1. Właściwości białek

Transkrypt

1

2 1. Właściwości białek a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości Uczeń zna: Uczeń: właściwości białek, proces denaturacji białek, reakcje charakterystyczne dla białek. ii. b) Umiejętności rozróżnia reakcje charakterystyczne dla białek, klasyfikuje związki do białek na podstawie charakterystycznych reakcji. b. 2. Metoda i forma pracy Pogadanka, pokaz, analiza danych, praca w grupach, praca zbiorowa. c. 3. Środki dydaktyczne Podręcznik, Odczynniki chemiczne: białko kurze, stężony HNO 3, roztwór NaOH, CuSo 4, etanol, związek srebra, siarczan amonu, Szkło laboratoryjne: próbówki, szkiełka zegarkowe, Tablice różnych rodzajów białek. d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie listy obecności. 2. Przypomnienie zagadnień omawianych na poprzedniej lekcji pogadanka na temat białek. 3. Nawiązanie do tematu lekcji pogadanka na temat właściwości białek. (Uczniowie powinni stwierdzić, że białka są ciałami stałymi, często rozpuszczalnymi w wodzie lub innej cieczy, zbudowanymi z aminokwasów o wysokiej temperaturze topnienia). ii. b) Faza realizacyjna 4. Zapisanie przez uczniów informacji, że białka występują w różnych barwach, np.: hemoglobina czerwona, plastocyjanina niebieska,

3 żółte białko oddechowe. 5. Pokazanie uczniom tabeli z grupami białek i ich przykładowymi przedstawicielami: Klasa Grupa Przykład białka Albuminy albumina mleka Białka proste (proteiny) Białka złożone (proteidy) Globuliny Gluteny prolaminy Histony protaminy skleroproteiny fosforoproteidy glikoproteidy chromoproteidy nukleoproteidy lipoproteidy globulina surowicy krwi gluten gliadyna histon grasicy salamina kolagen kazeina mukoid surowicy krwi hemoglobina, żółty enzym oddechowy, plastocyjanina 6. Wykonanie przez uczniów lub pokaz następujących doświadczeń: Doświadczenie 1. Na szkiełku zegarkowym umieszczamy kilka cm 3 białka kurzego i dodajemy kilka kropel stężonego kwasu azotowego (V)- HNO 3. Obserwacja zaistniałych zmian. Uczniowie powinni zauważyć, że białko zabarwiło się na żółto. Zapisanie obserwacji i wniosku. Obserwacje: Białko zmieniło zabarwienie na żółte. Wniosek: Reakcję białka z HNO 3 nazywa się reakcją ksantoproteinową. Powstały produkt o żółtym zabarwieniu jest efektem nitrowania aromatycznych składników białka. Doświadczenie 2. Do probówki zawierającej białko dodajemy dziesięcioprocentowy roztwór NaOH i mieszając dodajemy kilka kropel CuSO 4. Uczniowie powinni zauważyć, że po dodaniu siarczanu miedzi roztwór przyjął barwę czerwonofioletową. Zapisanie obserwacji i wniosku. Obserwacje: Białko zmieniło zabarwienie na czerwonofioletowe. Wniosek: Zmiana barwy jest spowodowana powstaniem kompleksu miedzi z białkiem, a reakcja wykonana w doświadczeniu nosi nazwę reakcji biuretowej. Doświadczenie 3. Do jednej probówki z białkiem dodano kilka cm 3 roztworu związku srebra, a do drugiej kilka cm 3 etanolu.

4 Uczniowie powinni zauważyć powstanie białego nierozpuszczalnego osadu. Zapisanie obserwacji i wniosku. Obserwacje: Po dodaniu alkoholu i związku srebra w probówkach pojawił się osad. Wniosek: Powstawanie osadu związane jest z koagulacją białka, czyli przejściem z zolu w żel. Jest to w tym przypadku proces nieodwracalny. Doświadczenie 4. Do probówki z białkiem dodano siarczan amonu, a następnie wodę. Uczniowie powinni zauważyć powstanie osadu, który po dodaniu wody uległ rozpuszczeniu. Zapisanie obserwacji i wniosku. Obserwacje: Po dodaniu soli wytrąca się osad, który ulega rozpuszczeniu po dodaniu wody. Wniosek. Siarczan amonu powoduje koagulację białka, która ulega odwróceniu po dodaniu wody. 3. Opisanie przez uczniów właściwości białek: Białka: a) Są ciałami stałymi o złożonej budowie, niektóre są rozpuszczalne w wodzie np. białko kurze. b) Zabarwiają się na żółto w reakcji z stężonym HNO 3, jest to reakcja ksantoproteinowa. c) Zmieniają barwę na fioletowoczerwoną podczas reakcji biuretowej. d) Z solami metali ciężkich, alkoholem, formaliną i kwasami dają nierozpuszczalny koagulat. Jest to proces ścinania białka, zwany denaturacją. e) Denaturacja białka zachodzi także podczas gotowania białek, wystarczy temp C, aby nastąpiła denaturacja białek. f) W przypadku soli innych związków koagulacja może być odwrócona, np. za pomocą wody. iii. c) Faza podsumowująca Przypomnienie przez uczniów poznanych na lekcji właściwości białek. e. 5. Bibliografia Boyd R.N., Morrison R.T., Chemia organiczna, PWN, Warszawa Kluz Z., Poźniczek M. M., Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, WSiP, Warszawa Stryer L., Biochemia, PWN, Warszawa brak f. 6. Załączniki g. 7. Czas trwania lekcji 2 x 45 minut

5 h. 8. Uwagi do scenariusza Doświadczenia mogą być wykonywane jako pokaz lub w grupach. W przypadku realizacji doświadczeń w grupach proponuje się dwie godziny lekcyjne, a także analizę materiałów dotyczących białek (około 20 minut pierwszej godziny lekcyjnej).