DZIEIĘĆ LAT POZUKIWACZY W PAKITANIE orpion ugryzł go, iedy załadał ombinezon. Pajęcza schował się w ołnierz ubrania. Do szpitala było iladziesiąt ilometrów. Zdążyliśmy. urowica i chłop uratowany opowiada Waldemar Kindler z paistańsiego oddziału firmy Poszuiwania Nafty i Gazu. TOMAZ MAZUR Jest on szefem zmiany na rigu (z ang. urządzenie wiertnicze). Razem z nim pracuje ilunastu rodaów, głównie z południa Polsi. ą światową elitą w swojej branży. Pracowali w ilunastu rajach. Walde Kindler zanim znalazł się w Paistanie, pracował na achalinie. Temperatury dochodziły do -45 C. Ale teraz też nie jest leo. Jadowite robactwo to nie jedyne atracje, na jaie jest narażony, gdy szua gazu na paistańsich bezdrożach. Dochodzą egzotyczne choroby i groźba zamachów terrorystycznych. Pytam Kindlera: Panie Waldu, pan się nie boi? Niebezpiecznie jest, ale nie myślę o tym, bo bym zwariował. Muszę też trzymać fason przed chłopaami z rigu. Jeśli zobaczą, że ja się boję, to po robocie odpowiada dziarso, częstując olejnym papierosem. Dobry ten miejscowy tytoń. łuchając olejnych opowieści, trudno oprzeć się wrażeniu, że nafciarze na rigu są ja bohaterowie Londona czy Hłasi. Twardzi faceci, cięża praca, trudne waruni. amotność i ryzyo. Pracują po ilanaście godzin dziennie przez 5 tygodni. Później pięć tygodni z rodziną w Polsce i z powrotem na rig. Rig jest na totalnym pustowiu. Do miasta jest dwie godziny drogi. By dojechać do poszuiwaczy, musiałem uzysać specjalne zezwolenie. Dwa auta esorty też obowiązowe. Na paistańsich bezdrożach Europejczy to wido rzadi. Obóz nafciarzy w otlinie. Całość otoczona niewysoim płotem pilnowana jest przez ilunastu uzbrojonych żołnierzy. Obserwując otaczające obóz wzgórza, mam wrażenie, że od czasu, ja Rosjanie dali światu RPG-7, w położonych w wąwozach obozach poczucie bezpieczeństwa jest złudne. Nafciarze niemal nie opuszczają obozu. Nie piją. W arty nie grają. Gazety nie dochodzą. Pozostaje internet i telewizja. Odbieram tylo Polsat Zdrowie i Uroda oraz TV Polonia. traszna chała ocenia Łuasz Kwiecińsi, szef paistańsiego oddziału firmy. Włączamy telewizor i przyznaję mu rację. Ile razy można oglądać wspomnienia o Złotej Jedenastce Górsiego? I taa reflesja. Czy w TV Polonia zapomnieli, że era Cepelii i Pewesów się sończyła? Gdy pan aif z zapałem chwali Polaów, z tyłu beczy przywiązany do barau oziołe. Tego wieczora zostanie on zarżniety i zjedzony. Pan aif jest muzułmaninem, więc ozioła zarżną zgodnie z halal sierują jego łeb w stronę Mei i poderżną mu gardło... Na rigu ja na oręcie. Rutyna, wachty, pusta na horyzoncie. W domu poszuiwacz bywa co pięć tygodni. 6 Charaterystycznym fragmentem urządzenia wiertniczego jest rampa do sładowania rur, tworzących przewód wiertniczy. W zależności od warunów geologicznych całowita długość połączonych w przewód rur może sięgać ilu ilometrów.
y szej obecności Polaów na naszym rynu, ci odpowiadają, że brauje im urządzeń. A przecież rentowność tego biznesu jest taa, że oszt urządzenia zwraca się już po 6 latach esploatacji. Leasingujcie więc nowe urządzenia, a na pewno na tym zarobicie zachęca pan aif. Koszt jednej maszyny wiertniczej to 15-20 milionów dolarów. Biznes jest niezwyle dochodowy, a Polacy mają na świecie świetną renomę. Działają niezwyle szybo i sprawnie. W tym biznesie płaci się dniówi. Dostajemy pieniądze za ażdy dzień pracy na rigu. Teoretycznie im więcej dni, tym więcej pracy, ale my mamy inną zasadę. Robimy na urządzeniu ja najrzetelniej i ja najszybciej. Kończymy w jednym miejscu i przenosimy w następne. Idzie wtedy w świat opinia, że Polacy pracują szybo i sprawnie. To powoduje, że mamy masę zapytań ofertowych wyjaśnia Łuasz Kwiecińsi. Imponująca jest sprawność i tempo, z jaim polscy poszuiwacze przenoszą się z miejsca na miejsce. Do transportu rigu i zaplecza logistycznego potrzebują 150 olbrzymich ciężarówe. Przeprowadza, postawienie nowego obozu i uruchomienie poszuiwania w nowym miejscu zajmuje im zaledwie tydzień. W miejscu, w tórym ich odwiedziłem, wydrążą w ciągu 2 miesięcy otwór o głęboości 2750 metrów. TOMAZ MAZUR - Wraz z Polaami pracują na rigu fachowcy z ameryańsiego Halliburtona, tórzy odpowiadają za serwis płuczowy (błoto technologiczne płynie z szybością 3500 l/minutę). Firma Halliburton, niegdyś ierowana przez Dica