EMERYTURY POMOSTOWE Z a k ł a d U b e z p e c z e ń S p o ł e c z n y c h Od 1 styczna 2009 r. osoby urodzone po 1948 r., które wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, mogą ubegać sę o przyznane emerytury pomostowej. Ustalene prawa do tego śwadczena uzależnone jest od spełnena określonych warunków, m.n. ukończena odpowednego weku oraz udowodnena wymaganego stażu ubezpeczenowego, w tym pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Emerytura pomostowa w odróżnenu od wcześnejszych emerytur przyznawanych według dotychczasowych przepsów oblczana jest całkowce na nowych zasadach, a węc na podstawe odpowedno zwaloryzowanych składek emerytalnych zgromadzonych na konce w ZUS oraz zwaloryzowanego kaptału początkowego. Kto jest pracownkem wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze? Zgodne z ustawą z dna 19 grudna 2008 r. o emeryturach pomostowych 1, nazywanej dalej ustawą, pracownkam wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze są pracowncy, którzy w pełnym wymarze czasu pracy są zatrudnen przy pracach w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenonych w załącznku nr 1 lub nr 2 do tej ustawy. Załącznk te będzemy określal w dalszej częśc tego opracowana jako nowe wykazy prac. Za pracownków wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ustawa uważa równeż osoby zatrudnone przed 1 styczna 2009 r., stale w pełnym wymarze czasu pracy, przy pracach w szczegól- 1 Dz.U. nr 237, poz. 1656 ze zm. EMERYTURY POMOSTOWE 1
nych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumenu dotychczasowych przepsów, tj. art. 32 lub 33 ustawy z dna 17 grudna 1998 r. o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpeczeń Społecznych 2, nazywanej dalej ustawą emerytalną, a także rozporządzena Rady Mnstrów z dna 7 lutego 1983 r. w sprawe weku emerytalnego pracownków zatrudnonych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nazywanego dalej rozporządzenem 3. W dalszej częśc opracowana przepsy te będzemy określać jako stare wykazy prac. Za pracownków wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa sę także tancerzy zawodowych ubezpeczonych z tytułu dzałalnośc artystycznej, wykonujących po dnu wejśca w życe ustawy prace zwązane z bardzo cężkm wysłkem fzycznym. Pracownkam wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze są jedyne osoby zatrudnone przy takch pracach w ramach stosunku pracy. Ne są takm pracownkam np. osoby zatrudnone na podstawe umowy zlecena, umowy o dzeło, a także osoby prowadzące własną dzałalność gospodarczą. Natomast forma organzacyjno-prawna pracodawcy ne ma znaczena. Pracownkam wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze mogą być węc np. osoby zatrudnone w przedsęborstwe państwowym czy w prywatnej frme. Jaką pracę uważa sę za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze? Pracam w szczególnych warunkach w rozumenu ustawy są prace zwązane z czynnkam ryzyka, które: z dużym prawdopodobeństwem mogą spowodować trwałe uszkodzene zdrowa (wraz z upływem weku pracownka), wykonywane są w szczególnych warunkach środowska pracy, determnowane są słam natury lub procesam technologcznym, pommo zastosowana środków proflaktyk techncznej, organzacyjnej lub medycznej stawają przed pracownkam wymagana przekraczające pozom ch możlwośc, ogranczony w wynku procesu starzena sę jeszcze przed osąg- 2 Tekst jednolty: Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm. 3 Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm. 2 EMERYTURY POMOSTOWE
