ZARZĄDZANIE WARTOŚCIĄ PRZEDSIĘBIORSTWA W WARUNKACH NOWYCH MEGATRENDÓW WYKŁADY 1 2. 1 i 2 październik 2013r. Dr Andrzej Szablewski Instytut Zarządzania Wartością, Kierownik Podyplomowego Studium (od 1999, XXIII, ponad 1000 Absolwentów rocznych edycji): Zarządzanie Wartością Firmy, Szkoła Główna Handlowa, Email: andrzejszablewski@poczta.onet.pl
Tematyka wykładów 1. MIGRACJA WARTOŚCI I KAPITAŁU W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ. 2. HIPOTEZA PRZEMIENNOŚCI RYNKÓW. 3. EKONOMICZNA WARTOŚĆ PRZEDSIEBIORSTWA I JEJ RODZAJE. 4. KREOWANIE WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA DLA AKCJONARIUSZY I INTERESARIUSZY. 5. WYCENA PRZEDSIĘBIORSTWA METODĄ DCF I PORÓWNAWCZĄ. 6. MIERNIKI WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA. FINANSOWE STRATEGIE WZROSTU WARTOŚCI. 7. WYKORZYSTANIE BALANCE SCORECARD DO BUDOWY WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA.
TEMATYKA WYKŁADÓW 8. ZARZĄDZANIE WARTOŚCIĄ KLIENTA. 9. NADZÓR KORPORACYJNY. 10. RYZYKO A WARTOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA. 11. FUZJE I PRZEJĘCIA A WARTOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA. 12. STRATEGIE ZWROTU GOTÓWKI DO WŁAŚCICIELI: POLITYKA DYWIDENDY. 13. WYKUP AKCJI WŁASNYCH W CELU ICH UMORZENIA. 14. SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA. 15. PRAWIDŁOWOŚCI BUDOWY WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA EGZAMIN ZEROWY.
INFORMACJE DODATKOWE 1. LITERATURA OBOWIĄZKOWA: VALUE BASED MANAGEMENT, koncepcje, narzędzia, przykłady; [2008],A. Szablewski, K. Pniewski, B. Bartoszewicz (red.), Poltext, Deloitte, Warszawa, s. 21-182, s.417-447. 2. Konsultacje: środy, g. 16:00-17:00, Instytut Zarządzania Wartością, ul. Madalińskiego 31/33, DS. Grosik, p.12. 3. Egzamin w formie do wyboru: a/ esej z zakresu strategii budowania wartości przedsiębiorstwa, XYZ indywidualnie (15-20 str.) lub w zespołach dwuosobowych (30-35 str.), b/ pisemny egzamin.
WYKŁAD 1 i 2 Wstęp. 1. Czas przewartościowań i nowych trendów w gospodarce światowej. 2. Hipoteza przemienności rynków i co z tego może wynikać?
Wstęp zrozumieć zachodzące 1. Równoczesne zachodzenie: procesy i trendy. a/ zmiany megatrendu cywilizacyjnego; b/ określonej fazy cyklu koniunkturalnego; c/ konsekwencji kryzysu finansowego; d/ głębokiej zmienności na rynkach kapitałowych, surowcowych i pieniężnych w krótkim okresie 6-12 miesięcy; e/ poszukiwanie nowych paradygmatów naukowych. UTRUDNIA TO TRAFNĄ PERCEPCJĘ ZACHODZĄCYCH ZMIAN! 2. Świat staje się wielobiegunowy; wyrastają nowe potęgo gospodarcze: Chiny, Indie, Rosja, Brazylia, kraje Bliskiego Wschodu; na horyzoncie wyłania się kolejne 10-12 państw liderów regionalnych. POSTĘPUJE POLARYZACJA SPADKU I WZROSTU PKB W ŚWIECIE! dr Andrzej Szablewski, Katedra Zarządzania Wartością, SGH
Wstęp zrozumieć zachodzące procesy i trendy. 3. Występuje co najmniej 5 modeli gospodarki rynkowej: 1/ wolnorynkowy kapitalizm anglo - amerykański; 2/ kontynentalny europejski; 3/ nordycki; 4/ państwowy rozwinięty kapitalizm; 5/ dualne gospodarki rynkowe z dominacją autokratycznego państwa. TE OSTATNIE ODNOSZĄ OBECNIE SUKCESY, ZAŚ PYTANIE O TRWAŁOŚĆ RENESANSU PAŃSTWA W WOLNOWYNKOWYM KAPITALIŹMIE POZOSTAJE OTWARTE! dr Andrzej Szablewski, Katedra Zarządzania Wartością, SGH
Jak rozumieć,megatrendy?.j.naisbitt w książce Megatrends z 1982 zapoczątkował dyskusję 10 nowych megatrendów w przyszłości; od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa informacyjnego - zwrot; od technologii siłowej do ultratechnologii / ultrastyku ; od gospodarki narodowej do gospodarki globalnej ; od myślenia krótkofalowego do myślenia długofalowego ; od centralizacji do decentralizacji ; od pomocy zinstytucjonalizowanej do samopomocy ; od demokracji przedstawicielskiej do demokracji uczestniczącej ; od hierarchii do sieci ; z Północy na Południ ; od schematu albo albo do wielokrotnego wyboru.
