Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych ZBOŻA, RZEPAK OZIMY

Lubuski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych ZBOŻA, RZEPAK OZIMY Świebodzin, styczeń 2015

Przewodniczący Lubuskiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego inż. Marek Żeromski Stacja Koordynacyjna PDOiR w województwie lubuskim Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Świebodzinie Dyrektor Mariusz Krepski 66-200 Świebodzin ul. Słoneczna 34 tel. (0-68) 458-23-23 sdoo.swiebodzin@coboru.pl www.sdooswiebodzin.pl Opracowała: inż. Irena Perczak Redakcja merytoryczna: mgr inż. Mariusz Krepski Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy Wydawca: SDOO Świebodzin 2

SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I I. Wstęp... 4 II. Przebieg pogody w sezonie wegetacyjnym 2013/... 6 III. Metodyka prowadzenia doświadczeń...... 7 IV. Pszenica ozima... 8 V. Pszenżyto ozime...... 15 VI. Żyto ozime... 22 VII. Pszenica jara...... 29 VIII. Jęczmień jary...... 35 IX. Owies............ 42 X. Pszenżyto jare......... 46 XI. Rzepak ozimy......... 50 Materiały uzupełniające - Lista zalecanych do uprawy odmian na obszarze woj. lubuskiego... 64 - Charakterystyka odmian badanych w woj. lubuskim po raz pierwszy... 67 3

I. WSTĘP Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) jest regionalnym (wojewódzkim) systemem badań odmianowo-agrotechnicznych mającym na celu dostarczenie rolnikom możliwie pełnej informacji o przydatności zarejestrowanych odmian do uprawy w ich rejonie. Program ten jest koordynowany merytorycznie przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych oraz realizowany we współpracy z Samorządami Województw, Izbami Rolniczymi i innymi zainteresowanymi partnerami. Funkcjonowanie systemu PDOiR opiera się na współpracy różnych instytucji i podmiotów zainteresowanych doświadczalnictwem, zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. W systemie PDOiR główne decyzje podejmuje Zespół wojewódzki PDOiR. Na zimowym (luty) i letnim (w lipcu) posiedzeniu Zespołu Wojewódzkiego PDOiR, podobnie jak w latach wcześniejszych, uzgodniono plan doświadczeń PDOiR oraz ustalono dobory odmian do doświadczeń planowanych do założenia na kolejny sezon. Na zimowym spotkaniu podjęto też decyzje dotyczące List zalecanych do uprawy odmian na obszarze województwa (LOZ) na rok. Podstawą typowania i włączania odmian do LOZ są wyniki wieloletnich doświadczeń PDOiR przeprowadzonych w woj. lubuskim, a dla rzepaku ozimego też z województw sąsiednich. Publikacja ta, wydana w niezmienionej formie już po raz trzynasty, zawiera szczegółowe wyniki wszystkich doświadczeń prowadzonych w ramach programu PDOiR ze zbożami, rzepakiem ozimym w ostatnim sezonie (2013/), tle wyników trzyletnich ( ). Doświadczenia PDO w województwie lubuskim w latach Gatunek Liczba doświadczeń 2012 2013 Lokalizacja w roku Pszenica ozima 3 3 3 Świebodzin, Małyszyn, Kalsk Pszenżyto ozime 3 3 3 Świebodzin, Małyszyn, Kalsk Żyto ozime 3 3(1) 3 Świebodzin, 2x Kalsk Pszenica jara 3 3 3 Świebodzin, Kalsk, Małyszyn Jęczmień jary 3 3 3 Małyszyn, 2x Kalsk Owies 3 3 3 Świebodzin, Kalsk, Małyszyn Pszenżyto jare 3(1) 3 3 Świebodzin, Małyszyn, Kalsk Rzepak ozimy 2+1 1+2 1+6 Świebodzin, Naroczyce, Tomaszów Bolesławiecki, Krościna Mała, Śrem Wójtostwo, Kościelna Wieś, Nowa Wieś Ujska Razem 29+1(1) 28+2(1) 28+6 (..) liczba doświadczeń nieudanych 4

Mapa rozmieszczenia doświadczeń w województwie lubuskim. Działając w imieniu Wojewódzkiego Zespołu PDOiR woj. lubuskiego składamy serdeczne podziękowania wszystkim jednostkom oraz osobom, którym zawdzięczamy obecny rozmiar badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego na terenie województwa lubuskiego, a zwłaszcza kierownictwu punktów doświadczalnych spoza oceny odmian: Lubuskiemu Ośrodkowi Doradztwa Rolniczego w Kalsku oraz Hodowli Roślin Strzelce oddział Małyszyn. Dziękujemy również Urzędowi Marszałkowskiemu i Lubuskiej Izbie Rolniczej w Zielonej Górze za wsparcie finansowe. 5

II. PRZEBIEG POGODY W SEZONIE WEGETACYJNYM 2013/ W sierpniu 2013 roku na terenie woj. lubuskiego było ciepło, opady były niższe od normy. Warunki te sprzyjały terminowemu zakładaniu doświadczeń z rzepakiem ozimym. We wrześniu było chłodno z opadami w okolicach normy (93%), w październiku zanotowano dość wysoką temperaturę jak na tę porę roku przy niedoborze opadów (44% normy wieloletniej). Wrzesień i październik sprzyjał zakładaniu doświadczeń ze zbożami ozimymi oraz rozwojowi roślin z rzepakiem. Listopad był miesiącem nadal ciepłym z opadami w granicach normy, dni z niższą temperaturą pojawiły się w trzeciej dekadzie miesiąca, wtedy też nastąpiło zahamowanie wegetacji. Grudzień z dniami charakterystycznymi dla miesięcy zimowych z opadami poniżej normy. Zima dość łagodna i z opadami poniżej normy. Pierwsza dekada marca dość ciepła, wtedy też obserwujemy ruszenie wegetacji suma opadów powyżej normy wieloletniej. Kwiecień był miesiącem dość ciepłym z opadami w granicach normy, takie warunki sprzyjały zakładaniu doświadczeń i rozwojowi roślin. Maj to miesiąc o temperaturze w granicach średniej wieloletniej i opadach wyższych od normy. W czerwcu zaczyna odczuwać się brak opadów, nie miało to istotnego wpływu na wzrost i rozwój roślin. W lipcu, aura sprzyjała dojrzewaniu roślin a następnie ich zbiorom. Przebieg pogody w całym okresie wegetacji korzystnie wpłynął na rozwój i plonowanie doświadczeń. 6

III. METODYKA PROWADZENIA DOŚWIADCZEŃ Podobnie jak w latach poprzednich doświadczenia prowadzone były według jednolitej metodyki opracowanej w Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej, obowiązującej we wszystkich doświadczeniach PDOiR na terenie całego kraju. We wszystkich gatunkach, z wyjątkiem owsa oraz piątego sezonu z rzepakiem, doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki. Różnica między poziomami polega na stopniu intensywności agrotechniki. Na p r z e c i ę tnym poziomie agrotechniki (a 1 ) chemiczna ochrona roślin ograniczała się do zaprawiania nasion środkami konwencjonalnymi, zwalczania chwastów oraz interwencyjnego stosowania insektycydów. Nawożenie mineralne podobnie jak w roku poprzednim było stosowane na dość wysokim poziomie. Dla zbóż zależnie od gatunku wynosiło 205-236 kg NPK /ha, w tym od 90 do 110 kg N/ha; dla rzepaku - 327 kg NPK/ha, w tym 171 kg N/ha. Na wysokim poziomie agrotechniki (a 2 ) stosowano wyższe nawożenie azotowe oraz dodatkowo ochronę przed chorobami (pierwszy zabieg dla ochrony podstawy źdźbła i liści - w fazie od strzelania w źdźbło do pierwszego kolanka, drugi dla ochrony liści i kłosa - w fazie kłoszenia) i przed wyleganiem (w fazie strzelania w źdźbło), a także dolistne nawożenie preparatami wieloskładnikowymi. Doświadczenia z owsem i rzepakiem prowadzone były na jednym, przeciętnym poziomie agrotechniki, bez stosowania chemicznej ochrony przed chorobami i wyleganiem. 7

