Kamila Maj DEBATA OKSFORDZKA - METODA PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM Jak zainteresować i zaktywizować ucznia? Jest to problem niejednego współczesnego nauczyciela. Pokolenie wychowane na telewizji i Internecie nie jest skore pracować tradycyjnymi metodami, uważając je za nużące i nieciekawe. Pracujący z młodzieżą zauważają także, że dziś uczniowie nie chcą i nie potrafią pracować w grupie. Trudno w takich okolicznościach znaleźć prawdziwe talenty. Ogromnym wyzwaniem jest więc dla nauczyciela znalezienie metody, która zainteresuje, zmotywuje do rozwoju jego ucznia, a przy tym nauczy go współpracy. Jedną z takich metod może stać się debata oksfordzka. Wydaje się ona bardzo skuteczna, szczególnie w pracy z uczniem zdolnym. Debata Oksfordzka jest sztuką prowadzenia dyskusji, prezentowania argumentów, wypowiadania się i słownego pokonania oponenta, prezentującego stanowisko przeciwne. Polega na tym, że dwa zespoły prowadzą spór na podany wcześniej temat. W debacie bierze udział 8 osób - 2 drużyny po 4 osoby. Tzw. strona propozycji broni danej tezy, strona opozycji usiłuje ją obalić. Każdy członek zespołu odgrywa inną, wcześniej w grupie uzgodnioną rolę: pierwszy przedstawia stanowisko grupy, drugi argumentuje, trzeci kontrargumentuje punkt widzenia drużyny przeciwnej, czwarty podsumowuje. Każdy z mówców na swoją przemowę ma 4 minuty. Podczas debaty uczestnicy mogą członkom drugiej drużyny zadawać pytania oraz są zobowiązani do udzielania przeciwnikom odpowiedzi. Nad przebiegiem debaty czuwają Marszałek i Sekretarz 1. Jak wiele daje ta metoda, można się przekonać analizując wyniki badania przeprowadzonego wśród 10 osób tzn. obecnych uczniów oraz absolwentów I Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Ostrzeszowie. Uczniowie ci pracowali metodą oksfordzką i mieli okazję z sukcesami występować podczas rozgrywek debatanckich 1 http://wnpid.amu.edu.pl/pliki/nauczyciel/zasady-debaty-oksfordzkiej-mpdo-2014.pdf, 25.03.2105.
różnego szczebla, takich jak organizowany przez WNPiD UAM w Poznaniu oraz IPN Turniej Zrozumieć Historię 2 czy Mistrzostwa Polski Debat Oksfordzkich 3. Badanie polegało na uzupełnieniu ankiety dotyczącej różnych aspektów związanych z debatą oksfordzką. Pytania podejmowały kwestie zarówno cech charakteru, które kształtuje ta metoda jak i umiejętności. Na pierwsze pytanie Czy Pani/Pana zdaniem debata oksfordzka jest atrakcyjna jako sposób poszerzania wiedzy z różnych dziedzin? 100% ankietowanych odpowiedziało tak. Identyczna odpowiedź została udzielona na pytanie 2 Czy Państwa zdaniem debatowanie w formule oksfordzkiej ułatwi w przyszłości Państwu lub ułatwiło wystąpienia publiczne?. Wynik świadczy o tym, że respondenci uważają ćwiczenia retoryki, erystyki za bardzo przydatne 4. Uwidacznia się to podczas warsztatów debatanckich, które wymagają od uczniów dużego zaangażowania. Ponadto uczestnicy debat wyrazili przeświadczenie, iż debaty oksfordzkie pomagają im przydatne w życiu umiejętności. Czy Pani/Pana zdaniem debata oksfordzka jest atrakcyjna jako sposób poszerzania wiedzy z różnych dziedzin? 1. TAK 2. NIE 0% 100% 2 http://warszawa.ipn.gov.pl/aktualnosci/2013/poznan/final-miedzyszkolnego-turnieju-debat-oksfordzkich.- zolnierze-wykleci-poznan,-6-marca-2013 3 http://www.debatyoksfordzkie.blogspot.com/ 4 A. Schopenhauer, Erystyka. Sztuka prowadzenia sporów, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007.; P. Legutko, Sztuka debaty czyli jak się nie dać, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009
Czy Państwa zdaniem debatowanie w formule oksfordzkiej ułatwi w przyszłości Państwu lub ułatwiło wystąpienia publiczne?. 1. TAK 2. NIE 0% 100% Na pytanie Jakie cechy charakteru kształtuje metoda debat oksfordzkich? spośród cech, jak: cierpliwość, wytrwałość, szacunek dla oponenta, otwartość najczęściej wybierano: szacunek dla oponenta (8) i otwartość (7). Cierpliwość wskazało 5 osób, a wytrwałość 1. Jakie cechy charakteru wg Pani/Pana kształtuje metoda debat oksfordzkich? 1. cierpliwość 2. wytrwałość 3. szacunek dla oponenta 4. otwartość 29% 34% 33% 4% W podobnym pytaniu, ale dotyczącym umiejętności, najwięcej wskazań odnotowano przy umiejętności słuchania drugiej osoby oraz opanowaniu (po 9), dalej wybierano kulturę słowa (7), umiejętność dobierania i formułowania argumentów (6), autoprezentację (5), umiejętność selekcji materiału (4), działanie pod presją czasu (2).
