Sprawozdanie z kontroli w trybie uproszczonym

WOJEWODA POMORSKI PS-VI.431.6.2014 Gdańsk, dnia 10 października 2014 r. Pani Joanna Rybacka Dyrektor Domu Agawa Sprawozdanie z kontroli w trybie uproszczonym Jednostka kontrolowana: Placówka opiekuńczo-wychowawcza typu socjalizacyjnego o nazwie Dom Agawa, z siedzibą w Gdańsku przy ul. Łanowej 75, 80-777 Gdańsk, prowadzona przez Fundację Agawa, z siedzibą przy ul. Łanowej 75, 80-777 Gdańsk, zwana dalej Placówką. Kontrolę przeprowadzono w obecności: Pani Joanny Rybackiej Dyrektora Placówki. Kontrolę przeprowadził zespół kontrolujący w składzie: 1. Karolina Jarzębińska starszy inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku kierująca zespołem kontrolującym, Upoważnienie Nr PS-I.0030.246.2014 z dnia 8 września 2014 r. 2. Elżbieta Żynda inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, Upoważnienie Nr PS-I.0030.245.2014 z dnia 8 września 2014 r. Podstawa prawna przeprowadzenia kontroli: Art. 123 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 135, z późn. zm.) Kontrolę prowadzono: W okresie od dnia 8 września 2014 r. do dnia 26 września 2014 r.; bezpośrednio w Placówce w dniu: 9, 10 i 15 września 2014 r., spotkanie podsumowujące w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Wydziale Polityki Społecznej w dniu 25 września 2014 r. Okres objęty kontrolą: Od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 26 września 2014 r. Zakres kontroli: Zapewnienie dzieciom przebywającym w Placówce całodobowej opieki i wychowania oraz zaspokojenie ich niezbędnych potrzeb, w szczególności emocjonalnych, rozwojowych, zdrowotnych, bytowych, społecznych w okresie od 1 stycznia 2014 r. do dnia 26 września 2014 r. Kontrolą objęto następujące zagadnienia: Celem działań kontrolnych było sprawdzenie zapewnienia dzieciom przebywającym w Placówce całodobowej opieki i wychowania oraz zaspokojenie ich niezbędnych potrzeb, w szczególności emocjonalnych, rozwojowych, zdrowotnych, bytowych, społecznych w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 26 września 2014 r.

[... ]* [... ]* [...]* [... ]* [ ]* dotyczącymi nieprawidłowości w funkcjonowaniu obu placówek opiekuńczo-wychowawczych prowadzonych przez Fundację Agawa. Ustalenia kontroli: Ustaleń kontroli dokonano na podstawie analizy dokumentacji prowadzonej w Placówce, rozmów z: Dyrektorem Placówki, z Koordynatorem Placówki, z wychowawcą Placówki, z wychowankami Placówki, zestawień sporządzonych przez Dyrektora i Koordynatora Placówki oraz obserwacji. 1. Zapewnienie dzieciom całodobowej opieki i wychowania. Placówka jest prowadzona przez Fundację Agawa, która prowadzi również drugą placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu socjalizacyjnego o nazwie Dom dla Dzieci Lotos w Gdańsku przy ul. Goduńskiej 3. Placówka jest przeznaczona na 14 miejsc. W okresie prowadzenia czynności kontrolnych w Placówce w ewidencji wychowanków wpisanych było 12 dzieci, [ ]*. [ ]* W Placówce całodobową opiekę i wychowanie w okresie prowadzenia czynności kontrolnych zapewniało 7 wychowawców (zatrudnionych na podstawie umowy o pracę), w tym: dyrektor pracujący jako wychowawca w wymiarze ½ etatu, koordynator-wychowawca pracujący w pełnym wymiarze czasu pracy, czterech wychowawców pracujących w pełnym wymiarze czasu pracy, [ ]* jeden wychowawca zatrudniony na ½ etatu. Jeden z wychowawców pracujących w Placówce w pełnym wymiarze czasu pracy, zatrudniony na podstawie umowy o pracę, zatrudniony jest również, na podstawie umowy zlecenia, w wymiarze ¼ etatu jako pracownik socjalny do dyspozycji obu placówek opiekuńczo-wychowawczych, prowadzonych przez Fundację Agawa (akta kontroli str. 93 95). W okresie prowadzenia czynności kontrolnych, tj. od dnia 18 września 2014 r., w Placówce został zatrudniony psycholog (akta kontroli str. 94). Ponadto, w okresie prowadzenia czynności kontrolnych, Dyrektor Placówki podjęła decyzję o wprowadzeniu spotkań superwizyjnych dla zespołu wychowawców. W spotkaniach tych będą uczestniczyli wychowawcy zatrudnieniu w obu placówkach opiekuńczo-wychowawczych, prowadzonych przez Fundację Agawa. W okresie objętym kontrolą w Placówce dyżury pełnili również: [..]* [..]* [ ]*; [..]* [.]* [..]* [..]* [ ]*, co nie znajduje potwierdzenia w listach obecności. Strona 2 z 9

