Pierwsze Kroki w SEE Electrical Expert

Pierwsze Kroki w SEE Electrical Expert V4

3 COPYRIGHT 1986-2011 IGE+XAO Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną a także kopiowanie na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji Kraków,październik 2011

4

5 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 6 2. Instalacja programu 9 2.1. Podstawowe informacje o wymaganiach programu SEE 9 2.2. Instalacja SEE Electrical Expert 9 3. Przedstawienie programu 21 3.1. Eksplorator projektów 22 3.2. Edytor Schematów 23 3.3. Edytor szaf 25 3.4. Eksport, Import DWG 25 3.5. Edytor Listew 25 3.6. Eksplorator konfiguracji Sterownika PLC 26 3.7. Zestawienia i spisy rysunków 27 3.8. Katalog Aparatów 28 3.9. Edytor Symboli i Edytor Widoków Aparatów 29 3.10. Przygotowanie programu do pracy 29 4. Prosty przykład rysunkowy 31 4.1. Wyjaśnienie podstawowej terminologii 31 4.2. Założenie Projektu 33 4.3. Tworzenie schematu 36 4.4. Wstawianie połączeń 44 4.5. Wstawianie symboli 47 4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia między arkuszami schematu. 61 4.7. Wykorzystanie bloków 65 4.8. Wstawianie zacisków w linii 70 4.9. Numerowanie połączeń 71 4.10. Edytor do zarządzania zaciskami listwy przygotowanie rysunku montażowego listwa. 73 4.11. Zestawienia aparatów, spis rysunków 81 4.12. Porządkowanie projektu 86 4.13. Wydruki schematów 87 5. Edytor Symboli 91 6. Modyfikacja Arkuszy Formatowych 102 7. Konfiguracja programu 109 7.1. Konfiguracja pisaków 109 7.2. Typy kresek 111

6 1. Wprowadzenie Program SEE Electrical Expert jest skierowany do projektantów branży elektrotechniki i automatyki (SOFTWARE FOR ELECTRICAL ENGINEERING). Publikacja zawiera instrukcje dotyczące instalacji programu SEE Electrical Expert Grupy IGE+XAO oraz ćwiczenie ułatwiające rozpoczęcie pracy z programem wzbogacone objaśnieniami. Przedstawia ona również w skrócie najważniejsze możliwości wspomagania kreślenia schematów. Przedstawienie operacji wykonywanych w trakcie użytkowania programu wymaga zastosowania następującej konwencji: Edycja Zmień Symbol Numery zacisków Dla przedstawienia polecenia wybranego z menu, tak jak to pokazuje (Rys. 1.1). Wyróżnienie nawiasem <Zamknij> dla pokazania zatwierdzenia operacji w oknie dialogowym przyciskiem lub przycisku na klawiaturze (Rys. 1.2).

7 Rys. 1.1 Wybór polecenia z menu programu Rys. 1.2 Przyciski w oknie dialogowym

8 Po wybraniu powyższego polecenia należy wskazać symbol, a zostanie wyświetlony eksplorator końcówek zawierający numerację wskazanego symbolu (Rys. 1.3). Rys. 1.3 Eksplorator punktów podłączeń (końcówek)

9 2. Instalacja programu Przed instalacją zalecamy zapoznanie się, z krótkimi informacjami zawartymi w tym rozdziale, aby proces instalacji przebiegł poprawnie. 2.1. Podstawowe informacje o wymaganiach programu SEE Oto konfiguracja komputera, który zapewni wydajną i komfortową pracę z programem: Procesor Intel Core i5-2400 processor (6MB Cache, 3.10GHz) Pamięć operacyjna 3GB RAM Szybki dysk twardy Typowa karta grafiki (np. z serii GeForce2) Dobry monitor 19 lub większy (zalecana rozdzielczość 1280x1024) Nagrywarka CD ROM Windows 7 Ploter lub drukarka zarządzane przez system Windows Mysz Microsoft lub kompatybilna. 2.2. Instalacja SEE Electrical Expert Instalacja przebiega w etapach: - instalacja Microsoft.NET Framework 3.5, - instalacja programu, - instalacja środowiska, Należy rozpocząć od instalacji Microsoft.NET Framework 3.5. Program SEE możemy zainstalować na komputerach wyposażonych w system operacyjny Windows 7 oraz Windows XP. Osoba instalująca program powinna posiadać uprawnienia administratora komputera, na którym jest instalowany program i posiadać odpowiednie prawa dostępu do dysku przeznaczonego dla programu. Związane jest to z koniecznością uruchomienia obsługi klucza sprzętowego.

10 Uwaga! W czasie instalacji zaleca się wyłączenie oprogramowania antywirusowego. 2.2.1. Instalacja Microsoft.NET Framework 3.5 Uruchamiamy program dotnetfx35setup.exe i postępujemy zgodnie z instrukcjami programu instalującego. W systemie Windows ten komponent może być już obecny ponieważ stanowi tzw. Microsoft Redistributable Package i mógł być dostarczony z oprogramowaniem innego producenta. 2.2.2. Instalacja programu Aby zainstalować program w systemie Windows XP należy postępować w następujący sposób: - Jeśli instalacja jest na komputerze klienta, a ochrona licencji oprogramowania działa z użyciem klucza sieciowego, należy przygotować nazwę serwera klucza. - Włączyć komputer. Jeżeli komputer pracuje, należy pozamykać wszystkie pracujące w systemie Windows programy. - Włożyć płytę CD do napędu. Automatycznie włączy się ekran startowy programu instalacyjnego. - Jeżeli płyta CD zostanie włożona do napędu przed uruchomieniem systemu operacyjnego lub opcja automatycznego startu programów z płyty CD została wyłączona, to instalację należy uruchomić ręcznie. Należy wtedy uruchomić plik SEE Electrical Expert.msi. To samo dotyczy instalacji programu pobranego z Internetu. Instalacja niestandardowa liczy 9 kroków. Instalacja standardowa jest krótsza o wybór folderów instalacji i składników instalowanych.

Krok 3: Wybór instalacji Pełna/Niestandardowa 11

12 Krok 4: Ustawianie folderów instalacji Krok 5: Wybór składników programu

13 Krok 6: Wybór klucza zabezpieczenia Krok 6: Dla klucza sieciowego należy przy instalacji na komputerze klienta wpisać nazwę serwera klucza sieciowego

14 Krok 7,8: Instalacja składników programu

15 Krok 9: Zakończenie Użycie przycisku Zakończ kończy działanie programu instalacyjnego. Na pulpicie instalator dodaje następującą ikonę:

16 2.2.3. Instalacja środowiska Aby zainstalować środowisko programu (katalog aparatury, bibliotekę symboli, arkusze formatowe itp.) w systemie Windows XP należy postępować w następujący sposób: Uruchomić program Środowisko dla SEE Electrical Expert V4.msi. Instalacja środowiska przebiega w 7 krokach dla instalacji niestandardowej.

17 Krok 3: Wybór instalacji niestandardowej Krok 4: Można zmienić foldery instalacji środowiska, nie jest to zalecane ponieważ instalator wskazuje odpowiednie foldery, do których już w cześniej zainstalowano program.

18 Krok 5, 6: Instalowanie składników środowiska

19 Użycie przycisku Zakończ kończy działanie programu instalacyjnego. 2.2.4. Pierwsze uruchomienie programu Używając ikony skrótu do programu możemy z pulpitu użytkownika windows uruchomić program bezpośrednio po zakończeniu instalacji. Przed pierwszym wyświetleniem edytora programu otrzymujemy dialog wyboru importu ustawień z instalacji poprzedniej wersji programu, jeśli ta jest obecna.