Cheneya, osiągnęła dziś dominującą pozycję w branży. erwis cementowy Polaom dostarcza malezyjsa firma KMC. Pozostałą część załogi stanowią Paistańczycy. Wśród nich wyróżnia się charaterystyczną brodą przedstawiciel paistańsiego inwestora, firmy OGDCL. To mister aif Tur, wierny fan polsiej myśli naftowej. Polacy są fantastyczni, jeśli chodzi o szuanie nafty czy gazu. Jesteście najlepsi. To, co robi jeden polsi rig, odpowiada pracy dwóch, a nawet trzech chińsich urządzeń chwali aif Tur. I zaraz dodaje, że dziwi się Polaom, że nie chcą zarobić więcej. Kila lat temu, gdy Chińczycy zaczęli szuać ropy w Paistanie, mieli dwa urządzenia. Dzisiaj mają ich ila razy więcej niż Polacy. Gdy Paistan chce wię- dźwig przewodu wiertniczego napęd przewodu wiertniczego obieg płuczi tłoczenie, płuanie odwiertu, chłodzenie wiertła, wypłuanie urobu, analiza, oczyszczenie, powrót do otworu stół wiertniczy i silni napędzający e- Wieża ma wysoość 145 stóp, świder schodzi na głęboość 5000 metrów. Diamentowy świder osztuje 40 tys. dolarów. czyszczenie płuczi, analiza urobu, ponowne wpompowanie do przewodu wiertniczego gtąy. ów gać otwór zaczopowany zabezpieczenie przed wypływem Rury spięte w przewód wiertniczy biegną wewnątrz cementowej obudowy (rodzaj cembrowiny uzupełnianej w miarę postępu prac). Najważniejszymi elementami zespołu roboczego są: rury przewodu wiertniczego, wał napędowy i świder z trójgraniastym, bardzo twardym stalowym grotem. Gdy sała jest wyjątowo oporna, stosuje się cylindryczne wiertła z grotami diamentowymi. warstwy poładów geologicznych Niezbędnym środiem do wyonania odwiertu jest tzw. płucza. To specjalna mieszana wody i substancji chemicznych. Pełni rolę substancji chłodzącej, zmniejszającej tarcie świdra, uszczelniającej ściani otworu wiertniczego i wynoszącej urobe. Krąży w cylu zamniętym. Po wtłoczeniu do otworu wiertniczego pod wysoim ciśnieniem wypływa na powierzchnię wraz z urobiem i poddawana jest analizom i procesowi oczyszczania. Po filtracji ponownie tłoczona jest do otworu wiertniczego. poład gazu poład ropy 7
DZIEIĘĆ LAT POZUKIWACZY W PAKITANIE JAROŁAW BAŁAZ PREZE POZUKIWANIA NAFTY I GAZU KRAKÓW Kiedy patrzę na wasz rig* w Paistanie, od razu ojarzy mi się ze statiem. Wieli maszt pośrodu morza sał. Pomieszczenia dla pracowniów prawie ta wąsie ja ajuty. Wachty. W pracy poszuiwacza jest chyba coś z pracy marynarza... Jest pewne podobieństwo. Podobnie ja oni często zmieniamy miejsce pracy. Dzisiaj pracujemy w Paistanie, jutro w Kazachstanie, a pojutrze w Mozambiu albo Ghanie. Albo ja muzya rocowego, tóry, iedy wraca do domu po dwóch latach trasy oncertowej, nie wie co ze sobą zrobić. Czy pracownicy PNiG zachowują się podobnie? Jedna zmiana naszego pracownia za granicą trwa od 4 do 6 tygodni, więc termin jest rótszy. Ale coś w tym jest. Kiedy poszuiwacz załatwi najpilniejsze sprawy w domu (śmiech), zaczyna spoglądać na alendarz i odliczać dni i godziny do olejnego wyjazdu na rig. Mają do czego tęsnić? Czy na rigu są jaieś rozrywi? To zrozumie tylo poszuiwacz. Rozrywą jest telewizja satelitarna... To chyba lepsze niż poer? (śmiech) Po 12 godzinach pracy na rigu człowie nie myśli o rozrywach, tylo o tym, żeby spoojnie usnąć. Termin poszuiwanie nafty i gazu ma szeroie znaczenie. Czym firma ta naprawdę się zajmuje? Naszym core business są usługi wiercenia i wszystie związane z tym operacje. ąd wiecie, gdzie wiercić? Ustalaniem miejsc wierceń zajmują się inne, wyspecjalizowane do tego firmy, prowadzące badania sejsmiczne. Przyładem jest polsa Geofizya Kraów, z tórą często współpracujemy. W ilu rajach działają Poszuiwacze z Kraowa? Obecnie na Urainie, w Kazachstanie, Paistanie, Mozambiu i w Polsce. A w całej historii? Trudno policzyć. Najprostsza odpowiedź brzmi: na trzech ontynentach. Od achalinu, przez Indie aż po Mozambi. Warto wiercić w Polsce soro za granicą na pewno lepiej płacą? Polsa jest pierwszym etapem pracy ażdego naszego pracownia. To swoisty poligon. Kto się sprawdzi, może jechać za granicę. Nagłe erupcje to nie jedyne niebezpieczeństwo na jaie narażony jest poszuiwacz. Ja wygląda sprawa ryzya politycznego? Niestety ta się słada, że ropa i gaz najczęściej występują w regionach politycznie niestabilnych. Dlatego zdarzają się trudne momenty. Ale mamy opracowane odpowiednie procedury i w razie