Strona1 OPRACOWANIE PRAWNO PODATKOWE Zmiany w zakresie opodatkowania nabycia samochodów osobowych po 1 kwietnia 2014 r. Wrocław, dnia 10 kwietnia 2014 r.
Strona2 Spis treści 1. STAN PRAWNY DO KOŃCA MARCA 2014 ROKU... 3 2. ZASADY OPODATKOWANIA NABYCIA SAMOCHODÓW OSOBOWYCH I INNYCH POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH OD 1 KWIETNIA 2014 R.... 5 2.1. DEFINICJA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH... 5 2.2. ODLICZENIE VAT PRZY WYKORZYSTYWANIU POJAZDÓW NA CELE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ... 6 2.3. PEŁNE ODLICZENIE VAT - STOSOWANIE... 6 2.4. EWIDENCJA PRZEBIEGU POJAZDU... 9 2.5. OBOWIĄZKI INFORMACYJNE WOBEC ORGANÓW PODATKOWYCH... 11 3. LEASING POJAZDÓW ZAKUPIONYCH DO KOŃCA MARCA 2014R.... 12 4. ZASADY OPODATKOWANIA NAPRAW I ZAKUPU CZĘŚCI DO SAMOCHODÓW... 13 5. ZASADY OPODATKOWANIA NABYCIA PALIWA DO SAMOCHODÓW... 13 6. ROZWIĄZANIA SZCZEGÓLNE... 14 6.1. PODATEK NALEŻNY PRZY UDOSTĘPNIANIU SAMOCHODU NA CELE PRYWATNE... 14 6.2. ZBYCIE SAMOCHODU... 14 7. ROZLICZANIE UŻYTKOWANIA SAMOCHODÓW NABYTYCH PRZED 1-SZYM KWIETNIA 2014R.... 15 7.1. POJAZDY SAMOCHODOWE NABYTE DO KOŃCA 2013 R.... 15 7.2. POJAZDY SAMOCHODOWE NABYTE W OKRESIE STYCZEŃ MARZEC 2014 R.... 16 7.3. ROZLICZENIE LEASINGU... 16 8. PODATKI DOCHODOWE... 17
Strona3 1. Stan prawny do końca marca 2014 roku Przeprowadzone pod koniec 2013 roku nowelizacje ustaw podatkowych wprowadziły zmiany m.in. w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 Nr 177, poz. 1054 ze zm. dalej jako ustawa o VAT). W wyniku tych prac z dniem 1 stycznia 2014 r. zaczął obowiązywać art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, dodany ustawą z dnia 16 grudnia 2010 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 247, poz. 1652). Przepis ten regulował aspekty związane z możliwością odliczenia podatku VAT od nabycia pojazdów samochodowych i zgodnie z jego treścią, ograniczenia w odliczeniu podatku naliczonego odnoszą się do nabycia samochodów osobowych oraz innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. W tej sytuacji kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku określonej na fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, nie więcej jednak niż 6.000 zł. Dotyczy to również samochodów nabytych w drodze m.in. leasingu, gdzie podatnik może odliczyć 60% kwoty z faktury dokumentującej ratę leasingową, nie więcej niż 6.000 zł w całym okresie użytkowania, z kolei w razie nabycia paliwa do tych samochodów odliczenie w ogóle nie przysługuje. Stanowi o tym art. 88a ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2014 r. Nowością od 1-go stycznia 2014 była zmiana, iż ograniczenie powyższe nie dotyczy pojazdów samochodowych w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi: a) 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg, b) 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg, c) 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg. Tym samym w stosunku do nabycia powyższych samochodów oraz innych z art. 86a ust. 2 ustawy o VAT od nowego roku podatek VAT odliczany był w 100 %. W czerwcu 2013 r. Minister Finansów złożył wniosek do Komisji Europejskiej o możliwość wprowadzenia przepisów ograniczających prawo do odliczenia VAT przy zakupie niektórych pojazdów samochodowych. Podstawowym założeniem zaproponowanych zmian było ograniczenie prawa do odliczania do 50% kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia (w tym wewnątrzwspólnotowego)