Tinnila [2011] wyróżnia sześć głównych megatrendów Zmiany w strukturze wieku ludności; Zwrot społeczeństw w kierunku całodobowego dostępu do usług i konsumpcji; Wszechogarniające wykorzystanie ICT; Ekspansja siły konsumentów spowodowana dostępnością informacji w sieciach; E-handel, e-zakupy, oraz ekspansja mobilnych usług; Globalizacja biznesu, będąca skutkiem strukturalnych zmian spowodowanych konkurencją, w tym w usługach biznesowch.
Wg raportu Narodowej Rady Wywiadu USA Globalne trendy, [2012]- cztery główne trendy Koniec globalnej dominacji USA w perspektywie do 2030 Wzrost znaczenia osób indywidualnych w miejsce państw oraz małych podmiotów gospodarczych; Ekspansja klasy średniej Swoisty węzeł gordyjski w postaci niedostatku wody, żywności i energii w wielu regionach świata
TEZA : kryzys lat 2007-2011 przyspieszył przesuwanie się aktywności gospodarczej świata z Zachodu na Daleki i Bliski Wschód. 1. Wyraźna polaryzacja procesów spadku i wzrostu PKB w różnych regionach świata i krajach: rezultaty oraz prognozy krótko i długoterminowe ( + zmiana struktury przychodów globalnych korporacji, przykład Intel). 2. Pogłębiający się deficyt budżetów oraz rosnący dług publiczny w najbardziej rozwiniętych gospodarkach jakie konsekwencje? 3. Najwięksi kredytodawcy netto świata: a/ kraje Bliskiego Wschodu; b/ Japonia; c/ Wielkie Chiny (ChRL, Hong Kong, Tajwan). 4. Skokowy wzrost zasobów kapitałowych państwowych funduszy inwestycyjnych (Sovereign Wealth Funds). 5. Rynkowa kapitalizacja banków chińskich od 2009 jest wyższa od amerykańskich; podobnie kanadyjskich od brytyjskich. dr Andrzej Szablewski, Katedra Zarządzania Wartością, SGH
Zmiana struktury geograficznej sprzedaży korporacji Intel w latach 1999 2009 przy stabilizacji poziomu sprzedaży (30-33 mld USD). 1999 2009 Ameryka 43% 20% Europa 27% 15% Azja i Pacyfik 23% 55% Japonia 7% 10% Źr.: www.intel.com
Czas przewartościowań! Lata 2008-2012 i lata następne to czas przewartościowań teoretycznych (relacja sił rynku i regulacyjna funkcja państwa) oraz powrót do wartości, na których zbudowana została nowoczesna gospodarka rynkowa: ciężka praca i oszczędzanie; akumulacja i wzrost dobrobytu, w następstwie realnych procesów, a nie spekulacji; konsumpcja na poziomie uzyskiwanych dochodów, a nie zaciąganego długu.
Poszukiwanie nowych paradygmatów naukowych. G. Soros: nowy paradygmat rynków finansowych oparty na teorii zwrotności. G. Kołodko: koincydencja teorii rozwoju: interdyscyplinarne myślenie, zorientowane ku przyszłości; pragmatyzm wolny od wszelkiego dogmatyzmu. K. Mahbubani: partnerstwo i pragmatyzm; świat nie może być dalej westernizowany.
Normalność kontra nowa normalność w gospodarce Element Norma dotychczasowa Nowa normalność Cykle gospodarcze Przewidywalne Brak Wzrosty i zwyżki Określone (średnio co 7 lat) Nieregularne, nieprzewidywalne Spadki i recesje Określone ( średnio co 10 miesięcy) Nieregularne, nieprzewidywalne Potencjalny wpływ na wyniki przedsiębiorstwa Niski Wysoki Ogólna charakterystyka sposobu inwestowania Ekspansywne, wielokierunkowe Ostrożne, ukierunkowane Tolerancja ryzyka rynkowego Akceptowanie Unikanie Postawa konsumencka Pewność siebie Niepewność Preferencje konsumenckie Stabilne, ewoluujące Pełne lęku i walki o bezpieczeństwo źr.:kotler P.; Caslione J.A.: CHAOS. Zarządzanie i marketing w erze turbulencji,mt Biznes Sp. z o.o. 2009, s.