problemów jesteśmy w stanie szybo ewauować ludzi z zagrożonego terenu. Ja do tej pory, odpuać, niomu nic się nie stało. Poszuiwania Nafty i Gazu działają lub działały w Mozambiu, Paistanie, Ghanie. Gdzie było najbardziej niebezpiecznie? Podczas ostatniej wojny w Afganistanie. Musieliśmy ewauować ludzi z Paistanu, na pół rou złożyć sprzęt i czeać, aż sytuacja się uspooi. Gorąco było również w Kaszmirze. Mieliśmy urządzenia wiertnicze po dwóch stronach granicy w Indiach i Paistanie oddalone od siebie o 20 ilometrów. Pracownicy z powodu onflitu i zabloowania połączeń teleomuniacyjnych musieli porozumiewać się przez Dubaj. Teraz spóła ma uznanie i marę na całym świecie. Ja wyglądały począti działalności PNiG Kraów za granicą? Pierwszy zagraniczny ontrat z użyciem własnych urządzeń realizowaliśmy w Czechosłowacji. Wtedy działaliśmy jeszcze na polsim sprzęcie. Polsim? Produowano w Polsce sprzęt wiertniczy? Kiedyś ta. Teraz chce się tego podjąć Glini, ale moim zdaniem to decyzja spóźniona o ilanaście lat. Jaiego sprzętu teraz używacie? Ameryańsiego. Jest najlepszy na świecie. Dobre urządzenia robią też Włosi w ooperacji z Niemcami. A co z rosyjsim sprzętem? Mamy doświadczenia z lat 80. i nie chcemy do nich wracać. W ta ciężich warunach, w jaich pracujemy, sprawdza się tylo sprzęt najwyższej jaości. Umowa z inwestorem załada, że w ciągu miesiąca możemy mieć tylo 6 godzin przestoju na ewentualne remonty. Jeśli trwają dłużej, tracimy pieniądze. Chińczycy... Próbują wchodzić na ten ryne. Ale ich urządzenia to sopiowany sprzęt ameryańsi, bez opłat licencyjnych. Jest o połowę tańszy i trudno oczeiwać, że będzie dobrej jaości. Kupiliśmy na próbę chińsie pompy i czeamy, ja się sprawdzą. Czy Chińczycy wchodzą tylo ze sprzętem, czy robią też onurencję na rynu usług poszuiwawczych? ą coraz bardziej atywni. W dodatu wspomagani przez rządowe redyty, dzięi tórym upują nowe urządzenia wiertnicze. Ale jeśli chodzi o jaość ich usług, mogę śmiało powiedzieć, że pracując na tych samych urządzeniach i taą samą grupą ludzi co oni, jesteśmy w stanie wyonywać wiercenia dwa razy szybciej. Wiedzą o tym nasi zleceniodawcy. Ile urządzeń wiertniczych posiada PNiG Kraów? Planujecie nowe zaupy? Czternaście, piętnastą wprowadzamy do ruchu. Zaup nowych urządzeń jest uzależniony od opłacalności ontratu. Teraz możemy pozwolić sobie na wybieranie długich ontratów, tóre zapewnią nam pracę na dłuższy czas. Dlatego chcemy upić nowe urządzenia do Kazachstanu i do Jemenu, gdzie szyuje się ontrat na 360 czteroilometrowej głęboości otworów do wywiercenia w ciągu najbliższych pięciu lat. Właśnie wróciłem z Jemenu, gdzie przebywałem wraz z polsą delegacją na czele z Piotrem Woźniaiem, ministrem gospodari. Dopinałem tam szczegóły umowy. Czy tai sprzęt upuje się prosto z półi? Nie, od zamówienia do dostawy trzeba czeać od rou do dwóch lat. Rig przypomina małe miasto. Urządzenie wiertnicze, domi dla załogi, inne pomieszczenia. Ile czasu zabiera złożenie całego stanowisa i w jai sposób się to transportuje? Ooło pięciu dni. Średniej wielości urządzenie wiertnicze wraz z wyposażeniem mieści się na 150 ciężarówach. Średniej? Na 150 ciężarówach zmieści się 10 cyrów! Niech pan nas nie obraża taim porównaniem (śmiech). Do transportu najwięszych urządzeń musimy wynajmować 240 platform olejowych. Ile ilometrów otworów wiercicie rocznie? W ubiegłym rou wywierciliśmy 230 ilometrów. W Paistanie PNiG Kraów współpracuje m.in. z ameryańsim Halliburtonem, tóry wyonuje prace cementacyjne przy odwiertach. Taie towarzystwo nie jest lubiane w rajach muzułmańsich... Współpracujemy z tymi firmami, z tórymi nam się opłaca. Do Polsi przyjeżdża prezydent Paistanu. Poszuiwania Nafty i Gazu Kraów w tym rou obchodzą dziesięciolecie działalności na tamtejszym rynu. Ja ocenia pan współpracę biznesową z Paistańczyami? POLKA JET PIERWZYM ETAPEM PRACY KAŻDEGO POZUKIWACZA. KTO IĘ PRAWDZI, MOŻE JECHAĆ ZA GRANICĘ Trzeba się z nimi długo targować, ale iedy coś ostatecznie się ustali, jest realizowane bez problemu. Nie mamy również problemu z płatnościami. Paistańczycy płacą regularnie. Poszuiwaczy nie bez powodu nazywa się linami polsiego biznesu na zagranicznych rynach. Działacie tam, gdzie innym polsim firmom nie śniło się robienie interesów... Czy proszą was o pomoc w wejściu na ryne? 8