IV. PSZENICA OZIMA Uwagi ogólne W sezonie 2013/ na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia z odmianami pszenicy ozimej, podobnie jak w latach poprzednich. Zlokalizowano je w SDOO Świebodzin, HR Strzelce Oddział Małyszyn i LODR Kalsk. Wszystkie doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach wysiano cztery odmiany wyznaczone przez Centralny Ośrodek jako wzorcowe (Figura, KWS Ozon, Patras i Artist) oraz dwadzieścia cztery odmiany dobrane przez Zespół Wojewódzki PDOiR. W łącznej liczbie dwudziestu ośmiu odmian znajduje się siedemnaście odmian zaliczanych do grupy wartości technologicznej A (pszenica jakościowa), dziesięć odmian do grupy B (pszenica chlebowa) i jedna do grupy C (pozostałe). Jedenaście spośród tych odmian włączono do Listy zalecanych do uprawy na obszarze województwa lubuskiego (LOZ) (tab. 1). Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 - poziom przeciętny, a 2 - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o 28-40 kg N/ha oraz dodatkowo zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi ochrony liści i kłosa) i wyleganiu (regulator wzrostu) oraz w dwóch punktach nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowymi (tab. 2). Wyniki doświadczeń W roku średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki wyniósł 97,0 dt/ha i był wyraźnie wyższy niż w poprzednich sezonach. Zastosowanie wysokiego poziomu agrotechniki spowodowało zwyżkę plonu ziarna o 20,2 dt/ha, wahała się ona od 15,0 dt/ha w Kalsku do 29,9 dt/ha w Świebodzinie. W roku na obu poziomach agrotechniki najwyżej plonowały odmiany Bamberka (A), Kepler (A), Kredo (A), Linus (A), Mulan (B) i KWS Ozon (B). Na podstawie analizy wieloletnich wyników plonowania najwyżej na obu poziomach agrotechniki plonowały odmiany Bamberka (A), Natula (A), Linus (A), Mulan (B), KWS Dacanto (B) i KWS Ozon (B). W roku największą masę 1000 ziarn miały odmiany KWS Linus, Artist, Patras i Bamberka. Porażenie roślin przez choroby było niezbyt wysokie. Najbardziej wrażliwe na mączniaka były odmiany Tonacja i Lavantus, na rdzę brunatną odmiana Figura, na septoriozę liści odmiana Arkadia, a na rynchosporiozę odmiana Kohelia. 8

Lp. Tabela 1 Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochod zenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 5 jakościowe (grupa A) HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR 1 Tonacja 2001 2006 ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 2 Figura 2007 2010 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o.o., 3 Kohelia 2008 ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków 4 Ostroga 2008 2012 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan Saaten-Union Polska sp. z o. o., 5 Askalon 2009 DE ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR 6 Bamberka 2009 ul. Główna 20, 99-307 Strzelce Lantmannen SW Seed sp. z o.o., 7 Kranich 2009 DE ul. Głowackiego 1A, 05-822 Milanówek Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o. o., 8 Natula 2009 2013 ul. Zbożowa 4,30-002 Kraków Limagrain Central Europe Societe Europeenne 9 Kepler 2010 FR Spółka Europejska Oddział w Polsce ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62-052 Komorniki Saaten-Union Polska Sp. z o.o., 10 Kredo 2010 DE ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 11 Arkadia 2011 2013 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan RAGT Semences Polska Sp. z o.o., 12 Linus 2011 FR ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice RAGT Semences Polska Sp. z o.o., 13 Oxal 2011 FR ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 14 Sailor 2011 2013 DE DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan DSV Polska so z o.o., 15 Patras 2012 DE ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec DSV Polska so z o.o., 16 Arktis 2013 DE ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., 17 Lavantus 2013 DE ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec chlebowe (grupa B) Saaten Union Polska sp. z o.o. 18 Mulan 2008 2011 DE ul. Straszewska 70 PL- 62-100 Wągrowiec 19 Muszelka 2008 2012 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 20 Kampana 2009 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan KWS Lochow Polska sp.z o.o., 21 KWS Dacanto 2011 DE Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy KWS Lochow Polska sp.z o.o., 22 KWS Ozon 2010 DE Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy RAGT Semences Polska Sp. z o.o., 23 Maister 2011 FR ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice DSV Polska so z o.o., 24 Artist 2013 DE ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec Lantmannen SW Seed sp. z o.o., 25 Fakir 2013 DE ul. Głowackiego 1A, 05-822 Milanówek KWS Lochow Polska sp.z o.o., 26 KWS Livius 2013 DE Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy Saaten Union Polska sp. z o.o. 27 Pengar 2013 DE ul. Straszewska 70 PL- 62-100 Wągrowiec pozostałe (grupa C) 28 Forkida 2010 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 9

Tabela 2 Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO HR Strzelce Świebodzin O/Małyszyn LODR Kalsk Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 5 4 Klasa bonitacyjna gleby III b IV b III a PH gleby w KCl 5,6 6,0 6,2 Przedplon Rzepak ozimy Łubin wąskolistny Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m-c) 03.10 27.09 01.10 Data zbioru (dzień, m-c) 31.07 03.08 02.08 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 108,5 132 90 N na poziomie a 2 (kg/ha) 146,9 160 130 P 2 O 5 (kg/ha) 48 40 60 K 2 O (kg/ha) 80 60 90 Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym ( dawka/ha) - brak danych Agravita Aktiv 48, 0,5kg, Agravita Complete, 2,0kg, Siarczan Magnezu, 10,0kg Tabela 3 Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Małyszyn Kalsk a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,4 - - 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,3 8,2-3 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 23.05 26.05 02.06 02.06 22.05 24.05 4 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 04.07 06.07 - - 12.07 15.07 5 Wysokość roślin (cm) 98 88 100 99 91 85 6 Mączniak (skala 9 o ) 7,0 7,6 7,3 8,2 - - 7 Rdza brunatna (skala 9 o ) 6,9 8,4 7,6 8,8 8,7 8,9 8 Septorioza liści (skala 9 o ) 5,1 7,1 - - 8,8 8,9 9 Masa 1000 ziarn (g) - - - - 46,7 47,6 10 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 14,0 15,0 11,4 11,5 15,6 15,6 11 Plon ziarna (dt z ha) 96,7 126,6 93,0 108,9 101,2 116,2 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 0 : 9- oznacza stan najkorzystniejszy, 1-oznacza stan najmniej korzystny - Basfoliar, 10,0l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Syrius 02 WS - Funaben Plus 02WS Herbicyd ( dawka/ha) Glean 75 WC, 7,0g,+ Komplet 560 SC, 0,4l Alister Grande, 0,3l, Atpolan, 1,5l, Attribut, 190g, Glean 75WG, 5,0g, Expert met, 0,3kg Maraton 375 SC, 4,0kg, Grodyl 75WG, 25g Insektycyd ( dawka/ha) Alstar PRO, 0,1l Decis Mega, 0,125l Del Caps 050SC, 0,1l (tylko poziom a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg ( dawka/ha) Capallo 337,5SE, 2,0l Propico 250EC, 0,5l Unix, 0,7kg, Tilt Turbo, 0,6l Fungicyd - drugi zabieg ( dawka/ha) Safir, 1,0l, Seguris, 1,0l Osiris 65 EC, 2,0l Regulator wzrostu ( dawka/ha) Modus 250EC, 0,4 l, Stabilan 750SK, 1,0l Medax Top 350SC, 0,8l Corbel 750EC, 1,0, Propico 250EC, 0,5l Cerone 480SL, 0,75l x2 10

