POMOCNA DŁOŃ POD BEZPIECZNYM DACHEM Seminarium Wysoka jakość opieki w DPS. Standardy usług - Dobre praktyki - Kierunki rozwoju, Kraków, 31 maja 2016 r., 6 czerwca 2016 r. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ www.sppw.rops.krakow.pl
Ogrody terapeutyczne w terapii i aktywizacji mieszkańców DPS dr inż. Bożena Szewczyk-Taranek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ www.sppw.rops.krakow.pl
www.sppw.rops.krakow.pl Plan wykładu: 1. Wpływ roślin na zdrowie człowieka 2. Terapia ogrodnicza 3. Ogrody terapeutyczne 4. Przykłady ogrodów do hortiterapii
www.sppw.rops.krakow.pl [Urlich 1981, Harting 1991, Urlich i in. 1991, Urlich 1999]
PROCES ZDROWIENIA Zdrowie i dobre samopoczucie Rehabilitacja, akceptacja przez ludzi wyższa samoocena Zatrudnienie Wyciszenie, wewnętrzny spokój Skupienie uwagi, Opanowywanie stresu Proces integracji, budowania relacji z ludźmi Działanie roślin na zmysły: wygląd, zapach, dotyk, smak Rozwijanie nowych umiejętności Aktywność fizyczna (spacery) Obcowanie AKTYWNE: Ogrodnictwo, praca z roślinami Obcowanie PASYWNE: OBSERWACJA NATURY www.sppw.rops.krakow.pl Natura
Hortiterapia leczenie przez kontakt z naturą Hortiterapia: hortus ogród, park + terapia gr. leczenie (ogrodoterapia) www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy hortiterapii Pacjent ktoś ze zdiagnozowaną chorobą i potrzebą interwencji dla poprawy funkcjonowania społecznego, poznawczego, emocjonalnego, fizycznego. Jest centralną częścią terapii i interakcji odbiorcą i inicjatorem procesu leczenia Cele są określone przez zespół terapeutów i samego pacjenta Terapeutą jest profesjonalista, zawodowy terapeuta, który używa roślin jako narzędzi by ułatwić proces terapeutyczny i zrealizować cele terapii Roślina to ogród i aktywności związane z uprawą roślin użyte tak by zapewnić terapeutyczne relacje z pacjentem. Model terapii ogrodniczej www.sppw.rops.krakow.pl
Ogrodnictwo jako przekaz terapeutyczny Posiada znaczenie (odniesienie cyklu życia natury do życia człowieka, nadanie sensu i celu praca na metaforach) Posiada przeznaczenie (efekty końcowe prac ogrodniczych są w pełni wartościowe, brak infantylizacji działań) Szerokie spektrum stymulacji sensorycznej (pobudzenie wszystkich zmysłów) www.sppw.rops.krakow.pl
Cele w hortiterapii Poprawa sprawności fizycznej fizjoterapia Ruch Rekreacja Ćwiczenia ukierunkowane podczas prac ogrodniczych www.sppw.rops.krakow.pl
Cele ogólne w hortiterapii polepszenie stanu emocjonalnego Zalety Wzrost poczucia własnej wartości i pewności siebie, bycia potrzebnym, spełnienia i satysfakcji, odpowiedzialności (dbanie o roślinę) Zmniejszenie stresu, niepokoju i uzyskanie efektu wyciszenia poprawa funkcjonalna Zwiększenie koncentracji uwagi, Umiejętności radzenia sobie z problemami, Poprawa samodzielności, Niezależności, Pamięci, (odwołanie do wcześniejszych doświadczeń) www.sppw.rops.krakow.pl
poprawa funkcji intelektualnych (poznawczych) Cele ogólne w hortiterapii Nauka nowych umiejętności, technik ogrodniczych i nazw roślin, Poprawa kreatywności Możliwość ekspresji uzdolnień www.sppw.rops.krakow.pl
www.sppw.rops.krakow.pl Techniki ogrodnicze
Narzędzia ogrodnicze
Praca na metaforach www.sppw.rops.krakow.pl Cykl życia roślin i układ w ekosystemach są spójne z cyklem życia każdego człowieka Zastosowanie symboliki roślin i natury do wywołania refleksji
www.sppw.rops.krakow.pl Ogrodnictwo terapeutyczne, uprawa roślin są częścią strategii terapeutycznej i rozwoju osobistego i od dawna uważane jako efektywne narzędzie rehabilitacyjne.