Ludność w mln osób Brazylia Chiny Indie Rosja Kanada Francja Niemcy Włochy Japonia W.Brytania USA 2006 188 1.314 1.112 142 33 61 82 58 127 61 298 2010 196 1.348 1.184 139 34 62 82 58 127 61 309 2015 204 1.393 1.274 136 36 62 82 58 126 62 323 2020 212 1.431 1.362 132 37 63 81 57 123 63 336 2025 218 1.453 1.449 128 38 63 81 56 120 64 350 2030 223 1.462 1.533 124 39 63 80 55 116 64 364 2035 226 1.461 1.612 120 40 63 78 54 112 64 378 2040 228 1.455 1.684 117 40 63 77 53 108 64 392 2045 229 1.443 1.750 113 41 62 75 52 104 64 406 2050 228 1.424 1.808 109 41 61 74 50 100 64 420
POLARYZACJA WZROSTU PKB. Prognoza GS w:brics and BEYOND, Nov.2007, s.149 www.gs.com 2030 PKB, w bln USD: 1. China: 25,6. 2. USA: 22,8. 3. India: 6,7. 4. Japan: 5,8. 5. Russia: 4,2. 6. Germany: 3,7. 7. Brasil: 3,7. 8. UK: 3,6. 9. France: 3,3. 10.Italy: 2,4. 18
Czas Azji Teza znajdujemy się w rozwiniętej fazie zmiany megatrendu cywilizacyjnego; Asia 2050. Realiziling the Asian Century, www.adb.com; Powrót tego kontynentu do dominującej pozycji na świecie do 2050 r podobnie jak 300 lat temu; Do wieku XVIII kraje Azji wytwarzały około 58% globalnego produktu brutto świata.
Chiński model rozwoju
CHINY coś się wydarzyło w 2009-2012 roku! Rezultat przemyślanej wieloletniej strategii! 1. Pierwszy eksporter świata: 1,202 bln USD. Niemcy:1,121 bln USD. 2. Największy rynek motoryzacyjny! Wyższy od USA! 3. Nadwyżka handlowa wyższa niż Niemiec i Japonii łącznie! 4. Wycena banków chińskich przez rynek kapitałowy wyższa niż banków USA! 5. Pierwszy nabywca amerykańskich obligacji rządowych (przed Japonią). 6. Pierwszy importer ropy naftowej (przed USA). 7. Pierwszy producent złota na świecie (przed Australią i USA). 8. W II kw. 2010 PKB Chin przewyższył PKB Japonii. Chiny stały się drugą gospodarką świata, po USA. 9. W marcu 2011 kapitalizacja giełd chińskich przewyższyła kapitalizację giełd japońskich, osiągnęła 3,96 bln USD i stała się drugą kapitalizacją giełd po USA, 16 bln USD (przy PKB ok.14 bln USD). dr Andrzej Szablewski, Katedra Zarządzania Wartością, SGH
W ciągu ostatnich 10-ciu lat Chiny wyprzedziły wszystkie rozwinięte gospodarki Europy i Japonii pod względem wielkości PKB Źródło: World Bank, CIA World Factbook 27
Obecnie spekuluje się kiedy Chiny prześcigną USA http://media.economist.com/sites/default/files/media/2010infog/ Interactive/China_US_GDP_Dec18/main.swf Źródło: Economist 28
Jednak z punktu widzenia PKB per capita, Chiny znajdują się na odległym, 127. miejscu, za Albanią i Turkmenistanem Źródło: World Bank, CIA World Factbook 29
Stosunek PKB per capita w krajach BRICs do PKB per capita świat. Kraje 1500 1950 1990 2003 2030 Brazylia 70,67% 79,13% 95,68% 83,91% 70,39% Rosja 88,16% 134,45% 134,07% 98,01% 135,49% Indie 97,17% 29,29% 25,46% 33,04% 60,00% Chiny 106,01% 21,20% 36,39% 74,36% 133,43% źr. Opracowanie własne w oparciu o :www.ggdc.net/maddison
World Economic Outlook, Sept. 2011; www.imf.org; WZROST / SPADEK PKB wg cen rynkowych, w %. 2008 2009 2010 2011 2012 2016 * Świat 2,8-0,7 5,1 4,0 4,0 4,9 USA -0,3-3,2 3,0 1,5 1,8 3,4 Japonia -1,2-6,3 4,0-0,5 2,3 1,3 Niemcy 0,8-5,1 3,6 2,7 1,3 1,3 Francja -0,2-2,6 1,4 1,7 1,4 2,1 W. Brytania - 0,1-4,9 1,4 1,1 1,6 2,7 Brazylia 5,2-0,6 7,5 3,8 3,6 4,2 Indie 6,2 6,8 10,1 7,8 7,5 8,1 Chiny 9,6 9,2 10,3 9,5 9,0 9,5 Rosja 5,2-7,8 4,0 4,3 4,1 3,8 Polska 5,1 1,6 3,8 3,8 3,0 3,6