nęcem weku emerytalnego, w stopnu utrudnającym ch pracę na dotychczasowym stanowsku. Zgodne z ustawą pracam w szczególnych warunkach są m.n. prace pod zemą, na wodze pod wodą, w powetrzu, w warunkach gorącego zmnego mkroklmatu, bardzo cężke prace fzyczne, prace w warunkach podwyższonego cśnena atmosferycznego, a także cężke prace fzyczne zwązane z bardzo dużym obcążenem statycznym. Szczegółowy wykaz prac w szczególnych warunkach zawera załącznk nr 1 do ustawy. Natomast prace o szczególnym charakterze w rozumenu ustawy to prace wymagające szczególnej odpowedzalnośc oraz szczególnej sprawnośc psychofzycznej, których możlwość należytego wykonywana w sposób nezagrażający bezpeczeństwu publcznemu, w tym zdrowu lub życu nnych osób, zmnejsza sę przed osągnęcem weku emerytalnego na skutek pogorszena tej sprawnośc. Pełny wykaz tych prac został zameszczony w załącznku nr 2 do ustawy. Możlwośc uzyskana emerytury pomostowej Ustawa przewduje klka możlwośc uzyskana emerytury pomostowej. Perwsza z nch dotyczy wszystkch pracownków wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenone w nowych wykazach prac. Chodz o emeryturę przewdzaną w art. 4 ustawy, którą w dalszej częśc opracowana będzemy nazywać emeryturą pomostową na ogólnych zasadach. Druga możlwość przyznana emerytury pomostowej przewdzana jest tylko dla pracownków wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenone w określonych punktach nowych wykazów prac. Chodz o emeryturę przysługującą na podstawe jednego z artykułów 5 10 ustawy, nazywaną dalej emeryturą pomostową na szczególnych zasadach. Odrębne możlwośc nabyca prawa do emerytury pomostowej przysługują żołnerzom zawodowym oraz funkcjonaruszom tzw. służb mundurowych zwolnonym ze służby, a także osobom wykonującym prace górncze, o których mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej. EMERYTURY POMOSTOWE 3
Emerytura pomostowa na ogólnych zasadach Z możlwośc przejśca na emeryturę pomostową na ogólnych zasadach może skorzystać pracownk, który spełna łączne następujące warunk: urodzł sę po 31 grudna 1948 r., ukończył co najmnej 55 lat (kobeta) lub 60 lat (mężczyzna), udowodnł okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmnej 15 lat, posada okres składkowy neskładkowy wynoszący co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, przed 1 styczna 1999 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenoną w starych lub w nowych wykazach prac, po 31 grudna 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenoną w nowych wykazach prac, rozwązał stosunek (stosunk) pracy. Jak ustalany jest okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze? Ustalając, czy osoba wnoskująca o emeryturę pomostową spełna wymóg posadana co najmnej 15-letnego zatrudnena w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, ZUS sumuje okresy pracy: w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenonej w starych wykazach prac wykonywanej przed 1 styczna 2009 r. stale w pełnym wymarze czasu pracy, w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenonej w nowych wykazach prac, wykonywanej w pełnym wymarze czasu pracy, nezależne od tego, czy zatrudnene to mało mejsce przed 1 styczna 2009 r., czy po 31 grudna 2008 r. Pracam w szczególnych warunkach określanym jako prace ze starych wykazów są prace wymenone w wykaze A lub B rozporządzena. Do prac wymenonych w wykaze A rozporządzene zalcza także zatrudnene na kole oraz pracę górnczą w rozumenu ustawy emerytalnej. 4 EMERYTURY POMOSTOWE