20 Po wyborze i zatwierdzeniu... otrzymamy uruchomione okno edytora i okno Porada dnia

21 3. Przedstawienie programu Program SEE Electrical Expert uruchamiamy wybierając ikonę na pulpicie lub za pomocą skrótu z menu Start. Uprzednio należy upewnić się, czy w złączu USB (lub LPT1) znajduje się klucz pozwalający użytkować oprogramowanie alternatywnie, czy uruchomiony jest serwer licencji sieciowej. Uruchamiamy program poleceniem Start Wszystkie programy IGE+XAO SEE Electrical Expert V4 SEE Electrical Expert V4 Kolejne uruchomienia programu powodują otwarcie ostatnio otwartego rysunku w projekcie, na którym pracowaliśmy. Jeśli w projekcie nie ma jeszcze rysunków to program zgłosi się z otwartym oknem dialogu Eksplorator schematów pozwalającym przeglądać zawartość projektu bieżącego oraz zarządzać nią. Użyteczne skróty klawiatury na początek użytkowania to: Carl+N nowy schemat, Ctrl+O otwórz schemat (Eksplorator schematów), Ctrl+F4 zamknij schemat, Ctrl+Shift+Z przybliżanie widoku strefy zakreślonej myszką, Esc rezygnacja z aktywnego narzędzia (operacji) edytora S wstawianie symboli, F wstawianie połączeń, T wstawianie tekst, O wstawianie grafiki (linia, krzywa, prostokąt, kreskowanie itp.). L wstawianie graficznie lokalizacji aparatury, Spacja cykliczne przełączenie S-F-T-O-L jak powyżej

22 M A F5 wstawianie symboli poprzez wybór aparatu z katalogu, wstaw atrybut tekstowy symbolu, odśwież widok. Uzupełniające skróty użytkownik ustala w dialogu Dostosuj na zakładce Klawiatura. W przypadku gdy kursor jest pozycjonowany na pasku narzędzi lub pasku menu, do otwarcia tego dialogu służy menu kontekstowe z prawego przycisku myszy. W menu głównym programu dostępne jest polecenie: Opcje Dostosuj W tymże dialogu Dostosuj znajduje się zakładka do modyfikacji pasków narzędziowych. Kilka pasków narzędziowych jest dostarczonych wraz z programem, tych nie można usunąć. Paski można modyfikować poprzez dodawanie lub usuwanie ikon lub tworzenie własnych pasków. Po modyfikacjach, jeżeli będziemy chcieli przywrócić standardowe ustawienia, należy użyć przycisku <Zresetuj>. W celu nauki programu użyteczne jest wyświetlenie wszystkich ikon na paskach narzędzi. Przykładowo pasek Widoczność, przez użycie tego polecenia, otrzymuje wygląd jak poniżej. 3.1. Eksplorator projektów Eksplorator projektów uruchamiany poleceniem Plik Otwórz projekt umożliwia nam przede wszystkim stworzenie nowego, bądź otwarcie już istniejącego projektu. Projekt ma strukturę bazy danych. Nie jest możliwe wyodrębnienie w nim pojedynczych rysunków. Aby przenieść schemat między projektami musimy otworzyć projekt źródłowy w Eksploratorze Schematów. Dodanie nowego projektu oznacza utworzenie nowego pliku na dysku stąd eksplorator projektu jest bardzo zbliżony wyglądem do okna systemowego eksploratora plików i folderów. Otwarcie projektu oznacza wybór folderu, który zawiera plik projektu i otwarcie tego pliku do edycji. Następną istotną, możliwą do przeprowadzenia operacją, jest archiwizowanie i przywrócenie projektu z archiwum. Zalecamy systematyczne wykonywanie archiwizacji, aby zabezpieczyć się przed przypadkową utratą danych.

Ponadto możemy kopiować schematy z innego projektu, a także dokonać naprawy projektu poprzez jego weryfikację. Spis poleceń zobrazowano poniżej. Liczba i rodzaj poleceń są odmienne dla foldera projektów, pliku projektu w edycji i poza edycją. 23 Wybór projektu oznacza uruchomieniem edytora schematów. 3.2. Edytor Schematów Jest to edytor graficzny, w którym rysujemy graf połączeń, wstawiamy i opisujemy symbole. Jest to podstawowy i najczęściej używany moduł, za po-

24 średnictwem którego wprowadzamy na rysunki techniczne najwięcej informacji i możemy wykonać najwięcej operacji. W zależności od logiki rysunku, przez co rozumiemy jego przeznaczenie, czyli na przykład schemat projektowanych obwodów, specyfikowanie połączeń na listwach, czy projektowanie rozmieszczanie aparatury w szafie, zachowanie edytora jest odmienne. Odmienność tą realizujemy przez wybór przy tworzeniu arkusza rysunku. Przykładowo po użyciu polecenia Plik Nowy schemat (Ctrl+N) Mamy do dyspozycji wybór: Schematy, Wiązka, Synoptyka, Plan. Wybierając zakładkę Plan <OK>, utworzymy rysunek do zobrazowania widoków szafy. Pomiędzy arkuszami rożnych typów nawiązują się logiczne połączenia, które pozwalają na identyfikację aparatu w szafie, lub połączenia kablem na schemacie synoptyki. Realizuje je polecenie Idź do dostępne kontekstowo w zależności od zaznaczonego elementu. W edytorze schematów są także polecenia wykorzystujące Programy CAE, pozwalające na zautomatyzowanie wprowadzania informacji na schematy. Możemy automatycznie przenumerowywać połączenia, nadawać oznaczenia, a także otrzymywać adresy krosowe pomiędzy symbolami o tym samym oznaczeniu (np. cewka przekaźnika i jej zestyki). Edytor umożliwia także zaprojektowanie rysunku zabudowy szaf z aparaturą, synoptyki instalacji oraz wiązki elektrycznej.

3.3. Edytor szaf Ten edytor pozwala nam na wykonanie zabudowy szaf na podstawie wprowadzonych w Edytorze Schematów elementów. W kodzie katalogowym aparatów zawarta jest informacja o ich wymiarach i o tym jak będą przedstawione w szafie. Jednostką pracy są milimetry. Możemy określić dowolną skalę do wydruku planu. 3.4. Eksport, Import DWG Plik Import... (lub Eksport plików DXF/DWG) Program umożliwia zapis i odczyt rysunków w formacie *.dxf i *.dwg. Możliwy jest jednoczesny zapis jednego lub wielu rysunków wykonanych w SEE do pojedynczego pliku *.dxf lub *.dwg. 3.5. Edytor Listew Przetwarzanie Otwórz listwę lub złącze To polecenie uruchamia Eksplorator listew i złącz. Za jego pośrednictwem dodajemy do projektu listwy i złącza oraz uzyskujemy dostęp do kolejnego ważnego edytora, którym jest Edytor Listew. 25

26 Za jego pomocą możemy znacznie skrócić czas konieczny do przygotowania rysunku zacisków montażowych. Edytor daje nam podgląd zacisków wstawionych na schematy. Możemy przesuwać, sortować, numerować zaciski. Efektem końcowym pracy w Edytorze Listew jest wygenerowanie schematów montażowych, obrazujących połączenia pomiędzy listwami i pomiędzy listwami, a aparatami. Innym sposobem na otwarcie edytora jest użycie menu kontekstowego (prawy przycisk myszy) dla zaznaczonego do edycji symbolu zacisku lub aparatu listwa i wybór polecenia Otwórz. 3.6. Eksplorator konfiguracji Sterownika PLC Przetwarzanie Manager PLC I/O Konfigurator pozwala efektywnie generować schematy skupione sterowników PLC w oparciu o katalogi aparatury oraz przygotowane skrypty. W przykładzie na ilustracji mamy rozwinięte drzewko obrazujące strukturalne powiązania odczytane z katalogu aparatury PLC.