Deficyt finansów publicznych, w % PKB. 2008 2009 2010 2011 USA -6,5-11,2-10,9-9,4 Japonia -2,7-7,4-8,2-9,4 Niemcy 0,0-3,2-5,3-4,6 Francja -3,4-8,2-8,6-8,0 W. Brytania -5,3-12,6-13,3-12,5 Brazylia -2,0-3,5-1,7-1,8 Rosja 4,1-6,0-4,4-2,0 Indie -8,8-10,1-9,0-8,1 Chiny 1,1-1,8-0,9-0,3 Polska -3,7-6,4-7,8-6,8
NORWEGIA; WWW.oecd.org 2007 2008 2009 2010 2011 PKB, w % 3,1 2,1-1,4 1,3 3,2 Stopa bezrobocia, w % 2,5 2,6 3,3 3,7 3,5 Deficyt finansów Publicznych, w % PKB 17,7 18,8 9,6 9,9 10,8 Bilans handlu z w % PKB 15,9 19,4 17,4 18,6 18,1
Nowy dawca kapitału SWFs. Niezwykłą dynamikę gromadzenia kapitału i podejmowanych inwestycji wykazały w kończącym się dziesięcioleciu państwowe fundusze inwestycyjne (Sovereign Wealth Funds, SWFs). Zarządzają one obecnie aktywami na poziomie powyżej 3,6 bln USD, tj. znacznie powyżej łącznych aktywów funduszy hedgingowych (ok. 1,5 bln USD) oraz funduszy private equity (ok. 1,5 bln USD). Największe zasoby kapitałowe funduszy SWfs pochodzą z krajów Bliskiego Wschodu (46% całości SWFs), następnie krajów Azji (35%), Europy (13%). Źródłem kapitałów państwowych funduszy inwestycyjnych jest eksport ropy naftowej i gazu (64%), zaś nadwyżki handlowe jedynie 36%. To co jest nowe, to kierunek przepływu kapitału: a/ z rozwijających się gospodarek do dojrzałych oraz b/ kapitału państwowego do prywatnych korporacji!
Nowy dawca kapitału SWFs. Państwowe fundusze inwestycyjne stanowią zróżnicowaną grupę funduszy o różnych celach. Z punktu widzenia głównych celów Autorzy raportu IMF wyróżniają pięć rodzajów SWFs: a/ fundusze stabilizacyjne - celem wyodrębnienia z budżetu dochodów (głównie z ropy i gazu), na wypadek skoków cen; b/ fundusze oszczędnościowe dla przyszłych pokoleń; c/ fundusze inwestujące w przedsiębiorstwa, traktowane jako inwestycje w aktywa rezerwowe; d/ fundusze rozwojowe, typowe dla promocji polityki przemysłowej kraju; e/ fundusze (ewentualnej) rezerwy emerytalnej, do pokrycia przyszłych zobowiązań budżetu państwa.
Nowy dawca kapitału SWFs. Strategie inwestowania SWFs cechuje: a/ dłuższy horyzont inwestowania, w porównaniu z funduszami private equity i hedgingowymi. Ma to ogromne znaczenie, zmniejsza bowiem presję w zakresie maksymalizacji krótkoterminowych zysków korporacji na rzecz budowania zdrowych fundamentów przedsiębiorstwa i koncentracji uwagi na maksymalizacji długoterminowego wzrostu wartości.; b/ pasywny charakter jako inwestora. Jeśli w przyszłości przejdą do bardziej aktywnej postawy, także poprzez chęć posiadania swoich reprezentantów w radach nadzorczych, to wskazuje się na prawdopodobne tego korzyści dla korporacji poprzez, m.in.: - udział bardzo doświadczonych osób, znających globalne rynki finansowe i ryzyko; - globalne spojrzenie na biznes i jego perspektywy, sprzyjające zwłaszcza przekształcaniu korporacji w globalną; - pozyskiwanie w przyszłości nowego stabilnego kapitału, niezbędnego dla wzrostu korporacji.; c/ umacnianie długoterminowej stabilnej bazy akcjonariuszy, co sprzyja koncentrowaniu uwagi zarządów na wzroście wartości korporacji.
