1. TWÓRCA METODY TRENINGU SŁUCHOWEGO. Twórcą metody treningu słuchowego (stymulacji audio-psycho-lingwistycznej) jest prof. Alfred A. Tomatis - wybitny francuski otolaryngolog, neurolog i foniatra. Przez 50 lat prowadził on badania nad funkcjonowaniem ucha oraz jego wpływem na słyszenie, język i uczenie się. Wiele czasu poświęcił opracowaniu skomplikowanej technologii elektronicznego ucha, które jest imitacją ucha doskonałego. Trening słuchowy, jako metoda terapeutyczna, cieszy się uznaniem wielu specjalistów z dziedziny medycyny, psychologii, pedagogiki i terapii zajęciowej. Wykorzystuje się ją w kilkuset ośrodkach na całym świecie. Pacjentami prof. A. A. Tomatisa byli między innymi: Ge rard Depardieu, Maria Callas, Pavarotti, Romy Schneider. 2. PRAWA TOMATISA - CZYM SIĘ RÓŻNI SŁUCHANIE OD SŁYSZENIA? 1. Głos zawiera tylko to, co może usłyszeć ucho. 1 / 7
2. Jeżeli uszkodzonemu uchu umożliwi się ponownie prawidłowe słyszenie utraconych lub stłumionych częstotliwości natychmiast zostają one w sposób nieświadomy zrekonstruowane w emitowanym głosie. 3. Odpowiednia stymulacja słuchowa spowoduje trwałą poprawę zdolności słuchania i w konsekwencji polepszenie odtwarzania dźwięku. Profesor A. A. Tomatis wyodrębnił słyszenie i słuchanie jako dwa odrębne procesy. Słyszenie jest procesem biernym, a słuchanie aktywnym. Kiedy się zamyślimy nie słuchamy, tylko słyszymy. Odbieranie bodźców słuchowych odbywa się wówczas poza naszą świadomością. Nie analizujemy świadomie docierających do nas komunikatów. Słuchanie wymaga zaś skupienia i zaangażowania. Trudności ze słuchaniem powodują problemy, między innymi, z koncentracją uwagi, mową i czytaniem. Na słuchanie składa się nie tylko zdolność przyswajania informacji z otoczenia, ale także umiejętność ich filtrowania, czyli eliminacji tych bodźców, które są dla nas w danej chwili zbędne i nieistotne. Tak przefiltrowaną informację mózg może przetworzyć i posegregować. Zdolność tą określamy mianem uwagi słuchowej. Gdy jest ona zaburzona dziecko postrzegane jest jako niegrzeczne, a nawet agresywne. Jego zachowanie nie wynika ze złej woli. Jest efektem braku umiejętności radzenia sobie z natłokiem docierających do niego w każdej chwili bodźców z otoczenia. Możemy dobrze słyszeć (wskazują na to badania audiologiczne), a jednocześnie mieć problemy z syntezą i analizą słyszanych dźwięków oraz trudności ze skojarzeniem znaków graficznych z odpowiednimi dźwiękami, co ma szczególne znaczenie w procesach poprawnego czytania i pisania. Odbudowanie świadomej potrzeby słuchania jest kluczem do odtworzenia komunikacji, a co za tym idzie potrzeby mówienia. Prof. A.A.Tomatis wykazał, że aby wytworzyć dźwięk, musimy go najpierw usłyszeć. Odkrycie tzw. "efektu Tomatisa", tj. zasady mówiącej, że możemy powiedzieć tylko to, co może usłyszeć ucho oraz, że modyfikacja słyszenia prowadzi do zmian w głosie zostało ogłoszone przez Francuską Akademię Nauk Ścisłych i Medycyny oraz stało się podwaliną nowej interdyscyplinarnej nauki zwanej audio-psycho-fonologią. 2 / 7