Po ustaleniu struktury sterownika, otrzymujemy możliwość automatycznego utworzenia schematów sterowników i kart we/wy do projektowania połączeń z pozostałymi obwodami. 27 3.7. Zestawienia i spisy rysunków Polecenie menu głównego Przetwarzanie Generowanie schematów zestawień Zestawienia Zestawienie materiałów (lub Inny ) Uruchamia kreator zestawień i rysunków zestawień. Standardowo po uruchomieniu programu z instalacji jest dostępnych 21 różnych standardowych zestawień. Program tworzy zestawienia na podstawie informacji zawartej na schematach. Użytkownik ma wpływ na zawartość zestawienia poprzez wybór metody tworzenia ekstrakcji danych z określonym filtrem jak to przedstawia ilustracja na kolejnej stronie. Również poprzez bezpośrednią edycję zawartości tabelki.

28 Automatycznie generowane tabele są dołączane jako integralna część dokumentacji. Program posiada również możliwość wygenerowania zestawienia bezpośrednio na drukarkę. Użytkownik może tworzyć zmodyfikowane i od podstaw własne wzory zestawień. 3.8. Katalog Aparatów To polecenie uruchamia edytor katalogu Środowisko Katalog aparatów Katalog Aparatów umożliwia połączenie wizerunku graficznego urządzenia, czyli symbolu z jego opisem technicznym. Program obsługuje i pozwala stworzyć od podstaw bazę danych zawierającą najważniejsze z punktu widzenia użytkownika informacje. Należą do nich: wymiary zewnętrzne, oznakowanie i przeznaczenie zacisków, parametry techniczne, dane wytwórcy oraz kod katalogowy danego produktu. Trzeba zaznaczyć, że pewna i poprawnie wprowadzona informacja w Katalogu Aparatów stwarza możliwość znacznej poprawy szybkości tworzenia dokumentacji. Tablica rekordów katalogu nosi w programie nazwę Klasa. Nazwa klasy to nazwa tablicy danych,

nazwa może występować w programie w formie opisowej wygodniejszej do obsługi, co zmieniamy poleceniem Widok Klasy według nazw/klasy według opisów 3.9. Edytor Symboli i Edytor Widoków Aparatów Pierwszy z tych edytorów pozwala na tworzenie symboli. Są to elementy używane przy tworzeniu schematów ideowych i montażowych. Edytor Widoków Aparatów pozwala na stworzenie widoku, czyli przedstawienie jak dany element będzie wyglądał w szafie. Symbole są dostępne w edytorze schematów z pośrednictwem trzech pomocnych przy ich wyborze i wstawianiu dialogów: wstawianie symboli, paleta symboli, manager symboli. Symbole są pogrupowane. Grupa symboli nosi nazwę Rodzina. Użyteczny podgląd zawartości symbolu daje polecenie: Widok Właściwości CAE (lub klawiatura F9). Otrzymujemy drzewko przedstawiające elementy składowe symbolu i kontekstowy dialog do edycji zawartości. Dostępność symboli reguluje w jakim edytorze symbol jest dostępny do wyboru. 29 3.10. Przygotowanie programu do pracy W dalszej części publikacji znajdują się opisy ćwiczeń, dla których poprawnej interpretacji pożądane jest wykorzystanie wersji instalacyjnej programu i

30 jego fabrycznej konfiguracji. Ilustracje zostały wykonane na podstawie ekranów programu zainstalowanego w systemie Windows XP. W przypadku zaistnienia wątpliwości prosimy o kontakt z Serwisem Technicznym (IGE+XAO POLSKA Sp. z o. o., 30-107 Kraków, Plac Na Stawach 3, tel. 12 630 30 30, e-mail: pomoc@ige-xao.com.pl).

31 4. Prosty przykład rysunkowy 4.1. Wyjaśnienie podstawowej terminologii W trakcie opisu pracy z programem będziemy wykorzystywać charakterystyczną terminologię, którą się on posługuje. Aby uniknąć dwuznaczności i nieporozumień rozpoczniemy od wyjaśnienia podstawowych pojęć. Do najważniejszych należy Projekt. Jest to plik o strukturze Nazwa Projektu.seeprj. Zawiera on całą informację o rysunkach i ich zawartości. Projekt jest najszerszym obiektem, na którym pracuje program. Przez Środowisko rozumiemy wszystkie konieczne dla programu środki umożliwiające realizację Projektu. Dany projekt może być tworzony w oparciu o jedno środowisko. Istnieje pewien zdefiniowany, minimalny zasób elementów środowiska, który zapewnia poprawne działanie programu. Na środowisko składają się następujące elementy: zestaw arkuszy formatowych, zestaw rysunków parametrycznych, metody, bloki, symbole, rodziny symboli i foldery symboli, diagramy podłączeń, kody katalogowe aparatury, widoki elementów, słownik terminów, czcionki. Wszystkie elementy środowiska mogą być rozwijane przez użytkownika. Kolejno omówimy wymienione terminy. Arkusz formatowy jest to typ rysunku służący do deklarowania obszaru roboczego, na którym będziemy rysowali połączenia i symbole. Na deklarację składają się: rozmiar papieru, rozmiar rysunku, współrzędne schematu (wiersz/kolumna), tabliczka rysunkowa wraz z makropodstawieniami.

32 Rysunek parametryczny to graficzny wzorzec operacji automatyzującej proces rysowania. Rozróżniamy kilka rodzajów tych rysunków ze względu na operacje, których dotyczą. Przykładowo rysunek parametryczny listwy decyduje o tym, czy orientacja listwy na rysunku montażowym będzie od lewej do prawej, z góry w dół, odstęp między zaciskami itd. Metody określają sposób działania programu. Pozwalają dostosować program do określonych potrzeb użytkownika na przykład pod względem oznaczania symboli wstawianych na schemat. Pewne metody są ściśle powiązane z rysunkami parametrycznymi, tak jak metoda tworzenia zestawień aparatury, inne określają działanie procedur programu jak przykładowo przypisanie warstw dokumentu DXF do warstw schematu SEE Electrical Expert. Bloki powstają poprzez wybór całego lub fragmentu narysowanego już schematu i zapisanie go pod oddzielną nazwą. Bloki wydatnie przyspieszają kreślenie powtarzających się standardowych rozwiązań. Przechowywane są one w odpowiednim folderze na dysku D:\...\SEE Electrical Expert V4\See_env\Elec_IEC_V4\Block. Symbol reprezentuje od strony graficznej zgodność z określonymi normami elektrycznymi, pomiarów i automatyki czy budowlanymi. Zaopatrzony jest w końcówki pozwalające deklarować połączenia z innymi symbolami. Dla zrealizowania funkcji wspomagających projektowanie, symbol posiada logikę (cechę i funkcję) pozwalającą na relacje z innymi symbolami (cewka styki, listwa zacisk) i na dowiązanie do Klasy w katalogu aparatury. Symbole posiadają atrybuty, pozwalające wyświetlać na schemacie informacje o oznaczeniu, kodzie katalogowym i innych parametrach projektowych. Rodzina symboli to grupa symboli przygotowanych do pracy w Edytorze Schematów. Rodzina ma nazwę własną i pozwala na porządkowanie symboli i wyświetlanie ich podglądów. Jest to szczególnie istotne, ponieważ skraca czas przeglądania biblioteki. Diagramy podłączeń to symbole odzwierciedlające sposób pdłączenia symboli użytych na schematach. Jest to postać montażowa np. stycznika. Z diagramu dowiadujemy się poprzez opis każdego zacisku aparatu z jakimi numerami zacisków i z jakimi oznaczeniami jest połączony. Atrybut - makropodstawienie to teksty trwale dołączone do symbolu graficznego. Wyświetlają informacje wynikające wprost norm branżowych jak oznaczenia zacisków i symbolu lub też opisy specyficzne jak natężenie prądu, czy moc. Makropodstawienie deklaruje miejsce i format wyświetlania tekstu, którego wartość jest zmienna i wprowadzana przez użytkownika w trakcie edycji w różnych oknach dialogowych.