Wychowawcy pracują w następujących godzinach: 08.00-20.00; 20.00-08.00; 14.00-20.00. Koordynator pracuje w godzinach: 07.00 15.00. Dyrektor-wychowawca pracuje w różnych porach np.: 08.00 20.00; 14.00 20.00; 11.00 15.00; 08.00 12.00; 12.00-16.00; 16.00 20.00. W toku przeprowadzonej analizy grafików dyżurów pełnionych przez wychowawców Placówki oraz list obecności pracowników Placówki za miesiące czerwiec i wrzesień 2014 r. (akta kontroli str. 86-92) ustalono, że wychowawcy sprawujący bezpośrednią opiekę nad dziećmi nie mieli zapewnionego stałego bezpośredniego kontaktu z wychowankami, dla których są wychowawcą kierującym procesem dziecka [.]* w miesiącu czerwcu pełniła dwa dyżury w godzinach 14.00 20.00, dziewięć dyżurów w godzinach 20.00 08.00 oraz jeden dyżur w godzinach 08.00 20.00, w miesiącu wrześniu jeden dyżur w godzinach 14.00 20.00, jeden dyżur w godzinach 08.00 20.00, dziewięć dyżurów w godzinach 20.00 08.00, [..]*w miesiącu czerwcu dwa dyżury w godzinach 08.00 20.00, siedem dyżurów w godzinach 20.00 08.00; w miesiącu wrześniu cztery dyżury w godzinach 14.00 20.00, jeden dyżur w godzinach 08.00 20.00, dziesięć dyżurów w godzinach 20.00 08.00). Sytuacja taka wpływa na brak stałości oddziaływań wychowawczych na dzieci, nie sprzyja prowadzeniu indywidualnej pracy z dzieckiem oraz grupą dzieci jak również prowadzeniu współpracy z rodzinami wychowanków. Z przedstawionych zespołowi kontrolującemu grafików pracy wynika, że w miesiącu czerwcu 2014 r. wychowawca zatrudniony w placówce opiekuńczo-wychowawczej Dom dla Dzieci Lotos pełnił dyżury w Placówce. Były to dwa dyżury w godzinach 14.00 20.00 i dwa dyżury w godzinach 20.00 08.00. Zdaniem zespołu kontrolującego sytuacja związana z czasowym pojawianiem się nowego wychowawcy w Placówce nie zapewnia wychowankom poczucia stabilnego środowiska życia oraz utrudnia wychowawcom możliwość pełnego zaangażowania w sprawy podopiecznych i Placówki. [.]* [..]* Zdaniem kontrolujących taka sytuacja wskazuje na niedostateczna opiekę nocną sprawowaną w Placówce. [...]* [..]* [...]* [..]* [..]* Strona 3 z 9

2. Zaspokojenie potrzeb emocjonalnych. Potrzeby emocjonalne wychowanków zaspokajane są w Placówce poprzez relacje interpersonalne z wychowawcami, wychowankami oraz poprzez utrzymywanie przez wychowanków kontaktów z ich rodzicami oraz osobami dla nich bliskimi i ważnymi. Placówka zapewnia dzieciom możliwość kontaktu z rodziną. Pracę z rodziną w Placówce prowadzi pracownik socjalny, który monitoruje rodziny w środowisku i sporządza wywiady środowiskowe oraz wychowawcy kierujący procesem wychowawczym dziecka, którzy zobowiązani są minimum raz na 2 miesiące być w środowisku swoich podopiecznych oraz Dyrektor, która prowadzi indywidualne rozmowy z rodzicami dotyczące ich sytuacji. Dzieci są urlopowane do rodzin na pobyty dzienne bądź weekendowe. Urlopowanie uzależnione jest od sytuacji rodzinnej. [ ]* [..]* [...]* [.]* [.]* [..]* [ ]* Pozyskiwaniem rodzin zaprzyjaźnionych zajmuje się Dyrektor Placówki. Dyrektor sprawdza rodziny zaprzyjaźnione, są to najczęściej osoby znane Dyrektorowi, jest to jedyny sposób ich weryfikacji. [ ]* Zgodnie z 15 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292 poz. 135) wyznacza sie cel pracy z dzieckiem, uwzględniający powrót dziecka do rodziny, umieszczenie dziecka w rodzinie przysposabiającej, umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub przygotowanie dziecka do usamodzielnienia. Zdaniem zespołu kontrolującego w przypadku stwierdzenia braku możliwości umieszczenia dzieci wolnych prawnie w rodzinie adopcyjnej należało podjąć starania w kierunku umieszczenia dzieci w rodzinie zastępczej. [.]* Strona 4 z 9