3. DLA KOGO METODA JEST PRZEZNACZONA Metoda treningu słuchowego przeznaczona jest dla : - Dzieci z problemami szkolnymi: zaburzeniami pamięci, uwagi, koncentracji, dysleksją, dysortografią, trudnościami w czytaniu, nauce języków obcych. - Dzieci 6-7 letnich niedojrzałych emocjonalnie i społecznie do rozpoczęcia nauki szkolnej. - Dzieci i młodzieży autystycznej, z nadpobudliwością psychoruchową (ADHD), zespołem Downa, mózgowym porażeniem dziecięcym, wcześniaków. - Dzieci i młodzieży z zaburzoną koordynacją i integracją sensomotoryczną (zaburzenia integracji sensorycznej). - Osób chcących doskonalić swój potencjał. - Osób z opóźnionym lub nieprawidłowym rozwojem mowy (również dorosłych). - Dzieci, młodzieży i dorosłych z problemami emocjonalnymi, żyjących w stresie, mających trudności w kontaktach społecznych. - Dorosłych z zaburzeniami głosu spowodowanymi jego niewłaściwym używaniem (nauczyciele, śpiewacy, lektorzy, aktorzy) - Osób uczących się języków, jako przygotowanie ucha do nauki języków obcych. 4. NA CZYM POLEGA METODA TRENINGU SŁUCHOWEGO? Trening słuchowy według metody prof. A.A. Tomatisa polega na słuchaniu odpowiednio przetworzonych dźwięków, w ściśle określonym czasie, przy ustawieniu odpowiednich parametrów. Specjalistyczne urządzenie zwane elektronicznym uchem, jako idealny model ucha ludzkiego, umożliwia stworzenie odpowiednich warunków terapeutycznych. Mięśnie ucha środkowego przez dwie godziny dziennie są zmuszane do ciągłej pracy, co w warunkach 3 / 7
naturalnych nie jest możliwe. Prowadzi to do zwiększenia zdolności i precyzyjności analizy dźwięku. Umożliwia również pooprawę zdolności radzenia sobie z natłokiem bodźców słuchowych na które jesteśmy narażeni każdego dnia (zmniejsza się lub eliminuje nadwrażliwość słuchowa). Prof.A.A. Tomatis wiele czasu poświęcił wybraniu odpowiedniej muzyki, która umożliwiłaby realizację założeń metody. Podczas terapii centrum procesów myślenia kora mózgowa (CUN) stymulowane jest przez odpowiednio dobrane dźwięki o określonej i zróżnicowanej częstotliwości. W ykorzystuje się między innymi dźwięki mające dużo wysokich częstotliwości, które są szczególnie korzystne dla ludzkiego organizmu. Takie kryterium spełnia przede wszystkim muzyka Mozarta. Wykorzystywane są również chorały gregoriańskie, walce oraz filtrowany głos matki. Efekt Tomatisa : - powoduje gimnastykę ucha, - wzbudza pragnienie komunikacji, - ogranicza lęki i stres. 5. PROCES DIAGNOZY Trening uwagi słuchowej poprzedzony jest szczegółową diagnozą określającą rodzaj i zakres problemów dziecka. Składa się na nią: 4 / 7
1. Wywiad z rodzicami. 2. Analiza dostarczonej dokumentacji pedagogicznej, psychologicznej i medycznej. 3. Badanie dziecka w zakresie uwagi i lateralizacji słuchowej przy użyciu specjalistycznego urządzenia- audiometru. Mierzy ono odpowiedzi dziecka na poszczególne częstotliwości, zdolność do rozróżniania dźwięków oraz dominację ucha. 4. Inne metody diagnostyczne ( w zależności od potrzeb). Na podstawie analizy uzyskanych danych opracowuje się indywidualny program terapii dla każdego dziecka. 