06 Co warto wiedzieć o alergiach na artykuły spożywcze?
Spis treści Czym są alergeny artykułów spożywczych?... 1 Co właściwie wiadomo o alergenach artykułów spożywczych?... 2 Grupy alergenów... 4 Częste czynniki wywołujące alergie... 4 Rzadkie czynniki wywołujące alergie... 4 Czym są alergeny artykułów spożywczych? Czy Ty też miewasz dolegliwości, jeśli spożyjesz określone potrawy lub napoje lub zetkniesz się z nimi? Czy tymi dolegliwościami są mdłości, skurcze jelit i biegunka? A może wysypka lub duszności? Być może cierpisz na alergię na artykuły spożywcze. Nie jesteś sam. Lekarze szacują, że 1-5% ludności ma alergię na artykuły spożywcze. Początkiem dolegliwości jest kontakt z substancją wywołującą alergię. Może ona być wchłonięta do ciała np. przez błony śluzowe jamy ustnej lub przewód żołądkowo-jelitowy. Układ odpornościowy każdego człowieka reaguje na tych intruzów i chce ich unieszkodliwić, ponieważ mogą to być także niebezpieczne czynniki chorobotwórcze. Jednak układ odpornościowy alergika pobudzony przez obcą, samą w sobie nieszkodliwą substancję omyłkowo produkuje dużą ilość określonej substancji (immunoglobuliny E), która ostatecznie jest odpowiedzialna za dolegliwości alergiczne. Nie wszystko, co wywołuje dolegliwości, jest prawdziwą alergią na artykuły spożywcze. Np. zepsute produkty spożywcze mogą wywoływać podobne objawy jak w przypadku alergii. Lekarze rozróżniają też tak zwaną reakcję nietolerancji lub pseudoalergię, w przypadku których układ odpornościowy nie jest zaangażowany, od prawdziwej alergii. Częstymi czynnikami wywołującymi są dodatki do żywności takie jak kwas benzoesowy lub salicylany. Zawarte w niektórych produktach spożywczych, naturalne aminy biogenne również mogą bezpośrednio oddziaływać za pośrednictwem układu odpornościowego na określone komórki oraz wywoływać te same objawy, co w przypadku prawdziwej alergii. Aminy biogenne są zawarte przede wszystkim w ekstrakcie drożdżowym, rybach (zwłaszcza w tuńczyku), żółtym serze i kiszonej kapuście. 1 (6)
Co właściwie wiadomo o alergenach artykułów spożywczych? Reakcja alergiczna jest najczęściej wywoływana jedzeniem lub piciem określonego artykułu spożywczego. Pojawiają się mrowienie w ustach i gardle, obrzęk błony śluzowej, a nawet duszności. Nawet po spożyciu żelek lub piwa mogą wystąpić reakcje alergiczne, na szczęście są one dość rzadkie. Niektóre artykuły spożywcze mogą być też wdychane i w ten sposób wywoływać reakcję alergiczną. Tak jest np. w przypadku mąki, czosnku i zmielonych przypraw. Podczas obierania ziemniaków ich alergeny dostają się do powietrza i mogą w ten sposób wywołać dolegliwości. Czasami objawy występują również poprzez dotykanie produktów spożywczych. Jabłka i gruszki należą do rodziny różowatych. Naukowcy udowodnili, że z powodu swojego pokrewieństwa obydwa owoce zawierają podobne białka, które mogą wywoływać alergie. Takie grupy alergenów występują jednak nie tylko między artykułami spożywczymi, lecz często także między artykułami spożywczymi i pyłkami. Z powodu tej aktywności krzyżowej osoby z alergią na pyłki brzozy często nie tolerują jabłek, a osoby z alergią na bylicę pospolitą selera. Tabela przedstawiona na końcu broszury przedstawia najważniejsze grupy alergenów. Dolegliwości nie zawszą muszą wystąpić, jeśli jesz coś, na co masz alergię. Aby wywołać objawy, konieczne są czasem dodatkowe czynniki. Należą do nich np. wysiłek fizyczny lub spożywanie alkoholu. Niekiedy bardzo trudno jest ustalić, jaki artykuł spożywczy powoduje reakcje alergiczne. Alergię mogą wywoływać także pleśnie zawarte w artykułach spożywczych. Pleśnie albo występują w sposób naturalny w takich produktach spożywczych jak wino, piwo, ocet lub żółty ser. Mogą występować również na nie całkiem świeżych produktach spożywczych i nie zawsze są widoczne. Określone substancje pozyskiwane z pleśni, tak zwane enzymy, są również w sposób sztuczny dodawane do niektórych produktów spożywczych. Nikiel także jest postrzegany przez lekarzy jako czynnik wywołujący alergię. W przyrodzie występuje w wielu produktach spożywczych, głównie w owocach orzesznika jadalnego, kakao w proszku, soi i czarnej herbacie. Naczynia kuchenne ze stali również zawierają nikiel, który podczas gotowania może przedostawać się do potraw. Osobom z alergią na nikiel zaleca się więc unikanie naczyń kuchennych z metalu oraz używanie naczyń szklanych lub glinianych. 2 (6)