Tabela 4 Pszenica ozima. Plonowanie odmian w poszczególnych doświadczeniach (% wzorca). Rok zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Świebodz in Małysz yn Kalsk Średni a Świebodz in Małysz yn Kalsk Średni a Wzorzec, dt z ha 96,7 93,0 101,2 97,0 126,6 108,9 116,2 117,2 1 Tonacja 96 90 99 95 96 88 98 94 2 Figura 90 86 80 85 93 96 83 91 3 Kohelia 96 83 105 95 94 85 106 95 4 Ostroga 92 90 111 98 95 97 110 100 5 Askalon 98 104 93 98 102 101 92 98 6 Bamberka 99 100 115 105 101 103 113 105 7 Kranich 101 97 86 95 103 91 85 93 8 Natula 105 108 100 104 97 107 98 100 9 Kepler 102 98 106 102 101 98 108 103 10 Kredo 102 113 99 104 102 105 98 102 11 Arkadia 95 97 101 98 103 111 100 104 12 Linus 106 104 102 104 105 94 107 102 13 Oxal 104 107 92 101 106 109 91 102 14 Sailor 100 96 94 97 92 98 89 93 15 Patras 96 110 89 98 96 101 89 95 16 Arktis 88 91 96 92 89 88 98 92 17 Lavantus 99 94 112 102 92 100 114 102 18 Mulan 104 107 95 102 101 111 99 104 19 Muszelka 100 99 94 98 101 95 96 98 20 Kampana 100 96 92 96 104 103 92 100 21 KWS Dacanto 107 104 109 107 104 93 106 101 22 KWS Ozon 103 98 114 105 105 100 114 106 23 Maister 112 111 93 105 98 105 95 99 24 Artist 103 105 88 98 103 101 88 97 25 Fakir 100 105 112 106 101 99 110 103 26 KWS Livius 103 115 104 107 106 116 104 108 27 Pengar 101 100 113 105 104 101 115 107 28 Forkida 97 92 105 98 104 104 103 104 Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian

Tabela 5 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian. (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Lp. Grupa wartości technologicznej Zimotrwałość (skala 9 0 ) 2013 2012 Poziom a 1 Poziom a 2 2013-2013 2012 2013- Wzorzec, dt z ha 97,0 73,3 70,7 85,2 80,3 117,2 84,4 80,6 100,8 94,1 1 Tonacja 5,5 95 90 100 93 95 94 93 102 94 96 2 Figura 5,0 85 101 110 92 97 91 99 105 94 97 3 Kohelia 5,5 95 111 101 95 114 102 4 Ostroga 6,0 98 95 109 97 100 100 95 111 98 102 5 Askalon 2,5 98 105 93 101 99 98 106 96 101 100 6 Bamberka 3,0 105 105 93 105 101 105 105 93 105 102 7 Kranich 3,0 95 88 109 92 97 93 89 110 91 96 8 Natula 4,5 104 107 108 105 106 100 103 105 101 102 9 Kepler A 2,5 102 100 106 101 102 103 99 104 101 102 10 Kredo 2,5 104 100 93 102 100 102 99 92 101 98 11 Arkadia 6,0 98 93 117 96 102 104 97 111 101 104 12 Linus 4,0 104 102 106 103 104 102 106 113 104 106 13 Oxal 2,0 101 95 89 98 96 102 90 79 97 92 14 Sailor 5,5 97 100 112 98 102 93 96 122 94 102 15 Patras 4,0 98 105 101 95 104 99 16 Arktis 4,5 92 92 17 Lavantus 3,5 102 102 18 Mulan 3,0 102 97 114 100 104 104 102 108 103 104 19 Muszelka 2,5 98 99 104 98 100 98 101 100 99 99 20 Kampana 2,0 96 96 107 96 99 100 101 107 100 102 21 KWS Dacanto 2,0 107 106 95 106 103 101 106 100 103 102 22 KWS Ozon 4,0 105 103 101 104 103 106 104 98 105 103 B 23 Meister 1,5 105 103 88 104 99 99 104 89 101 98 24 Artist 4,0 98 97 25 Fakir 4,5 106 103 26 KWS Livius 3,5 107 108 27 Pengar 3,0 105 107 28 Forkida C 4,5 98 88 97 94 95 104 102 96 103 101 Liczba doświadczeń 3 3 2 6 8 3 3 2 6 8 Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian, LOZ odmiana zalecana do uprawy na obszarze województwa Grupa wartości technologicznej: E elitarne, A - jakościowe, B - chlebowe, C pozostałe (w tym paszowa) grupy A, B przydatne do wypieku chleba (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU) Mrozoodporność: 9 0 - bardzo duża, 5 0 - średnia, 1 0 - bardzo mała (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU) 12

Tabela 6 Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Wysokość roślin (cm) Wilgotność ziarna w czasie zbioru (%) Masa 1000 ziarn (g) 2013- Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 96 91 13,7 14,6 46,7 48,1 1 Tonacja 3 11 9 0,8 0,2-1,0 0,1 2 Figura 3 6 9 0,3 0,1-6,6-1,8 3 Kohelia 2 11 14 0,3 0,2 3,6 4 Ostroga 3 5 7 0,8 0,5 2,6 1,5 5 Askalon 3 0 0-0,2-0,2-6,8-4,2 6 Bamberka 3 5 0 0,6 0,3 6,2 4,0 7 Kranich 3-1 -4-0,5-0,3-2,8-3,6 8 Natula 3 8 8 0,5 0,4-0,6 0,0 9 Kepler 3-8 -6 0,4 0,3-4,2-1,2 10 Kredo 3-9 -9-0,6-0,4-4,0-1,8 11 Arkadia 3 14 7 0,3 0,2 2,8 0,8 12 Linus 3-7 -5-0,9-0,3-2,0-0,5 13 Oxal 3 0 2 0,3 0,2-4,8-2,3 14 Sailor 3 6 7 0,3 0,1-4,4-1,8 15 Patras 2-2 -2 0,1 0,0 6,4 4,4 16 Arktis 1 1 0,2 4,6 17 Lavantus 1 1 0,4-0,3 18 Mulan 3 3 1 0,3 0,0-1,3-0,5 19 Muszelka 3-13 -12-0,8-0,3-2,3-1,0 20 Kampana 3-19 -16-1,1-0,2-5,1-2,4 21 KWS Dacanto 3-3 -1-0,1 0,1-0,5-1,9 22 KWS Ozon 3-11 -9 0,5 0,2 2,2 0,9 23 Meister 3 2 2-0,3-0,1 2,6 1,8 24 Artist 1-6 -0,4 6,4 25 Fakir 1 5 0,4 0,0 26 KWS Livius 1 6-0,4 7,1 27 Pengar 1-1 -0,5 4,4 28 Forkida 3 0 1-0,9-0,4-2,6-1,1 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 91 85 14,0 14,7 47,6 48,9 1 Tonacja 3 10 9 0,5 0,3-0,9-0,1 2 Figura 3 7 7 0,6 0,2-6,9-2,5 3 Kohelia 2 4 10 0,3 0,5 3,6 4 Ostroga 3 1 4 0,6 0,5 2,6 1,2 5 Askalon 3-3 -1 0,0-0,3-6,5-3,8 6 Bamberka 3 8 3 0,1 0,2 6,0 4,5 7 Kranich 3 0-3 -0,1-0,2-2,9-3,7 8 Natula 3 2 3 0,3 0,4-0,3 0,4 9 Kepler 3-6 -4 0,7 0,7-4,3-1,5 10 Kredo 3-8 -8-0,6-0,6-4,3-2,1 11 Arkadia 3 11 6-0,1 0,1 2,3-0,2 12 Linus 3-3 -4-0,7-0,3-2,2-0,7 13 Oxal 3 2 2 0,2 0,2-4,7-2,2 14 Sailor 3 5 6 0,4 0,0-3,9-1,2 15 Patras 2-3 -3 0,1-0,1 6,5 4,4 16 Arktis 1 2 0,0 4,2 17 Lavantus 1 1 0,4-0,9 18 Mulan 3-2 -1-0,2-0,2-1,1-1,3 19 Muszelka 3-13 -10-0,9-0,4-2,7-0,8 20 Kampana 3-17 -14-1,1-0,3-4,6-2,9 21 KWS Dacanto 3 0 1 0,1-0,1-0,4-0,6 22 KWS Ozon 3-6 -7 0,0 0,0 2,3 1,2 23 Meister 3-3 1 0,1 0,1 2,6 0,5 24 Artist 1-4 -0,2 6,1 25 Fakir 1 4 0,5 0,3 26 KWS Livius 1 5-0,2 6,9 27 Pengar 1 3-0,1 4,7 28 Forkida 3 0 1-0,6-0,3-2,5-0,8 Liczba doświadczeń 3 8 3 9 1 4 13