Strona4 pojazdów samochodowych, wytworzenia oraz importu pojazdów samochodowych oraz nabycia usług zgodnie z umową najmu, dzierżawy, leasingu i innych umów o podobnym charakterze. Ograniczenie to miało mieć zastosowanie wyłącznie do pojazdów samochodowych, które są wykorzystywane zarówno do celów prywatnych, jak i do prowadzonej działalności gospodarczej i wydatków związanych z tymi pojazdami. Objęłoby również częściowe ograniczenie - do 50% - prawa do odliczenia VAT od zakupu paliwa do samochodów objętych derogacją oraz od innych wydatków eksploatacyjnych. Komisja Europejska wyraziła zgodę na zastosowanie w stosunku do Polski derogacji w zakresie stosowania przepisów unijnych. W konsekwencji 17 grudnia 2013 r. podpisano decyzję wykonawczą Rady upoważniającą Polskę do stosowania środków stanowiących odstępstwo od art. 26 ust. 1 lit. a i art. 168 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. W konsekwencji nasz kraj uzyskał derogację, która jest podstawą do wprowadzenia zmian w zakresie odliczania VAT od zakupu samochodów, paliwa do ich napędu oraz innych wydatków eksploatacyjnych. Na podstawie otrzymanej decyzji polski rząd podjął prace nad wprowadzeniem stosownych zmian w ustawie o VAT. W tym celu przygotowano projekt stosownych zmian, który po przeprowadzeniu procesu legislacyjnego ostatecznie trafił do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał nowelizację ustawy o VAT w pierwszej połowie marca br. dzięki czemu od 1 kwietnia 2014 r. zacznie obowiązywać ustawa z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 Nr 0, poz. 312 dalej jako ustawa o zmianie ustawy o VAT)) szczegółowo regulująca omawiane kwestie.
Strona5 2. Zasady opodatkowania nabycia samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych od 1 kwietnia 2014 r. 2.1. Definicja pojazdów samochodowych W celu wyeliminowania wszelkich wątpliwości interpretacyjnych w zakresie możliwości odliczenia podatku naliczonego VAT przy nabyciu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych ustawodawca wprowadził definicję pojazdów samochodowych. Zgodnie z art. 1 pkt 1 ustawy o zmianie ustawy o VAT przez pojęcie to rozumie się pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Odesłanie do przepisów ustawy o ruchu drogowym skutkuje tym, że ograniczeniem w odliczeniu podatku VAT objęte zostaną te wydatki, które poniesiono w związku z pojazdami silnikowymi, których konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h. Definicja wprowadzona do przepisów ustawy o VAT została również powielona w podatkach dochodowych. Od 1-go kwietnia b.r. mamy zatem jednolitą definicję samochodu osobowego w podatku dochodowym i podatku VAT. Pojazd samochodowy rozumie się przez to pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony Zarówno przepisy ustaw o podatkach dochodowych jak i w dalszej części ustawa o VAT zawierają wyłączenia określonej grupy pojazdów z powyższej definicji samochodu osobowego. Wyłączenia te są następujące. Nie są traktowane jako samochody osobowe: a) pojazdy konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu więcej niż 10 osób łącznie z kierowcą, b) pojazdy samochodowe mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą: klasyfikowanego na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków, c) pojazdy samochodowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu, d) pojazdy specjalne, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń: agregat elektryczny/spawalniczy, do prac wiertniczych, koparka, koparko-spycharka, ładowarka, podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych, żuraw samochodowy, e) pojazdy samochodowe określone w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o podatku od towarów i usług;
