PL 216281 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 216281 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 392439 (51) Int.Cl. F41C 27/06 (2006.01) F41C 27/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 20.09.2010 (54) Granatnik powtarzalny przeładowywany dźwignią wahliwą i zamek suwliwy zwłaszcza do granatnika powtarzalnego (43) Zgłoszenie ogłoszono: 26.03.2012 BUP 07/12 (73) Uprawniony z patentu: GABRYEL MICHAŁ, Oświęcim, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.03.2014 WUP 03/14 (72) Twórca(y) wynalazku: MICHAŁ GABRYEL, Oświęcim, PL
2 PL 216 281 B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest granatnik powtarzalny, zasilany z wymiennego magazynka łukowego, z zamkiem uruchamianym za pomocą dźwigni wahliwej zlokalizowanej pod bronią. Granatnik jest dostosowany do amunicji z dwukomorowym układem miotającym, obecnie najczęściej stosowanym w konstrukcji amunicji granatnikowej. Obecnie wśród indywidualnej broni strzeleckiej piechoty, można wyróżnić dwa rodzaje granatników zasilanych amunicją zespoloną. Pierwszym rodzajem są granatniki powtarzalne, jednostrzałowe. Najczęściej spotykaną konfiguracją są granatniki podwieszane pod karabinkiem, rzadziej są to wersje samodzielne. Tego typu konstrukcje są stosunkowo lekkie i poręczne. Cechuje je jednak niska szybkostrzelność. Po oddaniu strzału, strzelec musi usunąć wystrzeloną łuskę ręcznie, potem również ręcznie załadować nowy nabój. Dopiero wtedy broń jest gotowa do oddania kolejnego strzału. Przykładem tego typu konstrukcji jest granatnik podwieszany AG 36 znany z niemieckiego opisu patentowego DE 19925864. Wśród samodzielnych konstrukcji tego typu wskazać można polski 40 mm granatnik lekki wz.1983 Pallad D. Najpopularniejszym rozwiązaniem w tego typu konstrukcjach jest przeładowywanie poprzez odchylenie lufy od osi broni, wyjątkiem jest polska konstrukcja, w której odchylany jest zamek. Drugim znanym rodzajem granatnika będącym na indywidualnym wyposażeniu strzeleckim piechoty, są granatniki rewolwerowe. Jest to broń wielostrzałowa, o większej szybkostrzelności praktycznej. Przeładowanie odbywa się poprzez obrót bębna z sześcioma komorami nabojowymi. Konstrukcje takie mają jednak sporą masę, bardzo często przekraczającą 5,5-6 kilogramów w stanie nie załadowanym, oraz spore gabaryty utrudniające przenoszenie i operowanie bronią. Proces powtórnego załadowania bębna i przygotowania broni do kolejnej serii strzałów jest dość długotrwały i stosunkowo uciążliwy. Najpowszechniej występującym rozwiązaniem konstrukcyjnym tego typu, w różnych wersjach, jest południowoafrykański granatnik rewolwerowy Milkor MGL-40. Innym przykładem konstrukcji nawiązującej do tego typu, jest granatnik znany z rosyjskiego opisu patentowego RU 2118782. Konstrukcja ta od wyżej wymienionego, różni się układem miotającym amunicji granatnikowej, ale jej przeznaczenie i cechy są zbliżone. Granatnik powtarzalny według wynalazku charakteryzuje się tym, że ramiona dźwigni wahliwej obejmują tylną część komory zamkowej od zewnątrz i za pośrednictwem głównego sworznia są połączone z elementem pełniącym rolę suwadła, który znajduje się w zamku. Przeładowanie broni odbywa się poprzez ruch dźwignią wahliwą, umieszczoną pod bronią. Element pełniący role suwadła pełni funkcje w procesie ryglowania. Zamek spoczywa na swoich prowadnicach w komorze zamkowej. W przednim położeniu zaryglowany zamek szczelnie zamyka przednią część komory zamkowej, uniemożliwiając dostanie się zanieczyszczeń