Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 14.03.2014 w Warszawie. 1
2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na określonym poziomie intensywności (wyrażonym tętnem-hr lub mocą-p). Poziom ten zależny jest od wielu zmiennych takich jak m.in.: wiek, płeć, stan zdrowia czy cel treningowy. Inne obciążenia oraz intensywność treningu będziemy stosować, aby przyspieszyć spalanie tkanki tłuszczowej, a inne przygotowując się do startu w rowerowym rajdzie górskim. W obydwu przypadkach, w celu wyznaczenia najbardziej efektywnych parametrów treningu, istotnym jest zbadanie aktualnego poziomu wydolności organizmu przez którą rozumiemy: potencjalne możliwości wykonywania intensywnej i długotrwałej pracy, angażującej duże grupy mięśniowe (w oparciu o potencjał energetyczny tlenowy i beztlenowy) przy niewielkich zmianach zmęczeniowych oraz szybkim i efektywnym wypoczynku, który wiąże się ze sprawnym przebiegiem procesów restytucji. METODA BADAŃ W celu dokonania oceny wydolności aerobowej (tlenowej) w oparciu o wskaźnik wielkości maksymalnego minutowego poboru tlenu (VO 2 max), posłużono się testem wysiłkowym o stopniowo wzrastającej intensywności, wykonywanym na trenażerze Cyclus II. Test rozpoczęto z obciążeniem, wyrażonym mocą 80 W zwiększanym o 35 W co 3 min przez trzy pierwsze stopnie wysiłku, następne stopnie wysiłkowe co 2 min. Próbę kontynuowano do momentu subiektywnego odczucia wyczerpania badanego, czyli do odmowy (przy 200 W). Podczas testu analizowano wybrane wskaźniki układu oddechowego i krążenia, m.in.: minutowy pobór tlenu (VO 2, VO 2 /kg), wentylację minutową płuc (VE) oraz częstość skurczów serca (HR). Próg anaerobowy (AT), wyznaczono na podstawie dynamiki zmian parametrów układu oddechowego oraz zmian stężenia kwasu mlekowego we krwi.
3 S t r o n a WYNIKI BADAŃ Tabela 1. Podstawowe parametry somatyczne oraz wartości parametrów fizjologicznych zarejestrowanych podczas badania Parametry Wiek [lata] Wysokość ciała [cm] Masa ciała [kg] Moc max [W] Moc max. [W/kg] Moc na progu LT [W] Twoje wyniki, Badanie I 14.03.2014 37 190 80 395 60s 4,93 185 Zalecany termin badania II. Parametry wytrzymałości tlenowej Badanie III. Badanie IV Moc na progu AT [W] VO 2 max [l/min] VO 2 max [ml/kg/min] VO 2 na progu LT [ml/kg/min] VO 2 na progu AT [ml/kg/min] VEmax [l/min] HRmax [ud/min] HR na progu LT [ud/min] HR na progu AT [ud/min] 290 5,0 63 30 48 181 188 142 168
4 S t r o n a Tabela 2. Wielkości parametrów obciążeń treningowych dla poszczególnych stref wysiłkowych wyznaczone dla zawodnika Piotra Krakowiaka na podstawie indywidualnego testu wydolnościowego z dnia 14.03.2014. Strefy wysiłkowe SR strefa wypoczynku AR strefa aktywnej regeneracji LI strefa niskiej intensywności MI strefa średniej intensywności HI strefa wysokiej intensywności VHI strefa bardzo wysokiej intensywności Zakres HR [uderzenia/min] Zakres mocy [W] Poniżej 134 Poniżej 150 134-142 150-185 142-158 185-255 158-168 255-290 168-181 290-360 powyżej 181 powyżej 360 SR (static recovery) strefa statycznego wypoczynku. AR (active recovery) strefa aktywnego wypoczynku wykonywana w niej praca ma za zadanie przyśpieszyć procesy wypoczynku po intensywnych wysiłkach. LI (low intensity) strefa niskiej intensywności wykonywana w niej praca ma za zadanie zwiększać zdolność do wykonywania długotrwałych wysiłków w warunkach umiarkowanego zmęczenia. MI (middle intensity) strefa średniej intensywności - wykonywana w niej praca ma za zadanie zwiększać zdolność do wykonywania wysiłków o charakterze tlenowym (aerobowym) kontynuowana przez długi okres czasu intensyfikuje spalanie tkanki tłuszczowej. HI (high intensity) strefa wysokiej intensywności - wykonywana w niej praca sprzyja adaptacji do wysiłków o znaczącym udziale metabolizmu beztlenowego typowych dla np. gry w squasha, tenisa, gier zespołowych, kolarstwa górskiego, sportów walki. VHI (very high intensity) - strefa bardzo wysokiej intensywności wykonywana w niej praca sprzyja adaptacji do wysiłków krótkotrwałych o maksymalnej intensywności wykonywanych w czasie do 60 s, typowych dla gier indywidualnych i zespołowych, sportów walki, pływania sportowego itp.