Przykład 1 Ubezpeczony ubegający sę o emeryturę pomostową pracował w szczególnych warunkach w następujących okresach: od 1 styczna 1994 r. do 31 grudna 2003 r. przy pracy wymenonej w wykaze A rozporządzena, od 1 styczna 2004 r. do 31 marca 2009 r. przy pracach wymenonych w załącznku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Ustalając wymagany do przyznana emerytury pomostowej 15-letn okres zatrudnena w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, ZUS uwzględn obydwa wymenone okresy. Przykład 2 Ubezpeczony zamerza ubegać sę o przyznane emerytury pomostowej. W okrese od 1 styczna 1993 r. do 31 grudna 1996 r. był zatrudnony na kole. Od 1 styczna 1999 r. jest neprzerwane zatrudnony w szczególnych warunkach jako komnarz, tj. przy pracy wymenonej w dzale IX wykazu A rozporządzena. Ustalając 15-letn okres zatrudnena w szczególnych warunkach, ZUS uwzględn 4-letn okres zatrudnena na kole w latach 1993 1996, a także okres zatrudnena w szczególnych warunkach w zawodze komnarza przypadający od 1 styczna 1999 r. do 31 grudna 2008 r. Okresu wykonywana takej pracy po 31 grudna 2008 r. ne będze można uwzględnć, gdyż ne została ona wymenona w nowych wykazach prac. Które okresy ne podlegają uwzględnenu? Przy ustalanu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ne uwzględna sę okresów newykonywana pracy, za które pracownk otrzymał wynagrodzene lub śwadczene z ubezpeczena społecznego w raze choroby macerzyństwa. Wlczenu ne podlegają węc okresy: nezdolnośc do pracy, za które zostało wypłacone wynagrodzene, zasłek chorobowy lub śwadczene rehabltacyjne, za które pracownk otrzymał zasłek opekuńczy lub macerzyńsk. EMERYTURY POMOSTOWE 5
W przypadku nauczycel dodatkowo ne uwzględna sę m.n. okresów: urlopu dla poratowana zdrowa, urlopu szkolenowego, urlopu na dalsze kształcene sę, pozostawana w stane neczynnym. Przy ustalanu okresu zatrudnena w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ne uwzględna sę równeż okresów urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz służby wojskowej. Przykład 3 Od 1 styczna 1997 r. do 31 styczna 2013 r. ubezpeczona pozostawała w stosunku pracy jako nauczycel w ośrodku szkolno-wychowawczym (praca wymenona w punkce 21 załącznka nr 2 do ustawy jako praca o szczególnym charakterze). W czase tego zatrudnena łączne przez 6 mesęcy przebywała na zwolnenach lekarskch (poberając wynagrodzene za czas nezdolnośc do pracy oraz zasłek chorobowy). Ponadto przez 3 mesące była na urlope bezpłatnym, a przez pół roku korzystała z urlopu dla poratowana zdrowa. Ustalając 15-letn okres zatrudnena o szczególnym charakterze, ZUS wyłączył okresy poberana śwadczeń chorobowych, urlopu bezpłatnego oraz korzystana z urlopu dla poratowana zdrowa. W dnu zgłoszena wnosku o emeryturę pomostową (1 lutego 2013 r.) zanteresowana mała węc 14 lat 10 mesęcy pracy o szczególnym charakterze. W zwązku z tym ne mogła nabyć prawa do tego śwadczena. Jake okresy podlegają wlczenu do stażu składkowego neskładkowego? Ustalając wymagany do przyznana emerytury pomostowej staż składkowy neskładkowy (20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn), ZUS uwzględna: okresy składkowe wymenone w art. 6 ustawy emerytalnej, okresy neskładkowe wymenone w art. 7 ustawy emerytalnej. Należy przypomneć, że okresy składkowe to główne okresy opłacana składek na ubezpeczena społeczne (np. okresy zatrudnena, prowadzena dzałalnośc gospodarczej), a także nektóre okresy, za które składka ne została opłacona, gdyż ne było takego obowązku. Natomast okresy neskładkowe to generalne okresy braku aktywnośc zawodowej, za które ne zostały odprowadzone skład- 6 EMERYTURY POMOSTOWE
k na ubezpeczena społeczne (m.n. okresy poberana wynagrodzena za czas nezdolnośc do pracy, zasłku chorobowego, śwadczena przedemerytalnego, okresy studów wyższych). Okresy neskładkowe podlegają uwzględnenu w wymarze neprzekraczającym 1/3 udowodnonych okresów składkowych. Przy ustalanu stażu składkowego neskładkowego wymaganego do przyznana emerytury pomostowej ZUS ne uwzględna tzw. okresów rolnych wymenonych w art. 10 ustawy emerytalnej, tj. okresów opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków oraz okresów prowadzena gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwe przypadających przed dnem objęca ubezpeczenem społecznym rolnków z tego tytułu. Przykład 4 