Pod tym względem nie mamy najlepszych doświadczeń. Podam dwa przyłady. Pewna azjatyca firma zgłosiła się do nas z pytaniem, czy nie znamy w Polsce producenta szyn olejowych. Chodziło o dostawy 48 tysięcy (!) ilometrów szyn. Kiedy sontatowałem się w Polsce z firmą, tóra się tym zajmuje, usłyszałem: To za dużo, nie jesteśmy w stanie tego zrobić. To zróbcie chociaż pięć tysięcy przeonywałem. Kto by się w to bawił usłyszałem. Potem przez pół rou Azjaci pytali mnie, co z tymi szynami. Było mi wstyd odpowiadać. Inna historia. Firma z Kazachstanu poszuiwała jaiś czas temu w Polsce cystern. Zwróciłem się z tym do będących w tarapatach ZNTK. Ich odpowiedź brzmiała: Eee tam, za daleo. W Polsce wielu szefów firm nadal wychodzi z założenia, że lepiej siedzieć na stołu. Chyba, że się złamie (śmiech). Brauje taże odpowiedniego systemu motywacyjnego dla osób zajmujących się esportem. Często słyszę od nich: Czy sprzedam tyle, czy tyle, i ta dostanę 5 tysięcy. Z taim podejściem nie mamy co myśleć o esportowej espansji. Znany jest pan z zaangażowania w rozwój ontatów biznesowych. Otrzymał pan tytuł honorowego onsula Kazachstanu w Polsce. Czy były propozycje z innych rajów? W stosunu do mnie nie, ale mojemu oledze z firmy zaproponowano zostanie honorowym onsulem Paistanu. Porozmawiajmy o adrze. Taich twardzieli, jacy pracują w Paistanie czy Kazachstanie chyba ciężo jest znaleźć. Czy ma pan jaiś specjalny sposób dobierania pracowniów? Ta ja wspomniałem, w Polsce doonujemy wstępnej selecji pracowniów. Ważne jest to, czy andydat jest fachowcem i jaie cechy charateru posiada. Ktoś o mentalności aprala nie pojedzie do Paistanu, bo bardziej przyda się w Kazachstanie, gdzie miejscowych pracowniów trzeba trzymać mocną ręą. Każdy raj, w tórym pracujecie, to odmienna ultura, zwyczaje. Przygotowujecie ludzi pod tym względem? Ta. Pracownicy wyjeżdżający za granicę przechodzą specjalną odprawę, w tracie tórej poznają przepisy BHP, a taże miejscowe zwyczaje. Ja dużo cudzoziemców zatrudniacie? To zależy od raju. W Kazachstanie zatrudniamy 500 miejscowych pracowniów. Z olei w Mozambiu pracują głównie Polacy, bo tam trudno znaleźć odpowiednich ludzi do pracy. Zasadą jest, że za granicą Polacy stanowią adrę ierowniczą. Macie wielą renomę w branży. Czy orzystając z tego, pracownicy nie ucieają do onurencji? Powiedziałbym są podupywani. To wieli problem, bo nie mamy szans na onurencję np. z Ameryanami. Ile płacą? Nawet tysiąc dolarów dziennie. To fatycznie może usić. Czy PNiG Kraów nie myśli o zatrudnianiu inżynierów np. z Urainy? Na razie nie, ale zaczniemy, jeśli zajdzie taa potrzeba. Wiercenia doonywane przez Poszuiwania z Kraowa sięgają ilu ilometrów w głąb ziemi. Czy udało wam się oprócz ropy czy gazu znaleźć coś niezwyłego? Może mamuta? (śmiech) Kiedyś przy oazji wierceń znaleźliśmy w Polsce złoża miedzi, esploatowane obecnie przez KGHM. Ale to było dawno temu. Obecnie technia sejsmiczna jest na tyle zaawansowana, że doładnie wiemy, czego i gdzie szuamy i nie ma miejsca na niespodziani. Oazów archeologicznych również nie znajdujemy. Po pierwsze wynia to z technii wierceń, po drugie z tego, że np. w Polsce zanim zaczniemy wiercenia, teren jest badany przez archeologów. Na nasz oszt. Tylo przeszadzają w robocie. (śmiech) W jai sposób spóła zdobywa informacje o nowych ontratach? Z gazet? Jesteśmy znani w branży. Współpracowaliśmy z najwięszymi oncernami naftowymi i gazowymi na świecie. Wiedzą, że mogą liczyć na nasz profesjonalizm i sami informują nas o nowych ofertach. Często zdarza się, ja w przypadu ontratu na Urainie, gdzie pracowaliśmy z Ameryanami, że iedy nasz ooperant zmienia miejsce pracy, bierze nas ze sobą, wiedząc, że z naszej strony nie będzie żadnych niespodziane. W tai sposób trafiliśmy m.in. na achalin. Ciężo było? Minus 40 stopni i dwumetrowe zaspy, przez tóre trzeba było codziennie się przedzierać, żeby wyjść z budynu. Mówił pan niedawno, że może być spoojny o zamówienia na najbliższe trzy lata. Czy nadal zachowuje pan tai optymizm? Ta. Codziennie otrzymujemy nowe propozycje. Przychodzą ze wszystich stron, z Madagasaru, Tanzanii, nawet Grenlandii. Ale teraz możemy pozwolić sobie na to, żeby samemu wybierać zlecenia. Nasze obecne plany to, ta ja wspomniałem, Jemen i być może udan. rozmawiali Tomasz Mazur, Grzegorz tañcza *rig urządzenie wiertnicze wraz z infrastruturą 9