20 największych funduszy zarządzających państwowymi aktywami (stan na sierpień 2009, w mld USD). Kraj Nazwa funduszu Aktywa ZEA AbuDhabi Investment Authority 627 A. Saudyjska SANA Foreign Holdings 431 Norwegia Government Pensions Fund-Global 396,6 Chiny SAFE Investment Company 347,1 Chiny China Investment Corporation 288,1 Government of Singapore Investment Corporation 247,5 Singapur Kuwejt Kuwait Investment Authority 202,8 China-Hongkong Hongkong Monetary Investment Portfolio 193,4 Rosja National Welfare Fund 178,5 Singapur Temasek Holdings 122 Chiny National Social Security Funds 82,4 ZEA Investment Corporation of Dubai 82 Libia Libyan Investment Security 65 Katar Qatar Investment Security 65 Australia Austrialian Future Fund 49,3 Algeria Revenue Regulation Fund 47 Kazachstan Kazakhstan National Fund 38 Brunei Brunei Investment Agency 30 Francja Strategic Investment Fund 28 Płd. Korea Korea Investment Corporation 27 Ogółem SWFs 3805,3 Źródło: ropa naftowa i gaz 2259,5 Źródło:pozostałe 1545,8 Źr.:www.swfinstitute.org/funds.php
Wybrane inwestycje kapitałowe w banki przez SWFs Beneficjenci Inwestorzy Łączna inwestycja w mld USD Udział % Citigroup Abu Dhabi Investment Authority 7.5 4.9 Government of Singapore-GIC 6.8 3.7 Kuwait Investment Authority 7.7 4.1 UBS Middle East(unidentified) 1.8 2.0 Government of Singapore-GIC 9.7 10.0 Merrill Lynch Singapore Temasek 4.4 9.4 Mizuho (Japan) 2.8 4.0 Korea Investment Corp. 2.0 3.0 Kuwait Investment Authority 2.0 3.0 Davis Advisers 1.2 2.6 Barclays Bank China Development Bank 3.0 3.1 Singapore Temasek 2.0 2.1 Morgan Stanley China Investment Corp. 5.0 9.9 Canada Imperial Li Ka-Shing;Manulife Finnanc 1.5 6.1 Blackstone Group Citic Investment Corp.(China) 1.0 6.0 Bear Stearns Citic Securities Co.(China) 1.0 6.0 HSBC Dubai International Capital N.A. N.A. TOTAL 62-65
Nowy dawca kapitału SWFs. 1. Państwowe fundusze inwestycyjne SWFs odgrywają stabilizującą rolę, w okresie turbulencji i kryzysu na światowych rynkach finansowych, dostarczając kapitał do zachodnich instytucji finansowych i pomagając w przezwyciężaniu kryzysu finansowego. 2. Łączne inwestycje państwowych funduszy wyniosły w okresie 1995-2008 (do lipca) około 185,5 mld USD, z tego w 2007-2008 ok. 80 mld USD. 3. Głównymi beneficjentami zastrzyku kapitału były wiodące instytucje finansowe najbardziej rozwiniętych gospodarek: a/ banki (m.in.: Citigroup, UBS, Barclays Bank, Merrill Lynch, UniCredit), b/ giełdy (m.in.: London Stock Exchange, Nasdaq, OMX, Euronext), c/ fundusze inwestycyjne (m.in.: Apollo Management, AP Alternative Asset LP).
Polecana literatura 1. Asian 2050. Realizing the Asian Century[2011], adb, www.adb.org. 2. Attali J.(2010), Zachód. 10 lat przed totalnym bankructwem, EMKA, Warszawa 3. BRICs and BEYOND. Goldman Sachs Global Economics Group, Nov.2007. www.gs.com. 4. China 2030,27 February 2012, www.worldbank.org 5. Credit Ratings for 50 Countries and Regions by Dagong [2011, July 11], www.dagong.org. 6. Kołodko G.[2012]: Dokąd zmierza świat. Ekonomia polityczna przyszłości. Prószyński i S-ka Warszawa. 7. Maddison A.[2003], The World Economy. A Millennian Perspective. Development Centre of the OECD, Paris. 8. Mahbubani K.:[2008], The New Asian Hemisphere, Public Affairs New York. 9. Orłowski, W.[2011], Świat do przeróbki. Spekulanci, giganci, i ich rywale. Agora Warszawa. 10. Roxburgh Ch., Lund S., Piotrowski J.[2011], Mapping global capital markets 2011, McKinsey Global Institute, San Francisco. 11. World Economic Outlook. Slowing Growth, Rising Risks [2011, Sept.11] IMF, www.imf.org. 12. Zakaria F.: The Post-American World, W.W.Norton & Co., New York 2008. 13. Zmienność rynków a wartość przedsiębiorstw[2010], A. Szablewski (red.), Poltext Warszawa.
WYKŁAD 2. HIPOTEZA PRZEMIENNOŚCI RYNKÓW I CO Z TEGO MOŻE WYNIKAĆ? andrzejszablewski@poczta.onet.pl
HIPOTEZA PRZEMIENNOŚCI RYNKÓW Doświadczenia związane z migracją kapitału między rynkami, regionami i krajami świata, sektorami oraz przedsiębiorstwami w poszukiwaniu najbardziej atrakcyjnych, ponadprzeciętnych stóp zwrotu wskazują na potrzebę weryfikacji hipotezy przemienności rynków. Hipoteza przemienności rynków sugeruje gwałtowne zmiany w układzie sił popytu i podaży, a zatem i cen na globalnych rynkach: kapitałowym towarowym - i pieniężnym.
Ekspansja rynku kapitałowego : 1990-2000 Lata 90-te XX wieku znamionowały ekspansję rynku kapitałowego i rozkwit giełd papierów wartościowych. Sprzyjały temu rozprzestrzenienie się procesów liberalizacji i prywatyzacji gospodarek narodowych oraz pogłębianie otwartego charakteru gospodarki globalnej. Najlepszą ilustracją tych zmian był wzrost indeksu DJIA z 2.736 w styczniu 1991 roku do 10.787 w grudniu 2000 roku wzrost + 394%. Podobnie wzrastały indeksu na innych rozwiniętych rynkach.