Ubezpeczony ubegający sę o przyznane emerytury pomostowej udowodnł 15 lat składkowych, 10 lat neskładkowych oraz 5 lat opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków. Okresy neskładkowe mogą być przyjęte przy ustalanu wymaganego 25-letnego stażu ubezpeczenowego w wymarze 1/3 okresów składkowych, a węc w tym przypadku w wymarze 5 lat (1/3 z 15). Zanteresowany posada obecne jedyne 20 lat składkowych neskładkowych, dlatego że ZUS ne może uwzględnć 5-letnego okresu opłacana składek na ubezpeczene społeczne rolnków. Przy takm stażu ne może nabyć prawa do emerytury pomostowej. Wykonywane pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 styczna 1999 r. Warunkem przyznana emerytury pomostowej na ogólnych zasadach jest równeż wykonywane pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 styczna 1999 r. Ustalając, czy wymóg ten został spełnony, organ rentowy uwzględna: okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenonej w starych wykazach prac, jak równeż okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenonej w nowych wykazach prac. Dla spełnena omawanego warunku wystarczy, aby praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana przed 1 styczna 1999 r. przez 1 dzeń. EMERYTURY POMOSTOWE 7
Przykład 5 Ubezpeczony ubegający sę o emeryturę pomostową był zatrudnony w latach 1993 2000 przy pracy w szczególnych warunkach wymenonej w wykaze A rozporządzena. Pracę w szczególnych warunkach wymenoną w nowych wykazach prac (w hutnctwe) podjął od 1 styczna 2001 r. Mmo to ZUS uzna, że ubezpeczony pracował w szczególnych warunkach przed 1 styczna 1999 r., poneważ przed tą datą był zatrudnony przy pracy wymenonej w starych wykazach prac. Przykład 6 Ubezpeczona zgłosła wnosek o przyznane emerytury pomostowej. Od 1 styczna 1993 r. jest neprzerwane zatrudnona na lotnsku jako kontroler ruchu lotnczego (praca wymenona w punkce 2 załącznka nr 2 do ustawy). Ustalając prawo do emerytury pomostowej, ZUS uznał, że warunek wykonywana prac o szczególnym charakterze przed 1 styczna 1999 r. został spełnony. Wykonywane pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudna 2008 r. Emerytura pomostowa na ogólnych zasadach przysługuje pracownkow, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudna 2008 r. Przy ustalanu, czy omawany wymóg został spełnony, ZUS uwzględna tylko okresy wymenone w nowych wykazach prac. Do spełnena warunku wykonywana pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudna 2008 r. wystarczy, aby praca ta była wykonywana po tej dace przez 1 dzeń. Rozwązane stosunku pracy Emerytura pomostowa na ogólnych zasadach przysługuje pod warunkem rozwązana stosunku pracy. Jeśl pracownk był zatrudnony u klku pracodawców, mus rozwązać wszystke stosunk pracy, aby nabyć prawo do omawanego śwadczena. 8 EMERYTURY POMOSTOWE
Natomast forma rozwązana stosunku pracy, an to, czy w ramach rozwązanego stosunku pracy była wykonywana praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze czy też praca nnego rodzaju ne ma znaczena dla uzyskana emerytury pomostowej. Prawo do nej przysługuje bowem bez względu na to, czy wnoskodawca był zatrudnony na stanowsku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze bezpośredno przed zgłoszenem wnosku o to śwadczene. Należy podkreślć, że przyznane emerytury pomostowej ne jest równeż uzależnone od tego, czy osoba wnoskująca o to śwadczene była przed przejścem na emeryturę zatrudnona w ramach stosunku pracy. Prawo do emerytury pomostowej może węc nabyć równeż wtedy, gdy przed zgłoszenem wnosku prowadzła np. dzałalność gospodarczą, dzałalność rolnczą, a także wtedy, gdy ne była w tym czase aktywna zawodowo. Przykład 7 Ubezpeczony (urodzony w stycznu 1949 r.) od 16 lat jest neprzerwane zatrudnony (na pełnym etace) w szczególnych