PRZEWODNIK PO RYNKACH ZAGRANICZNYCH Chociaż władze Paistanu robią wszysto, żeby przeonać zagraniczny biznes, że w ich raju można bezpiecznie prowadzić interesy, przez wielu nadal uważany jest za raj, od tórego w interesach lepiej trzymać się z dalea. Czy ta jest naprawdę? GRZEGORZ TAÑCZAK Rating C, czyli niestabilna sytuacja polityczna i eonomiczna w ażdej chwili może pogorszyć i ta nie najlepsze płatności ze strony paistańsich firm taa diagnoza Coface dotycząca ryzya handlowego w Paistanie może odstraszyć przeciętnego przedsiębiorcę od robienia tam interesów. Ale Paistan nie jest rajem dla przeciętnych firm, ale taich, tórym niestraszne ryzyo handlowe ani odległość, ani odmienność ulturowa. Wystarczy spojrzeć na polsie firmy, tóre z powodzeniem działają na tamtejszym rynu i przeonują, że nie tai diabeł straszny. Nasi tam są Polacy niesłusznie boją się Paistanu, zagrożenia terrorystycznego czy szou ulturowego. Tu naprawdę można z powodzeniem robić biznes. Polsie firmy powinny się spieszyć, bo za dwa, trzy lata nie będzie już tu czego szuać przeonuje Łuasz Kwiecińsi, szef paistańsiego oddziału spółi Poszuiwania Nafty i Gazu z Kraowa. Oddział otwarty został w 1997 rou. Od tamtego czasu w poszuiwaniu surowców wywierciła już seti ilometrów 10 otworów w paistańsiej ziemi. Jest tam znana i ceniona. A dla Paistańczya, tóry pracował z Polaami, to najlepsza reomendacja przy szuaniu innej pracy w innej firmie z branży. Poszuiwacze nafty i gazu to nie jedyne Krausy znane w Paistanie. Pracownicy Geofizyi Kraów realizują badania sejsmiczne w Paistanie. Też mają tam swoje biuro. Paistańsi ryne zna taże Wojciech Kędziera, dyretor zarządzający singapursiego biura Dressty, firmy handlowej sprzedającej na całym świecie specjalistyczne maszyny produowane przez Hutę talowa Wola. Biuro obsługuje taże Paistan, gdzie maszyny z HW pracują w Paistanie od lat 80., używane m.in. do prac irygacyjnych w rolnictwie oraz w jedynej paistańsiej hucie. Dressta, chociaż sprzedała tam już 150 maszyn, cały czas atywnie poszuuje nowych odbiorców. Uczestniczymy w przetargu Federalnego Ministerstwa Rolnictwa na wymianę paru maszynowego. W grę wchodzi zamówienie na 300 do 1000 maszyn. Bierzemy udział również w ilu innych, m.in. w prowincji indh oraz w Islamabadzie opowiada Kędziera. Przez Hamburg przegrywamy z Chińczyami Poważną barierą w ontatach handlowych jest bra bezpośredniego połączenia żeglugowego między Karaczi a polsimi portami. Transport trwa dłużej i jest droższy z powodu przeładunów w Hamburgu. Koszty powodują, że polsi węgiel, os czy siara nie wytrzymują onurencji z chińsimi. Ceny naszych towarów są jedna od 10 do 30 % niższe od zachodnich. Dressta nie działa solo. W Paistanie orzysta z pomocy miejscowego dystrybutora, firmy hahnavas, tóra jest taże wyłącznym dystrybutorem Mercedesa na miejscowym rynu. Ja poazują doświadczenia Dressty, warto poszuać miejscowego wspólnia. Choć trzeba się dzielić zysami, zdobycie pierwszych przyczółów idzie łatwiej. Mahomet do góry i góra do Mahometa Paistańczyom ta spodobały się maszyny ze talowej Woli, że postanowili zobaczyć, ja powstają. Niedawno delegacja przedsiębiorców z paistańsiej prowincji Beludżystan odwiedziła Dresstę i Hutę talowa Wola w Polsce. Byli bardzo zadowoleni i obiecali, że zrobimy razem interes. Beludżystan zainteresowany jest zaupem ooło 100 ciągniów gąsienicowych mówi Wojciech Kędziera. Czy Paistańczycy spełnią obietnice, a Dressta sprzeda olejne maszyny nie wiadomo. Dyretor z Dressty mówi, że firmie przydałby się polsi redyt rządowy. Chińczycy w Pai- ŁUKAZ KWIECIŃKI szef paistańsiego oddziału spółi Poszuiwania Nafty i Gazu z Kraowa PAKITAN NIE ZAWZE NIEBEZPIECZNY Od 40 lat pracuję w przemyśle wydobywczym i bywałem w wielu uznawanych za niebezpieczne miejscach świata. W porównaniu z nimi Paistan jest naprawdę spoojny. A reowany przez media obraz Paistanu jao raju niebezpiecznego jest fałszywy. Oczywiście występują pewne uciążliwości związane z procedurami bezpieczeństwa, taie ja ochrona uzbrojonych żołnierzy czy onieczność poruszania się w onwojach. Ale do tego można przywynąć. Poza tym staram się o tym nie myśleć. Jestem olecjonerem amieni, a w Paistanie występują niezwyłe oazy: marmury paistańsie czy onys.