poprzez okno wyrzutowe łusek. Komora zamkowa jest otwarta od góry, a jej przednia część pełni jednocześnie rolę okna służącego do usuwania wystrzelonych łusek i niewypałów. Komora zamkowa ma kształt zbliżony do korytka. Jej tylna część jest węższa od przedniej, ponadto w bocznych ściankach tylnej części komory zamkowej znajdują się podłużne szczeliny, w których porusza się główny sworzeń w trakcie procesu przeładowania broni. Szczeliny od strony komory nabojowej rozszerzają się tworząc pionowe wycięcia, w których poruszają się ramiona dźwigni wahliwej w trakcie przeładowania. Jedna z podłużnych szczelin w bocznych ścianach komory zamkowej kończy się okrągłym rozszerzeniem umożliwiającym rozłożenie broni. Przednia część komory zamkowej jest szersza od tylniej. Znajduje się w niej gniazdo magazynka, wychwyt zamka oraz prowadnice, po których porusza się zamek w trakcie przeładowania broni. Za gniazdem magazynka, w dolnej części komory zamkowej znajduje się wychwyt zamka, który obraca się na swojej osi, w płaszczyźnie prostopadłej do osi lufy. Wychwyt zamka jest ukształtowany w taki sposób, że jego końce są wyprowadzone na zewnątrz broni z obydwóch jej stron i tworzą przyciski służące do zwalniania wychwytu zamka. Element ten utrzymywany jest w położeniu spoczynkowym za pośrednictwem sprężyny owiniętej na osi wychwytu zamka. Uruchomienie wychwytu następuje, kiedy po opróżnieniu magazynka z ostatniego naboju, podajnik magazynka pod wpływem sprężyny podajnika magazynka naciska na trzpień wystający z wychwytu zamka i siłą sprężyny podajnika pokonuje siłę wytworzoną przez sprężynę wychwytu zamka. Granatnik jest zasilany z magazynka łukowego podpinanego do broni od spodu. Magazynek jest wsuwany do gniazda magazynka, a jego położenie jest ustalane za pomocą zatrzasku magazynka zlokalizowanego w przedniej części broni, przed gniazdem magazynka.
PL 216 281 B1 3 W granatnik według wynalazku w tylnej części komory zamkowej znajduje się zespół zderzaka zamka ograniczający ruch wsteczny zamka w procesie przeładowania broni i jest jednocześnie elementem umożliwiającym rozłożenie broni. Zespół zderzaka zamka składa się ze zderzaka zamka, trzpienia wychylnie zamocowanego w komorze zamkowej i sprężyny owiniętej na trzpieniu, która ustala wzajemne położenie tych elementów względem siebie. Poprzez cofnięcie zderzaka zamka i wypchnięcie całego zespołu poprzez otwór w spodniej części komory zamkowej, można cofnąć zamek do pozycji umożliwiającej wyjecie głównego sworznia i tym samym rozłączenie dźwigni wahliwej z elementem pełniącym rolę suwadła, a w następnej kolejności wyjecie całego zamka z broni. Mechanizm odpalający według wynalazku podzielony jest na dwa odrębne zespoły części połączone w całość ramkami. W ten sposób powstały dwa moduły, moduł mechanizmu iglicowego zlokalizowany w zamku i moduł mechanizmu spustowego znajdujący się w kolbie. Moduł mechanizmu spustowego łączy w całość znane elementy mechanizmu spustowego. Na język spustowy działają dwa bezpieczniki. Bezpiecznik nastawny, którego dźwignie są wyprowadzone na obydwie strony broni i zatrzask dźwigni, który jest jednocześnie bezpiecznikiem samoczynnym blokującym język spustowy. Zatrzask dźwigni według wynalazku jest ukształtowany w taki sposób, że w jego przedniej części znajduje się rowek, o który zahacza ząb zatrzasku dźwigni wahliwej. Dźwignia wahliwa po zahaczeniu zębem o zatrzask dźwigni jest stabilizowana w pozycji, w której zamek jest zamknięty. W tylnej części zatrzasku dźwigni