Jakie umiejętności wg Pani/Pana kształtuje metoda debat oksfordzkich? 1. opanowanie 2. umiejętność dobierania i formułowania argumentów 3. działanie pod presją czasu 4. kultura słowa 5. autoprezentacja 6. słuchanie dreugiej osoby 7. umiejętność selekcji materiału 21% 12% 10% 17% 21% 14% 5% Wszyscy badani są przekonani, że zdobyte umiejętności mogą się przyczynić do osiągnięcia sukcesu w przyszłości. Czy uważ Pani/Pan, że umiejętność debatowania w formule oksfordzkiej może przyczyniś się do osiągnięcia przez Pana/Panią sukcesu w przyszłości? 1. TAK 2. NIE 0% 100%
Większość podzieliła się także swoimi przemyśleniami dotyczącymi wspomnianej metody. Jedno z nich brzmi: Takie debaty, szczególnie dla uczniów zdolnych powinny być wprowadzone do jak największej liczby szkół średnich w całym kraju. Jest to niewątpliwie lepiej wykorzystany czas niż niejedna nudna lekcja. Inna refleksja: Fantastyczny sposób poszerzania wiedzy na dany temat, pomaga walczyć z tremą i stresem. Możemy wyczytać także taki komentarz: Udział w debatach oksfordzkich jest jednym z fajniejszych doświadczeń w moim życiu. Wymaga to czasami zaprzeczeniu swoim wartościom i swojemu zdaniu, ale tym samym odkrywamy nowe horyzonty, punkty widzenia i nie zamykamy się tylko na swoje zdanie. Pozwala to na elokwentne i świadome wypowiedzi na tematy ze świata współczesnego jak i historii. Z pewnością przyda się to w dorosłym życiu. Uczniowie dostrzegają konsekwencje braku umiejętności dyskutowania nie tylko dla jednostki, ale także dla społeczeństwa, państwa. Udowadnia to wpis: Problemem współczesnego człowieka jest brak umiejętności dyskutowania na dane tematy. Taki stan rzeczy utrudnia rozwój państwa. Jednym z głównych założeń demokracji jest komunikacja z drugą osobą. Debaty oksfordzkie pozwalają zrozumieć ludzi i świat. Bez tego nie jesteśmy w stanie zbudować silnego społeczeństwa. Pozytywny jest fakt, że zarówno młodzież, jak i nauczyciele, trenerzy, opiekunowie widzą te same plusy debaty oksfordzkiej. Artur Lorek, wieloletni trener z Fundacji Projekty Edukacyjne, mówi: "Posiadanie kompetencji miękkich jest potrzebą współczesnego człowieka w coraz bardziej dynamicznym świecie. Łączy się w tym umiejętność krytycznej analizy odbieranych treści, badanie i selekcja informacji oraz zdolność do publicznego wyrażania własnego stanowiska. Debata oksfordzka jako metoda rozwoju i wychowania w wydatny sposób wymusza na uczestnikach stosowanie tych umiejętności i tym samym pozwala na ich rozwój." 5 Nauczyciele pracujący ta metodą, obserwując swoich uczniów widzą zachodzące w nich zmiany. Często uczniowie wycofani stają się bardzo pewni siebie. Spokojni chętniej wyrażają swoje zdanie. Osoby, które łatwo wyprowadzić z równowagi, stają się opanowane, a uczeń przeciętny okazuje się uczniem zdolnym. Debata oksfordzka nie tylko pomaga rozwijać ucznia zdolnego, ale także pomaga go znaleźć. 5 Wypowiedź na potrzeby artykułu.
To proste badanie ukazuje nam ucznia elokwentnego, pewnego siebie, mającego swoje zdanie. Ucznia odważnego, który myśli o swoim przyszłym życiu, ale także o przyszłości innych. Rozpoznaje szanse i zagrożenia we współczesnym świecie. Potrafi słuchać i chce słuchać innych. Taki obraz młodego człowieka wyłonił się dlatego, że miał on okazję spierania się z różnymi przeciwnikami. Dostał szansę, by wygrać z dużo silniejszym i bardziej doświadczonym przeciwnikiem oraz by przegrać ze słabszym. Mógł się więc poczuć bardziej pewny siebie, ale także nauczyć się pokory. Dlatego warto, by debata oksfordzka zagościła w polskich szkołach, jako efektywna metoda wspierania rozwoju uczniów. BIBLIOGRAFIA Legutko P., Sztuka debaty czyli jak się nie dać, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009. Schopenhauer A., Erystyka. Sztuka prowadzenia sporów, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007. STRONY INTERNETOWE Instytut Pamięci Narodowej http://ipn.gov.pl Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM w Poznaniu http://wnpid.amu.edu.pl Mistrzostwa Polski Debat Oksfordzkich http://www.debatyoksfordzkie.blogspot.com