Gospodara Paistanu w liczbach W ostatnich latach Paistan osiąga dobre wynii eonomiczne. W rou finansowym 2005/2006 PKB wyniósł 6,6%, a w 2004/2005 8,4%. Na najbliższe lata średni roczny wzrost (PKB) Paistanu przewidywany jest w granicach 7-8%. Ursus polsim hitem Paistańczycy do dziś pamiętają tratory Ursusa. Dostawa polsich tratorów zrealizowana w latach 80. była jedną z więszych transacji esportowych z Paistanem. stanie dbają o swoje firmy, orzystają one z rządowych redytów. A iedy chińsa firma przegrywa przetarg, chińsa ambasada od razu protestuje mówi przedstawiciel Dressty. Wizyta Paistańczyów w firmie Dressta to tylo jeden z przyładów ożywionych ostatnio dwustronnych ontatów. W marcu do Paistanu trafiła misja handlowa zorganizowana przez Krajową Izbę Gospodarczą. Teraz wybiera się tam również z misją handlową Kopex, tóry chce rozmawiać na temat powrotu na ryne. Ma silne atuty w ręu. Przed dwudziestoma laty współpracował w wyposażeniu trzech opalń, a dostarczone wtedy maszyny nadal cieszą się dobrą opinią. Ý12 Abdur Rahman (z lewej), szef stowarzyszenia paistańsich esporterów onfecji w towarzystwie red. Tomasza Mazura i yeda Azhara Zaidi Coface o Paistanie W raporcie Coface Country Ris ten ubezpieczyciel ontratów esportowych ta ocenia gospodarę Paistanu: Mocne strony: od 11 września 2001r. raj orzysta z międzynarodowej pomocy finansowej pozytywne zmiany w setorze finansów publicznych przeazy pieniężne od emigrantów pracujących w regionie Zatoi Persiej stanowią solidny zastrzy obcych walut łabe strony: gospodara uzależniona jest od setorów generujących małą wartość dodaną: testylnego i bawełnianego nisi poziom inwestycji zagranicznych i nisi wsaźni rozwoju społecznego utrudniają rozwój setorów o wyższej wartości dodanej nierozstrzygnięta westia Kaszmiru powoduje ciągłe napięcia z Indiami Jedzenie na telefon. Zamiast pizzy w arcie jest oza... Ja wzmocnić nasz biznes w Paistanie radzi IRENEUZ MAKLE, onsul generalny RP w Karaczi Na zwięszenie obrotów handlowych i współpracy gospodarczej miedzy Polsą a Paistanem miałoby wpływ: zawarcie umowy między Polsą i Paistanem o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji zwięszenie przyjazdów misji gospodarczych z Polsi i udział polsich producentów w międzynarodowych targach w Karaczi sprzedaż polsich wyrobów taich ja buldożery, spychacze, uładari rur, pojazdy transportowe, maszyny rolnicze, górnicze, wiertnicze miałaby szansę, jeśli odbywałaby się w redycie rządu RP, gwarantowanego przez rząd Paistanu (redyt na 5-7 lat, przy oprocentowaniu Libor + 1,5 %, dawałby możliwość sprzedaży dużej liczby tych produtów, a w przyszłości części zamiennych do nich.) zawarcie porozumienia o współpracy pomiędzy Krajową Izbą Gospodarczą a FPCCI (Federation of Paistani Chambers of Commerce and Industry) organizacja narodowych wystaw polsich w Paistanie i paistańsich w Polsce atywniejszy udział polsich firm w wystawach i targach międzynarodowych oraz misjach handlowych 11
11 ý Pozostaje czeać na efety wizyt, bo ja na razie wymiana handlowa między Polsą a Paistanem spadła ze 129,3 mln dolarów w rou 2005 do 109,7 w 2006. Polsi esport spadł w tym czasie o ooło 50%. Co się stało? pytaliśmy Ireneusza Malesa, onsula generalnego RP w Karaczi, tóry zdarł niejedne buty, chodząc po tamtejszych firmach i instytucjach, szuając ontatów handlowych dla polsich firm. Jego zdaniem, na spade esportu wpływ ma przede wszystim małe zainteresowanie polsich firm ryniem Paistanu. z tórej mógł orzystać w ojarzeniu firm z obu rajów. Ale, ja zapewnia, w tym rou błąd naprawiono i posiada już świeżą bazę danych. Kto się boi Paistanu, wcale nie musi tam jeździć, żeby ubić interes. Firma Wtórpol, tóra sprzedawała do Paistanu używaną odzież, znalazła partnera przez internet. Ja opowiadał w ubiegłym rou Dariusz Cieciersi, szef działu esportu z Wtórpolu, paistańsi partner do tego stopnia zaufał polsiej firmie, że w ciemno wpłacił przedpłatę na towar, tórego jeszcze nie otrzymał. Ja esportować do Paistanu MONIKA MICHALIK ierowni ds. rozwoju produtu w firmie chener odpowiedzialna za relacje Polsa Azja Południowa My im maszyny, oni nam piłi nożne Taa wirtualna współpraca trwa od czterech lat. Przez ten czas ani razu nie spotaliśmy się osobiście mówił Cieciersi. Posłuchać pratya transport lotniczy w przypadu mniejszych, próbnych partii towaru, czas transportu w zależności od serwisu 2-4 dni robocze, drobnicowy transport morsi w wypadu więszych partii towarów ładunów ilupaletowych, oferujemy transport drobnicowy zarówno w esporcie, ja i w