Aby ustalić, czy Twoje dolegliwości są wywoływane przez alergię na artykuły spożywcze, powinieneś zgłosić się do doświadczonego alergologa (możliwe, że to on wręczył Ci niniejszą broszurę). Możesz pomóc swojemu lekarzowi w tej pracy detektywistycznej. Dokładnie obserwuj, co poprzedzało dolegliwości kilka godzin wstecz. Może przypomnisz sobie o nietypowych substancjach, np. barwionych słodyczach, konkretnym napoju lub zapachach w obcym mieszkaniu? Twój lekarz szczegółowo wypyta Cię o historię choroby: czy np. w rodzinie występują częste alergie lub czy masz alergię na pyłki. Twój lekarz może dodatkowo przeprowadzić różne testy, aby ustalić jeden lub kilka alergenów. Prawdopodobnie umieści roztwory zawierające alergeny na przedramieniu lub plecach i stwierdzi, jaki alergen prowadzi do powstania bąbla lub zaczerwienienia na skórze. Może również wykonać badanie krwi, aby ustalić, czy wytworzyłeś przeciwciała przeciwko określonym alergenom. Być może lekarz zaleci Ci dietę eliminacyjną. Oznacza to, że przez kilka dni zrezygnujesz ze wszystkich artykułów spożywczych, które często wywołują alergie. Taka dieta może składać się z jednego gatunku ryby, ryżu, jednego gotowanego warzywa, jednego gatunku owocu i margaryny. Jeśli dzięki tej diecie dolegliwości ulegną poprawie, codziennie lub co dwa dni można uzupełniać jadłospis jednym artykułem spożywczym, aż do odnalezienia czynnika wywołującego alergię. Leczenie alergii na artykuły spożywcze Najlepszą terapią jest unikanie artykułów spożywczych wywołujących alergię. Czasem może to być bardzo trudne, ponieważ istnieje bardzo wiele ukrytych substancji. Orzechy i soję można np. często znaleźć w słodyczach lub pieczywie, seler w proszku w daniach gotowych i mieszankach ziół, a białko kurze w wermucie, np. Campari. Dlatego w miarę możliwości stosuj te artykuły spożywcze, których skład jest Ci znany. W przypadku produktów spożywczych takich jak jabłka, zboże, seler, soja, marchew lub ziemniaki potencjał alergiczny może być zniszczony przez podgrzanie (pieczenie lub gotowanie), w zależności od tego, na jaki składnik produktu spożywczego reagujesz. Niestety nic to nie daje w przypadku orzechów i przypraw. W przypadku jabłek istnieją różnice między poszczególnymi gatunkami: stare gatunki: boskop lub gloster są lepiej tolerowane niż golden delicious lub granny smith. Suszone zioła są lepiej tolerowane niż świeże. 3 (6)
Grupy alergenów Brzoza Trawy Bylica olcha, leszczyna, orzech laskowy jabłko, morela, wiśnia brzoskwinia, truskawka i in. zboża, mąki zbożowe groch, orzechy ziemne, soja przyprawy seler, ziarna słonecznika piołun, arnika karczoch, rumianek mniszek, słonecznik i in. Częste czynniki wywołujące alergie Mleko Kurze jaja Mięso, ryby Ziarna, mąka razowa, produkty razowe Seler, surowe ziemniaki Rośliny strączkowe, surowy pomidor, surowa papryka Surowe owoce ziarnkowe i pestkowe Orzech laskowy, orzech włoski Świeże zioła i przyprawy Rzadkie czynniki wywołujące alergie Gatunki białej mąki, chrupkie pieczywo Sałatki, gotowane: papryka, ziemniaki, szparagi Owoce jagodowe, banan Orzech kokosowy Suszone zioła, gałka muszkatołowa Życzymy szybkiego powrotu do zdrowia! 4 (6)
HAL Allergy Group J.H. Oortweg 15-17 2333 CH Leiden The Netherlands Tel: +31-88-1959 000 Fax: +31-88-1959 001 Email: info@hal-allergy.com Internet: www.hal-allergy.com HAL Allergy Sp. z o.o. Ul. Rumiana 65 02-956 Warsaw Poland Tel: +48-22-8581614 Fax: +48-22-8581615 Email: office@hal-allergy.pl Internet: www.hal-allergy.pl 5 (6)