Mgr Marzena Mularzuk OCENA TESTU UWAGI I LATERALIZACJI SŁUCHOWEJ U 7-LATKÓW PO ZASTOSOWANIU STYMULACJI DŹWIĘKOWEJ Streszczenie Zaburzenia percepcji słuchowej u dzieci, mające ścisły związek z zaburzeniami uwagi słuchowej, skutkują wieloma niekorzystnymi konsekwencjami. Stanowią bowiem istotną przeszkodę w swobodnym posługiwaniu się mową i językiem, a także mają negatywny wpływ na efektywność uczenia się. Zaburzenia te sprzyjają również nasileniu zachowań agresywnych u dzieci i problemów adaptacyjnych w grupie rówieśniczej. W konsekwencji przyczyniają się do powstawania trudności w zakresie rozwoju poznawczo-emocjonalnego i społecznego dziecka. Terapia metodą Tomatisa, wdrożona w naszym kraju w latach 90. przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu (IFPS), w Warszawie jest jedną z metod terapii dzieci i dorosłych z zaburzeniami percepcji słuchowej. Dotychczas przeprowadzone badania wśród pacjentów IFPS wykazały wysoką skuteczność terapeutyczną tej metody u osób jąkających się, dzieci z dysleksją i zaburzeniami głosu, u których występowały również zaburzenia uwagi słuchowej. Z doświadczeń specjalistów z IFPS wynika również, że zaburzenia percepcji słuchowej u dzieci są trudnym problemem diagnostycznym i terapeutycznym. Z uwagi na wielość i różnorodność czynników warunkujących jej prawidłowy rozwój oraz wpływających na funkcjonowanie poznawcze dziecka odnotowuje się małą efektywność działań diagnostyczno--terapeutycznych stosowanych dotychczas w praktyce klinicznej. Powyższe okoliczności stały się inspiracją do podjęcia szerszych badań dotyczących oceny skuteczności diagnostycznej testu uwagi słuchowej w dużej populacji dzieci z zaburzeniami uwagi słuchowej, rozpoczynających naukę w szkole podstawowej, po zastosowaniu stymulacji dźwiękowej metodą Tomatisa. Celem pracy była ocena dynamiki przebiegu parametrów testu uwagi słuchowej po zastosowaniu stymulacji dźwiękowej metodą Tomatisa wśród uczniów z zaburzeniami uwagi słuchowej z klas pierwszych szkół powszechnych, szkół powszechnych z oddziałami integracyjnymi i szkół integracyjnych.
Dla realizacji celu głównego niezbędne było wyodrębnienie następujących celów szczegółowych: 1) ocena parametru testu uwagi i lateralizacji słuchowej uwaga słuchowa zewnętrzna przed terapią i po jej zakończeniu, 2) ocena parametru testu uwagi i lateralizacji słuchowej uwaga słuchowa wewnętrzna przed terapią i po jej zakończeniu, 3) ocena parametru testu uwagi i lateralizacji słuchowej lokalizacja źródła dźwięku w oparciu o przewodnictwo kostne przed terapią i po jej zakończeniu 4) ocena parametru testu uwagi i lateralizacji słuchowej dyskryminacja wysokości dźwięku przed terapią i po jej zakończeniu. W ramach pracy przebadano 1179 dzieci z klas pierwszych z 78 szkół podstawowych powszechnych, integracyjnych i z oddziałami integracyjnymi z terenu całej Polski. U wszystkich dzieci przeprowadzono: badania audiologiczne, w ramach których wykonano tympanometrię w celu oceny stanu ucha środkowego oraz audiometrię tonalną w celu określenia progów słyszenia dla przewodnictwa powietrznego i kostnego, test uwagi i lateralizacji słuchowej, w skład którego weszło: o badanie uwagi słuchowej zewnętrznej, o badanie uwagi słuchowej wewnętrznej, o badanie dyskryminacji wysokości dźwięku. o badanie lokalizacji źródła dźwięku, Do grupy badanej zostały zakwalifikowane dzieci, które miały prawidłowy wynik badań audiologicznych oraz nieprawidłowe wyniki w teście uwagi słuchowej. W grupie tej znalazło się 422 dzieci, w tym 227 chłopców i 195 dziewczynek. Grupę kontrolną stanowiło 52 dzieci w równoważnym wieku, z prawidłowym słuchem i bez zaburzeń w teście uwagi i lateralizacji słuchowej. W grupie tej było 30 chłopców i 22 dziewczynki. Zgromadzony materiał badawczy podzielono pod kątem realizacji celu głównego, jakim była ocena testu uwagi słuchowej u dzieci po zastosowaniu stymulacji dźwiękowej na następujące grupy: 1. dzieci zespołami zaburzeń genetycznych, 2. dzieci z autyzmem,