warunkach przy ręcznym załadunku gorących wyrobów ceramcznych (praca wymenona w punkce 17 załącznka nr 1 do ustawy). Udowodnł on ogółem 23 lata składkowe oraz 5 lat neskładkowych. Prawo do emerytury pomostowej będze mógł uzyskać po rozwązanu stosunku pracy. Przykład 8 Ubezpeczona była zatrudnona jako pelęgnarka w szptalu psychatrycznym (praca wymenona w punkce 23 załącznka nr 2 do ustawy) w okrese od 1 styczna 1988 r. do 31 styczna 2011 r. Po ustanu zatrudnena w szptalu podjęła pracę w sklepe. W lstopadze 2014 r. ukończy wek 55 lat zamerza ubegać sę o przyznane emerytury pomostowej. O le zanteresowana rozwąże stosunek pracy, emerytura ta zostane przyznana (mmo że ostatnm zatrudnenem ne jest praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze). EMERYTURY POMOSTOWE 9
Emerytura pomostowa dla żołnerzy oraz funkcjonaruszy zwolnonych ze służby Żołnerze zawodow, funkcjonarusze Polcj, Urzędu Ochrony Państwa, Agencj Bezpeczeństwa Wewnętrznego, Agencj Wywadu, Służby Kontrwywadu Wojskowego, Służby Wywadu Wojskowego, Centralnego Bura Antykorupcyjnego, Straży Grancznej, Bura Ochrony Rządu, Służby Węzennej Państwowej Straży Pożarnej, którzy ne spełnają warunków do nabyca prawa lub utracl prawo do emerytury określonej w przepsach o zaopatrzenu emerytalnym tych osób, nabywają prawo do emerytury pomostowej na ogólnych zasadach. Oznacza to, że aby uzyskać to śwadczene, muszą spełnć następujące warunk: osągnąć wek emerytalny wynoszący 55 lat (kobeta) 60 lat (mężczyzna), posadać okres składkowy neskładkowy wynoszący co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmnej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przed 1 styczna 1999 r. (przynajmnej przez 1 dzeń) pozostawać w służbe bądź wykonywać prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenone w starych lub w nowych wykazach prac, po 31 grudna 2008 r. (przynajmnej przez 1 dzeń) pozostawać w służbe bądź wykonywać prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenone w nowych wykazach prac, rozwązać stosunek pracy (o le w nm pozostają). Przy ustalanu prawa do emerytury pomostowej dla żołnerzy funkcjonaruszy okresy służby traktuje sę na równ z okresam pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Okresy te podlegają sumowanu przy ustalanu wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Przykład 9 Ubezpeczony (urodzony w marcu 1952 r.) na początku lat 90. pełnł przez 5 lat służbę w Polcj, ne nabywając z tego tytułu prawa do emerytury. Od 1 styczna 1998 r. jest neprzerwane zatrudnony w zakładze energetycznym jako elektromonter zajmujący sę usuwanem awar (praca wymenona w punkce 17 załącznka nr 2 do ustawy jako praca o szczególnym charakterze). Ustalając prawo do emerytury pomostowej, ZUS zsumuje ubezpeczonemu okresy służby w Polcj oraz zatrudnena w zakładze energetycznym, co pozwol udowodnć 15 lat pracy o szczególnym charakterze. 10 EMERYTURY POMOSTOWE
Emerytury pomostowe na szczególnych zasadach Pracowncy wykonujący nektóre prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenone w nowych wykazach prac mają możlwość uzyskana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach (zgodne z art. 5 10 ustawy). Emerytura pomostowa na podstawe tych przepsów przysługuje na ogół w nższym weku emerytalnym nż 55 lat dla kobet lub 60 lat dla mężczyzn, a nekedy równeż mmo posadana krótszego nż 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Z drugej strony przepsy wymagają w nektórych przypadkach uzyskana orzeczena o nezdolnośc do wykonywana pracy w danym zawodze. Tak wymóg obowązuje pracownków lotnctwa, hutnków, a także maszynstów pojazdów trakcyjnych. Należy równeż podkreślć, że ustalając okres zatrudnena w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymagany do przyznana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach, ZUS