Konspekt lekcji otwartej z języka polskiego przeprowadzonej w dniu 24. 05. 2007 r w ZS nr 1 w Lublinie w klasie liceum ogólnokształcącego. Prowadząca: B. Żurawicka-Dębska. Temat: Hymn do miłości ojczyzny I. Krasickiego wzorem nie tylko oświeceniowego patriotyzmu. PRZEBIEG LEKCJI: Główne zagadnienia: Lekcja rozwija umiejętności związane z analizą i interpretacją utworów lirycznych oraz dzieł malarskich. Obejmuje zagadnienie korespondencji sztuk. CELE LEKCJI: Uczeń potrafi: - dokonać analizy i interpretacji tekstu lirycznego Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego -określić zasadę kompozycyjną wiersza - wskazać środki retoryczne i stylistyczne oraz określić ich funkcję - dokonać analizy interpretacji dzieła malarskiego J. L. Dawida Przysięga Horacjuszy -zredagować notatkę z pracy w grupie METODY: Uczeń zostaje postawiony e roli badacza tekstu. Zajęcia prowadzone są metodami aktywizującymi (burzy mózgów),metodą problemową oraz metodą analizy ukierunkowanej. Czas trwania: 1 godzina lekcyjna ŚRODKI DYDAKTYCZNE: 1. Krzysztof Mrowcewicz, Przeszłość to dziś, cz. II, str. 181 2. Duże kartony brystolu do przygotowywania grafów. 3. Karty zadań. Materiały pomocnicze dla zespołów, 4. Rzutnik multimedialny POJĘCIA I TERMINY: hymn, środki retoryczne, środki stylistyczne 1
PRZEBIEG LEKCJI: I. Nauczyciel określa zasadnicze cele lekcji, zapoznaje uczniów z planem zajęć, podaje temat. ( ok. 3 min ) Zasadniczy cel lekcji dla uczniów: Doskonalenie umiejętności analizy i interpretacji dzieła literackiego i malarskiego. II. Podanie planu zajęć: 1. Próba zdefiniowania pojęcia ojczyzny. 2. Analiza i interpretacja Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego. a) geneza utworu b) określenie nastroju wiersza, gatunku, podmiotu lirycznego i adresata c) środki retoryczne i stylistyczne d) hymn jako model oświeceniowego patriotyzmu 3. Krótka prezentacja dotycząca analizy dzieła malarskiego Przysięga Horacjuszy J. L. Louisa Dawida. a) korzystanie ze słownictwa do analizy obrazu (I plan, II plan, temat i wymowa dzieła, charakterystyka postaci) 4. Wnioski. (Zapis planu około 2 min.) IIII. Zagajenie. Nauczyciel przypomina słynne cytaty dotyczące ojczyzny. Następnie prosi młodzież o zdefiniowanie pojęcia ojczyzna IV. Recytacja wiersza w wykonaniu jednej z uczennic. (3 min) V. Nauczyciel dzieli klasę na 5 zespołów, którym rozdaje zasady pracy w grupie, karty poleceń i materiały pomocnicze. Rozwiązywanie problemu: Nauczyciel nadaje kierunek ich pracy przez zadawanie pytań naprowadzających, przysłuchuje się rozmowom zespołów. (15 min.) Karta pracy do lekcji otwartej z języka polskiego (załącznik nr 1) Zasady pracy w grupie Wybierzcie spośród siebie lidera, sekretarza i sprawozdawcę-prezentera. Pamiętajcie, że lider kieruje pracą grupy, organizuje ją, lecz nie dominuje, nie narzuca swoich poglądów. Dba, żeby każdy mógł wypowiedzieć własne zdanie, ustala kolejność wypowiedzi. Stara się, by pracował cały zespół i aby każdy miał swój udział 2
w przygotowaniu zadania. Pilnuje, żeby grupa zajmowała się zadanym problemem, nie tracąc czasu na kwestie uboczne. Sekretarz pilnuje, by nie umknęły ciekawe pomysły i uwagi zgłaszane w pracy nad rozwiązywaniem problemu. Zbiera odpowiedzi i redaguje notatkę. Sprawozdawca w trakcie pracy uzgadnia z grupą stanowiska i publicznie przedstawia efekt pracy zespołu. Każdy członek zespołu stara się pracować intensywnie, (realizuje wyznaczony element zadania), dba o osiągnięcie wspólnego celu; uważnie słucha, co mają do powiedzenia inni, nie przerywa wypowiedzi kolegów, czeka na swoją kolej w zgłaszaniu pomysłów i spostrzeżeń. (załącznik nr 2) Karta zadań dla grupy I 1. Przeczytajcie uważnie wiersz I. Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny. Zadaniem pierwszego będzie sporządzenie notatki prezentującej waszą część analizy i interpretacji wiersza. Drugi, odwołując się do tekstu wiersza ma przygotować tekst manifestu skierowanego do narodu polskiego po I rozbiorze (1772r). Pamiętajcie, o tym, aby w tekst manifestu włączyć symbole narodowe: barwy biało-czerwone, godło, cytat). Zadanie dla pierwszego zespołu: określenie gatunku i nastroju wiersza. W tym celu odpowiedzcie na pytania: Jaki to gatunek liryczny? (Zwróćcie uwagę na tytuł i styl wiersza) Jakie utwory z tego gatunku poznaliście w klasie I? Jaki nastrój dominuje w wierszu? Określcie budowę wiersza (ilość strof, rodzaje rymów, ilość głosek w wersie) czy w każdym wersie jest jednakowa liczba zgłosek? O czym to świadczy? Jaki nastrój występuje w wierszu? Na koniec pracy sporządźcie uporządkowaną notatkę. Karta zadań dla grupy II 3