SKOKOWY WZROST CEN PODSTAWOWYCH SUROWCÓW: 2000-2010 Obecne dziesięciolecie to skokowy wzrost cen na rynkach surowców. Od grudnia 2000 r. ceny ropy naftowej wzrosły z ok. 17 USD/b do ok. 96USD w grudniu 2007 r. i 147,27 USD/b w lipcu 2008, następnie spadek do ok. 40USD/b w grudniu 2008; podobnie wzrosły - a potem spadły - ceny gazu i miedzi. Wzrost cen surowców nie spowodował wzrostu inflacji, ani nie zahamował wysokiego wzrostu gospodarczego. Kapitał popłynął szerokim strumieniem do sektora surowcowego, co znalazło wyraz w wielkich zyskach przedsiębiorstw z tego obszaru i bardzo wysokiej ich wycenie przez rynek kapitałowy.
Głębokie (i gwałtowne?) zmiany na światowym rynku pieniężnym : lata 2011-2020 Analiza popytu i podaży na główne rodzaje walut, w połączeniu z dynamiką wzrostu gospodarczego, saldem wymiany handlowej, a także stanem i perspektywami rezerw dewizowych poszczególnych regionów i krajów świata wskazuje na następujące prawdopodobne obecnie już wyraźnie zachodzące - tendencje zmian: a/ wzrost znaczenia i siły EURO; b/ osłabianie się dolara amerykańskiego; c/ wzrost znaczenia Yuana (RMB) Czy zmierzamy do trójwalutowego systemu pieniężnego w przyszłości: DOLAR - EURO I RMB JUAN CHIŃSKI
Nowa superbańka na horyzoncie wysoka podaż obligacji USA i nieuchronna deprecjacja dolara Dług publiczny przekracza 14,0 bln USD (sierpień 2011), przy PKB ok. 14 bln USD; Nowe łączne zobowiązania finansowe rządu USA szacowane na ok. 8,5 bln USD; Deficyt budżetu w 2009 1,42 bln USD ( 10% PKB), w 2010 1,1 bln USD, w 2011-0,9 bln USD = 3,42 bln USD w latach 2009-2011; Kiedy dojdzie do przyspieszenia procesu rolowania wyemitowanych papierów wartościowych przez rząd USA? Jaka nastąpi inflacja w USA, która przeniesie się vią dolar na świat? Kiedy może nastąpić ucieczka inwestorów od dolara, w euro i inne waluty, złoto, główne surowce, akcje spółek Azji, Bliskiego Wschodu, Ameryki Łacińskiej?
OCENY AGENCJI RATINGOWYCH Moodys Standard Fitch Interpretacja oceny & Poors Aaa AAA AAA Obligacje o najwyższej jakości Aa AA AA Obligacje o wysokiej jakości A A A Obligacje o dużym stopniu wiarygodności Baa BBB BBB Obligacje średniej jakości Ba BB BB Obligacje mają charakter spekulacyjny B B B Obligacje mają charakter spekulacyjny B CCC CCC Obligacje spekulacyjne o dużej niepewności Caa CC CC Obligacje o wysokim poziomie ryzyka Ca C C Obligacje o wyjątkowo wysokim poziomie C DDD DDD Znaczne ryzyko niewypłacalności DD DD Obligacje zagrożone zaprzestaniem płatności odsetek lub wykupu D D Obligacje, dla których zaprzestano płatności odsetek lub wykupu Źr.:http://www.wsecatalyst.eu/ratingi(30.09.2009)
DAGONG GLOBAL CREDIT RATING; www.dagong.com AAA: Norwegia, Dania,Szwajcaria,Singapur, Australia, N.Zelandia; AA+: Chiny, Niemcy, Holandia, Kanada; AA : USA; AA-: W. Brytania, Francja; A: Polska; A-: Belgia, Hiszpania, Włochy, Malezja. Papiery dłużne krajów BRIC zostały wycenione wyżej przez Dagong, niż przez Moodys, S&P, Fitch. Powodem światowego kryzysu finansowego i kryzysu kredytowego w Europie jest to, że międzynarodowy system ratingowy, nie potrafi skutecznie wykazać, czy oceniany podmiot jest wypłacalny, czy nie Guan Iianzhong, prezes Dagong.