Widok aparatu to graficzna reprezentacja elementu w widoku z przodu i z boku. Tworzona jest w Edytorze Aparatów i odzwierciedla rzeczywiste wygląd i wymiary aparatu. Poprzez wpis w katalogu aparatów nazwy widoku realizowane jest jego powiązanie z wymiarami i kierunkiem rzutowania. Katalog aparatury to baza danych zawierająca informacje o danych technicznych aparatury. Katalog zajmuje osobny folder D:\...\SEE Electrical Expert V4\See_env\Elec_IEC_V4\Equipment, w którym znajduje się plik Equipment.mdb. Słownik terminów umożliwia tworzenie tablicy odpowiedników słów i wyrażeń w zdefiniowanych w niej językach. Procedura tłumaczenia dodaje teksty na warstwach wyświetlania przypisanych danemu językowi. Standardowo warstwa (B) to język polski, (C) to język angielski. 4.2. Założenie Projektu Program SEE automatycznie ustawia się na ostatnio otwieranym projekcie. Jego nazwa i cała ścieżka do niego widoczna jest u dołu okna edytora. Przystąpimy teraz do założenia projektu przeznaczonego do ćwiczeń. Z menu wybieramy polecenie: Plik Nowy Projekt W polu Nazwa (Rys. 4.1) wpisujemy pkroki będzie to nazwa naszego projektu i zarazem nazwa pliku, w którym przechowywane będą wszystkie dane składające się na projekt. Na początku mamy do wyboru tylko jedną zakładkę z projektami modelowymi: Elec_IEC_V4. Jeśli dodamy do programu inne środowiska, to pojawią się następne zakładki. Wybór jednej z zakładek wiąże się z wyborem środowiska (symboli, arkuszy formatowych,...), na którym nasz nowy projekt będzie oparty. Do wyboru mamy jeden z modeli (oznaczonych ikoną ) różniących się między innymi sposobem oznaczania symboli. Posiadają one już ustaloną strukturę i krok projektu. 33

34 Rys. 4.1 Okno tworzenia nowego projektu Zaznaczamy do wyboru ikonę Nowy projekt i zatwierdzamy tworzenie projektu przyciskiem <OK>. Przy tym wyborze będziemy mogli samodzielnie określić parametry projektu. Otrzymamy komunikat z paskiem postępu, a dalej Pojawia się okno Tworzenie projektu, klikamy na <Metody>. Rys. 4.2 Potwierdzenie utworzenia foldera projektu

35 Wyświetla się okno Metody Rys. 4.3 Metody używane w projekcie Po podejrzeniu standardowej formatki wybieramy zakładkę Symbole. W zakładce Symbole wybieramy ikonę ustawia to dialog na Metoda oznaczeń symboli. Ustawienia z tego dialogu wprowadzają do projektu sposób kontroli i sugerowania przez program formatu oznaczenia. Zmienimy aktywne w projekcie bieżącym Oznaczenia wg schematów na Oznaczenia wg projektu przepisane z metod dostępnych w standardowym środowisku. Odbywa się to porzez kliknięcie podwójne na pozycji w drzewku. Tak jak na ilustracji na kolejnej stronie.

36 Po naciśnięciu na <OK> wracamy do okna Tworzenie projektu (Rys. 4.2), klikamy na <OK>, co zamyka okno komunikatu. 4.3. Tworzenie schematu Rys. 4.3a Metody oznaczania w projekcie Do tworzenia schematów służy Eksploratora schematów. Ten dialog uruchamiamy poleceniem menu: Plik Otwórz Schemat (skrót klawiatury Ctrl+O) Pojawia się okno Eksploratora schematów, w którym można zakładać nowe schematy (Rys. 4.4). W lewej części mamy drzewko zawierające strukturę projektu. Prawa część zawiera dialog pozwalający użytkownikowi na podgląd i edycję atrybutów projektu. Zawartość dialogu dostosowuje Się do zaznaczenia w drzewie. Przy dolnej krawędzi okna jest wyświetlona nazwa pliku projektu oraz folder w którym się znajduje. Zaznaczamy myszką żółtą ikonę Projekt w drzewku projektu. W prawej części eksploratora wyświetlane są dane dotyczące projektu (środowisko, ilość grup, ilość arkuszy, krok), a także atrybuty projektu (jego nazwa, tytuł, dane klienta, dane firmy).

37 Rys. 4.4 Okno Eksploratora schematów Za pomocą przewijania w dół pionowego paska przeglądamy listę atrybutów zawierających dane o projekcie, aż znajdziemy pozycję Tytuł Projektu 1 Wypełniamy następujące atrybuty projektu: Tytuł Projektu 1 Tytuł Projektu 2 Numer Projektu Pierwsze kroki w programie 01/03/E Podane informacje zostaną wyświetlone w tabelce pod rysunkiem. Aby wpisać lub edytować zawartość danego atrybutu, ustawiamy kursor w odpowiedniej linijce i wprowadzamy tekst. Założymy teraz pierwszy schemat w nowej grupie. Klikamy prawym przyciskiem myszki na żółtej ikonie Projekt: pkroki i z menu wybieramy Nowa grupa. Zmieniamy nazwę grupy, wpisując SCHEMATY IDEOWE Klikamy prawym przyciskiem myszki na nazwie grupy i z menu wybieramy Nowy schemat. Zaznaczamy zakładkę Schematy (Rys. 4.5)

38 W oknie Schematy klikamy <Następny>, aby nadać kolejny numer schematowi zgodnie z ustawionym sposobem numeracji. Pierwszy schemat będzie utworzony na arkuszu formatowym 1 - Arkusz formatowy A3 tabelka dol. Wprowadzamy tytuł: Rys. 4.5 Wybór typu, numeru schematu i arkusza formatowego, na którym zostanie wykonamy schemat. Tytuł Schemat zasadniczy Klikamy <OK>. Wypełniamy atrybuty tylko dla schematu. Wprowadzamy dane osób: Kreślił Sprawdził Jan Kowalski Andrzej Wiśniewski W celu otwarcia danego rysunku wskazujemy jego nazwę (lub numer) w lewej części eksploratora i naciskamy <Enter> lub wykonujemy na nim podwójne kliknięcie. Możemy także kliknąć na nazwie schematu prawym przyciskiem myszki i z menu wybrać polecenie Otwórz schemat (Rys. 4.6).

39 Rys. 4.6 Otwieranie rysunku do edycji. Opis arkusza Ukazuje się okno edytora (Rys. 4.77). Można zauważyć, że tabelka opisowa została wypełniona. Aby zapisać projekt na dysku, z menu wybieramy polecenie: Plik Zapisz projekt Poruszanie ze schematu na schemat w obrębie grupy realizują polecenia: Plik Wybierz Następny (Poprzedni/Pierwszy/Ostatni) Przy nieobecności następnego/poprzedniego schematu program zaproponuje utworzenie. (Dostęp z klawiatury Shift+Strzałka). Uwaga! Dla celów niniejszego ćwiczenia, prosimy o wczytanie standardowych ustawień programu. Po naciśnięciu prawego przycisku myszy z kursorem ustawionym na wolnym obszarze menu otrzymujemy okno, w którym należy zaznaczyć wyświetlenie pasków narzędzi jak rys.obok.

