Kryzys strefy euro. Przypadek Grecji
Początek kryzysu w Grecji Skala problemów w Grecji została ujawniona w kwietniu 2009, gdy w zrewidowano prognozę deficytu budżetowego z 3,7% PKB do 12,7%, a ostatecznie do 13,6% (kwiecień 2010)
Grecja, deficyt strukturalny sektora gg 4 2 0-2 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014-4 -6-8 -10-12 -14-16 Deficyt strukturalny
Przyczyny strukturalne Finanse publiczne Wysoki poziom regulacji rynku pracy prowadzący do nadmiernego wzrostu płac, sztywności zatrudnienia oraz w efekcie dużego bezrobocia System ubezpieczeń społecznych świadczenia oderwane od składek i czasu pracy Gospodarka niedopasowana do polityki EBC
Przyczyny strukturalne W Grecji kryteria konwergencji zostały spełnione tylko w krótkim okresie Warunki strukturalne w Grecji nie odpowiadały warunkom w krajach Północy, a wspólna polityka EBC, zamiast powtórzenia sukcesu Niemiec, doprowadziła do zaostrzenia nierównowagi Ta nierównowaga mogła być częściowo zmniejszona dzięki działaniom rządów, ale te stosowały popularną politykę Jeffrey Frankel : Przyjęcie Grecji do strefy euro było błędem
Grecja kryteria konwergencji Źródło: Ministerstwo Finansów RP
Grecja kryteria konwergencji
Grecja koszty pracy i BOB
Kryzys Reakcją na rewizję danych statystycznych w 2009 roku było znaczne obniżenie ocen Grecji przez agencje ratingowe i ogromny wzrost oprocentowania obligacji Oprocentowanie greckich obligacji 5-letnich przekroczyło w kwietniu 2010 roku 10% - około 7 krotny wzrost Efekt kuli śnieżnej Sytuacja ta bardzo niekorzystnie wpłynęła też na grecki sektor bankowy, gdyż: Dużą częścią portfela były obligacje krajowe spadek zaufania do banków; znaczne ograniczenie ich udziału w rynku międzybankowego plus ucieczka klientów
Napływ kapitału
Pomoc dla Grecji Pożyczki od pozostałych państw strefy euro i IMF oraz redukcja długu (haircut) Pierwszy plan: 3-letnia pożyczka (80 miliardów z UE oraz 30 miliardów z IMF, wypłacana do 2012 roku) Luty 2012 restukturyzacja długu (zmniejszenie jego wartości) wobec prywatnych wierzycieli Reakcja EBC (pożyczkodawca ostatniej instancji względem. krajów)
Pomoc dla Grecji
Kryzys grecki Dlaczego jest nadal źle? Wyzwanie greckie jest ogromne: likwidacja nierównowagi fiskalnej, zwiększenie konkurencyjności i zmniejszenie prywatnego zadłużenia Część ekonomistów za brak sukcesów w Grecji obwinia (nadmierne) cięcia deficytu budżetowego (Krugman)
Kryzys grecki Luty i marzec 2015 ponowne spiętrzenie trudności w kryzysie greckim Grecki premier Aleksis Cipras (Tsipras) oświadczył, że bez pomocy Grecja w kwietniu będzie niewypłacalna (do 8 kwietnia, gdyż 9 kwietnia musi oddać MFW ok. 500 mln euro) W lutym grecki rząd złożył wniosek o przedłużenie umowy kredytowej ze strefą euro.
Kryzys grecki Zawieszona w oczekiwaniu na wprowadzenie reform przez lewicowy rząd Aleksisa Ciprasa wypłata ma nastąpić dopiero po pozytywnej ocenie reform przez instytucje nadzorujące wdrażanie programu pomocowego, czyli przedstawicieli Komisji Europejskiej, Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Europejskiego Banku Centralnego.
Co dalej? "Niezależnie od rozmiarów greckiego kryzysu nie zapominajmy, że chodzi w nim nie tylko o pieniądze, które i tak są już stracone. Grecja nigdy nie spłaci swoich długów. Ale to my w sporze o papierki zwane banknotami, na których wydrukowane jakieś tam cyferki, jesteśmy gotowi wyrzucić za burtę wartości, w obronie których w obu wojnach światowych miliony ludzi oddały życie. Jeśli do tego dopuścimy, to każdy będzie miał święte prawo nazwać nas okropnymi Niemcami". "Mittelbayerische Zeitung, za Rzeczpospolia
Kryzys strefy euro Kryzys strefy euro rozpoczął się w 2010 roku Od początku podkreślano, że jego źródła są głównie fiskalne; jednak problemy strefy euro nie są wyłącznie fiskalne Chodzi tu raczej o połączenie 3 kwestii, których utrzymanie w obecnym kształcie nie wydaje się być możliwe
Niemożliwa trójca Brak współodpowiedzialności za dług publiczny. Zakaz monetyzowania długu przez EBC Związki pomiędzy systemem bankowym a sytuacją finansów publicznych rządy są narażone na ponoszenie kryzysów bankowych Banki są narażone na ponoszenie kosztów bankructw
Niemożliwa trójca Te trzy charakterystyki strefy euro sprawiają, że jest ona podatna na kryzysy Oczywiście, uzdrowienie finansów publicznych (znaczne obniżenie długów publicznych) rozwiązałoby problem, ale jest to niemożliwe w ciągu kilkunastu najbliższych lat. Rządy przestały być postrzegane jako niepodatne na ryzyko bankructwa Kłopoty rządu będą transferowane do systemu bankowego System bankowy będzie musiał być ratowany przez rządy, pogrążając rządy. EBC nie ma możliwości, by pomóc.
Reformy Sama konsolidacja fiskalna to zdecydowanie za mało. By strefa euro przetrwała, potrzeba: Oddzielenia finansów banków od finansów rządów oraz utworzenia federacji bankowej z centralnym funduszem ratowania banków i/lub unii fiskalnej czyli odpowiedzialności całej strefy euro za (część) długów publicznych państw członkowskich