Strona6 Ustawy o podatkach dochodowych wprost wyłączają wymienione powyżej pojazdy z grupy samochodów osobowych, podczas gdy przepisy ustawy o VAT traktują je jako wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej. 2.2. Odliczenie VAT przy wykorzystywaniu pojazdów na cele działalności gospodarczej Ogólnie przyjęte zasady przyznają przedsiębiorcy pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie (leasingu) pojazdu, ale wyłącznie w stosunku do aut wykorzystywanych całkowicie do działalności opodatkowanej. Udowodnienie takiego sposobu używania firmowego samochodu spoczywa na podatniku. Natomiast 50% odliczenie podatku od nabycia samochodu oraz wszelkich wydatków związanych z jego eksploatacją, w tym nabycia paliwa (w przyszłości) i naprawy będzie dotyczyło pojazdów wykorzystywanych do działalności mieszanej tj. używanych zarówno do celów związanych z opodatkowaną działalnością gospodarczą jak również dla potrzeb prywatnych (np. dojazd do pracy itp.). Tym samym od kwietnia 2014 r. zmienia się kryterium uprawniające do odliczenia podatku naliczonego. Kryterium tym nie będzie rodzaj pojazdu ale jego sposób wykorzystywania. 2.3. Pełne odliczenie VAT - stosowanie Pełne odliczenie podatku naliczonego VAT będzie przysługiwało podatnikowi, który zadeklarował wykorzystanie pojazdów wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej. Nie ma przy tym rozróżnienia, czy podatnikiem jest osoba fizyczna (spółka osobowa) czy spółka kapitałowa przepisy nie różnicują zasad rozliczenia podatku w zależności od formy prawnej podatnika. Zgodnie z nowym art. 86a ust. 4 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2014 r. pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli: 1. sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
Strona7 2. konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne. Ad. 1. W pierwszym przypadku mieszczą się pojazdy, których konstrukcja sprawia, że co do zasady mogą być wykorzystane zarówno do użytku prywatnego jak również w ramach działalności gospodarczej jak np. samochód osobowy. Z tego względu aby powstało prawo odliczenia pełnego VAT fakt wykorzystywania pojazdu do działalności gospodarczej musi być rozpatrywany w kategoriach obiektywnych. Obiektywną przesłanką świadczącą o wykorzystaniu pojazdu wyłącznie na cele działalności może być nabywanie, importowanie lub wytworzenie pojazdu przez podatnika wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży bez możliwości użycia ich na cele prywatne. Inną przesłanką może być nabywanie pojazdów z przeznaczeniem wyłącznie pod wynajem. Brak jest jednak jednoznacznych regulacji wskazujących konkretne sytuacje, gdy nabywane pojazdy służą wyłącznie prowadzonej działalności. Udowodnienie wykorzystywania pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności spoczywa na podatniku. Można zatem rozważyć wprowadzenie regulaminu korzystania z samochodów osobowych, z którego wynikać będą zasady ich używania. Przykładowo regulamin taki może zawierać postanowienia dotyczące: - obowiązku zwrotu pojazdu po pracy na parking firmowy (co np. odnotowywane jest przez ochronę parkingu); - wykorzystywania pojazdu wyłącznie do odbywania podróży po ustalonych trasach, do kontrahentów podatnika. Kontrowersyjnym wydaje się być określenie w regulaminie, że dojazdy do pracy pojazdem służbowym stanowią również wykorzystanie pojazdu na potrzeby działalności. Komentatorzy w tym przypadku zajmują stanowisko, że mimo, iż w regulaminie wprowadzono takie zapisy, to nie będzie można korzystać z pełnego odliczenia VAT. Inaczej byłoby, gdyby pracownik korzystał z pojazdu w dojazdach na służbowe spotkania a następnie zostawiał auto na parkingu firmy. Tym samym wydaje się, że wszelkie wyjazdy pojazdem do domów pracowników czy właściciela wykluczą prawo do korzystania z pełnego odliczenia. Ponadto istotnym elementem potwierdzającym wyłączne używanie do działalności gospodarczej jest wprowadzony obowiązek do prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, o której mowa w dalszej części opracowania.