40 Rys. 4.7 Widok okna Edytora Schematów

W oknie możemy wyróżnić następujące części: 1. U góry wyświetla się Pasek Tytułu zawierający numer schematu i jego tytuł. 2. Poniżej wyświetla się rozwijalne Menu Główne edytora umożliwiające wybór wszystkich dostępnych poleceń. Aby wybrać polecenia, należy kliknąć lewym przyciskiem myszy na rozwinięcie menu. Jeśli polecenie jest niedostępne, to pojawia się w kolorze szarym. 3. Poniżej Menu Głównego znajduje się pasek narzędzi Wstaw oraz Pasek Standard. Paski te umożliwiają wybór elementów, które chcemy wstawić na rysunek oraz prowadzenie typowych operacji jak np. kopiowanie i drukowanie. 4. Pasek Tryb wyboru pozwala określić, jakie typy elementów będą brane pod uwagę podczas zaznaczania myszką w trybie wolnym oraz dostosowywać teksty. 5. Pasek Widoczność pozwala zarządzać wyświetlaniem informacji na rysunku dotyczących np. symboli i żył, a także pozwala wyświetlić Edytor Bazy Danych Technicznych. 6. Zaleca się włączenie paska do zarządzania oznaczeniami Tryb nadawania oznaczeń. Pozwala on na zmianę sposobu oznaczania w trakcie wstawiania symboli na schemat. Aby tego dokonać, należy kliknąć prawym klawiszem na menu główne i wybrać pasek z listy. 7. Główną część ekranu stanowi Okno Graficzne służące do tworzenia schematów. 8. Na dole ekranu wyświetla się Pasek Stanu zawierający opis aktualnie wykonywanej funkcji (podpowiedź) i inne dodatkowe informacje. Przy przesuwaniu myszki w obrębie Okna Graficznego program wyświetla informację o pozycji kursora. Wyświetlana jest ona w dolnym prawym rogu ekranu w pasku stanu. Pozycja kursora jest określona względem dolnego lewego rogu rysunku w krokach - jednostkach specyficznych dla SEE, w milimetrach lub w jednostkach podziałki użytkownika. Aby włączyć wyświetlanie współrzędnych w milimetrach, należy kliknąć prawym przyciskiem myszy z kursorem na współrzędnej. Tryb wyświetlania zwiera: milimetry, krok, współrzędne arkusza. 41 Uwaga! Krok schematowy umóżliwia wstawiania połączeń i symboli. W naszym projekcie ustawiliśmy go na 5 mm. Oznacza to, że najmniejszy dopuszczany przez edytor odcinek połączenia, równy 1 krokowi, ma długość 5 mm. Jednocześnie rozmiar najmniejszego symbolu elektrycznego dwukońcówkowego może wynosić min. 1 krok (5 mm).

42 Na górze obszaru dostępnego do rysowania wyświetla się podziałka kolumnowa (20 kolumn) służąca do określenia współrzędnych położenia cewka/zestyk. Tak zwany adres krosowy jest wyznaczany przez przeliczenie położenia (x, y) symbolu na (kolumna, wiersz). Adres krosowy cewki jest wyświetlony przy symbolu zestyku, a adresy zestyków przy symbolu cewki. Ilość kolumn deklaruje się w Metodach (Środowisko Metody Projekt Schemat i atrybuty zakładka Kolumny). Ponadto z Oknem Graficznym związane są stałe klawisze funkcyjne: <P> aktualna pozycja kursora, a także wprowadzanie współrzędnych, np. przy rysowaniu obiektów, wstawianiu połączeń, <R> wprowadzanie współrzędnych względnych (pomocne np. przy kopiowaniu elementu z określonym odstępem), < > przesunięcie kursora o krok w górę, < > przesunięcie kursora o krok w dół, < > przesunięcie kursora o krok w lewo, < > przesunięcie kursora o krok w prawo, <Enter> zatwierdzenie pozycji kursora, <C> powoduje wyświetlenie podglądu arkusza formatowego, powtórne wciśnięcie powoduje usunięcie podglądu itd., <Spacja> cykliczna zmiana wywołań poleceń Wstaw z Menu Głównego (w chwili użycia klawisza spacji kursor musi znajdować się w Oknie Graficznym) wraz z odpowiadającym paskiem skrótów. <G> poruszanie kursora skokowo po siatce, <D> poruszanie kursora skokowo z ustalonym krokiem, Ponowione użycie <G> i <D> przywraca poruszanie w trybie wolnym. Krok kursora, siatkę i wygląd możemy ustalić w oknie Opcje Parametry edytora submenu Edycja. <Ctrl>+<rolka myszy> powiększanie/pomniejszanie widoku obszaru rysunku. <Ctrl>+<Shift>+<lewy klawisz myszy> powiększenie strefą. Przystosowanie działania okna graficznej edycji do indywidualnych preferencji użytkownika jest dostępne po uruchomieniu polecenia Opcje Parametry edytora Pojawia się okno Opcje edytora. Po lewej w kolumnie mamy do wyboru trzy kategorie tematyczne: Plik, Edycja, Widok. Zgodnie z wyborem kategorii

zmienia się zawartość prawej części okna, które jest jeszcze rozdzielane na kolejne tematyczne zakładki. Przycisk Plik: Ustawianie zapisu automatycznego, wyświetlania ostatnio otwartych schematów, czy tworzymy nowy schemat poleceniem następny/poprzedni, zapisu schematu i uruchamiania modułu. Przycisk Edycja: Zakładka Ogólne - opcja ta pozwala na kopiowanie wielokrotne - pozwala na określenie precyzji wskazywania elementów Zakładka Skok kursora - pozwala przesuwać (lub wstawiać) tekst lub obiekt o dowolną wartość, natomiast symbole i połączenia o wielokrotność kroku schematu. - kursor przyjmuje dyskretne pozycje przy przesuwaniu się zgodnie z ustawieniami długości kroku projektu. - kursor dyskretne pozycje przy przesuwaniu się zgodnie z podanymi długościami skoku. Elementy elektryczne ustawienia dla symboli i połączeń Teksty i obiekty pozostałe elementy 43 Przycisk Widok: Zakładka Linijka, siatka Linijki ta sekcja pozwala nam zadecydować, czy linijki będą wyświetlane, a jeżeli tak to czy ich skok będzie zgodny z podziałką arkusza formatowego, czy ustalony przez nas. Siatka pozwala określić odstęp siatki okna graficznego i sposób wyświetlania punktami lub liniami. Zakładka Współrzędne / kursor pozwala określić, w jakich jednostkach będą wyświetlane współrzędne kursora i czy będzie