może uwzględnć tylko okresy pracy wymenonej w odpowednch punktach nowych wykazów prac, wskazanych w określonym przepse stanowącym podstawę przyznana takej emerytury. Ne mogą węc być uwzględnone okresy pracy wymenonej w nnych punktach załącznka nr 1 lub 2 do ustawy, a także okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenonej w starych wykazach prac. Odrębne warunk uzyskana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach, w zależnośc od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przedstawa tabela, którą zameśclśmy ponżej. Wszystke osoby, które chcą uzyskać emeryturę pomostową na szczególnych zasadach, oprócz spełnena dodatkowych warunków wymenonych w tabel muszą równeż: posadać okres składkowy neskładkowy wynoszący co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, przed 1 styczna 1999 r. wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenoną w starych lub w nowych wykazach prac, po 31 grudna 2008 r. wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenoną w nowych wykazach prac, rozwązać stosunek (stosunk) pracy. Ustalając, czy warunk te zostały spełnone, organ rentowy stosuje take same zasady jak przy ustalanu prawa do emerytury pomostowej na ogólnych zasadach. EMERYTURY POMOSTOWE 11
Osoby, które ne spełnają jednego z warunków wymaganych do przyznana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach (np. mają zbyt krótk okres pracy wskazanej w odpowednch przepsach lub ne uzyskały orzeczena stwerdzającego nezdolność do wykonywana określonej pracy), mogą nabyć prawo do emerytury pomostowej na ogólnych zasadach, o le spełnają warunk wymagane do przyznana tej emerytury. Przykład 10 Ubezpeczony (urodzony w marcu 1958 r.) pracował przez 9 lat (w latach 1994 2002) w przemyśle chemcznym, przy pracach wymenonych w wykaze A rozporządzena. Od 1 styczna 2006 r. podjął zatrudnene w frme zajmującej sę usuwanem azbestu (praca wymenona w punkce 32 załącznka nr 1 do ustawy jako praca w szczególnych warunkach) zatrudnene to kontynuuje do dna dzsejszego. Zanteresowany ne będze mógł przejść na emeryturę pomostową z tytułu ukończena weku 55 lat przewdzanego dla osób wykonujących taką pracę, ZUS ne zalczy pracy wymenonej w starych wykazach, poneważ do wymaganych 10 lat zatrudnena w szczególnych warunkach. Okresy te zostaną natomast zsumowane przy ustalanu uprawneń do emerytury pomostowej na ogólnych zasadach, a węc przysługującej w weku emerytalnym wynoszącym dla mężczyzn 60 lat. Prace Dodatkowe warunk uzyskana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach w zależnośc od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze Rodzaj pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w powetrzu wykonywane na statkach powetrznych przez personel pokładowy oraz prace plotów statków powetrznych (plot, nstruktor) Odrębne warunk uzyskana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach osągnęce weku wynoszącego co najmnej 50 lat dla kobet co najmnej 55 lat dla mężczyzn udowodnene zatrudnena w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na statkach powetrznych w wymarze co najmnej 15 lat uzyskane orzeczena o nezdolnośc do wykonywana zatrudnena w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na statkach powetrznych, w rozumenu art. 105 107 ustawy z 3 lpca 2002 r. Prawo lotncze 12 EMERYTURY POMOSTOWE