Tabela 7 Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ) w skali 9 0 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Septorioza liści Rynchosporioza Wzorzec 7,1 7,3 7,7 7,6 7,0 7,1 6,0 7,0 1 Tonacja 3-1,4-1,4 0,1 0,3 0,0-0,2 0,0-0,3 2 Figura 3 0,6 0,4-2,2-1,2-1,0-0,5 1,0 0,5 3 Kohelia 2-0,4-0,3 0,1 0,2 0,0 0,1-2,0-1,0 4 Ostroga 3-0,1-0,1 1,0 1,0 0,3 0,7 0,0 0,0 5 Askalon 3 0,6-0,2-0,2 0,2 0,5 0,4 1,0 0,5 6 Bamberka 3 0,9 0,7-0,2-0,3 0,0 0,3 1,0 0,5 7 Kranich 3 0,4 0,5 0,1-0,2 0,0 0,0-2,0-1,0 8 Natula 3-0,6 0,4-0,4-0,6 0,3-0,2-1,0-0,5 9 Kepler 3 0,9 0,7 0,6 0,0 0,8 0,5-1,0-0,5 10 Kredo 3 0,6 0,4 0,6 0,2 0,3 0,2 0,0 0,0 11 Arkadia 3-0,6-1,1-0,9-0,1-1,2-0,8-1,0-0,3 12 Linus 3 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 1,0 0,8 13 Oxal 3-0,4 0,1 0,0 0,0 0,5 0,2 0,0 0,3 14 Sailor 3-0,1 0,0 0,3 0,4 0,0-0,2 0,0-1,0 15 Patras 2-0,6 0,1-0,2-0,1-1,0-0,2 1,0 16 Arktis 1 0,4-0,5-0,5 1,0 17 Lavantus 1-1,6 0,6 0,0-1,0 18 Mulan 3 0,6 0,3-0,5-0,2-0,2 0,1 1,0 0,5 19 Muszelka 3 0,4 0,9 0,0 0,3-0,5-0,1 1,0 0,5 20 Kampana 3 0,1-0,1-1,0-0,6-0,5-0,6-1,0-0,5 21 KWS Dacanto 3 0,6 0,1 1,0 0,6 0,0 0,0-1,0-0,5 22 KWS Ozon 3 1,1 0,6 0,5 0,3 0,5 0,5 1,0 0,5 23 Meister 3-0,4 0,3-0,5 0,2 0,0 0,4 0,0 0,0 24 Artist 1-0,1-0,4-0,5-1,0 25 Fakir 1 0,4 0,5-0,2 1,0 26 KWS Livius 1-0,6 0,5 0,5 1,0 27 Pengar 1 0,6 1,0 0,8 0,0 28 Forkida 3-1,1-1,0 0,0-0,3 0,0-0,2-1,0-0,5 Liczba doświadczeń 2 4 3 7 2 7 1 2 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą; Wzorzec wszystkie badane odmiany Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza 2012 i 14

V. PSZENŻYTO OZIME Uwagi ogólne W sezonie 2013/ na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia z odmianami pszenżyta ozimego, tak samo jak w sezonach poprzednich. Zlokalizowano je w SDOO Świebodzin, HR Strzelce-Oddział Małyszyn i LODR Kalsk. Wszystkie doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach wysiano cztery odmiany wyznaczone przez Centralny Ośrodek jako wzorcowe (Fredro, Tomko, Wiarus i Palermo) oraz siedemnaście odmian dobranych przez Zespół Wojewódzki PDOiR (tab. 1). Osiem spośród nich jest włączonych do LOZ. Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 a 2 - poziom przeciętny, - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o 38,4-40 kg N/ha oraz dodatkowo zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg, w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi- ochrony liści i kłosa) przeciw wyleganiu (regulator wzrostu) oraz w dwóch punktach dwukrotne nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym (tab. 2). Wyniki doświadczeń Średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki w roku wyniósł 96,9 dt/ha i był zdecydowanie wyższy niż w latach poprzednich. Zwyżka plonu na wysokim poziomie agrotechniki wyniosła 24,7 dt/ha i wahała się od 13,0 dt/ha w Kalsku do 36,1 dt/ha w Małyszynie. W roku najwyżej na obu poziomach agrotechniki plonowały odmiany Tomko, Amorozo, KWS Trisol i krótkosłoma odmiana Agostino. Na podstawie analizy wieloletniego plonowania najwyżej na obu poziomach agrotechniki plonowały odmiany Borowik, Pizarro i KWS Trisol. Największą masę 1000 ziarn miała odmiana Borowik. W roku zanotowano średnie porażenie roślin przez choroby. Stosunkowo najbardziej wrażliwymi na choroby okazały się odmiany Algoso, Trismart i krótkosłoma odmiana Wiarus. 15

Tabela 1 Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 1 Sorento 2002 2 Algoso 2007 2010 3 Trismart 2007 4 Borwo* 2008 5 Leontino 2008 6 Pizarro 2008 2011 7 Tulus 2009 2012 8 Cerber 2010 9 Cyrkon 2010 10 Fredro 2010 2013 11 Agostino* 2011 12 Bereniko 2011 13 Borowik 2011 2013 14 KWS Trisol 2011 15 Maestozo 2011 16 Mikado* 2011 17 Amorozo 2012 18 Tomko 2012 19 Wiarus* 2012 20 Palermo 2013 21 Transfer 2013 * - odmiana krótkosłoma DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan Lantmannen SW Seed sp. z o. o., ul. Głowackiego 1A, 05-822 Milanówek DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy DE DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 16

Tabela 2 Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO HR Strzelce Świebodzin o/małyszyn LODR Kalsk Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 5 4 Klasa bonitacyjna gleby IVa IV b III b PH gleby w KCl 5,2 6,0 6,2 Przedplon Rzepak ozimy Łubin wąskolistny Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m-c) 30.09 27.09 01.10 Data zbioru (dzień, m-c) 21.07 03.08 01.08 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 109 132 90 N na poziomie a 2 (kg/ha) 147,4 172 130 P 2 O 5 (kg/ha) 48 40 60 K 2 O (kg/ha) 80 60 90 Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym - - zabiegu nie wykonano ( dawka/ha) Agravita Aktiv 48, 0,5kg x2, Agravita Complete, 2,0kg x2, Siarczan Magnezu, 5,0kg x2 Tabela 3 Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Małyszyn Kalsk a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9o) 8,9 - - 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,7 - - 3 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 14.05 16.05 02.06 02.06 21.05 23.05 4 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 08.07 10.07 - - 12.07 15.07 5 Wysokość roślin (cm) 124 111 127 125 115 111 6 Wyleganie w dojrz mlecz. (skala 9 o ) 9,0 9,0 7,1 6,9 - - 7 Mączniak (skala 9 o ) 4,2 5,2 6,0 8,6 - - 8 Rdza brunatna (skala 9 o ) 6,4 8,5 5,4 7,9 8,9 9,0 9 Septorioza liści (skala 9 o ) 4,6 7,5 - - 8,9 9,0 10 Rdza żółta (skala 9o) - - 6,4 8,1 - - 11 Rynchosporioza (skala 9 o ) 5,2 7,5 - - - - 12 Masa 1000 ziarn (g) - - 39,8 47,4 45,3 45,9 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,1 12,3 9,8 11,0 15,2 15,3 14 Plon ziarna (dt z ha) 92,0 116,7 83,0 119,3 115,8 128,8 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian, a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 0 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny - - brak danych 17 - Basfoliar, 10,0l, Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Syrius 02WS - Funaben Plus 02WS Herbicyd (dawka/ha) Glean 75 WC, 7,0g, Komplet 560 SC, 0,4l Glean 75WG, 5g, Expert Met 56 WG, 0,3kg, Komplet 560 SC, 0,2l, Atribut, 190g, atpolan, 1,5l Maraton 375 SC, 4,0kg Insektycyd (dawka/ha) Alstar PRO, 0,1l Decis Mega, 0,125l Del Caps 050CS, 0,1l (tylko poziom a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg Fungicyd - drugi zabieg Regulator wzrostu ( dawka/ha) ( dawka/ha) ( dawka/ha) UNIX 75WG, 0,7l, Tilt Turbo, 0,6l Safir 125 SC, 1,0l, Seguris 215 SC, 1,0l Modus 250EC 0,4 l, Stabilan 750SL, 0,8l Capalo 337,5SE, 2,0l Corbel 750EC, 1,0l Osiris 65 EC, 2,0l Propico 250EC, 0,5l Medax Top 350SC, 0,8l Cerone 480SL, 0,75l,