[.]* 3. Zaspokojenie potrzeb rozwojowych. Placówka zaspokaja potrzeby rozwojowe wychowanków poprzez organizowanie szerokiej gamy zajęć pozalekcyjnych. Zajęcia te cieszą się dużym zainteresowaniem wśród wychowanków, [..]* [..]* [..]* Placówka wyposażona jest w sprzęt sportowy m.in. rowery i stateczny rower treningowy. Przestrzeń budynku Placówki i jego otoczenie stwarza warunki dla dzieci do zabaw ruchowych i przebywania na świeżym powietrzu w pobliskim ogrodzie. Dzieci mają zapewnioną możliwość udziału w zajęciach rekreacyjno-sportowych. [ ]* Dużą uwagę Placówka przywiązuje do higieny osobistej wychowanków oraz dbałości o czystość pomieszczeń z których korzystają dzieci. W tym celu w Placówce prowadzony jest Pomiar jakości prac porządkowych wychowanków Domu Agawa (akta kontroli str. 99 108). Dokument ten zawiera spis wszystkich pomieszczeń budynku Placówki łącznie z pomieszczeniami garażu. Wg wyjaśnień Dyrektora Placówki, z dnia 9 września 2014 r., garaż jest pomieszczeniem Fundacji Agawa, niedostępnym dla dzieci ani od środka ani od zewnątrz budynku. Od zewnątrz garaż zamknięty jest na klucz, a od środka budynku jego otwarcie uniemożliwiają zasuwy zamontowane wewnątrz pomieszczenia. W trakcie analizy dokumentacji Pomiar jakości prac porządkowych wychowanków Domu Agawa dokonywanej w Placówce kontrolujący zauważyli, że pomieszczenie to jest włączone do listy pomieszczeń domu, w których dzieci maja obowiązek utrzymywać czystość. Poproszono Koordynatora Placówki o kserokopie przedmiotowego dokumentu, jednakże kopia przekazana zespołowi kontrolującemu nie zawierała strony, na której był opisany zakres prac porządkowych dotyczących garażu. Zakres prac porządkowych opisanych w dokumencie Pomiar jakości prac porządkowych wychowanków Domu Agawa jest bardzo obszerny i szczegółowy. Na przykład zakres prac do wykonania w kuchni zawiera 20 pozycji, w tym m. in. lodówka zewnątrz (wymyta ciepłą wodą i płynem, w tym górna część lodówki wytarta suchą czysta tkaniną), lodówka wewnątrz (wymyta ciepłą wodą i płynem, wytarta czysta tkaniną), okno (wymyte od wewnątrz kuchni), podłoga (zamieciona, wymyta wrzątkiem z płynem). Zakres prac do wykonania w łazience na piętrze zawiera 10 pozycji, w tym m. in. lustra (wymyte, wytarte czystą tkaniną - bez smug, szafki wewnątrz i na zewnątrz (wymyte płynem wewnątrz, wymyte płynem na zewnątrz, wytarte czystą, suchą tkaniną, poukładana zawartość). Biorąc pod uwagę fakt, że czynności te wykonywane są przez dzieci codziennie bez względu na stan czystości tych pomieszczeń zajmują dużo czasu oraz nie odnoszą się do rzeczywistej potrzeby utrzymywania czystości w najbliższym otoczeniu dziecka. Strona 5 z 9