znajduje się prosty trzpień, który w trakcie ruchu dźwignią wahliwą blokuje język spustowy od tyłu. Po zahaczeniu zębem o zatrzask dźwigni, trzpień się obniża odblokowując język spustowy. Zamek suwliwy zwłaszcza do granatnika powtarzalnego, według wynalazku charakteryzuje się tym, że zawiera trzon zamkowy, dwie rolki i element pełniący rolę suwadła. W przedniej części trzonu zamkowego znajdują się dwie symetrycznie rozstawione po bokach rolki pełniące funkcję rygli, a trzon zamkowy jest obejmowany przez element pełniący rolę suwadła, który rozpycha rolki na boki w procesie ryglowania. Rolki współpracują z gniazdami znajdującymi się w ścianach komory zamkowej. Rozepchnięcie rolek następuje poprzez przesunięcie do przodu elementu pełniącego rolę suwadła, który jednocześnie uniemożliwia cofniecie się rolek do wnętrza zamka w trakcie oddawania strzału. Element pełniący rolę suwadła obejmuje trzon zamkowy od zewnątrz i porusza się na trzonie zamkowym w procesie ryglowania i odryglowywania. W procesie odryglowania broni, najpierw zostaje wycofany do tyłu element pełniący rolę suwadła, a następnie nie blokowane rolki mogą się cofnąć do wnętrza zamka. Element pełniący rolę suwadła posiada kształt ceownika. W zamku znajduje się także moduł mechanizmu iglicowego. Według wynalazku charakteryzuje się tym, że zawiera mechanizm iglicowy składający się z iglicy, sprężyny iglicy i kurka obracającego się na swojej osi, połączonych ze sobą ruchomo w taki sposób, że w kurku znajduje się krzywka, a na iglicy znajduje się trzpień współpracujący z krzywką. Kurek posiada także ramię w dolnej części, które w trakcie ruchu wstecznego zamka powoduje obrót kurka, a ten z kolei ciągnie za sobą iglicę i napina nawiniętą na niej sprężynę iglicy. Po napięciu sprężyny iglicy, kurek jest blokowany przez spust w pozycji gotowej do oddania strzału. W przypadku niewypału istnieje możliwość ponownego napięcia sprężyny iglicy bez konieczności powtórnego przeładowania broni. Nad górna powierzchnią zamka wystaje główka kurka, umożliwiająca napięcie sprężyny iglicy ręcznie. Granatnik według wynalazku jest bronią powtarzalną, wielostrzałową, zasilana z wymiennych magazynków. Broń ta przy zachowaniu stosunkowo niewielkich rozmiarów pozawala na oddanie wielu strzałów bez konieczności ręcznego usuwania wystrzelonych łusek i każdorazowego ładowania nowego naboju. Ponadto granatnik cechuje wyjątkowo mała szerokość jak na broń zasilana amunicja kalibru 40 mm. Jest znacznie węższa, płaska i nie ma żadnych wystających na boki elementów w porównaniu z innymi konstrukcjami strzelającymi amunicja granatnikową. Granatnik z podpiętym magazynkiem ma wysokość nieodbiegającą znacznie od wymiarów granatników rewolwerowych, ale do transportu magazynek można odpiąć, a wtedy wysokość broni spada o około 1/5. Broń będzie także cechować wyższa szybkostrzelność praktyczna ze względu na możliwość wymiany magazynków. W sytuacjach zagrożenia pozwoli to na oszczędzenie czasu, a w połączeniu z mniejszymi gabarytami i masą pozwoli na zabranie większej ilości amunicji. Łoże granatnika wyposażone jest w szynę montażową amerykańskiego standardu MIL-STD-1913, która umożliwia montaż zarówno celowników optoelektronicznych, jak również adaptera z mechanicznymi przyrządami celowniczymi. Zamek suwliwy, zwłaszcza do granatnika przeładowywanego za pomocą dźwigni wahliwej umieszczonej pod bronią, według wynalazku pozwala na konstruowanie bardzo wąskich konstrukcji