Euro vs dolar 1. Warto przypomnieć sceptycyzm co do perspektyw euro, określanych mianem euro fantasy, przed i w momencie powstania wspólnej waluty w jedenastu krajach Europy 1 stycznia 1999 roku. 2. Dwa lata później za jedno euro płacono już tylko 0,8455 USD (w momencie uruchomienia wspólnej waluty: 1,1789 USD). Jednak stopniowo euro zaczęło umacniać się wobec dolara do szczytu w lipcu 2008, gdy kurs wymiany wyniósł 1,5775, a następnie osłabł na koniec 2008 roku do 1,3917 USD/euro. 3. Czy zgodnie z prognozą S. Dębowskiego opartą na teorii fal Elliotta czeka nas umocnienie dolara względem euro do poziomów 1,2330 (1,10?) do połowy 2010 roku, a następnie kilkuletnie osłabienie do poziomu powyżej 1,70 w latach 2012-2015? Czas pokaże jednak nie jest to nieprawdopodobne!! 4. Aprecjacja euro względem dolara będzie mieć w najbliższych latach swe źródła w: a/ przyczynach wewnętrznych ( niższy deficyt obrotów handlowych, niższy deficyt budżetów państw strefy euro oraz przystąpienie nowych państw UE do strefy euro) oraz b/ zewnętrznych (konieczność dywersyfikacji rezerw walutowych krajów je posiadających, w celu ochrony przed obniżaniem realnej ich wartości).
Euro vs dolar W 2008 wartość nominałów euro na rynku pieniężnym przekroczyła wartość USD w obiegu. Od 2006 większość emitowanych na rynku międzynarodowym obligacji określana jest w euro. Udział euro w rezerwach banków centralnych świata wzrósł z 18,3% w 2000r. do 27% w pierwszym półroczu 2008; udział USD obniżył się z 71,2% do 62,4%. Wiarygodność EBC, niezależność i skuteczność jego polityki rośnie, w przeciwieństwie do FED USA. Euro stało się ważnym czynnikiem integracyjnym społeczeństw europejskich. G. Soros: Stwierdzam, że kończy się długa era stabilności dolara jako waluty dominującej na świecie i jednocześnie waluty rezerw międzynarodowych.
Rosnące ambicje renminbi Premier Wen Jiabao w marcu 2009 dobitnie podkreślił: Udzieliliśmy Stanom Zjednoczonym kredytów na olbrzymie sumy jest sprawą oczywistą, że obawiamy się o bezpieczeństwo naszych kapitałów Chciałbym zaapelować do USA by dotrzymały obietnic, pozostały wiarygodnym krajem oraz zapewniły bezpieczeństwo chińskich kapitałów. Prezes banku centralnego Chin zaproponował stworzenie waluty rezerwowej świata z wykorzystaniem tzw. specjalnych praw ciągnienia (special driving rights - SDR). Zhou Xiaochuan sugerował stworzenie otwartego funduszu denominowanego w SDR w MFW, na którym salda dolarowe byłyby wymieniane na SDR. Obawy Chin co do kondycji dolara wiążą się nie tylko z już poniesionymi stratami na inwestycjach w amerykańskie papiery wartościowe (akcje i obligacje straty powyżej 80 mld USD), ale z koniecznymi do poniesienia stratami w przyszłości w warunkach deprecjacji dolara i rentowności obligacji rządu USA poniżej inflacji, zatem realnie ujemnej.
Rosnące aspiracje renminbi Tymczasem Chiny podjęły dwa kierunki działań: a/ pilotażowy program przechodzenia do rozliczeń handlowych z najbliższymi sąsiadami (Hongkong, Makao i 10-cioma krajami Azji Płd. Wschodniej) w renminbi oraz podpisanie umów z Argentyną, Brazylią i Kolumbią, tzw. currency swap deal, dzięki której będzie ona mogła rozliczać się w wymianie handlowej z Chinami w juanach. Bez wątpienia stanowi to pierwszy krok w długim procesie przekształcenia rmb juana chińskiego w międzynarodową walutę; b/ wzrost wydobycia złota w Chinach (stały się pierwszym producentem na świecie, wyprzedzając RPA) oraz podwojenie rezerw w złocie w tym dziesięcioleciu. Chiny związane obecnie trwałą wspólnotą interesów z USA, zmuszone zostaną do uniezależnienia się od dolara i budowy siły własnej waluty. Proces ten się rozpoczął. Ulegnie przyspieszeniu w warunkach wieloletniej stagnacji gospodarki USA, znaczącej inflacji.
Rosnące aspiracje renminbi Zmusi to Chiny do przyspieszonego przejścia w rozliczeniach transakcji handlowych z wieloma krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej na rmb i budowy tym samym niezależnego, rynkowego systemu finansowego Wielkich Chin: ChRL, Hong Kongu i Tajwanu opartego na renminbi juanie chińskim. Oznaczać to będzie istotne przesunięcie centrum finansowego świata z Nowego Jorku i Londynu do opartego na partnerstwie i ścisłej współpracy Szanghaju i Hongkongu, tj. Szanghongu. Kilka wskazówek jest istotnych dla realizacji tego celu: a/ chińskie banki mają nadmiar gotówki i wysoką kapitalizację; b/ szybko rośnie klasa średnia z ogromnymi oszczędnościami i zapotrzebowaniem na usługi finansowe; c/ prostszy system regulacji rynków finansowych Chin okazuje się zaletą, w porównaniu z wyrafinowanym w USA i W. Brytanii (który okazał się jednym ze źródeł kryzysu w 2007-2008 tych gospodarek); d/ rząd Chin oficjalnie planuje uczynić Szanghaj globalnym centrum finansowym do 2020 roku; e/ systematycznie narasta coraz bliższa współpraca giełd i rynków finansowych Hong Kongu z Szanghajem.