imporcie, pełnoontenerowy transport morsi w imporcie i esporcie, ponad gabaryty transport maszyn, urządzeń górniczych, rolniczych, stacje do uzdatniania wody, elementy oczyszczalni ścieów. Transport tai jest realizowany przy wyorzystaniu specjalistycznych ontenerów na przyład typu Flat Rac, Open Top. Doumentacja oraz odprawa celna TADŻYKITAN. TURKMENITAN Pa mi CHINY r ar H i m a l ardu Kabul Peshawar A F G A N I TAN Rawalpindi J he Dera Ismail Kandahar Zhob a j K A Z M I ar Ko n t r ol n a e ini T E R Y T O R I U M I nd us Kargil opur ZAJĘTE rinagar PRZEZ Islamabad INDIE L TERYTORIUM PÓŁNOCNO ZACHODNIE lum Lahore Faisalabad Ra vi Amritsar Kasur PENDŻAB Quetta Dera Ghazi Khan u tl e j Bahawalpur Delhi New Delhi BELUDŻYTAN Rahimyar Khan Khuzdar I N D I E Panjgur Da Jaipur IND sht Ormara Karaczi 12 Reomendowane środi transportu Duszanbe UZBEKITAN n Nie wszyscy ufają odbiorcom ta, ja zrobił to Wtórpol. Co radzą pratycy? Wojciech Kędziera mówi, że z płatnościami nie ma więszych problemów, ale Dressta zawsze żąda aredytywy. Najlepiej znaleźć odpowiedniego partnera na tamtejszym rynu. To trudna rzecz, bo aż roi się od rozmaitych pośredniów, tórzy obiecują, że są w stanie wszysto zrobić. Dlatego najlepiej sprawdzić przyszłego partnera handlowego, ontatując się z polsą placówą dyplomatyczną radzi na oniec polsim przedsiębiorcom dyretor z Dressty. Paistan Ku Wiele z nich boi się Paistanu, sytuacji wewnętrznej, problemów z płatnościami, a tego aurat najmniej powinni się bać, bo Paistańczycy zazwyczaj nie robią z tym problemów mówi Males. Konsul przypomina, że jeszcze w latach 2004 i 2005 dynamia obrotów wynosiła 250%, a w 2005 r. ujemne saldo w wymianie wyniosło jedynie 1,9 mln dolarów. Kto się naprawdę boi, może za 100 dolarów dziennie wynająć ochroniarza i prywatnego ierowcę dorzuca Łuasz Kwiecińsi z PNiG Kraów. Polsiego onsula, chociaż jest w stanie zrozumieć obawy, najbardziej złości to, że polsie firmy notorycznie nie odpowiadają na zapytania. I to nie ważne, czy wysłane przez niego, czy przez poważną paistańsą firmę. ą też mniejsze, ale uciążliwe problemy. W ubiegłym rou MZ nie zapewnił mu nawet bazy danych, W latach 90. wymiana handlowa z Paistanem pratycznie zamarła. Dopiero pod oniec lat 90. i na początu wieu zaczęła stopniowo rosnąć. Tylo w rou 2004 w ciągu 12 miesięcy obroty w handlu zagranicznym między Polsą a Paistanem wzrosły z 54,7 do 100,1 mln dolarów w stosunu do analogicznego oresu 2003 r., wyazując dynamię 187%. Tradycyjne towary esportowane do Paistanu to przede wszystim mleo w proszu, papier i tetura, blachy i profile stalowe, łożysa, sprzęt i urządzenia eletryczne, maszyny budowlane, wiertnicze i części zamienne, wyroby chemii organicznej, narzędzia. Z Paistanu Polsa importuje m.in. wyroby włóiennicze, sórzane, ryż, aparaty i instrumenty medyczne, tworzywa sztuczne, narzędzia chirurgiczne, sprzęt sportowy i suszone owoce i przyprawy. zanse dla polsich firm na paistańsim rynu to m.in.: dostawy maszyn i urządzeń oraz projetowania i budowy opalń węgla budowa eletrowni na węgiel oraz modernizacja istniejących eletrowni dostawa urządzeń i sprzętu dla olejnictwa budowa rurociągów dla esploatacji rajowych zasobów energetycznych udział w rozbudowie infrastrutury i ochrony środowisa, modernizacji dróg i mostów, budowy sieci wodociągowych i analizacyjnych dostawy różnego typu statów i wyposażenia dla nich; w tym do rybołówstwa dostawy różnego rodzaju maszyn i urządzeń dla przemysłu testylnego, hutniczego i chemicznego. Najważniejsze, co można powiedzieć o paistańsich przewoźniach to to, że są mili, chętni, operatywni, świetnie mówiący po angielsu, otwarci na nowy biznes. Widać duży nacis na rozbudowę i poprawę istniejącej infrastrutury transportowej, co dobrze wróży na przyszłość, jeśli chodzi o wymianę handlową, bezpieczeństwo oraz czas transportu. chener oferuje w relacji Polsa Paistan, Paistan Polsa transport lotniczy, drobnicowy morsi, pełnoontenerowy, ponadgabarytowy. Już wrótce zostanie uruchomiony specjalny serwis lotniczo-morsi, eonomiczny pod względem ceny, atracyjny pod względem czasu transportu. Obsługiwaliśmy przesyłi następujących towarów: piłe dla reprezentacji siatówi, bo Paistan to najbardziej znany z producentów piłe do siatówi oraz piłe nożnych, środów chemicznych do czyszczenia, puzzli (uwaga: to duży ryne zbytu), dźwigni i siłowniów hydraulicznych, wyposażenia medycznego, urządzeń i elementów eletrycznych, eletronicznych, spaware, maszyn wiertniczych, górniczych transport ponadgabarytowy. Ahmadabad Wymagane doumenty: fatura