5 S t r o n a ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Zawodnik Piotr Krakowiak charakteryzuje się wysokim poziomem wydolności aerobowej (tlenowej) mierzonej relatywną do masy ciała wielkością maksymalnego poboru tlenu (VO 2 max). Omawiany zawodnik kontynuował wysiłek przez 22 min osiągając moc maksymalną na poziomie 395 W (moc utrzymana przez 1 min ostatniego stopnia). Maksymalna wentylacja płuc wyniosła u badanego 181 l/min. Uzyskana ona została przy objętości oddechowej wynoszącej 4,3 l oraz częstości oddychania na poziomie 41 oddechów/min. Częstość skurczów serca w momencie przerwania testu wysiłkowego wynosiła 188 ud/min. Próg anaerobowy (AT) osiągnięto po 17 min wysiłku, przy obciążeniu 290 W (tab. 1). Pobór tlenu na progu beztlenowym wyniósł u badanego 48 ml/kg/min przy jednoczesnej częstości skurczów serca na poziomie 168 ud/min. Próg przemian tlenowych (LT) został natomiast uzyskany przy obciążeniu 185 W i częstości skurczów serca wynoszącej 142 ud/min. Pobór tlenu VO 2 na progu aerobowym osiągnął wartość 30 ml/min/kg. PODSUMOWANIE Podczas długotrwałego wysiłku fizycznego niezwykle istotną dla efektywności pracy jest zdolność pozyskiwania/czerpania energii z procesów tlenowych oraz utrzymania pracy beztlenowej metabolizmu na możliwie niskim poziomie. Negatywnym i jednocześnie nieodzownym skutkiem wysiłku fizycznego jest produkowany przez pracujące mięśnie kwas mlekowy. Tak długo, jak organizm jest w stanie redukować jego poziom, mówimy o tlenowych procesach pozyskiwania energii. Przekroczenie indywidualnego poziomu obciążenia mięśni powoduje wzrost stężenia kwasu mlekowego w mięśniach w tempie uniemożliwiającym jego redukcję. Przechodzimy wtedy w zakres pracy beztlenowej, mniej ekonomicznej dla organizmu. Wartość VO 2 max osiągnięta przez badanego Piotra Krakowiaka (63 ml/min/kg) można zaliczyć do wartości wysokich uzyskiwanych przez osoby amatorsko uprawiających sport. Badany reaguje miarowym, stopniowym wzrostem na zadane obciążenia ze strony układu
6 S t r o n a krążeniowo oddechowego, co przejawia się powolnym przyrostem wartości pochłaniania tlenu oraz częstotliwości skurczów serca na każdym stopniu wysiłkowym. Obciążenia wysiłkowe na poziomie progu LT i AT kształtują się na poziomie wysokim. Zawodnik przy relatywnie niskiej mocy zaczyna realizować wysiłek w oparciu o mieszane przemiany energetyczne (LT 185W) co będzie powodować szybsze wyczerpanie energetyczne oraz istotne obniżenie ekonomii realizowanego wysiłku. Wysokie wartości wentylacji minutowej płuc oraz miarowy i głęboki oddech świadczy o wysokiej sprawności układu oddechowego (mięśni oddechowych). W 8 minucie restytucji zawodnik skutecznie usuwa mleczan z organizmu co sugeruje wysoka sprawność systemów jego eliminacji. Zalecenia treningowe: - przesunięcie progu LT w kierunku wyższej mocy - trening w strefie MI podtrzymujący i kształtujący moc tlenową Słowniczek pojęć VO 2 max maksymalna ilość tlenu, jaką ustrój może pochłonąć w jednostce czasu, praktycznie określany w l/min lub ml/min/kg. Jest to jeden z najpopularniejszych wskaźników wydolności fizycznej, szczególnie wydolności tlenowej. VO 2 max odgrywa decydującą rolę w zdolności wykonywania większości wysiłków fizycznych. Im większe VO 2 max, tym większa zdolność do wykonywania długotrwałej intensywnej pracy, bez większych zaburzeń równowagi czynnościowej ustroju. U osób o niskim pułapie tlenowym, szybciej i przy znacznie mniejszym obciążeniu, będą włączały się beztlenowe procesy metaboliczne w wytwarzaniu energii do pracy. W związku z tym w mięśniach i we krwi będzie występowało większe stężenie mleczanów, szybciej wystąpi uczucie zmęczenia i ograniczenie zdolności do kontynuowania pracy. Im wyższy VO 2 max, tym więcej tlenu organizm jest wstanie dostarczyć mięśniom, dzięki temu procesy beztlenowe występują przy względnie wyższej intensywności wysiłku.
7 S t r o n a HRmax- maksymalna wartość częstości skurczów serca (tętna) podczas wykonywanej pracy. Vemax - ilość powietrza przepływającego przez płuca w ciągu 1 min. podobnie jak w przypadku VO 2 max wyższa wartość tego parametru świadczy o lepszej sprawności układu oddechowego. AT- próg przemian beztlenowych wartość obciążenia (wyrażonego najczęściej częstością skurczów serca-hr lub mocą-p) po przekroczeniu którego obserwujemy gwałtowny wzrost udziału przemian beztlenowych w resyntezie ATP (podstawowego substratu energetycznego). Wytworzona w ten sposób energia jest w znacznym stopniu ograniczona, a towarzyszący jej produkcji kwas mlekowy jest przyczyną zmęczenia mięśni, znacznego spadku efektywności pracy a w konsekwencji jej zaprzestania. Wyższa wartość obciążenia na progu przemian beztlenowych (anaerobowych) świadczy o wyższej wydolności organizmu. LT- próg przemian tlenowych - podobnie jak w AT charakteryzuje go intensywność wyrażona w częstościach skurczów serca HR (tętno), przy której energia produkowana jest niemal wyłącznie w oparciu o przemiany tlenowe. Pojemność tych przemian jest dużo większa niż beztlenowych, a koszt uzyskanej w ten sposób energii dużo niższy.
8