a) Zwiększanie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich (b) Wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami i innowacją (c) Promowanie uczenia się przez całe życie oraz szkolenia zawodowego w sektorach rolnym i leśnym 2. Konkurencyjność rolnictwa i żywotność gospodarstw (a) Ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw stojących przed problemami strukturalnymi, a szczególnie gospodarstw rolnych o niskim poziomie uczestnictwa w rynku, prowadzących działalność o charakterze rynkowym w określonych sektorach i gospodarstw wymagających zróżnicowania produkcji rolnej (b) Ułatwianie wymiany pokoleń w sektorze rolnym 3. Łańcuch żywnościowy i zarządzanie ryzykiem (a) Lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje międzybranżowe (b) wspieranie zarządzania ryzykiem w gospodarstwach rolnych 4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów (a) Odtwarzanie i zachowanie bioróżnorodności, w tym na obszarach Natura 2000, oraz rolnictwa o wysokiej wartości przyrodniczej i stanu europejskich krajobrazów (b) Poprawa gospodarki wodnej (c) Poprawa gospodarowania glebą 5. Efektywne gospodarowanie zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną 6. Włączenie społeczne, redukcja ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich (a) Poprawa efektywności korzystania z zasobów wodnych (b) Poprawa efektywności korzystania z energii w rolnictwie i przetwórstwie spożywczym (c) Ułatwianie dostaw i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, produktów ubocznych, odpadów, pozostałości i innych surowców nieżywnościowych dla celów biogospodarki (d) Redukcja emisji podtlenku azotu i metanu z rolnictwa (e) Promowanie pochłaniania dwutlenku węgla w rolnictwie i leśnictwie (a) Ułatwianie różnicowania działalności, zakładania nowych małych przedsiębiorstw i tworzenia miejsc pracy (b) Wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich (c) Zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych na obszarach wiejskich oraz podnoszenie poziomu korzystania z nich i poprawianie ichjakości Innowacje, Zmiany Klimatu i Środowisko jako cele przekrojowe

20 Powiązanie II filara WPR z Polityką Spójności Strategia Europa Definiuje główne cele do osiągnięcia przez UE Wspólne Ramy Strategiczne (WRS) obejmuje EFRROW, EFRR, EFS, Fundusz Spójności i EFMR ( fundusze WRS ) i odzwierciedla strategię EU2020 poprzez wspólne cele tematyczne realizowane przez poszczególne fundusze Umowa Partnerska dokument krajowy określający planowaną alokację środków na realizację celów EU2020 Polityka rozwoju obszarów wiejskich: EFRROW Pozostałe fundusze WRS (EFRR, EFS, FS, EFMR) PROW

21 Propozycje budżetu WPR po 2014 wersja lipiec 2013 Limity funduszy WPR w mln, w cenach stałych z 2011 r. Źródło: Agroekspres 25 lipca 2013

22 Przewidywane wspracie polskiego rolnictwa w latach r.

23 wymóg działania w sposób przyjazny dla środowiska nałożony na wszystkich rolników, jest częścią głównego programu wsparcia dla rolnictwa w ramach filaru pierwszego powiązanie 30% dopłat z kryteriami ekologizacji stanowi istotną zmianę w polityce rolnej

24 Płatności bezpośrednie - Utrzymanie systemu SAPS do 2020 r. Polska, tak jak większość nowych państw członkowskich UE, stosuje system jednolitej płatności obszarowej (z ang. SAPS), w ramach którego wypłacana jest jednolita płatność obszarowa Płatności dotychczas przysługują do każdego ha UR będącego w dobrej kulturze w gospodarstwie o pow. powyżej 1 ha. Otrzymywanie płatności powiązane jest z przestrzeganiem określonych norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska oraz innych wymogów w zakresie środowiska, bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt poprzez objęcie tzw. zasadą wzajemnej zgodności.

25 Płatności bezpośrednie Zazielenienie trzy obowiązkowe praktyki: dywersyfikacja upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ), utrzymanie obszarów proekologicznych (tzw. EFA) lub praktyki równoważne (przynoszące ten sam, bądź wyższy poziom korzyści dla środowiska i klimatu jak praktyki obowiązkowe). Lista praktyk równoważnych będzie określona w załączniku do rozporządzenia.

26 Zazielenienie Dywersyfikacja upraw < 10 ha zwolnione ha min. 2 uprawy, z tego jedna max 75% GO >30 ha min. 3 uprawy, z tego dwie max 95% GO

27 Zazielenienie Obszary proekologiczne < 15 ha GO zwolnione pozostali 5%GO (ewentualnie 7%GO) Państwo członkowskie wybierze kategorię gruntów traktowanych jako proekologiczne na jego terenie

28 Zazielenienie Utrzymanie TUZ obowiązek na poziomie kraju lub regionu (o ile udział powierzchni TUZ w UR nie zmalał więcej niż o 5%) na obszarach Natura 2000 obowiązek na poziomie gospodarstwa

29 PROW konsultacje społeczne Propozycje - 17 działań oraz Leader Transfer wiedzy i innowacji Doradztwo Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych Modernizacja gospodarstw rolnych Przetwórstwo i marketing produktów rolnych Scalanie gruntów Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich działań zapobiegawczych Premia dla młodych rolników Restrukturyzacja małych gospodarstw Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego Tworzenie grup producentów Program rolnośrodowiskowo-klimatyczny Rolnictwo ekologiczne Płatności dla obszarów ONW Współpraca LEADER.

30 Nowy PROW konsultacje społeczne do dnia 15 września 2013r możliwość przekazywania uwag do dokumentu dostępnego na stronie

31 dziękuję za uwagę