Metadane scenariusza Wykrywanie witaminy C i mierzenie jej zawartości w różnych produktach 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna produkty bogate w witaminę C, - zna rolę, jaką pełnią witaminy w organizmie, - wie, w jaki sposób sprawdzić zawartość witaminy C w produktach, - wie, dlaczego produkty bogate w witaminę C powinny być zjadane na surowo. b) Umiejętności Uczeń potrafi: - przeprowadzić proste doświadczenia, - prowadzić obserwacje, - wyciągać właściwe wnioski. 2. Metoda i forma pracy metoda problemowo ćwiczeniowa, praca grupowa 3. Środki dydaktyczne cukierki Nimm 2, sok z kartonika: multiwitamina i porzeczkowy, ziemniak, papryka, pomarańcza, cytryna, indofenol, szkiełko zegarkowe, bagietka, zakraplacz, tarka 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Nauczyciel nawiązuje do poprzednich lekcji, zadając pytania: - Jaką rolę spełniają witaminy w organizmie? - Jaki jest podział witamin? Uczniowie podają przykłady chorób wywołanych niedoborem wybranych witamin.
b) Faza realizacyjna Nauczyciel przedstawia temat i cele zajęć. Przypomina uczniom o tym, że witamina C jest niezbędna dla życia, ponieważ wzmaga odporność organizmu na infekcje. Kwas askorbinowy rozpuszcza się w wodzie, dlatego ludzki organizm może przyjmować go w dawkach nawet do 18000 mg na dzień (zgodnie z wyliczeniami Linus a Pauling a). Wiedząc o tym, różne firmy reklamują swoje produkty jako bogate w witaminę C. Podczas lekcji uczniowie będą mogli sami sprawdzić, ile tej witaminy znajduje się w różnych produktach. Klasa zostaje podzielona na grupy. Każda grupa sprawdzi, ile witaminy C znajduje się w poszczególnych produktach (załącznik 1). Następnie uczniowie zapiszą wyniki swoich obserwacji do tabeli zbiorczej: Produkty spożywcze świeży sok z cytryny świeży sok z pomarańczy cukierki Nim 2 sok sok porzeczkowy sok multiwitamina sok z ziemniaka Ilość kropli danego produktu, które należy dodać, by nastąpiło odbarwienie indofenolu Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Grupa V Uczniowie porównują uzyskane wyniki i tworzą listę produktów zawierających witaminę C, zaczynając od produktu o największej zawartości tej witaminy. Kolejnym zadaniem dla uczniów jest sprawdzenie, w jaki sposób witamina C reaguje na temperaturę. Każda grupa losuje zestaw ćwiczeniowy i otrzymuje instrukcję, według której ma wykonać doświadczenie (załącznik 2). Każda grupa zapisuje wyniki w tabeli zbiorczej: Czas gotowania soku z papryki (w min.) 0 (zestaw kontrolny) 0,5 1 1,5 2 3 4 5 Ilość kropli produktu niezbędna do odbarwienia indofenolu Uczniowie analizują uzyskane wyniki. Odpowiadają na pytanie, jak gotowanie wpływa na zawartość witaminy C w produkcie. c) Faza podsumowująca Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jakich rad udzielilibyście kucharzowi na temat gotowania jarzyn, po zapoznaniu się z wynikami doświadczenia o wpływie temperatury na witaminę C?
Uczniowie uzasadniają, dlaczego spożywanie surowych warzyw i owoców ma korzystny wpływ na organizm. 5. Bibliografia M. Roberts, Biologia, PWN, Warszawa 2000. 6. Załączniki a) Karta pracy ucznia Załącznik 1. Instrukcja do ćwiczeń dla wszystkich grup. Sprawdzanie zawartości witaminy C w produktach Ćwiczenie 1. Wyciśnij sok z cytryny do zlewki. Na szkiełko zegarkowe nanieś zakraplaczem lub pipetą 1 kroplę niebieskiego roztworu indofenolu, a następnie zakraplaczem lub za pomocą pipety dodawaj sok z cytryny, mieszając płyn igłą lub szklaną bagietką. Policz, ile kropli soku cytrynowego potrzeba, aby odbarwić roztwór indofenolu, który staje się przeźroczysty. Wynik zapisz w tabeli. Ćwiczenie 2. Rozpuść jeden cukierek Nim 2 w niewielkiej ilości ciepłej wody, a następnie postępuj jak w ćwiczeniu nr 1. Ćwiczenie 3. Wyciśnij sok z pomarańczy, a następnie postępuj jak w ćwiczeniu 1. Ćwiczenie 4. Wlej do zlewki sok porzeczkowy i sok multiwitamina, a następnie postępuj jak w zadaniu nr 1. Ćwiczenie 5. Zetrzyj na tarce ziemniak i odczekaj chwilę. Na szkiełko zegarkowe nanieś zakraplaczem lub pipetą 1 kroplę niebieskiego roztworu indofenolu, a następnie zakraplaczem lub za pomocą pipety dodawaj sok z ziemniaka, mieszając płyn igłą lub szklaną bagietką. Policz, ile kropli soku z ziemniaka potrzeba, aby odbarwić roztwór indofenolu. Wynik zapisz w tabelce. Produkty spożywcze Ilość kropli danego produktu, które należy dodać, by nastąpiło odbarwienie indofenolu? świeży sok z cytryny świeży sok z pomarańczy cukierki Nim 2 sok sok porzeczkowy sok multiwitamina sok z ziemniaka
Załącznik 2. W jaki sposób witamina C reaguje na temperaturę Grupa 1. Zetrzyj na tarce paprykę czerwoną i wyciśnij sok przez sitko. Nanieś na szkiełko podstawowe kroplę indofenolu, a następnie dodawaj kroplami sok z papryki, mieszając płyn bagietką. Policz, ile kropli soku potrzeba, by odbarwić roztwór indofenolu. Grupa 2. Wyciśnięty sok z papryki gotuj nad palnikiem przez pół minuty, następnie nanieś na szkiełko Grupa 3. Wyciśnięty sok z papryki gotuj nad palnikiem przez minutę, następnie nanieś na szkiełko Grupa 4. Wyciśnięty sok z papryki gotuj nad palnikiem przez 1,5 minuty, następnie nanieś na szkiełko Grupa 5. Wyciśnięty sok z papryki gotuj nad palnikiem przez 2 minuty, następnie nanieś na szkiełko Grupa 6. Wyciśnięty sok z papryki gotuj nad palnikiem przez 3 minuty, następnie nanieś na szkiełko Grupa 7. Wyciśnięty sok z papryki gotuj nad palnikiem przez 4 minuty, następnie nanieś na szkiełko Grupa 8. Wyciśnięty sok z papryki gotuj nad palnikiem przez 5 minuty, następnie nanieś na szkiełko b) Zadanie domowe Dane uzyskane podczas badania wpływu temperatury na witaminę C, przedstaw w postaci wykresu.
7. Czas trwania lekcji 45 minut 8. Uwagi do scenariusza brak