4 PL 216 281 B1 broni palnej. Jest to zamek dwu taktowy, co skraca czas potrzebny do przeładowania broni. Jego konstrukcja pozwala na zastosowanie go w bardzo wielu rodzajach powtarzalnej broni strzeleckiej. Przedmiot wynalazku został uwidoczniony w przykładach realizacji na rysunku, na którym fig. 1 - przedstawia granatnik z zamkiem zaryglowanym, w widoku ogólnym, fig. 2 - przedstawia granatnik z zamkiem otwartym, z dźwignią wahliwą odchyloną do dołu w trakcie przeładowania, w widoku ogólnym, fig. 3 - komorę zamkową ze szczelinami w tylnej jej części, w widoku perspektywicznym, fig. 4 - przedstawia półwidok-półprzekrój zamka, mechanizmu iglicowego, zderzaka zamka i bezpiecznika samoczynnego, fig. 5 - półwidok-półprzekrój zamka, mechanizmu iglicowego, zderzaka zamka i bezpiecznika samoczynnego, w trakcie procesu przeładowania, fig. 6 - przekrój przez komorę zamkową i wychwyt zamka z zaznaczonym skrajnym położeniem wychwytu zamka, fig. 7 - przedstawia zespół zderzaka zamka w widoku perspektywicznym, fig. 8 - przedstawia półprzekrój poziomy zaryglowanego zamka, fig. 9 - półprzekrój poziomy zamka odryglowanego, w tylnim położeniu, fig. 10 - budowa zamka w widoku perspektywicznym. Jak pokazano na rysunku przeładowanie broni następuje poprzez złamanie dźwigni kolankowej znajdującej się pod bronią. Zespół dźwigni kolankowej składa się z dźwigni wahliwej (1), oraz dwóch tylnich członów (2). Dźwignia wahliwa (1) obejmuje komorę zamkową od dołu, oraz łączy się z tylnimi członami (2) za pomocą elementów łączących (3). Każdy z elementów łączących (3) spaja dźwignię z tylnymi członami i jest jednocześnie osią obrotu dźwigni kolankowej, a składa się z dwóch części łączonych za sobą wcisk. Zespół dźwigni kolankowej łączy się z granatnikiem za pomocą tylnej osi dźwigni (4). Tylna oś dźwigni także składa się z dwóch części łączonych ze sobą na wcisk. Ramiona (1b) dźwigni wahliwej (1) współdziałają z trzonem zamkowym (5) i elementem pełniącym rolę suwadła (6) za pośrednictwem głównego sworznia (7). Proces przeładowania rozpoczyna się z chwilą złamania dźwigni kolankowej. Dźwignia ciągnie za sobą główny sworzeń (7). Główny sworzeń cofając się do tyłu, ciągnie za sobą element pełniący rolę suwadła (6), który uwalnia rolki (8). Z chwilą kiedy główny sworzeń (7) dociera do końca otworu w trzonie zamkowym (5a), także trzon zamkowy (5) rozpoczyna ruch wsteczny. Nie blokowane rolki (8) mogą się cofnąć do zamka i razem z nim przesunąć się do tyłu. Zamek porusza się na górnych (9a) i dolnych prowadnicach (9b), wewnątrz komory zamkowej (9). Cofający się zamek za pomocą wyciągu usuwa wystrzeloną łuskę naboju z komory nabojowej. W końcowym etapie ruchu zamka do tyły wyrzutnik usuwa wystrzelona łuskę przez okno wyrzutowe znajdujące się na wierzchu komory zamkowej. Wyrzutnik (10) uruchamiany jest poprzez uderzenie płytki wyrzutnika (11) o występ w komorze zamkowej (9c). Dźwignia kolankowa pracuje na zewnątrz broni, ale w pozycji załadowanej ramiona (1b) dźwigni wahliwej (1) chowają się w komorze zamkowej (9). Komora zamkowa (9) w tylniej części ma kształt rynienki, w której porusza się cofający zamek. W tej części komory zamkowej znajdują się w bocznych ściankach szczeliny (9d). Podczas procesu przeładowania główny sworzeń (7) wchodzi w te szczeliny, zapewniając właściwe położenie zamka wewnątrz komory zamkowej. Szczelina z jednej strony kończy się poszerzonym okrągłym otworem, związane jest to z procesem rozkładania broni. Na dźwigni wahliwej (1) znajduje się ząb zatrzasku dźwigni (1a). Współdziała on z