Strona8 Ad. 2. Drugą grupą pojazdów, które ustawodawca przewidział do pełnego odliczenia VAT w związku z wykorzystywaniem wyłącznie na potrzeby działalności, bez potrzeby prowadzenia ewidencji przebiegu są pojazdy posiadające konstrukcję wskazującą na to, że są przeznaczone wyłącznie dla celów gospodarczych. A zatem z samej ich konstrukcji wynika, że nie mogą być używane na cele prywatne podatników. Do pojazdów takich zalicza się zgodnie z nowym art. 86a ust. 9 ustawy o VAT: 1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą: a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków; 2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu; 3) pojazdy specjalne, które spełniają również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń: a) agregat elektryczny/spawalniczy, b) do prac wiertniczych, c) koparka, koparko-spycharka, d) ładowarka, e) podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych, f) żuraw samochodowy - jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym. Ustawa określa w sposób jednoznaczny jak potwierdza się spełnienie powyższych wymagań. Ich spełnienie w stosunku do pkt 1 i 2 stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań natomiast w pkt 3 stwierdza się na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym (nowy art. 86a ust. 10 ustawy o VAT). Co ważne, w przypadku gdy w pojeździe samochodowym, dla którego wydano powyższe zaświadczenie o spełnieniu ustawowych warunków zostały wprowadzone zmiany, w wyniku których pojazd nie spełnia odpowiednich wymagań, uznaje się, że pojazd nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej:
Strona9 1. od dnia wprowadzenia zmian, 2. jeżeli nie można określić dnia wprowadzenia zmian: a. od okresu rozliczeniowego, w którym podatnik po raz pierwszy odliczył podatek naliczony od wydatków związanych z tym pojazdem samochodowym, b. od okresu rozliczeniowego następującego po okresie rozliczeniowym, dla którego podatnik wykaże, że pojazd samochodowy spełniał wymagane ustawą wymagania - chyba że sposób wykorzystywania tego pojazdu przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach jego używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tego pojazdu ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą (nowy art. 86a ust. 11 ustawy o VAT). Jeżeli podatnik prowadzi wyłącznie sprzedaż zwolnioną, nie ma prawa do odliczenia żadnej kwoty podatku VAT naliczonego. Jeżeli natomiast rozlicza się proporcją, kwota podatku VAT do odliczenia jest korygowana o wskaźnik proporcji. 2.4. Ewidencja przebiegu pojazdu Jak wskazano powyżej, podatnicy którzy nabywają pojazdy i wykorzystują je wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej zobowiązani są do prowadzenia ewidencji przebiegu tego pojazdu. Obowiązek ten spoczywa zarówno na podmiotach, które zakupiły samochód jak też korzystających z samochodu na podstawie umowy najmu, dzierżaw lub leasingu. Ewidencja powinna być prowadzona od dnia rozpoczęcia wykorzystania pojazdu samochodowego wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności aż do zakończenia takiego sposobu wykorzystywania pojazdu (nowy art. 86a ust. 6 ustawy o VAT). Ustawodawca wskazuje w nowym art. 86a ust. 7 ustawy o VAT, że ewidencja, o której mowa powyżej, powinna określać: 1) numer rejestracyjny pojazdu samochodowego; 2) dzień rozpoczęcia i zakończenia prowadzenia ewidencji; 3) stan licznika przebiegu pojazdu samochodowego na dzień rozpoczęcia prowadzenia ewidencji, na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na dzień zakończenia prowadzenia ewidencji; 4) wpis osoby kierującej pojazdem samochodowym dotyczący każdego wykorzystania tego pojazdu, obejmujący:
Strona10 a) kolejny numer wpisu, b) datę i cel wyjazdu, c) opis trasy (skąd - dokąd), d) liczbę przejechanych kilometrów, e) imię i nazwisko osoby kierującej pojazdem - potwierdzony przez podatnika na koniec każdego okresu rozliczeniowego w zakresie autentyczności wpisu osoby kierującej pojazdem, jeżeli nie jest ona podatnikiem; 5) liczbę przejechanych kilometrów na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na dzień zakończenia prowadzenia ewidencji. Należy jednak zwrócić uwagę, ze w sytuacji gdy pojazd samochodowy jest udostępniany osobie niebędącej pracownikiem podatnika, wpis z pkt 4 jest dokonywany przez osobę, która udostępnia pojazd i obejmuje on: a. kolejny numer wpisu, b. datę i cel udostępnienia pojazdu, c. stan licznika na dzień udostępnienia pojazdu, d. liczbę przejechanych kilometrów, e. stan licznika na dzień zwrotu pojazdu, f. imię i nazwisko osoby, której udostępniony został pojazd. Przy przekazaniu samochodu osobie niebędącej pracownikiem brak jest obowiązku opisywania przejechanej trasy. Ustawodawca we wprowadzanych zmianach przewidział przypadki, kiedy nie powstaje potrzeba prowadzenia ewidencji. Nie prowadzi się jej do pojazdów przeznaczonych wyłącznie do: odprzedaży, sprzedaży, w przypadku pojazdów wytworzonych przez podatnika, oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze - jeżeli odprzedaż, sprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika. Po drugie natomiast, nie prowadzi się ewidencji przebiegu pojazdu w odniesieniu do tych pojazdów do których: kwotę podatku naliczonego od wydatków z nimi związanych podatnik oblicza zgodnie z ograniczonym prawem do odliczenia (50%) lub podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia
Strona11 kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od wydatków z nimi związanych (nowy art. 86a ust. 5 ustawy o VAT). 2.5. Obowiązki informacyjne wobec organów podatkowych Kolejnym obowiązkiem podatników wykorzystujących pojazdy wyłącznie na potrzeby działalności i odliczający 100% VAT jest złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego informacji o tym pojeździe w terminie 7 dni od dnia, w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami, a w przypadku pojazdów samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności nabytych, importowanych lub wytworzonych przez podatnika lub używanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze przed 1 kwietnia br. informację, o której mowa powyżej, podatnik będzie zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od dnia, w którym zostanie poniesiony pierwszy - od dnia wejścia nowelizacji ustawy o VAT - wydatek związany z tymi pojazdami (nowy art. 86a ust. 12 ustawy o VAT). Jeżeli dojdzie do zmiany w wykorzystaniu pojazdu samochodowego podatnik jest obowiązany do aktualizacji informacji, o której mowa powyżej, najpóźniej przed dniem, w którym dokonuje tej zmiany (nowy art. 86a ust. 14 ustawy o VAT). Aby spełnić powyższy obowiązek informacyjny Minister Finansów wydał rozporządzenie określające obowiązek składania formularza VAT-26 oraz danych w nim zawartych. Na podstawie złożonego formularza urząd skarbowy będzie mógł zidentyfikować pojazd podatnika. Należy w nim wykazać informacje odnośnie marki i modelu pojazdu, koloru, roku produkcji, daty nabycia oraz numeru rejestracyjnego. W formularzu należy także wskazać datę pierwszego wydatku poniesionego w związku z pojazdem oraz ewentualną datę zmiany sposobu użytkowania. Na chwilę obecną trwają prace przygotowawcze do składania deklaracji. Jak wskazuje Ministerstwo Finansów deklarację tą będzie można składać za pośrednictwem Internetu. Niedopełnienie nowego obowiązku informacyjnego spowoduje ograniczenie prawa podatnika do pomniejszenia podatku należnego o naliczony wynikający z faktur zakupu dokumentujących wydatki związane z użytkowanymi pojazdami samochodowymi, nawet jeśli związane będą one wyłącznie z działalnością gospodarczą. To oznacza ograniczenie prawa do pełnego odliczenia podatku naliczonego do chwili złożenia informacji w urzędzie. Podatnik, który wbrew obowiązkowi nie złoży właściwemu organowi podatkowemu informacji, o której mowa, albo złoży ją po terminie lub poda w niej dane niezgodne ze stanem rzeczywistym i dokona odliczenia podatku niezgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług poniesie odpowiedzialność na gruncie Kodeksu karnego skarbowego i będzie podlegał karze grzywny do 720 stawek dziennych. Powyższa odpowiedzialność jest wynikiem nowelizacji Kodeksu karnego skarbowego wprowadzonej również ustawą z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw.