3. dzieci z zaburzeniami zachowania, 4. dzieci z zaburzeniami mowy, 5. dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, 6. dzieci z prawidłowym rozwojem psychofizycznym Analiza wyników testów uwagi i lateralizacji słuchowej uzyskanych w grupie badanej wykazała występowanie następujących nieprawidłowych wyników w zakresie: zaburzeń uwagi słuchowej zewnętrznej: od 69% do 81% w zależności od grupy badanej, w percepcji prawousznej oraz od 58% do 81% w percepcji lewousznej, zaburzeń uwagi słuchowej wewnętrznej: od 45% do 61% w zależności od grupy badanej, w percepcji prawousznej i od 47% do 56% w percepcji lewousznej, zaburzeń w zakresie dyskryminacji wysokości dźwięku: od 78% do 83% w zależności od grupy badanej, w percepcji prawousznej i od 72% do 79% w percepcji lewousznej, zaburzeń lokalizacji dźwięku: od 20% do 35% w zależności od grupy badanej, w percepcji prawousznej i od 22% do 34% w percepcji lewousznej. Dzieci z grupy badanej poddane zostały stymulacji dźwiękowej metodą Tomatisa, zgodnie z przyjętą procedurą terapeutyczną obejmującą 3 sesje stymulacji słuchowej. W czasie jednej sesji dzieci poddawane były stymulacji dźwiękowej 2 godziny dziennie, przez 10 dni. Pomiędzy kolejnymi sesjami były 4 tygodnie przerwy. Po ukończeniu całego cyklu terapii u dzieci ponownie przeprowadzony został test uwagi słuchowej. Wyniki uzyskane w teście uwagi słuchowej przed terapią i po jej zakończeniu poddano analizie statystycznej. Stwierdzono istotne statystycznie różnice w wynikach przeprowadzonych testów. Dotyczyły one wszystkich parametrów mierzonych za pomocą tego testu. W zakresie uwagi słuchowej zewnętrznej wyniki poprawiło: od 55% do 87 % dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji prawousznej i od 56% do 76% dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji lewousznej. W zakresie uwagi słuchowej wewnętrznej wyniki poprawiło: od 56% do 92% dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji prawousznej i od 62% do 90% dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji lewousznej.
W zakresie dyskryminacji wysokości dźwięku wyniki poprawiło: od 50% do 72% dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji prawousznej i od 48% do 78 % dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji lewousznej. W zakresie lokalizacji źródła dźwięku wyniki poprawiło: od 92% do 100% dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji prawousznej i od 75% do 100% dzieci w zależności od grupy badanej w percepcji lewousznej. Nie stwierdzono wpływu płci badanych na wartości oceniane w powyższym teście. Uzyskane wyniki zostały opisane i przedstawione w tabelach i na rycinach oraz przedyskutowane w odniesieniu do aktualnych doniesień w piśmiennictwie światowym. Pozwoliły one na zobiektywizowanie ostatecznych rezultatów obecnego opracowania. Wyniki stanowią oryginalne osiągnięcie naukowe. 1. Terapia słuchowa metodą Tomatisa może być skuteczną metodą terapii u dzieci z prawidłowymi progami słyszenia i zaburzeniami uwagi słuchowej. 2. Test uwagi słuchowej może być pomocny w ocenie skuteczności metody Tomatisa u dzieci z zaburzeniami percepcji słuchowej. 3. Test uwagi słuchowej może pomocnym narzędziem w diagnostyce dzieci, które pomimo prawidłowych progów słyszenia mają trudności z rozumieniem komunikatów werbalnych. 4. Upowszechnienie stosowania testu uwagi słuchowej zarówno w ośrodkach diagnozy psychologiczno-pedagogicznej, jak i wśród specjalistów pracujących w szkołach umożliwiłoby wcześniejsze wykrycie dzieci z zaburzeniami w zakresie percepcji słuchowej i wdrożenie odpowiedniej terapii. Zwiększyłoby to szanse tych dzieci na prawidłowy rozwój poznawczo-emocjonalny, jak również na osiągniecie lepszych wyników w nauce.