zatrzaskiem dźwigni (12). Zatrzask dźwigni (12) ma dwie funkcje. Pozycjonuje zespół dźwigni kolankowej po zaryglowaniu zamka, a także spełnia funkcje bezpiecznika samoczynnego. W trakcie przeładowania granatnika, uwolniony zatrzask dźwigni (12) porusza się do góry pod wpływem sprężyny (13). Tylni trzpień zatrzasku dźwigni blokuje język spustowy (14), uniemożliwiając ściągnięcie spustu bez całkowitego dociśnięcia dźwigni wahliwej, co jest równoznaczne z zaryglowanie zamka. Wszystkie elementy zatrzasku znajdują się we wspólnej obudowie (15) ułatwiającej montaż całego podzespołu w rękojeści. Na język spustowy działa też bezpiecznik nastawny (16) umieszczony w module mechanizmu spustowego. Moduł mechanizmu spustowego (17) łączy w całość znane elementy mechanizmu spustowego. W komorze zamkowej za magazynkiem znajduje się wychwyt zamka (18). Współpracuje on z podajnikiem magazynka (20) w końcowej fazie ruchu. Po wyciągnięciu ostatniego naboju z magazynka, podajnik naciska na wystający trzpień wychwytu zamka obracając go wokół jego osi (19). Podnoszący się wychwyt wchodzi na drogę zamka, powracającego po usunięciu ostatniej wystrzelonej łuski, uniemożliwiając zaryglowanie nie załadowanej broni. Na osi zamontowana jest sprężyna wychwytu zamka (21), która utrzymuje wychwyt w niszy. Uruchomienie wychwytu następuje pod wpływem siły sprężyny podajnika magazynka (22), która pokonuje siłę sprężyny wychwytu zamka (21). Wychwyt zamka (18) ma także wyprowadzone na zewnątrz przełączniki (18a) dostępne z obydwóch stron granatnika.
PL 216 281 B1 5 W tylnej części komory zamkowej znajduje się zespół zderzaka zamka. Składa się z zderzak zamka (23), który porusza się na trzpieniu (24) i jest podparty sprężyną (25), która ustala wzajemne położenie elementów względem siebie. Zespół zderzaka zamka jest zamontowany wychylnie w komorze zamkowej i odgrywa rolę w procesie rozkładania broni do czyszczenia. Zamek suwliwy składa się z trzonu zamkowego (5), dwóch wychylnych rolek (8) i elementu pełniącego rolę suwadła (6). Zaryglowanie broni następuje poprzez wypchnięcie po bokach trzonu zamkowego (5) symetryczne rozstawionych rolek (8), które wchodzą w gniazda ryglowe rolek (9e), w bocznych ścianach komory zamkowej (9). Wypchnięcie i zablokowanie rolek możliwe jest dzięki elementowi pełniącemu role suwadła (6), która w końcowej fazie ruchu zamka do przodu, porusza się dalej niezależnie od zamka. W trakcie tego ruchu element pełniący rolę suwadła (6) wypycha rolki (8) na boki, oraz uniemożliwia im ponowne cofnięcie się do wewnątrz trzonu zamkowego. Element pełniący rolę suwadła (6) ma kształt ceownika. Obejmuje zamek od góry i porusza się na nim do przodu w momencie ryglowania, oraz do tyły w trakcie odryglowywania. W trzonie zamkowym (5) zamontowany jest moduł mechanizmu iglicowego (26). Łączy on w całość spust (27), sprężyna spustu (28) i kurek (29), który jest połączony z iglicą (30), na której jest nawinięta sprężyna iglicy (31). Zwolnienie spustu (27) umożliwia obrót kurka (29) wokół jego osi (33). Kurek jest połączony w jedną cześć z orzechem. Na kurku (29) znajduje się ząb wstępnego napięcia (29a), który umożliwia zabezpieczenie iglicy z załadowanym do lufy nabojem. W kurku jest wycięta krzywka (29c). Krzywka (29c) współpracuje z trzpieniem (30a), który stanowi część iglicy (30). Po zwolnieniu spust (27), sprężyna iglicy (31) rozpręża się powodując uderzenie iglicy (30) w spłonkę naboju (32), jednocześnie powoduje obrót kurka (29) wokół jego osi. Powtórne napięcie