Prace Rodzaj pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w morskch portach handlowych oraz przedsęborstwach pomocnczych dzałających na rzecz tych portów, zwanych portam morskm (tj. prace fzyczne cężke bezpośredno przy przeładunku w ładownach statku oraz prace operatorów żuraw weżowych, do których obsług są wymagane uprawnena kategor IŻ lub równorzędne oraz dźwgnc portowych lub stocznowych) Prace bezpośredno przy zalewanu form odlewnczych, transportowanu naczyń odlewnczych z płynnym, rozgrzanym mate- rałem (żelwo, stalwo, metale neżelazne ch stopy) Prace bezpośredno przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwane elementów układu wlewowego, ścnane, szlfowane powerzchn odlewów oraz malowane ch na gorąco Prace bezpośredno przy obsłudze welkch peców oraz peców stalownczych lub odlewnczych Prace murarske bezpośredno w pecach hutnczych, odlewnczych, baterach koksownczych oraz w pecach do produkcj materałów ceramcznych Prace bezpośredno przy ręcznym zestawanu surowców lub ręcznym formowanu wyrobów szklanych w hutnctwe szkła Prace bezpośredno przy kucu ręcznym w kuźnach Prace bezpośredno przy obsłudze agregatów urządzeń do produkcj metal neżelaznych Prace bezpośredno przy obsłudze cągów walcownczych: przygotowane, dozorowane pracy walców lub samotoków, ngeren cja przy wypadanu zaklnowanu materałów Prace przy obsłudze dźwgnc bezpośredno przy wytapanu surówk, stopów żelaza lub metal neżelaznych Odrębne warunk uzyskana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach osągnęce weku wynoszącego co najmnej 55 lat udowodnene okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w portach morskch w wymarze co najmnej 15 lat osągnęce weku wynoszącego co najmnej 55 lat udowodnene okresu zatrudnena w szczególnych warunkach w hutnctwe wynoszącego co najmnej 15 lat uzyskane orzeczena lekarza medycyny pracy o nezdolnośc do wykonywana prac w szczególnych warunkach w hutnctwe EMERYTURY POMOSTOWE 13
Rodzaj pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze Prace nurka lub kesonarza, prace w komorach hperbarycznych Prace rybaków morskch Prace bezpośredno przy przetwórstwe materałów zawerających azbest lub prace rozbórkowe zwązane z ch usuwanem Prace maszynstów pojazdów trakcyjnych (maszynsta pojazdów trakcyjnych, maszynsta nstruktor, maszynsta zakładowy, maszynsta weloczynnoścowych cężkch maszyn do kolejowych robót budowlanych kolejowej sec trakcyjnej, kerowca lokomotywy spalnowej o mocy do 300 KM, pomocnk maszynsty pojazdów trakcyjnych) kerownków pocągów Prace w charakterze członka zawodowych ekp ratownctwa górskego Odrębne warunk uzyskana emerytury pomostowej na szczególnych zasadach osągnęce weku wynoszącego co najmnej 50 lat dla kobet co najmnej 55 lat dla mężczyzn udowodnene okresu zatrudnena w szczególnych warunkach (przy pracach wymenonych obok) wynoszącego co najmnej 10 lat osągnęce weku wynoszącego co najmnej 50 lat dla kobet co najmnej 55 lat dla mężczyzn udowodnene okresu zatrudnena jako maszynsta pojazdów trakcyjnych wynoszącego co najmnej 15 lat uzyskane orzeczena lekarza medycyny pracy o nezdolnośc do wykonywana prac jako maszynsta pojazdów trakcyjnych osągnęce weku wynoszącego co najmnej 50 lat dla kobet co najmnej 55 lat dla mężczyzn udowodnene okresu pracy jako członek zawodowych ekp ratownctwa górskego wynoszącego co najmnej 10 lat Emerytura pomostowa z tytułu pracy górnczej Odrębne została uregulowana możlwość uzyskana emerytury pomostowej przez pracownka wykonującego prace górncze, o których mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej. Są to m.n. prace: pod zemą w kopalnach węgla, rud kruszców, pod zemą przy głębenu szybów w przedsęborstwach budowy kopalń węgla, rud kruszców, na odkrywce w kopalnach sark węgla brunatnego, pod zemą na stanowskach dozoru ruchu oraz kerownctwa ruchu kopalń, przedsęborstw nnych podmotów. 14 EMERYTURY POMOSTOWE