Strona12 Powyższe nie dotyczy podatnika, który złoży organowi podatkowemu informację, o której mowa, po terminie, pod warunkiem że złożenie tej informacji nastąpi przed dniem: 1) rozpoczęcia czynności sprawdzających w zakresie podatku od towarów i usług; 2) doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego w ramach kontroli skarbowej w zakresie podatku VAT, a w razie gdy nie stosuje się zawiadomienia przed dniem wszczęcia takiej kontroli lub postępowania, jeżeli nie rozpoczęto wcześniej czynności sprawdzających w podatku VAT; 3) wszczęcia postępowania podatkowego w zakresie podatku VAT, jeżeli nie będą miały miejsca przypadki, o których mowa w pkt 1 lub 2. 3. Leasing pojazdów zakupionych do końca marca 2014r. Na uwadze należy mieć dodatkowo przypadki posiadania auta w leasingu, gdy umowę leasingu zawarto w okresie korzystnym dla podatników tj. od 1 stycznia do 31 marca 2014 r. kiedy to podatnicy posiadali pełne prawo odliczenia VAT od pojazdów nabytych na podstawie umowy leasingu. W przypadku bowiem pojazdów samochodowych, które są obecnie przedmiotem umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej przed dniem wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw będącej podstawowym aktem regulującym opisywane w poradniku aspekty, w stosunku do których na dzień poprzedzający dzień wejścia w życie ustawy tj. 1 kwietnia 2014 r. kwotę podatku naliczonego stanowiła cała kwota podatku VAT określonego na fakturze, nie stosuje się nowych regulacji w zakresie ograniczenia w odliczeniu podatku VAT w odniesieniu do wydatków związanych z leasingiem, najmem czy dzierżawą. Dotyczy to umów bez uwzględnienia zmian umowy dokonywanych od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy oraz pod warunkiem że: a) pojazdy samochodowe będące przedmiotem tych umów zostały wydane podatnikowi przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, b) umowa została zarejestrowana przez podatnika dokonującego odliczenia u właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Tym samym koniecznym jest zawarcie umowy przed wejściem w życie nowych regulacji i otrzymanie auta przed 1 kwietnia 2014 r. a dodatkowo podatnik musi zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego. Jeżeli leasing nie pozwalał na odliczenie pełnej kwoty podatku VAT naliczonego, wówczas nie ma obowiązku zgłoszenia umowy do organu podatkowego, a od kolejnych rat leasingowych podatnik odlicza wyłącznie wartość 50% kwoty podatku naliczonego.
Strona13 4. Zasady opodatkowania napraw i zakupu części do samochodów Od 1 kwietnia 2014 r., zgodnie z zasadą ogólną, przypadku gdy pojazd samochodowy wykorzystywany będzie wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności wówczas przy nabywaniu części do pojazdu oraz dokonywaniu napraw podatnik ten będzie miał prawo do odliczenia 100 % VAT. Dokonywanie napraw i zakup części do pojazdów używanych do działalności mieszanej, zgodnie z wyrażoną w nowym art. 86a ust. 1 ustawy o VAT normą, umożliwia odliczenie od wszystkich wydatków związanych z pojazdami samochodowymi wyłącznie 50% kwoty podatku naliczonego. Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi będzie zaliczać się wydatki dotyczące (nowy art. 86a ust. 2 ustawy o VAT): 1. nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych; 2. używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową, inne niż wymienione w pkt 3; 3. nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów. Ponadto, aby dany wydatek mógł być uznany za związany z pojazdem samochodowym, musi dotyczyć pojazdu wykorzystywanego w działalności gospodarczej podatnika. 5. Zasady opodatkowania nabycia paliwa do samochodów Przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się na korzystanie z nabytych w ramach działalności pojazdów samochodowych zarówno na potrzeby działalności jak i prywatne będą mogli również korzystać z prawa do odliczenia 50 % VAT od paliwa do tych pojazdów. Prawo do odliczenia połowy podatku VAT naliczonego przy zakupie paliwa do pojazdów wykorzystywanych zarówno do działalności gospodarczej jak i prywatnej podatnicy nabędą dopiero od 1 lipca 2015 r. W przypadku natomiast przedsiębiorców, którzy korzystają ze 100 % odliczenia VAT przy nabyciu pojazdu samochodowego przysługuje mu również prawo do pełnego odliczenia VAT od paliwa do tych pojazdów.
Strona14 6. Rozwiązania szczególne 6.1. Podatek należny przy udostępnianiu samochodu na cele prywatne Nowelizacja ustawy wyłączyła obowiązek naliczenia podatku należnego w sytuacji korzystania z samochodu osobowego, od którego podatnik miał prawo odliczyć cały lub część podatku naliczonego, do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia (dodany ust 5 i 6 do art. 8 ustawy o VAT).. Oznacza to, że świadczenie usługi udostępniania takich samochodów nie jest traktowane na równi z nieodpłatnym świadczeniem usług podlegających opodatkowaniu. Przepis ten wskazuje, że brak obowiązku dotyczy zarówno pojazdów uprawniających do pełnego odliczenia podatku, jak i częściowego. W odniesieniu do samochodów osobowych, które wykorzystywane będą na prywatne cele o których mowa w art. 8 ust 2 pkt 1 ustawy o VAT, nie dojdzie wprawdzie do naliczenia podatku należnego, ale podatnik straci prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego. Rozwiązanie to zatem jest bezprzedmiotowe w stosunku do tej grupy podatników. 6.2. Zbycie samochodu W Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz. U. 2013 poz. 1722) utrzymano, iż zbycie samochodu osobowego, przy zakupie którego podatnik nie miał prawa do pełnego odliczenia podatku VAT, objęte jest zwolnieniem. Zgodnie z 3 ust 1 pkt 20) w/w Rozporządzenia zwalnia się: dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50%lub 60% kwoty podatku: a) określonej w fakturze lub b) wynikającej z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy, lub c) należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub d) należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca - nie więcej jednak niż odpowiednio 5 000 zł lub 6 000 zł.