6. PROCES TERAPII Prof. Alfred Tomatis przykładał niezwykłą wagę do jakości prowadzonej terapii. Stosowana przez nas stymulacja słuchowa prowadzona jest ściśle według opracowanych przez niego zasad. Długość trwania programu terapeutycznego różni się w zależności od nasilenia deficytów dziecka oraz jego reakcji na stosowaną stymulację. Minimalny czas trwania treningu słuchowego obejmuje dwa etapy. Pierwszy etap składa się z 30 godzi słuchania (15 dni, po dwie godziny dziennie). Drugi etap rozpoczyna się po 6-8 tygodniowej przerwie i trwa 15 godzin. Oprócz biernego słuchania obejmuje on także aktywną pracę z mikrofonem w której uczestniczą również dzieci niemówiące. Jego celem jest zwiększenie świadomości samokontroli dźwięków, polepszenie płynności mowy lub jej zapoczątkowanie. Podczas drugiego etapu wykorzystywany jest elektronicznie przefiltrowany głos matki. Przypomina on wówczas głos, który słyszało dziecko w okresie życia płodowego.daje mu to możliwość ponownego przeżycia poszczególnych faz rozwoju prowadzących do mówienia, zwłaszcza wówczas, gdy pierwsze etapy komunikowania się uległy zaburzeniu. Wpływa także 5 / 7
korzystnie na sferę emocjonalną dziecka ( zamknięcie w sobie lub nadpobudliwość). W zależności od postępów dziecka możliwe jest przedłużenie terapii o kolejne, ośmiodniowe etapy. Przebieg procesu terapeutycznego jest na bieżąco monitorowany. Testy uwagi i lateralizacji słuchowej powtarzane są przed i po zakończeniu każdego etapu terapii. 7. EFEKTY TERAPII MOŻLIWE DO OSIĄGNIĘCIA 1. Poprawa w zakresie umiejętności szkolnych: czytania, pisania, zmniejszenie liczby popełnianych błędów ortograficznych, lepsze zapamiętywanie. 2. Poprawa koncentracji i uwagi. 3. Wzbudzenie motywacji do komunikowania się. 4. Poprawa w zakresie sprawności posługiwania się mową. 5. Poprawa rozumienia języka. 6. Zmniejszenie nadwrażliwości na dźwięki oraz inne bodźce sensoryczne. 7. Zwiększenie zdolności do koncentrowania uwagi. 8. Polepszenie koordynacji ruchowej i równowagi, co wzmacnia efekty rehabilitacji ruchowej i metody Integracji Sensorycznej. 9. Skuteczniejsze radzenie sobie z emocjami i stresem. 10. Lepsze wykorzystywanie posiadanych możliwości. Należy pamiętać, iż system nerwowy potrzebuje czasu na zintegrowanie i przetwarzanie tego czego nauczył się podczas treningu słuchowego. Dlatego też efekty terapii nie muszą pojawić się natychmiast po jej zakończeniu. Niekiedy potrzeba dłuższego czasu, aby zauważalne były wyraźne zmiany w funkcjonowaniu dziecka. Natomiast raz osiągnięte rezultaty są trwałe. 6 / 7
8. SPRZĘT WYKORZYSTYWANY PODCZAS TERAPII Wykorzystywany materiał dźwiękowy zapisany jest w wysokiej jakości cyfrowej. Następnie zostaje przetworzony za pomocą elektronicznego ucha w sposób analogowy. Elektroniczne ucho filtruje dźwięki, jak też włącza je i wyłącza. Podczas terapii wykorzystuje się specjalne słuchawki, które poza tradycyjnymi głośnikami na uszach, wyposażone są w wibrator kostny umieszczony na szczycie głowy. Wysłuchiwane dźwięki przenoszone są zatem zarówno drogą powietrzna, jak i kostną. Jest to szczególnie istotne w przypadku małych dzieci lub dzieci z zaburzonym rozwojem, które szybciej i lepiej odbierają bodźce słuchowe drogą kostną, czyli poprzez całe ciało. 7 / 7