Z ustaleń kontroli wynika, że starsze dzieci prace porządkowe wykonują samodzielnie, natomiast młodszym dzieciom, tj. poniżej 10 roku życia, pomagają w tych czynnościach wychowawcy. Oprócz codziennych porządków w soboty odbywają się dokładne porządki w pokojach dzieci. Prace w zakresie porządków, które dzieci mają wykonać, opisane są w sposób szczegółowy w Zeszycie porządków sobotnich pokoju.. Każdy pokój ma założony własny zeszyt porządków sobotnich. Wykonane przez dzieci prace porządkowe są sprawdzane przez wychowawców a następnie odnotowywane w ww. zeszytach. [.]* Z ustaleń kontroli wynika, że osobą, która opracowała Pomiar jakości prac porządkowych wychowanków Domu Agawa, oraz Zeszyt porządków sobotnich pokoju jest Koordynator Placówki [ ]*. Z wyjaśnień Koordynator Placówki wynika, że dokładność i szczegółowość wskazanych zapisów porządkowych jest konieczna, bowiem inaczej dzieci wykonują swoje obowiązki niedokładnie. Zdaniem zespołu kontrolującego przedstawiony sposób dbałości o czystość jest zbyt szczegółowy i nie przynosi zamierzonego efektu, ponieważ wychowawca pełniący pojedynczy dyżur w godzinach popołudniowych w tygodniu bądź w sobotę nie jest w stanie dokładnie sprawdzić wszystkich prac dzieci w tym zakresie, pomóc w tych porządkach młodszym i jednocześnie zajmować się sprawami bieżącymi jak pomoc w nauce, pomoc w przygotowaniu kolacji, indywidualne rozmowy, itp. 4. Zaspokojenie potrzeb zdrowotnych dzieci. Z ustaleń kontroli wynika, że wszyscy wychowankowie mają zapewniony dostęp do lekarza pierwszego kontaktu, lekarzy specjalistów oraz zaopatrzenia w leki. [.. ]* [... ]* [... ]* [ ]* 5. Zaspokojenie potrzeb bytowych. Placówka funkcjonuje w budynku wolnostojącym otoczonym terenem zielonym, ogrodzonym. Placówka, zgodnie z 18 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej, zapewnia pokoje mieszkalne nie większe niż pięcioosobowe, właściwie oświetlone, o powierzchni zapewniającej przechowywanie rzeczy osobistych i swobodne korzystanie z wyposażenia. W domu dzieci mają do dyspozycji cztery pokoje trzyosobowe, i jeden dwuosobowy, wyposażone w łóżka, szafy i szafki do przechowywania odzieży i rzeczy osobistych, półki na rzeczy podręczne, zabawki, książki itp., biurka z krzesłami. Placówka, zgodnie z 18 ust. 3 pkt 2 ww. rozporządzenia, zapewnia łazienki z miejscem do prania i suszenia rzeczy osobistych i toalety, w ilości umożliwiającej korzystanie z nich w sposób zapewniający intymność i zgodność z zasadami higieny. W budynku znajdują się dwie łazienki połączone z toaletami, jedna łazienka i jedna toaleta. Dwie łazienki w tym jedna połączona z toaletą oraz toaleta służą bezpośrednio wychowankom, trzecia łazienka pełni funkcję pralni i suszarni oraz magazynku na środki czystości. Pomieszczenie to, wg relacji Dyrektora Placówki, dostępne jest dla dzieci jedynie w obecności wychowawcy. Środki czystości, kosmetyki oraz ręczniki wychowankowie trzymają w swoich pokojach. Strona 6 z 9

Placówka, zgodnie z 18 ust. 3 pkt 3 ww. rozporządzenia zapewnia miejsce do nauki - zlokalizowane są one w pokojach wychowanków oraz odrabianiu lekcji służy stół w jadalni. Placówka zgodnie z 18 ust. 3 pkt 4 ww. rozporządzenia zapewnia miejsce do przygotowywania posiłków, zapewniające odpowiednie warunki do przechowywania żywności. Kuchnia zlokalizowana jest na parterze budynku. Wyposażona jest w sprzęty kuchenne: dwie lodówki w tym jedna z zamrażarką, zmywarka, kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza, piekarnik, okap, stół, szafki stojące i wiszące z niezbędnym sprzętem kuchennym (garnki, patelnie, naczynia sztućce itp. Placówka zgodnie z 18 ust. 3 pkt 5 ww. rozporządzenia zapewnia wspólną przestrzeń mieszkalną, w której można spożywać posiłki, stanowiącą miejsce spotkań i wypoczynku. Kuchnia połączona jest z jadalnią, w której znajduje się duży stół z krzesłami służący do wspólnego spożywania posiłków bądź odrabiania lekcji, fotel, kanapę szafki z książkami. Jadalnia łączy się z pokojem dziennym służącym wychowankom do wspólnego spędzania czasu wolnego. W pomieszczeniu tym znajduje się telewizor, kanapy, stoliki, na których znajdują się komputery do dyspozycji wychowanków. Z pomieszczenia można bezpośrednio wyjść na taras (akta kontroli str. 37 39). W Placówce wychowankom przyznawane jest kieszonkowe (akta kontroli str. 63 73). W miesiącach od stycznia 2014 r. do lipca 2014 r. było ono przyznawane zgodnie z 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej, [...]* [... ]* [ ]* [ ]* [ ]* 6. Zaspokojenie potrzeb społecznych. Potrzeby społeczne zaspokajane są poprzez codzienne kontakty z innymi wychowankami w Placówce, kolegami i koleżankami w szkołach, wychowawcami oraz nauczycielami w szkołach. Potrzeby te są realizowane poprzez szereg zajęć dodatkowych, w których uczestniczą wychowankowie oraz poprzez kontakt z osobami zaprzyjaźnionymi z Placówką. Placówka stymuluje rozwój społeczny podopiecznych w ramach edukacji pozaformalnej realizowanej [...]* [.]* Strona 7 z 9