Strona15 7. Rozliczanie użytkowania samochodów nabytych przed 1-szym kwietnia 2014r. Obecnie podstawowym kryterium kwalifikującym prawo do odliczenia podatku VAT w całości od użytkowania samochód zakupionych wcześniej jest ich kwalifikacja, czy ich zakup w chwili obecnie dawałby pełne prawo do odliczenia podatku. Jeżeli zakup pozwala na pełne prawo do odliczenia podatku VAT, wówczas eksploatacja (w tym również wydatki na paliwo) pozwalają na pełne odliczenie podatku VAT naliczonego. Jeżeli obecnie zakup nie dawałby prawa do pełnego odliczenia, wówczas podatek VAT od kosztów eksploatacji odliczamy w 50%, natomiast podatek VAT od paliwa będziemy odliczać w 50% dopiero od 1-go lipca 2015r. 7.1. Pojazdy samochodowe nabyte do końca 2013 r. Z pełnym prawem do odliczenia podatku VAT Jeżeli podatnicy zgłoszą chęć wykorzystywania pojazdu wyłącznie na cele działalności wówczas przysługuje im prawo do odliczenia 100% VAT od wydatków eksploatacyjnych, napraw i paliwa. W przypadku wykorzystania w sposób mieszany pojazdów tj. również na cele prywatne przysługuje im prawo do odliczenia 50% VAT od wydatków eksploatacyjnych i napraw. Prawo do odliczenia VAT od zakupu paliwa odroczono do dnia 1 lipca 2015 r. Przy wykorzystaniu pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności podatnik ma obowiązek złożenia informacji o pojeździe do urzędu skarbowego (VAT-26) oraz prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, poza wyjątkami tj. gdy ustawa wprowadza taki wyjątek (art. 86a ust. 5 ustawy o VAT) oraz gdy dotyczy to tzw. pojazdów specjalnych (art. 86a ust. 9 ustawy o VAT). Z ograniczonym prawem do odliczenia VAT Podatnicy mogą odliczyć 100% VAT od wydatków eksploatacyjnych i napraw oraz paliwa do tych pojazdów, o ile zadeklarują wykorzystanie danego pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej. W przypadku, gdy pojazd ma służyć również celom prywatnym wówczas podatnik ma prawo do odliczenia 50% VAT od wydatków eksploatacyjnych oraz napraw, a od paliwa dopiero od 1 lipca 2015 r. Przy wykorzystaniu pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności podatnik ma obowiązek złożenia informacji o pojeździe do urzędu skarbowego (VAT-26) oraz prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, poza wyjątkami tj. gdy ustawa wprowadza taki wyjątek (art. 86a ust. 5 ustawy o VAT) oraz gdy dotyczy to tzw. pojazdów specjalnych (art. 86a ust. 9 ustawy o VAT).