Emeryturę pomostową z tytułu wykonywana tych prac może uzyskać pracownk, który łączne spełnł następujące warunk: wykonywał w pełnym wymarze czasu pracy wymenone w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej prace górncze przez okres co najmnej 15 lat, osągnął wek emerytalny 55 lat (kobeta) 60 lat (mężczyzna), posada okres składkowy neskładkowy w wymarze co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, przed 1 styczna 1999 r. wykonywał (przynajmnej przez 1 dzeń) prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenone w starych lub w nowych wykazach prac, po 31 grudna 2008 r. wykonywał prace górncze wymenone w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej lub jakąkolwek nną pracę wymenoną w nowych wykazach prac, rozwązał stosunek (stosunk) pracy. Ustalając co najmnej 15-letn staż pracy górnczej wymenonej w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej, organ rentowy zalcza zarówno okresy wykonywana tej pracy przed 1 styczna 2009 r., jak po 31 grudna 2008 r. Emerytura pomostowa dla osób, które zakończyły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 2009 r. Emeryturę pomostową może uzyskać równeż osoba, która po 31 grudna 2008 r. ne wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymenonej w nowych wykazach prac an pracy górnczej wymenonej w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej w pełnym wymarze czasu pracy, jeśl: na dzeń 1 styczna 2009 r. mała okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymenonej w nowych wykazach prac, wymagany do przyznana emerytury pomostowej na ogólnych lub szczególnych zasadach albo emerytury pomostowej z tytułu wykonywana pracy górnczej, przed 1 styczna 1999 r. wykonywała prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymenone w starych lub w nowych wykazach prac, posada okres składkowy neskładkowy w wymarze co najmnej 20 lat dla kobet 25 lat dla mężczyzn, osągnęła wek uprawnający do emerytury pomostowej na ogólnych lub szczególnych zasadach albo do emerytury pomostowej z tytułu wykonywana pracy górnczej, rozwązała stosunek (stosunk) pracy. Należy podkreślć, że trzy ostatne warunk mogą być spełnone równeż po 31 grudna 2008 r. EMERYTURY POMOSTOWE 15
Przykład 11 Ubezpeczona ukończyła 55 lat w marcu 2012 r. Udowodnła 18 lat składkowych oraz 3 lata neskładkowe. Od 1 styczna 1991 r. do 31 grudna 2007 r. była zatrudnona jako motornczy tramwaju (tj. przy pracy o szczególnym charakterze wymenonej w punkce 8 załącznka nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych), a po ustanu tego zatrudnena ngdze ne pracowała. Ubezpeczona ne wykonywała po 31 grudna 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Jednak dlatego, że na dzeń 1 styczna 2009 r. udowodnła wymagany okres takego zatrudnena oraz spełnła pozostałe warunk koneczne do uzyskana emerytury pomostowej, ZUS przyznał jej to śwadczene. Przykład 12 Ubezpeczony w grudnu 2013 r. ukończy 55 lat. Od 1 styczna 1998 r. do 31 grudna 2007 r. był zatrudnony jako rybak morsk na statku rybackm u polskego armatora (praca wymenona w punkce 22 załącznka nr 1 do ustawy). Pracę w szczególnych warunkach zakończył węc przed 2009 r. Jednak w zwązku z tym, że na 1 styczna 2009 r. mał wymagane 10 lat takej pracy, to, jeśl spełn pozostałe warunk wymagane do uzyskana tego śwadczena, ZUS przyzna mu emeryturę pomostową po ukończenu weku przewdzanego w art. 8 ustawy o emeryturach pomostowych wynoszącego dla mężczyzn 55 lat. Od kedy powstaje prawo do emerytury pomostowej? Prawo do emerytury pomostowej powstaje z dnem spełnena ostatnego z warunków wymaganych do nabyca tego prawa (np. z dnem osągnęca weku emerytalnego), o le wnosek o przyznane emerytury został zgłoszony najpóźnej w mesącu, w którym warunek ten został spełnony. Osoba, która pozostaje w stosunku (stosunkach) pracy spełna pozostałe warunk wymagane do przyznana emerytury pomostowej, nabywa prawo do tej emerytury od następnego dna po rozwązanu ostatnego stosunku pracy. Jeśl osoba ubegająca sę o emeryturę pomostową pobera zasłek chorobowy lub śwadczene rehabltacyjne, prawo do tej emerytury 16 EMERYTURY POMOSTOWE