Planowanie programów hortiterapeutycznych W oparciu o potrzeby i możliwości pacjenta (pacjentów) na podstawie diagnozy i wyznaczonych celów terapii W oparciu o możliwości techniczne, lokalowe, finansowe i kadrowe ośrodka W oparciu o efekty działań pilotażowych (wywiad z pacjentami, rodzinami i opieką) www.sppw.rops.krakow.pl
www.sppw.rops.krakow.pl Ogrody terapeutyczne
Ogrody terapeutyczne Wymogi stawiane ogrodom terapeutycznym: Wydzielony formalnie teren (poczucie bezpieczeństwa) Zawierają elementy wspomagające orientację przestrzenną Podzielone na wnętrza ogrodowe przeznaczone do różnych typów aktywności: rekreacji, terapii ogrodniczej, spotkań towarzyskich, relaksu i wypoczynku indywidualnego) www.sppw.rops.krakow.pl
Ogrody terapeutyczne Wymogi stawiane ogrodom terapeutycznym: Są dostępne i przyjazne dla użytkowników Są bezpieczne. Spełniają wymagania techniczne dla osób niepełnosprawnych www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Podniesione rabaty www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Podniesione rabaty www.sppw.rops.krakow.pl
www.sppw.rops.krakow.pl 60 cm wys. (45 do 80 cm) szerokość 150 cm (dostępna z dwu stron)
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych podniesione rabaty - ułatwiają kontakt z roślinami - zapewniają pracę w formie siedzącej bez schylania - zwiększają różnorodność doświadczeń zmysłowych (przybliżając rośliny) - zapewniają możliwość pracy w grupie www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Podniesione rabaty www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych www.sppw.rops.krakow.pl podniesione rabaty
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Stoły uprawowe Blaty do pielęgnacji roślin www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Stoły uprawowe Blaty do pielęgnacji roślin www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych ścieżka sensoryczna Stymulacja poprzez doświadczanie nawierzchni zróżnicowanych ze względu na materiał www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Blat dotykowy Ma znaczenie dla sfery intelektualnej i zmysłowej użytkowników poprawia zdolności manualne, działa stymulująco. Zastosowane materiały różnią się fakturą, temperaturą, plastycznością, kształtem itp. (np. piasek, żwir, szyszki, kamienie, piłki) Może być zlokalizowany wewnątrz ośrodka www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Elementy wodne www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Miejsce spotkań towarzyskich i/lub miejsce odosobnienia www.sppw.rops.krakow.pl
Elementy małej architektury ogrodowej w ogrodach terapeutycznych Ścieżka florystyczna Umożliwia kontakt z roślinami, roślinność jest zróżnicowana Działa stymulująco na zmysły i pogłębia funkcje poznawcze www.sppw.rops.krakow.pl
Rośliny w ogrodach terapeutycznych Rośliny użytkowe: sad, jagodnik, warzywnik
www.sppw.rops.krakow.pl
Przykłady ogrodów terapeutycznych
Ogrody Fundacji THRIVE Reading, Wielka Brytania www.sppw.rops.krakow.pl
www.sppw.rops.krakow.pl Ogrody Fundacji THRIVE Reading, Wielka Brytania
www.sppw.rops.krakow.pl Ogrody Fundacji THRIVE Reading, Wielka Brytania
www.sppw.rops.krakow.pl
Horatio Garden, etap projektowy Instytut Leczenia Kręgosłupa Salisbury, GB
Horatio Garden, po realizacji
Horatio Garden, po realizacji
Hospicjum św. Marii ogród terapeutyczny
Ogrody przy domu opieki dla osób straszych św. Trójcy w Londynie
Ogrody przy domu opieki dla osób straszych św. Trójcy w Londynie
Ogrody przy domu opieki dla osób straszych św. Trójcy w Londynie
Ogrody Szpitalne Whitby Mental Health Care, Ontario, Canada
Ogrody Szpitalne Whitby Mental Health Care, Ontario, Canada
Ogród terapeutyczny, 4 Kliniczny Szpital Wojskowy Oddział Psychiatryczny i Leczenia Stresu Bojowego
Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy im. Ks. J. Popiełuszki w Toruniu
Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy im. Ks. J. Popiełuszki w Toruniu
Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy im. Ks. J. Popiełuszki w Toruniu
Gminne Centrum Dziennej Aktywności w Łące, Podkarpackie
Ogród Botaniczny UJ w Krakowie Pacjenci Woj. Szpitala Pediatrycznego Św. Ludwika
www.sppw.rops.krakow.pl Dom Pomocy Społecznej w Bornem Sulinowie
www.sppw.rops.krakow.pl Szkoła Specjalna ul. Praska w Krakowie
www.sppw.rops.krakow.pl
www.sppw.rops.krakow.pl http://www.htsa.ch/
Dziękuję za uwagę. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ www.sppw.rops.krakow.pl