Strona16 7.2. Pojazdy samochodowe nabyte w okresie styczeń marzec 2014 r. Z pełnym prawem do odliczenia podatku VAT Podatnicy mogą odliczyć 100% VAT od wydatków eksploatacyjnych i napraw oraz paliwa do tych pojazdów, o ile zadeklarują wykorzystanie danego pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności. W przypadku, gdy pojazd ma służyć również celom prywatnym wówczas podatnik ma prawo do odliczenia 50% VAT od wydatków eksploatacyjnych oraz napraw, a od paliwa dopiero od 1 lipca 2015 r. Przy wykorzystaniu pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności podatnik ma obowiązek złożenia informacji o pojeździe do urzędu skarbowego (VAT-26) oraz prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, poza wyjątkami tj. gdy ustawa wprowadza taki wyjątek (art. 86a ust. 5 ustawy o VAT) oraz gdy dotyczy to tzw. pojazdów specjalnych (art. 86a ust. 9 ustawy o VAT). Z ograniczonym prawem do odliczenia VAT Podatnicy mogą odliczyć 100% VAT od wydatków eksploatacyjnych i napraw oraz paliwa do tych pojazdów, o ile zadeklarują wykorzystanie danego pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej. W przypadku gdy pojazd ma służyć również celom prywatnym wówczas podatnik ma prawo do odliczenia 50% VAT od wydatków eksploatacyjnych oraz napraw, a od paliwa dopiero od 1 lipca 2015 r. Przy wykorzystaniu pojazdu wyłącznie na potrzeby działalności podatnik ma obowiązek złożenia informacji o pojeździe do urzędu skarbowego (VAT-26) oraz prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, poza wyjątkami tj. gdy ustawa wprowadza taki wyjątek (art. 86a ust. 5 ustawy o VAT) oraz gdy dotyczy to tzw. pojazdów specjalnych (art. 86a ust. 9 ustawy o VAT). 7.3. Rozliczenie leasingu W przypadku pojazdów samochodowych, które są przedmiotem umowy najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej między 1 stycznia a 31 marca 2014 r., w stosunku do których na dzień poprzedzający dzień wejścia w życie ustawy tj. 1 kwietnia 2014 r. kwotę podatku naliczonego stanowiła cała kwota podatku VAT określonego na fakturze, nie stosuje się nowych regulacji w zakresie ograniczenia w odliczeniu podatku VAT w odniesieniu do wydatków związanych z leasingiem, najmem czy dzierżawą. Dotyczy to umów bez uwzględnienia zmian umowy dokonywanych od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy oraz pod warunkiem że: a) pojazdy samochodowe będące przedmiotem tych umów zostały wydane podatnikowi przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, b) umowa została zarejestrowana przez podatnika dokonującego odliczenia u właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej (czyli od 1-go kwietnia 2014r.).
Strona17 Jeżeli przed 1-szym kwietnia samochód był leasingowany bez pełnego prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego (podatnik odliczał tylko 60% tej kwoty, nie więcej niż łącznie 6 tyś. zł), wówczas kontynuacja leasingu w obecnym stanie prawnym umożliwia mu odliczanie 50% kwoty podatku naliczonego od płatności leasingowych. Takiej kontynuacji umowy nie trzeba zgłaszać do organu podatkowego. 8. Podatki dochodowe Poza zmianą definicji samochodu osobowego i szczegółowych obowiązków związaną z konsekwencją korekty podatku naliczonego, ustawodawca nie wprowadził w obszarze podatków dochodowych innych zmian. Wprowadzenie nowej definicji oznaczać będzie zastosowanie ograniczenia przy amortyzacji samochodów osobowych tak, jak miało to miejsce dotychczas (kosztem podatkowym nie jest amortyzacja powyżej równowartości 20.000 EUR). Wątpliwości niesie również ze sobą stwierdzenie, iż pojazd jest płaszczyźnie ustawy o VAT wykorzystywany do działalności mieszanej czyli częściowo tylko to działalności gospodarczej. Czy będzie to ze sobą niosło konieczność proporcjonalnego naliczenia amortyzacji? W obecnym stanie przyjąć należy, iż odpowiedź jest negatywna. Dotychczas organy wyraźnie stały na stanowisku, iż kwalifikacja rozliczeń w podatku VAT ma charakter autonomiczny niezależny od norm określonych innymi ustawami. W obecnym stanie prawnym należałoby przyjąć stanowisko analogiczne. Wykładnia językowa przepisów podatkowych nie przesądza jednak o niemożności kwestionowania przez organy podatkowe amortyzowania samochodów osobowych w całości, jeżeli są one w rozumieniu ustawy o VAT wykorzystywane do działalności mieszanej. Jednocześnie, jeżeli podatnik nie miał prawa do pełnego odliczenia podatku VAT naliczonego, staje się on kosztem uzyskania przychodu okresu bieżącego lub zwiększa podstawę do naliczania odpisów amortyzacyjnych.