Tabela 4 Pszenżyto ozime. Plonowanie odmian w poszczególnych doświadczeniach (% wzorca). Rok zbioru: 2013 Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 Świebodzin Małyszyn Kalsk Średnia Świebodzin Małyszyn Kalsk Średnia Wzorzec, dt z ha 92,0 83,0 115,8 96,9 116,7 119,3 128,8 121,6 1 Sorento 98 96 97 97 104 101 99 101 2 Algoso 82 94 104 94 89 102 101 98 3 Trismart 89 104 106 100 101 106 106 105 4 Borwo* 100 97 86 94 102 90 89 93 5 Leontino 102 83 104 97 102 107 103 104 6 Pizarro 102 115 103 106 97 110 105 104 7 Tulus 102 90 102 99 112 104 103 106 8 Cerber 117 99 95 103 99 101 96 98 9 Cyrkon 101 106 101 102 108 103 101 104 10 Fredro 102 113 99 104 87 95 98 94 11 Agostino* 110 105 88 100 107 102 89 99 12 Bereniko 84 103 104 97 99 100 104 101 13 Borowik 103 112 108 108 113 104 106 107 14 KWS Trisol 114 105 101 106 105 101 101 103 15 Maestozo 97 107 109 105 99 100 107 102 16 Mikado* 102 92 106 101 104 98 105 102 17 Amorozo 103 98 101 101 104 99 100 101 18 Tomko 106 102 99 102 109 102 96 102 19 Wiarus* 88 93 95 92 90 87 96 91 20 Palermo 108 87 104 101 90 94 104 96 21 Transfer 90 98 87 91 80 94 88 87 Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian. * - odmiana krótkosłoma 18

Tabela 5 Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian. (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Lp. Zimotrwałość (skala 9 0 ) Plon ziarna Poziom a 1 Poziom a 2 2013 2012 2013-2013 2012 Wzorzec, dt z ha 96,9 73,9 78,3 85,4 83,0 121,6 84,0 86,9 102,8 97,5 1 Sorento 4,0 97 101 99 101 103 101 2 Algoso 4,0 94 105 101 99 100 98 108 101 102 102 3 Trismart 6,5 100 98 102 99 100 105 100 100 103 102 4 Borwo* 5,5 94 93 99 93 95 93 96 101 94 96 5 Leontino 3,5 97 99 99 104 106 104 6 Pizarro 5,0 106 108 105 107 106 104 104 100 104 103 7 Tulus 4,0 99 98 104 98 100 106 95 100 102 101 8 Cerber 2,5 103 95 101 99 100 98 94 99 97 97 9 Cyrkon 2,5 102 98 99 101 100 104 102 103 103 103 10 Fredro 4,5 104 110 104 107 106 94 106 102 99 100 11 Agostino* 3,5 100 104 108 102 104 99 101 103 100 101 12 Bereniko 3,0 97 99 100 98 99 101 96 98 99 98 13 Borowik 5,5 108 111 110 109 109 107 107 111 107 108 14 KWS Trisol 3,5 106 98 104 103 103 103 93 105 99 100 15 Maestozo 4,0 105 101 106 103 104 102 98 102 100 101 16 Mikado* 5,0 101 99 99 100 100 102 106 99 104 102 17 Amorozo 4,0 101 97 99 101 97 99 18 Tomko 6,5 102 109 105 102 107 104 19 Wiarus* 6,5 92 96 94 91 96 93 20 Palermo 6,0 101 96 21 Transfer 6,5 91 87 Liczba doświadczeń 3 3 2 6 8 3 3 2 6 8 Wzorzec wszystkie badane odmiany w roku, * - odmiana krótkosłoma Mrozoodporność : 9 0 - bardzo duża, 5 0 - średnia, 1 0 - bardzo mała (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU) 2013-19

Tabela 6 Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Wyleganie w dojrz mleczn. (9o) 2013- Wysokość roślin (cm) Wilgotność ziarna w czasie zbioru (%) Masa 1000 ziarn (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,1 7,0 122 107 12,0 13,5 42,6 44,1 1 Sorento 2-0,6 8 4-0,1-0,3-0,9 0,5 2 Algoso 3 1,4 0,8 6 2-0,7-0,4 1,3 2,4 3 Trismart 3 1,9 0,8 11 10-0,6-0,4-0,4 1,7 4 Borwo* 3 1,9 1,2-10 -8 0,8 0,3 1,5 0,9 5 Leontino 2 1,9 2 3-0,3-0,3 2,5 1,4 6 Pizarro 3-3,6-1,6 8 4-0,4-0,2 1,3-0,4 7 Tulus 3-4,1-1,9 7 4 0,0 0,1-0,9-0,5 8 Cerber 3 1,9 0,9-9 -1-0,6-0,2-3,5-3,0 9 Cyrkon 3 0,4 0,4-11 -3-0,3-0,1 1,9-1,4 10 Fredro 3 0,9 0,3 6 1 0,4 0,3-5,4-1,8 11 Agostino* 3 0,4 0,6-9 -11 0,5 0,4 2,1 0,7 12 Bereniko 3-3,6-2,9 6 6-0,2-0,2-1,6-3,6 13 Borowik 3 0,4 0,2 12 6 0,0 0,1 6,5 6,2 14 KWS Trisol 3-5,1-2,5 5 6-0,6-0,3 2,7 2,2 15 Maestozo 3-0,1-0,5 10 6 0,0-0,1 1,8 1,1 16 Mikado* 3 1,4 0,6-10 -5 0,3 0,3-0,8 0,1 17 Amorozo 2-1,6-0,7 2 1 0,1 0,3 4,1 3,3 18 Tomko 2 1,9 1,3-11 -6 0,2 0,1-3,3-1,4 19 Wiarus* 2 1,9 1,3-19 -16 0,0 0,1-9,7-5,9 20 Palermo 1 1,9 7 1,4 3,1 21 Transfer 1 1,4-13 0,1-2,3 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 6,9 6,9 116 100 12,9 13,9 46,7 45,9 1 Sorento 2 0,1 5 2-0,4-0,5-0,3 0,8 2 Algoso 3 1,1 0,6 1 1-0,6-0,4 2,5 3,2 3 Trismart 3 1,6 0,8 11 8-0,8-0,4 3,2 3,6 4 Borwo* 3 2,1 1,3-8 -6 0,8 0,5-0,6 0,4 5 Leontino 2 1,6 3 4-0,8-0,4 1,9 1,0 6 Pizarro 3-1,4-1,2 8 5-0,3-0,3-0,6-1,9 7 Tulus 3 0,1 0,4 4 2-0,3 0,0-1,7-1,3 8 Cerber 3-0,9-0,4-8 -1-0,6-0,2-4,6-4,2 9 Cyrkon 3-1,4-0,8-14 -6-0,3-0,1 0,3-2,2 10 Fredro 3 1,6 0,8 5 1 0,4 0,4 3,5 1,6 11 Agostino* 3-0,9-0,3-8 -9-0,1 0,3-0,6-0,6 12 Bereniko 3-4,4-2,9 2 4 0,1-0,1-3,9-4,8 13 Borowik 3 1,1 0,3 16 8-0,5-0,1 6,8 6,2 14 KWS Trisol 3-3,9-2,2 1 2-0,8-0,5 4,1 2,9 15 Maestozo 3-0,4-0,5 9 5-0,3-0,3-1,7-0,2 16 Mikado* 3 1,1 0,5-7 -4 0,3 0,3-0,5 0,7 17 Amorozo 2-4,4-2,2 2 2 0,6 0,3 1,7 1,4 18 Tomko 2 2,1 1,3-5 -3 0,4 0,2-1,3 0,3 19 Wiarus* 2 2,1 1,4-16 -13 1,2 0,8-7,1-4,7 20 Palermo 1 1,6 8 0,6 1,2 21 Transfer 1 2,1-10 1,3-2,5 Liczba doświadczeń 1 3 3 8 3 9 2 7 Wzorzec: wszystkie badane odmiany. * - odmiana krótkosłoma 20