Assessment of the auditory attention and lateralization test in 7 year olds after application of auditory stimulation Abstract Auditory perception disorders in children, closely related to auditory attention disorders, may have many negative consequences. They are a significant impediment to using speech and language and have negative impact on the efficiency of learning. These disorders are also conducive to increase of aggressive behaviors in children and problems in adaptation to a peer group. As a result, they contribute to child s difficulties in cognitive, emotional and social development. Tomatis Method of auditory stimulation as a therapeutic intervention, implemented in Poland in 1990s by the Institute of Physiology and Pathology of Hearing, is one of the therapeutical approaches for adults and children with auditory perception disorders. Studies conducted hitherto among patients of the Institute of Physiology and Pathology of Hearing have demonstrated that this method is a highly effective therapy for stuttering persons, children with dyslexia and voice dysfunctions who had also auditory attention disorders. Experience of specialists from the Institute of Physiology and Pathology of Hearing shows also that auditory perception disorders in children are a difficult diagnostic and therapeutical challenge. Due to the wide range of factors conditioning normal development of auditory perception and influencing child s cognitive functions, the effectiveness of the hitherto applied clinical methods of diagnostic and therapeutical management is limited. These considerations were an inspiration for a more extensive study on assessment of the effectivity of the Tomatis method of auditory stimulation using the diagnostic auditory attention test on a large population of children with auditory perception disorders starting primary school. The aim of the study was assessment of dynamics of an auditory attention test parameters after application of the Tomatis auditory stimulation. Study was performed on first graders with auditory attention disorders attending mainstream schools, inclusive classes in mainstream schools or inclusive schools. Following particular objectives have been identified in order to achieve the primary goal:
1) Assessment of an auditory attention and lateralization test results relative to parameter external auditory attention before and after therapy. 2) Assessment of an auditory attention and lateralization test results relative to parameter internal auditory attention before and after therapy. 3) Assessment of an auditory attention and lateralization test results relative to parameter sound source localization based on bone conduction before and after therapy. 4) Assessment of an auditory attention and lateralization test results relative to parameter pitch discrimination before and after therapy. For the purpose of this study tests were performed on 1179 first graders from 70 primary schools in Poland including mainstream and inclusive schools and mainstream schools with inclusive classes. All children underwent following tests: Audiometric tests including tympanometry to evaluate middle ear and pure tone audiometry to determine hearing thresholds for air and bone conduction, Auditory attention and lateralization test including: o external auditory attention test, o internal auditory attention test, o pitch discrimination test, o sound source localization test. Children with normal audiological results and abnormal results of the auditory attention test have been classified to studied group. This group included 422 children, 227 boys and 195 girls. Control group included 52 children in equivalent age, with normal hearing and normal results of the auditory attention and lateralization test. This group included 30 boys and 22 girls. Analysis of results of the auditory attention and lateralization tests in studied group showed following abnormal scores with regard to: disorders of external auditory attention: depending on studied group from 69% to 81% in right ear perception and from 47% to 56% in left ear perception, disorders of internal auditory attention: depending on studied group from 45% to 61% in right ear perception and from 58% to 81% in left ear perception, disorders of pitch discrimination: depending on studied group from 78% to 83% in right ear perception and from 72% to 79% in left ear perception,
disorders of sound localization: depending on studied group from 20% to 35% in right ear perception and from 22% to 34% in left ear perception, Children in studied group were treated with the Tomatis method listening stimulation following the adopted therapeutical procedure consisting of 3 sessions of auditory stimulation. Each session comprised 2 hours per day of audio stimulation for 10 following days. Between sessions there were 4-week breaks. After children finished the full cycle of therapy, auditory attention tests were performed again. Results of the auditory attention tests before and after therapy were subjected to statistical analysis. Statistically relevant differences in test results have been found regarding all parameters measured with this test. External auditory attention test scores improved: depending on studied group 55% to 87% of children in right ear perception and from 56% to 76% children in left ear perception. Internal auditory attention test scores improved: depending on studied group 56% to 92% of children in right ear perception and from 62% to 90% children in left ear perception. Pitch discrimination test scores improved: depending on studied group 50% to 72% of children in right ear perception and from 48% to 78% children in left ear perception. Sound localization test scores improved: depending on studied group 92% to 100% of children in right ear perception and from 75% to 100% children in left ear perception. Sex of study subject was found to have no influence on parameters evaluated in the above study. Results of this research have been recorded and presented in tables and figures, and discussed based on the current state of international literature. It allowed to objectify the final outcomes of present analysis. These results represent an original scientific achievement. 1) The Tomatis method auditory therapy may be an effective treatment method in children who have normal hearing thresholds and auditory attention disorders. 2) Auditory attention test may be useful for assessment of effectiveness of the Tomatis method in children with auditory perception disorders. 3) Auditory attention test may be a useful diagnostic tool for evaluating children who in spite of having normal hearing thresholds have problems with understanding verbal communications. 4) More widespread application of the auditory attention test in psychological and pedagogical diagnostic centers and among specialists employed in schools would enable
early identification of children with auditory perception disorders and implementation of the appropriate therapy. In would improve these children s prospects of normal cognitive and emotional development.