Wychowankowie są zachęcani bądź zobowiązywani przez wychowawców do udziału w różnych zajęciach dodatkowych. Ważną rolę w zaspokajaniu potrzeb społecznych pełni w Placówce społeczność wychowanków. Spotkania społeczności, podczas których dzieci mają możliwość powiedzenia i przedstawienia swoich spraw, mają możliwość rozwiązywania problemów i wzajemnych nieporozumień oraz ważnych dla nich kwestii, odbywają się raz w miesiącu. [...]* [ ]* Zaspokajaniu potrzeb społecznych służy również integracja z sąsiadami. [ ]* [..]* Zalecenia pokontrolne: 1. W celu zaspokajania w wystarczającym zakresie potrzeb emocjonalnych, rozwojowych, społecznych, bytowych i zdrowotnych wychowanków, poczucia stabilizacji oraz stałości oddziaływań wychowawczych należy dołożyć starań, aby wychowawcy pracujący z podopiecznymi Placówki pełnili dyżury z wychowankami umieszczonymi w tej Placówce. 2. Należy dokonać starań do zapewnienia wychowankom ciągłości oddziaływań wychowawczych poprzez zatrudnianie wychowawców w pełnym wymiarze etatu, oraz zatrudnianie wychowawców na okres dłuższy niż 3 miesiące. 3. W celu zapewnienia prawidłowej organizacji pracy wychowawczej w Placówce należy rozważyć rozdzielenie funkcji Dyrektora Placówki od funkcji wychowawcy. 4. W planie pomocy dziecku należy wyznaczyć cel pracy z dzieckiem, o których mowa w 15 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej. 5. W celu zapewnienia wychowankom bezpieczeństwa w porze nocnej należy rozważyć wprowadzenie ewidencji przeprowadzania nocnych obchodów Placówki, o których mowa w 12 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej. 6. W celu zapewnienia stałości oddziaływań wychowawczych skierowanych na dziecko należy zadbać o dostosowanie grafików pracy wychowawców do zapewnienia dzieciom systematycznych kontaktów z wychowawcą kierującym procesem wychowawczym dziecka. 7. Należy rozważnie dobierać rodziny zaprzyjaźnione do dzieci, tak aby zapewnić stałość i systematyczność ich oddziaływań. 8. W przypadku trudności w znalezieniu rodziny adopcyjnej należy podejmować działania mające na celu umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej. 9. Należy przestrzegać zapisu 18 ust. 1 pkt.8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej w zakresie naliczania i przeznaczenia kwot kieszonkowego. Strona 8 z 9

Kierownik jednostki kontrolowanej, w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprawozdania ma prawo przedstawić do niego stanowisko, nie wstrzymuje to realizacji ustaleń kontroli. W terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia należy powiadomić Wojewodę Pomorskiego o realizacji zaleceń pokontrolnych. Zgodnie z art. 125 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r., o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 135, z późn. zm.): 1. Wojewoda, po przeprowadzeniu kontroli może wydać zalecenia pokontrolne. 2. Podmiot prowadzący placówkę opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówkę opiekuńczoterapeutyczną lub interwencyjny ośrodek preadopcyjny, któremu wydano zalecenia pokontrolne może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tych zaleceń, zgłosić do nich zastrzeżenia. 3. Wojewoda, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zastrzeżeń, o których mowa w ust. 2 przedstawia stanowisko w sprawie ich uwzględnienia. 4. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń przez wojewodę podmiot, o którym mowa w ust. 2 jest obowiązany w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody, o którym mowa w ust. 3, do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń pokontrolnych. 5. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń przez wojewodę, podmiot, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody, do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń pokontrolnych mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń. z up. Wojewody Pomorskiego /-/ Mariusz Jandzio DYREKTOR Wydziału Polityki Społecznej [ ]* - wyłączenie jawności informacji na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332) przez Elżbietę Żynda. Strona 9 z 9