Tabela 7 Pszenżyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ) w skali 9 0 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Mączniak prawdziwy 2013- Rdza brunatna Septorioza liści Wzorzec 5,1 6,1 6,9 7,6 6,8 7,2 1 Sorento 2 0,4-0,4 0,0-0,3 0,2 2 Algoso 3-1,1-0,7-2,0-0,7-1,5-0,9 3 Trismart 3-0,6-0,6-1,5-1,2-1,5-0,5 4 Borwo* 3 0,1-0,3 1,8 0,9 0,2 0,4 5 Leontino 2-0,6-0,2-0,2 0,5 0,4 6 Pizarro 3 2,4 1,7-0,2-0,1 1,7 0,9 7 Tulus 3-0,1 0,4 0,8 0,4-1,0 0,1 8 Cerber 3 0,9 0,1 0,8 0,1 0,5 0,2 9 Cyrkon 3-0,1-0,6 0,6 0,5 0,7 0,2 10 Fredro 3 0,6 0,1-0,7-0,2-0,5-0,4 11 Agostino* 3 2,4 1,0 0,5 0,5 1,0 0,2 12 Bereniko 3 0,4 0,7-1,4-0,7-1,0-0,4 13 Borowik 3 0,4 1,0 0,8 0,8 0,2 0,7 14 KWS Trisol 3 0,1 0,3 0,1 0,4 1,0 1,0 15 Maestozo 3-0,1-0,1 1,1 0,5 0,7 0,3 16 Mikado* 3-0,9-0,6 1,8 0,9-0,5-0,2 17 Amorozo 2-0,1 0,2 0,5 0,2 0,2 0,0 18 Tomko 2 0,9 0,6 0,1 0,4 0,7 0,8 19 Wiarus* 2-1,4-1,2-1,7-1,6-0,3-0,5 20 Palermo 1-1,4 0,1-0,5 21 Transfer 1-1,9-0,9-0,5 Liczba doświadczeń 2 4 3 8 2 6 Wzorzec wszystkie badane odmiany, Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą 21

VI. ŻYTO OZIME Uwagi ogólne W sezonie 2013/, na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia podobnie jak w latach poprzednich. Zlokalizowano je w SDOO Świebodzin i dwa wlodr Kalsk. Doświadczenie w Świebodzinie zdyskwalifikowano statystycznie pozostałe doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach badano zestaw dziewiętnastu odmian; cztery odmiany wzorcowe wyznaczone przez Centralny Ośrodek (Dańkowskie Diament, Antonińskie, Brasetto i SU Stakkato) oraz piętnaście wybranych przez Zespół Wojewódzki PDOiR. W zestawie tym znalazło się dziewięć odmian populacyjnych i dziesięć odmian mieszańcowych (tab. 1). Dziesięć spośród nich jest włączonych do LOZ. Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 - poziom przeciętny, a 2 - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o 38,4-40 kg N/ha oraz dodatkowo zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi - ochrony liści i kłosa) i wyleganiu (regulator wzrostu) oraz nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (tab. 2). Wyniki doświadczeń W roku średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki wyniósł 73,3 dt/ha i był wyraźnie wyższy niż w roku 2013. Zwyżka plonu na wysokim poziomie agrotechniki wyniosła 16,9 dt/ha i wahała się od 11,3 dt/ha w Kalsku I do 27,5 dt/ha w Świebodzinie. Podobnie jak w latach poprzednich w roku odmiany mieszańcowe plonowały wyraźnie wyżej od odmian populacyjnych. Wśród odmian populacyjnych na obu poziomach agrotechniki najwyżej plonowały odmiany Bosmo i Dańkowskie Rubin, a wśród odmian mieszańcowych odmiany SU Spektrum, SU Stakkato, SU Drive i SU Satelit. Na podstawie analizy wieloletniego plonowania wśród odmian mieszańcowych najwyżej plonowały odmiany SU Drive, SU Skaltio i Brasetto. Podobnie jak w latach poprzednich odmiany populacyjne plonowały poniżej wzorca. Największą masę 1000 ziarn miała odmiana Tur. W roku wyleganie roślin było niewielkie. Stosunkowo najbardziej wrażliwą na choroby okazała się odmiana Horyzo. 22

Tabela 1 Żyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 5 1 Bosmo 2001 2011 2 Dańkowskie Diament 2005 2010 HR Smolice Sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 3 Daran 2005 2010 Alicja Ramenda, Antoniny 3/6, 64-100 Leszno 4 Stanko 2007 2013 Alicja Ramenda, Antoniny 3/6, 64-100 Leszno 5 Dańkowskie Amber 2010 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 6 Armand 2011 Alicja Ramenda, Antoniny 3/6, 64-100 Leszno 7 Horyzo 2011 HR Smolice Sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 8 Antonińskie 2013 PHR sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 9 Dańkowskie Rubin 2013 10 Minello F 1 2008 2011 DE 11 Brasetto F 1 2009 2012 DE 12 Gonello F 1 2009 DE 13 Palazzo F 1 2009 2012 DE 14 SU Skaltio F 1 2010 2013 DE 15 SU Drive F 1 2011 DE 16 SU Stakkato F 1 2012 DE 17 SU Satellit F 1 2013 DE 18 SU Spektrum F 1 2013 DE 19 Tur F 1 2013 F 1,- odmiana mieszańcowa DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan, HR Smolice Sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 23