Euro w Polsce czy bliżej 2020? 3 pytania: 1/ po jakim kursie wymiana złotego na euro? 2/ kiedy w 2016-2020? 3/ czy będzie wspólna decyzja polityczna: a/ Rządu, Prezydenta i Prezesa NBP w przedmiocie wejścia do ERM II - kiedy? b/ koalicji i opozycji w przedmiocie zmian konstytucji RP?
Raport NBP: www.nbp.pl ; Korzyści przystąpienia do strefy euro: 1/ redukcja ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnych; 2/ wzrost stabilności i wiarygodności makroekonomicznej; 3/ spadek stóp procentowych; 4/ intensyfikacja wymiany handlowej; 5/ wzrost inwestycji; 6/ integracja rynków finansowych; 7/ wzrost PKB i dobrobytu: w długim okresie łączny wzrost PKB z tytułu zmiany złotego na euro może sięgać 7,5%, tzn. że w ciągu pierwszych 10-ciu lat tempo wzrostu PKB może być o ok. 0,7% pkt. wyższe, niż w przypadku pozostawania poza strefą euro.
Raport NBP: www.nbp.pl Koszty i zagrożenia przyjęcia euro: 1/ utrata niezależnej polityki pieniężnej; 2/ utrata niezależności kursowej; 3/ nieoptymalny kurs konwersji; 4/ ryzyko pogorszenia konkurencyjności; 5/ różnice inflacyjne; 6/ ryzyko wzrostu cen aktywów; 7/ koszty wprowadzenia euro do obiegu.
Raport NBP :www.nbp.pl 17 państw członkami strefy euro: Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy. 2 państwa: Dania i W. Brytania posiadają klauzulę opt out, dającą prawo wyboru w przyszłości waluty euro. 8 państw UE: Bułgaria, Czechy, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Szwecja, Węgry posiadają status państw członkowskich Unii Gospodarczej i Walutowej z derogacją zobowiązane są spełnić wszystkie kryteria konwergencji i przyjęcia euro w przyszłości.
Kryteria konwergencji Raport NBP:www.nbp.pl Kryterium stabilności cen:..państwo Członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punkta procentowego inflacji trzech Państw Członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Fiskalne kryterium konwergencji: - planowany lub rzeczywisty deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych nie przekracza 3% PKB; - dług sektora instytucji rządowych i samorządowych nie przekracza 60% PKB.
Kryteria konwergencji- Raport NBP:www.nbp.pl Kryterium kursu walutowego wymaga uczestnictwa w systemie ERM II. Mechanizm ERM II jest wielostronnym systemem stałych, ale dostosowywalnych kursów walutowych (..), z ustalonym kursem centralnym i standardowym pasmem wahań +/- 15%... (s.46). Kryterium stóp procentowych: w ciągu jednego roku przed badaniem Państwo Członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nieprzekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech Państw Członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. (s.47). Kryterium konwergencji prawnej zgodność ustawodawstwa krajowego ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i EBC
Procedura wejścia do ERM II:www.nbp.pl Minister finansów i prezes banku centralnego państwa z derogacją wspólnie wysyłają, w trybie poufnym, wniosek do Przewodniczącego Rady Ecofin o przystąpienie do ERM II. Wniosek ten powinien zawierać proponowany kurs centralny oraz dopuszczalny zakres odchyleń kursu rynkowego od parytetu centralnego. (s.49). Oznacza to uruchomienie procedury i jej początek.
Prognozy Ministerstwa Finansów z 3.09.2010 2010 2011 2012 2013 Średni kurs złoty/euro 3,88 3,75 3,65 3,55 Średni kurs złoty/usd 2,93 2,88 2,80 2,73 Główna stopa procentowa 3,5 4,1 4,7 4,9 NBP
Prognozy ING z 16 kwietnia 2009- najlepsi się mylą!!! Prognozy ING dla Polski: 2009 2010 2011 - inflacja średnio roczna 2,7 1,9 1,8 - deficyt budżetu (% PKB) -3,4-3,0-2,5 - zadłużenie publiczne (%PKB) 50 46 45 -długoterminowe stopy proc. 5,0 4,5 4,2 Wejście od lipca 2009 do ERM-2 przy kursie z przedziału 4,0-4,3 zł/euro; prognoza ING: 4,1 zł/euro Lipiec 2011 kurs 3,7-3,8 zł/euro lub wg PPP 3,4-3,5 zł/euro; Prognoza ING: zamiana złoty / euro od 1.01.2012 3,6zł/euro!;