handlowa, list paingowy, opia aredytywy (jeśli występuje), delaracja ze strony esportera, że ładune nie zawiera substancji odurzających, narotyów. Od 1.03.2007 Urząd Celny w Paistanie jest czynny 7 dni w tygodniu, posiada eletroniczny system wymiany danych, gdzie podłączone są wszystie loalne urzędy. W niedługim czasie w celu masymalizacji bezpieczeństwa zostanie uruchomiona usługa prześwietlania ontenerów w transporcie morsim w esporcie do Unii Europejsiej. W tym momencie usługa ta obowiązuje przy wysyłce towarów do UA. Czas odprawy w transporcie lotniczym: 1 dzień, transport morsi: 2 dni (pod waruniem poprawności wszystich wymaganych doumentów). chener dzięi współpracy ze swoim partnerem w Paistanie zapewnia swoim lientom doradztwo przy wysyłce towarów zarówno jeśli chodzi o dobór najbardziej orzystnego środa transportu, ja i onsultacje w zaresie przygotowania strony formalnej doumentów do przesyłi. C J ż w g m f w W b w c A z t T z p i n N d g f r ( c w o T 4 K L z r T 7 c T 2 Q K K i r W d p o c o 8 i 2
EURO 2012 Ciężarówa dzieło sztui Jest loalną tradycją w Paistanie, że ciężarówa jest odzwierciedleniem indywidualnego charateru jej ierowcy. Dlatego też pojazdy ozdabiane są wielobarwnymi malowidłami o często podniosłej tematyce, fragmentami poezji lub mądrych sentencji wygłaszanych przez słynnych ludzi. W środu instalowane są specjalnie rzeźbione drewniane panele, bogato inrustowane, olorowe, wyścielone materiałem, często ozdobione sztucznymi wiatami. Aby umilić sobie czas podróży, ierowcy zawieszają pod podwoziem awałi metalu, tóre podczas jazdy obijają się o podłoże tworząc istną aofonie dźwięów. Ma być olorowo i głośno. Tradycja zdobienia pojazdów wywodzi się z czasów, iedy głównym środiem transportu był wóz onny, również bogato i olorowo ozdabiany. Czasy się zmieniły, ierowcy zamienili onie na onie mechaniczne, ale tradycja pozostała... Niestety coraz rzadziej można spotać taie pojazdy, coraz więcej pojazdów należy do loalnych czy międzynarodowych firm, gdzie jedynym możliwym ozdobniiem jest firmowe logo. chener w Paistanie jest obecny w czterech loalizacjach: Karachi, Islamabad, ialot, Faisalabad. Oficjalnym partnerem chenera jest od 1996 rou CEI Logistics (Pvt) Ltd Paistan. Firma ta jest częścią grupy World Wide Group działającej w Paistanie od 1967 rou numer 1 jao operator logistyczny oraz lotniczy w Paistanie. ieć transportowa Transport Lotniczy: 42 lotnisa, 5 międzynarodowych: Lahore, Karachi, Islamabad, Peshawar oraz Quetta. Lotniso w Lahore po znacznej modernizacji może obsłużyć 6,5 mln pasażerów rocznie. Transport Kolejowy: 7800 m, w 2005 r rząd Paistanu rozpoczął plan rozbudowy mający trwać 5 lat. Transport Morsi: 2 porty międzynarodowe (Karachi i Bin Qasim), 3 loalne (Minora, Gawadar, and Keti Bandar). Karachi Port 98% ładunów w imporcie i esporcie jest obsługiwanych przez Karachi Port. W wyniu wzrastającego zapotrzebowania dotyczącego obsługi towarowej w transporcie morsim rozpoczęto rozbudowę portu oceanicznego w Gwadar (460 m od Karachi), tóry ze względu na atracyjną loalizację ma szansę stać się głównym portem obsługującym transporty ropy naftowej. ieć dróg: 8780 m sieć dróg szybiego ruchu i autostrad, 259 758 m całowita długość dróg TOMAZ MOLGA, IRINA NOWOCHATKO RADOŚĆ WŚRÓD KIBICÓW, POLITYKÓW, EKONOMITÓW I GRACZY NA GIEŁDZIE. MAMY EURO 2012. CO NAM Z TEGO PRZYJDZIE? Firmy budowlane planują wielie ontraty, ierowcy cieszą się na myśl o autostradach, tórych budowa będzie musiała ruszyć z opyta, branża relamowa liczy przyszłe zysi, browary przewidują, że ibice wypiją do dna. Analitycy szacują, że inwestycje związane z Euro 2012 podbiją PKB o trzy procent rocznie przez 5 lat. Mniejsi optymiści proponują jeden procent. Jedna od ilu lat wielie imprezy sportowe rozczarowują. Po zaończeniu spetalu infrastrutura jest niewyorzystywana i droga w utrzymaniu. Ogromne zamówienia publiczne nie wy- zwalają oczeiwanego poziomu przedsiębiorczości, a często wręcz odwrotnie, są pousą dla nadużyć i orupcji. Jedna z najwięszych w niemieciej gospodarce ubiegłorocznych plajt dotyczyła firmy NICI AG, twórcy masoti Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2006 Goleo. Winy za niewypłacalność firmy ponosiła bynajmniej nie nisa sprzedaż sympatycznego lwa, lecz defraudacje zarządu spółi. Po olimpiadzie w Grecji doszło do załamania na rynu budowlanym. Firmy przeinwestowały i, ja wynia z analiz firm ubezpieczających transacje handlowe, to z olei spowodowało liczne opóźnienia w płatnościach. Przez branżę przeszła fala banructw. Ý14 13