Tabela 2 Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Świebodzin LODR Kalsk I LODR Kalsk II Kompleks rolniczej przydatności gleby 5 5 5 Klasa bonitacyjna gleby IVa IV b IV a PH gleby w KCl 5,7 6,4 6,3 Przedplon Rzepak ozimy Jęczmień jary Pszenica jara Data siewu (dzień, m-c) 30.09 30.09 30.09 Data zbioru (dzień, m-c) 21.07 21.07 23.07 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 109 80 80 N na poziomie a 2 (kg/ha) 147,4 120 120 P 2 O 5 (kg/ha) 48 30 30 K 2 O (kg/ha) 80 80 80 Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym (nazwa, dawka/ha) Agravita Aktiv 48, 0,5kg x2, Agravita Complete, 2,0kg x2, Siarczan Magnezu, 5,0kg x2 YARA Foliare, 5,0kg, Basfoliar, 10,0l YARA Foliare, 5,0kg, Basfoliar, 10,0l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Orius 02 WS Funaben Plus 02WS Funaben Plus 02WS Glean 75 WC, 7,0g, Komplet Maraton 375 SC, Maraton 375 SC, Herbicyd (dawka/ha) 560 SC, 0,4l 4,0l 4,0l Insektycyd ( dawka/ha) Alstar PRO 100EW, 0,1l Delcaps 020SC, 0,1l Delcaps 020SC, 0,1l (tylko poziom a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg (dawka/ha) UNIX 75WG, 0,7l, Tilt Turbo575EC, 0,6l Topsin M 500SC, 1,0l Topsin M 500SC, 1,0l Fungicyd - drugi zabieg ( dawka/ha) Seguris 215SC, 1,0l Propico 250EC, 0,5l Propico 250EC, 0,5l Regulator wzrostu (dawka/ha) Modus 250EC 0,4l, Stabilan 750SL, 0,8l Cerone, 1,0l x2 Cerone, 1,0l x2 Tabela 3 Żyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Kalsk I Kalsk II a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,5 - - 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,3 - - 3 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 03.05 06.05 08.05 09.05 08.05 08.05 4 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 29.06 02.07 06.07 06.07 06.07 06.07 5 Wysokość roślin (cm) 164 150 159 153 157 150 6 Wyleganie roślin w dojrz. mlecznej (skala 9o) 7,7 8,3 - - - - 7 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 4,0 4,0 8,0 8,5 8,0 8,0 8 Rdza brunatna (skala 9 o ) 4,9 5,2 8,6 8,8 8,5 8,7 9 Mączniak prawdziwy (skala 9 o ) 4,9 5,1 - - - - 10 Septorioza liści (skala 9 o ) 6,1 6,6 - - - - 11 Rynchosporioza (skala 9 o ) 7,3 7,8 8,4 8,8 8,6 8,7 12 Masa 1000 ziarn (g) 31,1 32,8 33,4 33,7 33,1 33,3 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,4 12,4 13,6 13,7 14,1 14,2 14 Plon ziarna (dt z ha) 57,8 85,3 79,0 90,3 83,0 95,0 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian, a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki, Skala 9 0 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny, brak danych 24

Tabela 4 Żyto ozime. Plonowanie odmian w poszczególnych doświadczeniach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 Świebodzidzin Świebo- Kalsk I Kalsk II Średnia Kalsk I Kalsk II Średnia Wzorzec, dt z ha 57,8 79,0 83,0 73,3 85,3 90,3 95,0 90,2 populacyjne 1 Bosmo 113 83 98 97 97 86 98 93 2 Dańkowskie Diament 96 93 81 89 99 93 83 92 3 Daran 98 83 82 87 100 86 82 89 4 Stanko 103 84 89 91 90 93 89 91 5 Dańkowskie Amber 107 83 89 92 98 88 90 92 6 Armand 100 83 88 89 95 80 92 89 7 Horyzo 105 89 81 90 99 93 88 93 8 Antonińskie 110 88 76 89 106 82 81 89 9 Dańkowskie Rubin 102 99 95 98 95 95 94 95 mieszańcowe 10 Minello 78 86 110 93 102 89 107 99 11 Brasetto 80 113 99 99 102 111 102 105 12 Gonello 101 99 103 101 98 109 97 101 13 Palazzo 79 104 100 96 94 103 95 97 14 SU Skaltio 85 126 109 109 97 120 111 110 15 SU Drive 92 121 119 113 102 114 119 112 16 SU Stakkato 107 116 132 120 110 114 125 117 17 SU Satellit 98 117 118 112 100 111 119 110 18 SU Spektrum 136 126 120 126 120 124 120 121 19 Tur 108 106 112 109 99 108 107 105 Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian 25

Tabela 5 Żyto ozime. Plon ziarna odmian. (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Lp. 2013 2012 Plon ziarna Poziom a 1 Poziom a 2 2013-2013 2012 Wzorzec, dt z ha 73,3 61,2 85,0 67,3 73,1 90,2 66,9 94,0 78,6 83,6 populacyjne 1 Bosmo 97 90 98 94 96 93 90 96 92 94 2 Dańkowskie Diament 2013-89 98 94 93 92 92 96 94 94 94 3 Daran 87 98 98 92 94 89 98 96 93 94 4 Stanko 91 102 99 96 97 91 102 97 95 96 5 Dańkowskie Amber 92 92 99 92 94 92 93 102 92 96 6 Armand 89 102 93 95 94 89 102 96 94 95 7 Horyzo 90 92 97 91 93 93 93 97 93 94 8 Antonińskie 89 89 9 Dańkowskie Rubin 98 95 mieszańcowe 10 Minello 93 103 107 98 101 99 101 108 100 103 11 Brasetto 99 106 104 102 103 105 103 111 104 107 12 Gonello 101 103 104 102 103 101 103 104 102 103 13 Palazzo 96 101 106 98 101 97 100 111 99 103 14 SU Skaltio 109 102 107 106 106 110 105 95 108 103 15 SU Drive 113 102 107 108 107 112 102 104 108 106 16 SU Stakkato 120 105 113 117 106 112 17 SU Satellit 112 110 18 SU Spektrum 126 121 19 Tur 109 105 Liczba doświadczeń 3 2 3 5 8 3 2 3 5 8 Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian 26

Tabela 6 Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Wyleganie w dojrz. mleczn. (skala 9 o ) Wysokość roślin (cm) Wilgotność ziarna w czasie zbioru (%) Masa 1000 ziarn (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,7 5,5 160 144 13,0 14,5 32,5 34,1 populacyjne 1 Bosmo 3 0,8 0,2 21 16 0,0-0,1 1,5 0,8 2 Dańkowskie D. 3 0,3 0,0 4 3 0,3 0,2 1,3 0,8 3 Daran 3 0,8 0,4 7 6 0,0-0,1 0,9 0,2 4 Stanko 3 0,3 0,0 5 1 0,0-0,1 0,4-0,4 5 Dańkowskie A. 3-0,2 0,1-2 2 0,0 0,0-2,2-0,2 6 Armand 3 0,8 0,3 0 0 0,0 0,0-0,9-0,2 7 Horyzo 3 1,3 0,6 2 3 0,0 0,1-1,5-0,2 8 Antonińskie 1 0,3 14 0,0 0,0 9 Dańkowskie Rubin 1-0,2 5-0,2-0,9 mieszańcowe 10 Minello 3 1,3 0,4-10 -4 0,0 0,0 0,5-1,8 11 Brasetto 3-1,2-0,4-3 -5 0,0 0,0-1,3-0,5 12 Gonello 3-0,7-0,3-11 -8-0,1 0,0-1,7-1,2 13 Palazzo 3-0,7-0,5-4 0 0,1 0,0-1,3-0,3 14 SU Skaltio 3-1,7-0,5 5 1-0,2-0,1-0,9 0,9 15 SU Drive 3-1,7-0,5-6 -3 0,1 0,0 1,4 1,2 16 SU Stakkato 2 0,8 0,6-7 -7-0,1-0,1 1,4 0,5 17 SU Satellit 1-0,2-9 -0,1-0,2 18 SU Spektrum 1 1,3-13 -0,1 1,3 19 Tur 1-1,2 1 0,1 2,2 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,3 5,8 151 138 13,4 14,8 33,3 35,3 populacyjne 1 Bosmo 3 0,2-0,1 19 12 0,1 0,0 1,4 0,3 2 Dańkowskie D. 3 0,2 0,2 7 4 0,2 0,1 1,4 0,7 3 Daran 3 0,7 0,4 0 2 0,0 0,0 0,8 0,1 4 Stanko 3 0,2 0,0 1 0-0,2 0,0-0,1-0,5 5 Dańkowskie A. 3-0,8-0,1 2 5 0,0 0,0-2,4-0,4 6 Armand 3 0,2 0,0 5 1 0,1 0,0-0,6-0,9 7 Horyzo 3 0,7 0,4 4 3 0,2 0,2-1,4 0,0 8 Antonińskie 1 0,2 14 0,0 0,4 9 Dańkowskie Rubin 1 0,7 0-0,3-0,9 mieszańcowe 10 Minello 3 0,2-0,1-5 -3-0,2-0,1 0,4-2,0 11 Brasetto 3 0,2 0,0-5 -6 0,1 0,0-1,5 0,6 12 Gonello 3 0,2-0,1-21 -13 0,1 0,0-1,9-0,5 13 Palazzo 3-0,3-0,3-2 0 0,1 0,0-1,2 0,2 14 SU Skaltio 3-0,8-0,3 6 3 0,0 0,0-0,6 0,6 15 SU Drive 3-0,8 0,0-3 -1-0,1 0,0 1,7 1,1 16 SU Stakkato 2 0,7 0,5-5 -5-0,1-0,1 1,4 0,1 17 SU Satellit 1-0,8-8 0,1-0,2 18 SU Spektrum 1 0,7-14 -0,1 1,1 19 Tur 1-0,8 2 0,0 2,3 Liczba doświadczeń 1 7 3 9 3 9 3 6 Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian. 27