sprężyny iglicy (31) następuje w trakcie przeładowywania broni podczas wstecznego ruchu zamka. Ramię kurka (29b) zahacza o próg komory zamkowej (9i), co wymusza obrót kurka (29) w przeciwnym kierunku. Kurek wprawia w ruch cały zespół elementów powodując napięcie sprężyny iglicy. W krańcowym położeniu kurek jest blokowany przez spust (27). Zastrzeżenia patentowe 1. Granatnik powtarzalny zawierający łożę, kolbę, lufę z komorą zamkową, zamek suwliwy, wymienny magazynek i dźwignię wahliwą, znamienny tym, że ramiona (1b) dźwigni wahliwej (1) obejmują tylną część komory zamkowej (9) od zewnątrz i za pośrednictwem głównego sworznia (7) są połączone z elementem pełniącym rolę suwadła (6), który znajduje się w zamku. 2. Granatnik według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że tylna część komory zamkowej broni (9) jest węższa od przedniej części. 3. Granatnik według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że w bocznych ścianach tylnej części komory zamkowej (9) znajdują się podłużne szczeliny (9d), w których porusza się główny sworzeń (7) w trakcie procesu przeładowania broni. 4. Granatnik według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że jedna z podłużnych szczelin (9d) w bocznych ścianach komory zamkowej (9) kończy się okrągłym rozszerzeniem umożliwiającym rozłożenie broni. 5. Granatnik według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że wychwyt zamka (18) obraca się na swojej osi (19), w płaszczyźnie prostopadłej do osi lufy. 6. Granatnik według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że w tylnej części komory zamkowej (9) znajduje się zespół zderzaka zamka ograniczający ruch wsteczny zamka w procesie przeładowania broni i jest jednocześnie elementem umożliwiającym rozłożenie broni. 7. Granatnik według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że zespół zderzaka zamka składa się ze zderzaka zamka (23), trzpienia (24) wychylnie zamocowanego w komorze zamkowej i sprężyny (25) owiniętej na trzpieniu (24), która ustala wzajemne położenie tych elementów względem siebie. 8. Granatnik według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że zatrzask dźwigni (12) jest jednocześnie bezpiecznikiem samoczynnym blokującym język spustowy (14). 9. Zamek suwliwy zawierający trzon zamkowy, dwie rolki i element pełniący rolę suwadła, znamienny tym, że w przedniej części trzonu zamkowego (5) znajdują się dwie symetrycznie rozstawione po bokach rolki (8) pełniące funkcję rygli, a trzon zamkowy (5) jest obejmowany przez element pełniący rolę suwadła (6), który rozpycha rolki (8) na boki w procesie ryglowania.
6 PL 216 281 B1 10. Zamek według zastrzeżenia 9, znamienny tym, że element pełniący rolę suwadła (6) obejmuje trzon zamkowy (5) od zewnątrz i porusza się na trzonie zamkowym (5) w procesie ryglowania i odryglowywania. 11. Zamek według zastrzeżenia 9, znamienny tym, że element pełniący rolę suwadła (6) posiada kształt ceownika. 12. Zamek według zastrzeżenia 9, znamienny tym, że zawiera mechanizm iglicowy składający się z iglicy (30), sprężyny iglicy (31) i kurka (29) obracającego się na swojej osi (33), połączonych ze sobą ruchomo w taki sposób, że w kurku (29) znajduje się krzywka (29c), a na iglicy (30) znajduje się trzpień (30a) współpracujący z krzywką (29c).
PL 216 281 B1 7 Rysunki
8 PL 216 281 B1
PL 216 281 B1 9
10 PL 216 281 B1
PL 216 281 B1 11
12 PL 216 281 B1
PL 216 281 B1 13
14 PL 216 281 B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 4,92 zł (w tym 23% VAT)