44 w formie krzyżujących linii, punktu czy strzałki. Czy program ma zmieniać liczbę pikseli wyświetlania dla odróżnienia grubość linii. Zakładka Arkusz formatowy / symbole możemy określić czy będzie wyświetlany podgląd arkusza formatowego i sposób wyświetlania końcówek symboli oraz atrybutów symboli. Zakładka Żyły / Połączenia - służy do określenia jak przedstawić graficznie rozmieszczenie żył przewodów w połączeniach elek. łukiem lub krzywą Bezier a. Można także zadeklarować, czy żyły mają być wyświetlane czy ukryte. Zakładka Zoomy - ta opcja pozwala określić 4 stałe przybliżenia widoku arkusza. Wywołują je polecania menu Widok Strona 1 4. 4.4. Wstawianie połączeń Będziemy teraz wstawiać linie przedstawiające połączenia elektryczne. Uwaga! Proszę zwrócić uwagę na zawartość ilustracji przedstawiających paski narzędzi i przejrzeć ilustracje przedstawiające wydruki schematów znajdujące się na końcu publikacji. Wybieramy polecenie Wstaw Połączenie Lub klikamy na ikonie na pasku narzędzi Wstaw. Ukazuje się pasek narzędzi pozwalający wybrać typ połączenia, sposób rysowania i sposób numeracji potencjałowej. Numeracja przenosi się miedzy połączeniami przez wstawienie węzła połączenia lub symbolu jedno-końcówkowego we/wy lub symbolu ekwipotencjalnego. Do wyboru służą odpowiednie przyciski i okna wyboru (Rys. 4.8). Typ połączenia Typ kreski Rys. 4.8 Pasek narzędzi Wstaw połączenie

45 umożliwia wybranie trybu wstawiania połączeń dwóch punktów wskazanych na ekranie: 1 odcinkiem, 2 odcinkami ortogonalnie (pierwszy poziomo), 2 odcinkami ortogonalnie (pierwszy pionowo). dodaje automatyczne na końcach połączeń symbole we/wy adresowych umożliwia przesuwanie symboli wraz z połączeniami umożliwia wstawienie odcinków połączeń ukośnych (obydwa końce leżą na siatce) grubość). tryb numeracji potencjałowej: wprowadzanie lub automatycznie wybór typu połączenia rysowanie dwu, trój i czteroprzewodowe wybór kreski (kolor wyświetlania, wydruku, odległość w krokach pomiędzy kreskami przy rysowaniu wieloprzewodowym położenie numeru połączenia (0% - początek, 50% - środek, 100% koniec odcinka). Przed rozpoczęciem rysowania ustawiamy/sprawdzamy niektóre parametry wstawiania: Wyświetlanie współrzędnych w krokach schematu (Opcje Parametry edytora Widok Współrzędne / kursor W krokach schematu; Opcje Parametry edytora Widok Linijka / siatka Skok w krokach) Wyłączamy opcję wstawiania we/wy adresowych (przycisk wyciśnięty) Polecenie Opcje Parametry wstawiania, przycisk Połączenie, zaznaczamy Tryb rysowania połączeń Ciągły (linia łamana). Wracamy do paska narzędzi Wstaw połączenie i z rozwijalnej listy typów połączenia wybieramy: STEROWANIE>50V [F]: [ETQ]

46 Poprzez wybór ten określamy jak dane program będzie przypisywał odcinkowi połączenia wstawionemu na schemat. Konfigurację przeprowadza się w dialogu po wywołaniu polecenia: Środowisko Metody Obwody Obwody informacja [F]:[ETQ] podaje sposób tworzenia i wyświetlania numeru potencjału. Wstawiamy połączenia w trybie ciągłym, co wymaga jedynie klikania lewym klawiszem myszki. Do narysowania połączenia: pozycjonujemy kursor i naciskamy jednokrotnie lewy przycisk myszki w punkcie początkowym, następnie przenosimy kursor do pozycji końcowej i ponownie naciskamy lewy przycisk myszy. Wielokrotne rysowanie po tym samym połączeniu, nie dodaje ani go nie zmienia. W trakcie przesuwania kursora edytor rysuje tymczasowy przebieg połączenia. Rozpoczynamy od ustawienia wskaźnika w położenie o współrzędnych (4,50) i naciskamy lewy przycisk myszy. Wskazujemy kolejno punkty o następujących współrzędnych: (76,50), (16,50), (16,10), (4,10), (76,10) Współrzędne możemy także podawać bezpośrednio z klawiatury używając klawisza <P> i wpisując odpowiednią wartość. Rys. 4.9 Użycie klawisza <P> wpisywanie współrzędnych Klikamy prawym przyciskiem myszki w punkcie (16,42), aby przerwać dołączanie i jednocześnie wskazać początek następnego połączenia. Wskazujemy kolejne punkty o współrzędnych: (26,42), (26,30), (16,30) Ponownie naciskamy prawy przycisk myszki, aby zaznaczyć początek następnego połączenia (60,50), a następnie klikamy w punkcie (60,10) lewym przyciskiem myszki. ESC wyłącza tryb wstawiania połączeń, ponowne szybkie wywołanie to przycisk F klawiatury. Schemat z narysowanymi połączeniami oraz z opisem współrzędnych punktów widoczny jest na rysunku (Rys. 4.10).

47 Rys. 4.1 Widok schematu po narysowaniu połączeń 4.5. Wstawianie symboli Wstawimy teraz kilka symboli. Wybieramy polecenie: Wstaw Symbol Lub klikamy na ikonie. Pojawia się pasek narzędzi Wstaw symbol. Rys. 4.2 Pasek narzędzi Wstaw symbol wybór rodzin i symboli wyświetlanie podglądu symboli (lub prawy przycisk myszy) współczynnik skali wstawianego symbolu (musi być wyrażony w jednostkach całkowitych, inaczej symbol straci własności elektryczne ponieważ jego końcówki nie będą pasowały do kroku schematu)

48 transformacja przez obrotu o kąt 0, 90, 180 i 270 stopni transformacja przez symetrię w osi pionowej/poziomej Kilka ważnych przy wstawianiu symboli opcji znajduje się na pasku Widoczność. Aby wszystkie przyciski paska były widoczne odczytujemy jego standardową zawartość Polecenie Opcje Dostosuj, zakładka Paski narzędzi, zaznaczamy wiersz z nazwą Widoczność i polecenie Zresetuj: pokazuje paletę symboli wyświetla Eksplorator symboli (zalecane używanie) wyświetla rodziny ulubione (użytkownika) na palecie symboli wyświetla rodziny SEE na palecie symboli przełączanie pomiędzy nazwą, a opisem symboli i rodzin (żółta) wybór warstw wyświetlanie symboli ze środowiska (zielona) wyświetlanie symboli z projektu (niebieska) wyświetla Eksplorator Danych Elektrycznych (zalecane używanie). Na pasku Widoczność wciskamy ikonę (żółta), co powoduje wyświetlanie pełnych nazw symboli w listach wyboru (jeżeli była wyłączona).

Włączamy także przyciskiem Eksplorator symboli. Ukaże się w lewej części okna graficznego. Wprowadzamy do wyszukiwania tekstowego słowo stycznik i uruchamiamy <Znajdź>. W wynikach wyszukiwania wybieramy Cewka (KM) stycznika mocy (Symbol K33C0N). Symbol należy do grupy symboli KM-Cewki styczników i styczniki. W nomenklaturze programu jest to rodzina K02. Po wybraniu symbolu możemy ukryć listę wyników wyszukiwania <Zamknij>. Wywołujemy menu kontekstowe dla eksploratora symboli należy wskazać symbol jak poniżej i nacisnąć prawy przycisk myszy. Proponujemy wyłączenie widoczności atrybutow symbolu w podglądzie. Wskazujemy punkt wstawienia o współrzędnych (16,16) Ukazuje się okno dialogowe Symbol pozwalające nadać oznaczenie i przypisać kod katalogowy (Rys. 4.3). 49

50 Rys. 4.3 Okno Symbol, w którym nadajemy najważniejsze informacje związane z symbolem. W polu Etykieta otrzymujemy zawartość, która jest wyświetlana jako atrybut tekstowy symbolu określony makropodstawieniem $OZNETYK. W pole to można z ręki oznaczenie KM1. Uwaga! Ręczne nadawanie wpływa na wykonywanie różnych automatycznych przetwarzań przez program, a więc nie jest zalecane. Naciskamy przycisk, aby powiązać grafikę symbolu z konkretnymi danymi technicznymi z katalogu aparatury.