Tabela 7 Żyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 w skali 9 o (odchylenia od wzorca).lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Septorioza liści Rdza brunatna Rynchosporioza - Wzorzec 6,1 7,1 7,4 7,5 8,1 8,2 populacyjne 1 Bosmo 3 0,4 0,4 0,6 0,2 0,1-0,2 2 Dańkowskie D. 3 0,4 0,4-0,2-0,3-0,4-0,3 3 Daran 3-0,1-0,4-0,4-0,1-0,9-0,6 4 Stanko 3 0,9 0,4 0,3 0,1 0,2 0,2 5 Dańkowskie A. 3-0,1 0,1 0,0-0,1 0,2-0,2 6 Armand 3-0,1-0,1 0,0 0,2-0,1 0,1 7 Horyzo 3-0,6 0,1-0,2-0,3-0,4-0,1 8 Antonińskie 1 0,9-0,5-0,9 9 Dańkowskie Rubin 1-0,1 0,3 0,2 mieszańcowe 10 Minello 3-0,1-0,1 0,1 0,0 0,1-0,2 11 Brasetto 3-0,1-0,2 0,1-0,1 0,4 0,0 12 Gonello 3-0,1-0,1-0,5 0,0 0,4 0,4 13 Palazzo 3-1,1-0,2 0,0-0,2 0,1-0,2 14 SU Skaltio 3-0,1-0,2-0,2 0,0 0,2 0,3 15 SU Drive 3 0,9 0,1 0,1 0,1 0,1 0,3 16 SU Stakkato 2-0,1-0,1 0,0 0,2 0,4 0,4 17 SU Satellit 1-1,1-0,2 0,2 18 SU Spektrum 1 0,9 0,3 0,2 19 Tur 1-0,1 0,1 0,2 Liczba doświadczeń 1 3 3 9 3 8 Wyniki pochodzą tylko z doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza 28

VII. PSZENICA JARA Uwagi ogólne W roku na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia z odmianami pszenicy jarej, podobnie jak w latach poprzednich. Zlokalizowane one były w SDOO Świebodzin, HR Strzelce o/ Małyszyn oraz w LODR Kalsk). Wszystkie doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach badano łącznie piętnaście odmian, w tym trzy wyznaczone przez Centralny Ośrodek jako wzorcowe (Tybalt, KWS Torridon i Harenda) oraz dwanaście wybranych przez Zespół Wojewódzki PDOiR (tab. 1). Siedem spośród nich jest włączonych do LOZ. Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 - poziom przeciętny, a 2 - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o 30 45,5 kg N/ha oraz dodatkowo w dwóch punktach zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi - ochrony liści i kłosa) i w dwóch punktach wyleganiu (regulator wzrostu) oraz także w dwóch nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (tab. 2). Wyniki doświadczeń W roku średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki wyniósł 75,3 dt/ha i był wyraźnie wyższy niż w latach poprzednich. Zastosowanie wysokiego poziomu agrotechniki spowodowało zwyżkę plonu o 11,2 dt/ha. Wahał się on od 7,1 dt/ha w Małyszynie do 13,6 dt/ha w Świebodzinie. W roku na obu poziomach agrotechniki najlepiej plonowały odmiany Harenda (B), KWS Torridon (A) i Mandaryna (A). Najniższą plennością cechowały się odmiany Kandela (A), Łagwa (A) i oścista Ostka Smolicka (A). Na podstawie analizy plonowania w wieloleciu, najwyższym plonem cechowały się odmiany KWS Torridon (A), Hewilla (A), Arabella (A) i Trappe (B). Największym ziarnem charakteryzowały się odmiany Hewilla (A) i Łagwa (A), a najmniejszym odmiany Mandaryna (A) i Trappe (B). Stosunkowo najbardziej wrażliwymi na porażenie przez choroby okazały się odmiany Waluta i Ostka Smolicka. 29

Tabela 1 Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 5 jakościowe (grupa A) 1 Monsun 2004 DE 2 Tybalt 2005 2012 NL 3 Hewilla 2006 2008 4 Waluta 2008 5 Łagwa 2009 6 Kandela 2010 2012 7 Ostka Smolicka* 2010 2013 8 Arabella 2011 9 Izera 2012 10 KWS Torridon 2012 2013 UK 11 Struna 2013 12 Mandaryna KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy Irena Szyld, ul. Celtycka 41a, 62-800 Kalisz Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan HR Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan chlebowe (grupa B) 13 Trappe 2008 2013 DE 14 Harenda KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, 30-002 Kraków pozostałe (grupa C) 15 Radocha 2011 * - odmiana o kłosie ościstym HR Strzelce sp z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 30

Tabela 2 Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO HR Strzelce Świebodzin o/małyszyn LODR Kalsk Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 5 4 Klasa bonitacyjna gleby IIIb IVb IIIb PH gleby w KCl 5,3 6,0 6,2 Przedplon Pszenżyto oz. Łubin wąskolistny Jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c) 01.04 19.03 21.03 Data zbioru (dzień, m-c) 01.08 06.08 09.08 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 93 132 80 N na poziomie a 2 (kg/ha) 138,5 162 120 P 2 O 5 (kg/ha) 36 40 30 K 2 O (kg/ha) 96 60 60 Agravita Aktiv 48, 0,5kg x2, Agravita Complete, 2,0kg x2, Siarczan Magnezu, 5,0kg x2 Nawożenie dolistne preparatem Basfoliar, 10kg, - wieloskładnikowym ( dawka/ha) x2 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Syrius 02WS - Funaben Plus Trimer, 25g+ Tomigan, Lintur 70 WG, Lintur 70WG 150g, Herbicyd ( dawka/ha) 0,3l x2 150g Grodyl 75WG, 20g Insektycyd ( dawka/ha) - Decis Mega 50EW, 0,125l Karate Zeon, 0,1l, Bi 58 Nowy, 0,5l, Del Caps, 0,1l (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg ( dawka/ha) Safir 125SC, 1,0l Capallo 337,5SE, 1,5l Topsin M, 1,0l Fungicyd - drugi zabieg ( dawka/ha) Fandango 200EC, 1,0l Duet Ultra 497SC, 0,6l Orius 250, 0,75l Regulator wzrostu ( dawka/ha) Modus 250 EC, 0,4l - Cerone, 0,75l - - zabiegu nie zastosowano lub brak danych Tabela 3 Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Małyszyn Kalsk a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 06.06 10.06 02.06 02.06 08.06 10.06 2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 18.07 21.07 - - 15.07 17.07 3 Wysokość roślin (cm) 93 86 105 103 92 83 4 Wyleganie roślin w dojrz. mlecznej (skala 9 o ) 7,5 7,8 - - - - 5 Mączniak (skala 9 o ) 5,8 6,6 - - - - 6 Rdza brunatna (skala 9 o ) 7,5 7,8 - - 8,3 8,7 7 Rdza żółta (skala 9 o ) - - 7,1 9,0 - - 8 Septorioza liści (skala 9 0 ) 6,4 6,9 - - 8,7 9,0 9 Septorioza plew (skala 9 o ) - - 6,5 7,6 - - 10 Masa 1000 ziarn (g) 39,4 41,4 40,2 42,4 43,5 44,6 11 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,9 13,6 11,9 12,1 14,3 14,4 12 Plon ziarna (dt z ha) 71,0 84,6 70,9 78,0 84,0 96,9 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 0 : 9- oznacza stan najkorzystniejszy, 1-oznacza stan najmniej korzystny. 31