51 Rys. 4.4 Okno wyboru typu aparatu Pojawia się okno służące do wyboru typu aparatu (Rys. 4.4) Mamy dwie możliwości, możemy dobrać aparat z listy istniejących kodów katalogowych lub (jeżeli aparatu nie ma na liście) możemy dopisać nowy kod. W naszym ćwiczeniu uzupełnimy bazę danych nowym kodem katalogowym. Naciskamy przycisk. Pojawia się następujące okno Dodaj kod (Rys. 4.5). Uwaga! Symbol graficzny jest w programie logicznie powiązany z wyborem aparatury z katalogu. Odbywa się to przez wprowadzenie do definicji symbolu nazwy klasy. W naszym przypadku z symbolem Cewka stycznika mocy skojarzona jest klasa Styczniki. Poszczególne klasy posiadają oprócz standardowych rubryk, dodatkowe specyficzne dla swojego zastosowania.

52 Do kolejnych rubryk wprowadzamy następujące dane: Kod materiałowy KOD PRZYKŁADOWY Opis produktu Stycznik, AC-3 7,5kW/400V, AC 230V, 50Hz Producent Dx 45 Dy 80 Dz 91 Widok_xy Widok_yz Widok_xz Napięcie sterowania UEC 230 Częstotliwość sterowania HZC Zacisk nr 1 cewki Zacisk nr 2 cewki Rys. 4.5 Formularz wprowadzania informacji do katalogu SIEMENS CONTPUI3 CONTPUI3_YZ CONTPUI3_XZ AC50 A1 A2 Klikamy na przycisk Zestyki po prawej stronie i wypełnimy: Nazwa zestyku Typ zestyku 1-2 MOC3 3-4 MOC3

5-6 MOC3 13-14 ZZ 21-22 ZR 31-32 ZR 43-44 ZZ Zatwierdzamy wprowadzone zestyki OK. Potwierdzamy wpisane dane klikając na przycisku <OK>. Wracamy do okna Wybór kodu katalogowego. Przewijamy listę aparatów, aby znaleźć wpisany przed chwilą kod: KOD PRZYKŁADOWY. Klikamy <Wybierz> i <OK>. 53 Uwaga! Uwaga! Szybkim sposobem wyszukania aparatu na liście jest wpisanie początkowych liter w linii kodu (pierwszy wiersz obok żółtej korony na Rys. 4.4, str. 43) i naciśnięcie klawisza <Enter>. W naszym wypadku należy wpisać KOD i następnie wcisnąć <Enter> oraz potwierdzić <Wybierz> Proszę zwrócić uwagę na zawartość ramki Atrybuty w dialogu Symbol. Wartości te zostały wypełnione przy dodawaniu stycznika do katalogu aparatów. Przyciskamy <OK>, aby wyjść z okna Symbol. Pod symbolem cewki widzimy grafikę i numery wszystkich wprowadzonych w kodzie katalogowym zestyków.

54 Wstawiamy kolejny symbol. Wstaw Symbol Z rodziny KA-Zestyki pomocnicze (rodzina K03) Wybieramy symbol Zestyk pionowy ZZ (symbol K41C0N) Wstawiamy go w punkcie (26,38) Tak jak poprzednio ukazuje się okno dialogowe Symbole (Rys. 4.3). W polu Rdzeń zaznaczamy KA i w miejsce KA wpisujemy KM. W polu Etykieta wartość zaktualizuje się na KM1, ale należy wybrać to oznaczenie z listy w polu etykieta i wtedy nacisnąć przycisk <OK>. W przeciwnym wypadku zestyk zostanie dodany z następnym różnym od wprowadzonego oznaczeniem KM2. W razie pomyłki cofamy ostatnią operację (Ctrl+Z). W taki sposób (za pomocą identycznego oznaczenia) wiążemy cewkę ze stykiem. Program będzie kontrolował typ i numerację zestyków oraz ich wprowadzanie na schematy. Wyświetla się okno - Rys. 4.6. Ponieważ w kodzie katalogowym wprowadziliśmy dwa zestyki zwierne, możemy teraz wybrać, który z nich chcemy wstawić. Zaznaczamy zestyk 4 o numerach końcówek 13-14 i naciskamy przycisk <OK>. Obok wstawionego symbolu program wyświetli adres krosowy informujący o tym, w którym miejscu wstawiliśmy cewkę (np. 1-4 tzn. pierwszy schemat, czwarta kolumna) oraz numery końcówek (Rys. 4.7 następna strona). Rys. 4.6 Wybór zestyku

55 Rys. 4.7 Adres krosowy przy zestyku Przy symbolu styku opis (1-4) pokazuje współrzedne schematowe cewki, czyli pierwszy schemat, czwarta kolumna. Pod symbolem cewki, do listy zestyków, przy wizerunku zestyku wraz z numeracją zacisków, zostaje wprowadzony jego adres krosowy 1-7 (pierwszy schemat, siódma kolumna). Uwaga! Jeżeli nie posiadamy modułu do automatycznej adresacji, numery końcówek nadajemy ręcznie za pomocą polecenia Edycja Zmień Symbol Numery zacisków. Wskazujemy ponownie symbol z rodziny KM-Cewki styczników i styczniki (Rodzina K02) Natomiast z listy symboli wybieramy Cewka (KM) stycznika mocy (Symbol K33C0N) Wstawiamy go w punkcie (60,16). W oknie Symbol nadajemy mu oznaczenie KM1 (Rys. 4.3) i naciskamy <OK>. Ukaże się okno (Rys. 4.8) z komunikatem informującym, że w naszym projekcie istnieje już oznaczenie KM1. Program SEE nie pozwala nadać powtórnie tego samego oznaczenia symbolom typu master. Wybieramy <OK> i w następnym oknie <Anuluj>. Rys. 4.8 Okno informujące o powtarzającym się oznaczeniu

56 Wstawiamy dalsze symbole. Ponieważ zostało to już opisane w punkcie 4.5 ograniczymy się do skróconego przedstawienia działań. Na pasku Widoczność wciskamy ikonę (żółta), co powoduje wyświetlanie krótkich nazw symboli i rodzin w listach wyboru (jeżeli była włączona). Wybieramy polecenie Wstaw Symbol Z rodziny S01 wybieramy symbol przycisku zwiernego S05C0N i wstawiamy go w punkcie (16; 46) Nadajemy mu oznaczenie S32 (wpisując 32 w pole Numer kolejny) naciskamy <Kod>. Na liście kodów katalogowych znajdujemy typ 3SB3201-0AA21. Naciskamy na <Wybierz>, a następnie <OK> i jeszcze raz <OK>. Uwaga! Rdzeń i Numer kolejny składają się na Etykietę. Zalecamy nadawać oznaczenia poprzez wypełnianie pól Rdzeń i Numer. Prosimy nie wprowadzać oznaczeń z ręki, poprzez wpisanie bezpośrednio w polu Etykieta. Uwaga! Rys. 4.9 Okno eksploratora końcówek Jeżeli numery końcówek wstawionego symbolu nie są prawidłowe, możemy je zmienić za pomocą eksploratora końcówek wywołanego z menu Edycja Zmień Symbol Końcówki. Rys. 4.9. Wstawiamy kolejne symbole zgodnie z zawartością listy: Przycisk zwierny Rodzina S01 Symbol S06C0N Położenie (16; 38) Oznaczenie S31 Kod 3SB3201-0AA41 Numery końcówek 13-14

57 Styk rozwierny termika Rodzina F03 Symbol F54C0N Położenie (16; 24) Oznaczenie F81 Numery końcówek 95-96 Wyłącznik Rodzina Q01 Symbol Q05P1N Położenie (8; 50) Oznaczenie Q31 Kod A910-218002 Wstawiamy symbol lampki sygnalizacji pracy stycznika (rodzina H01, symbol H10C0N) w punkcie (60; 16). Nadajemy mu oznaczenie H31. Klikamy na przycisk (Rys. 4.3) W oknie Wybór kodu katalogowego przyciskamy ikonę w pierwszym wierszu w kolumnie tabeli Opis klasy. Otworzy się okno do wyboru klas aparatury. Zmieniamy klasę dla tego symbolu z Urządz. ster. i sygn. (przyciski) UCS na klasę Urządz. ster. i sygn. (lampki) ->UCSLAMPE - Rys. 4.11. Rys. 4.10 Przycisk zmiany klasy aparatu

58 Rys. 4.11 Wybór klasy Urządz. ster. i sygn. (lampki) Wybieramy kod 024986. Następnie kopiujemy symbol zestyku zwiernego do sygnalizacji pracy stycznika. Prawym przyciskiem myszki wskazujemy zestyk KM1 (w punkcie (26,38)). Wybieramy polecenie Kopiuj z menu kontekstowego. Przesuwamy myszkę i wybieramy polecenie Wklej. Wskazujemy punkt (60,38). Zatwierdzamy oznaczenie klikając <OK>. Wybieramy numery jedynego niewykorzystanego zestyku 43-44. Uwaga! Symbol (lub inny element np. tekst lub połączenie) możemy także skopiować używając menu Edycja Kopiuj. Możemy także po prostu przeciągnąć element do skopiowania trzymając wciśnięty klawisz <Ctrl>.

Wstawimy teraz symbole zacisków listwy X0. Wykonujemy polecenie Wstaw Symbol Wybieramy z rodziny X01 symbol X01C0. Na pasku Widoczność wciskamy ikonę (żółta), co powoduje wyświetlanie pełnych nazw symboli w listach wyboru (jeżeli była wyłączona). 59 Uwaga! Na pasku Widoczność wciskamy ikonę (żółta), co powoduje wyświetlanie pełnych nazw symboli w listach wyboru (jeżeli była wyłączo-na). Aby dany symbol wyszukać, można użyć wyszukiwania, dostępnego w Eksploratorze symboli. Wystarczy wpisać odpowiednie wyrażenie i nacisnąć przycisk Znajdź. Powyżej opisane ustawienie widoczności ma wpływ na działanie polecenia przez szukanie w zasobie krótkich nazw na zmianę z opisami symbolu.wielkość liter jest bez znaczenia. Wstawiamy go w punkcie (16,48) i nadajemy oznaczenie (Rys. 4.12). Zacisk listwy Rodzina X01 Symbol X01C0 Położenie (16; 48) Rdzeń X

60 Zacisk listwy Numer kolejny 0 Zacisk (Ozn.) 1 Kod 039000 Rdzeń i Numer kolejny składają się na Etykietę (zalecamy nadawać oznaczenia zgodnie z wzorcem jak wyżej). Wstawiamy kolejne zaciski. Ponieważ jest to ćwiczenie to dla przyspieszenia wystarczy użyć dialogu do pozycjonowania na schemacie <P>, wpisywać kolejne położenia według tabeli poniżej i naciskać <Następny> w ramce zacisk i <OK> w dialogu: Punkt wstawienia (19,42) (16,33) (60,18) (60,12) Etykieta X0 X0 X0 X0 Zacisk 2 3 4 5 Rys. 4.12 Oznaczanie zacisku listwy

4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia między arkuszami schematu. Zakończyliśmy kreślenie pierwszego schematu. Zmienimy teraz jego numer na 3, aby zrobić miejsce na stronę tytułową i spis rysunków. Wybieramy polecenie Plik Otwórz schemat lub (Ctrl+O). W oknie Eksploratora Projektu zaznaczamy Schemat zasadniczy. W prawej części eksploratora zmieniamy Zawartość atrybutu Numer z 1 na 3. Zmiana w drzewku po lewej będzie po przejściu z edycją do następnego pola. 61 Naciskamy klawisz <Enter>. Stworzymy teraz następny rysunek na tym samym arkuszu formatowym, będzie on nosił numer 04.

62 Zamykamy okno eksploratora. W trybie wyboru w oknie graficznym (wskaźnik myszy widoczny jako strzałka), zaznaczamy wszystkie elementy schematu lub używamy polecenia Edycja Wybierz wszystko. Edycja Kopiuj lub wskazując kursorem zaznaczony element klikamy prawym klawiszem i z menu kontekstowego wybieramy Kopiuj. Klikamy na ikonę Pojawi się poniższe okno: lub menu Plik Wybierz Następny Klikamy na <Tak>, i w następnym oknie <OK>. Proszę zwrócić uwagę, że schemat posiada już tytuł, taki jak poprzedniego schematu. Upewniamy się, czy na pasku narzędzi Tryb nadawania oznaczeń aktywna jest opcja Użytkownik. Klikamy prawym klawiszem myszy na otwartej formatce i wybieramy polecenie Wklej. Ustawiamy kopiowane elementy jak na rysunku numer 3 i klikamy lewym klawiszem myszy. Widzimy, że na schemacie 04 zniknęły oznaczenia symboli za wyjątkiem zacisków listwy X0. Związane jest to z unikalnością oznaczeń w projekcie. Uzupełniamy oznaczenia symboli. Wskazujemy dany symbol i podwójnie klikamy. W znanym już oknie dialogowym Symbol oznaczamy go odpowiednio: cewka KM2, przyciski S41, S42, styk termika F82, lampka H41, wyłącznik Q41. Należy uważnie wypełniać odpowiednio rubrykę rdzeń i numer kolejny. Styki cewki możemy oznaczyć wykonując sekwencję kopiuj-wklej wskazując pierwsza cewkę KM2, później z menu kontekstowego prawy przycisk myszy Kopiuj i dwukrotnie Wklej wskazując zaciski. Numery zacisków listwy X0 zostały nadane automatycznie. Adresy krosowe przy cewce i zestykach są uzupełniane automatycznie. Powiążemy schematy pomiędzy sobą specjalnymi symbolami przenoszącymi numer połączenia pomiędzy schematami. Otwieramy schemat numer 4

W trybie selekcji wskazujemy prawym przyciskiem myszy punkt o współrzędnych (4,50) lub - jeśli znajduje się w innym miejscu - punkt lewego końca górnego poziomego odcinka połączenia. Kursor myszy należy dokładnie ustawić na kreskę połączenia i przycisnąć prawy przycisk myszy. 63 Z menu kontekstowego wybieramy polecenie Wstaw symbol wejściowy. Nadajemy oznaczenie 1, tak jak to ilustruje (Rys. 4.13). Rys. 4.13 Oznaczanie symbolu we/wy do łączenia rysunków i przenoszenia potencjałów Powtarzamy operacje w celu wstawienia wejścia strzałki w punkcie (4,10) dla dolnego poziomego odcinka połączenia. Nadajemy mu oznaczenie 2. Przechodzimy na rysunek 3. W trybie selekcji wskazujemy myszką punkt o współrzędnych (76,50) lub - jeśli znajduje się w innym miejscu - punkt prawego końca poziomego odcinka górnego połączenia. Kursor należy dokładnie ustawić na kreskę połączenia i przycisnąć prawy przycisk myszy.