1. Przeczytajcie uważnie wiersz I. Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny. Zadaniem pierwszego będzie sporządzenie notatki prezentującej waszą część analizy i interpretacji wiersza. Drugi, odwołując się do tekstu wiersza ma przygotować tekst manifestu skierowanego do narodu polskiego po I rozbiorze (1772r). Pamiętajcie, o tym, aby w tekst manifestu włączyć symbole narodowe: barwy biało-czerwone, godło, cytat). Zadanie dla drugiego zespołu: określenie podmiotu lirycznego W tym celu odpowiedzcie na pytania: Kim jest podmiot liryczny w wierszu? Scharakteryzujcie go na podstawie wiersza. Czy się ujawnia? Jakie wartości SA dla niego najważniejsze? Czy deklaruje swoje oddanie, poświęcenie dla ojczyzny? Czy podkreśla trudną sytuacje kraju? Czym jest dla niego ojczyzna? Jaką deklarację składa? Czy I. Krasicki identyfikuje się z podmiotem lirycznym? Na koniec pracy sporządźcie uporządkowaną notatkę. Karta zadań dla grupy III 1. Przeczytajcie uważnie wiersz I. Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny. Zadaniem pierwszego będzie sporządzenie notatki prezentującej waszą część analizy i interpretacji wiersza. Drugi, odwołując się do tekstu wiersza ma przygotować tekst manifestu skierowanego do narodu polskiego po I rozbiorze (1772r). Pamiętajcie, o tym, aby w tekst manifestu włączyć symbole narodowe: barwy biało-czerwone, godło, cytat). Zadanie dla drugiego zespołu: określenie adresata utworu 4
W tym celu odpowiedzcie na pytania: Kto jest adresatem tych słów? Czy miłość do ojczyzny to postawa charakteryzująca wszystkich obywateli? W jaki sposób została przedstawiona ojczyzna? Na jakie ataki jest narażona ojczyzna ze strony obywateli, a na jakie z zewnątrz? Zinterpretuj słowa: Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umysłach rozkoszy prawdziwe Każda ofiara przemieniona w imię ojczyzny, każda rana zdobyta w obronie kraju to powód do dumy. Wskaż cytat potwierdzający te słowa. Zastanówcie się dlaczego Krasicki proponuje taki bezkompromisowy patriotyzm? Na koniec pracy sporządźcie uporządkowaną notatkę. Karta zadań dla grupy IV 1. Przeczytajcie uważnie wiersz I. Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny. Zadaniem pierwszego będzie sporządzenie notatki prezentującej waszą część analizy i interpretacji wiersza. Drugi, odwołując się do tekstu wiersza ma przygotować tekst manifestu skierowanego do narodu polskiego po I rozbiorze (1772r). Pamiętajcie, o tym, aby w tekst manifestu włączyć symbole narodowe: barwy biało-czerwone, godło, cytat). Zadanie dla drugiego zespołu: środki poetyckie w wierszu i ich funkcje W tym celu odpowiedzcie na pytania: Jakie środki retoryczne występują w wierszu? Jaką pełnią funkcję? Wskaż przykłady. Za pomocą jakich środków retorycznych zostało uwypuklone emocjonalne zaangażowanie podmiotu lirycznego? Które środki poetyckie przeważają w wierszu? Na koniec pracy sporządźcie uporządkowaną notatkę formie tabeli. 5
Środek poetycki (nazwa) Przykład (cytat) Funkcja w wierszu Karta zadań dla grupy V 4. Przeczytajcie uważnie wiersz I. Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny. 5. Podzielcie się na 2 podzespoły: Zadaniem pierwszego będzie sporządzenie notatki prezentującej waszą część analizy i interpretacji wiersza. Drugi, odwołując się do tekstu wiersza ma przygotować tekst manifestu skierowanego do narodu polskiego po I rozbiorze (1772r). Pamiętajcie, o tym, aby w tekst manifestu włączyć symbole narodowe: barwy biało-czerwone, godło, cytat). Zadanie dla drugiego zespołu: środki poetyckie w wierszu i ich funkcje W tym celu odpowiedzcie na pytania: Jakie środki stylistyczne występują w wierszu? Jaką pełnią funkcję? Wskaż przykłady. Za pomocą jakich środków retorycznych została podkreślona w wierszu wartość miłości do ojczyzny? Które środki poetyckie przeważają w wierszu? Czy określenia poetyckie zawierające pozorna sprzeczność (oksymorony) podkreślają ideę wiersza? Na koniec pracy sporządźcie uporządkowaną notatkę formie tabeli. Środek poetycki (nazwa) Przykład (cytat) Funkcja w wierszu 6
6. Po wykonaniu zadań zaprezentujcie efekty swojej pracy według planu: Po zakończeniu analizy uczniowie prezentują efekty swojej pracy. (ok. 10 min) VI. Analiza obrazu J. L. Dawida Przysięga Horacjuszy w wykonaniu uczennicy J. Naklickiej krótka prezentacja przygotowana według następujących pytań: (2min.) 1. Jaki moment został przedstawiony na obrazie? 2. Na jakim tle znajdują się bohaterowie? Kim są bohaterowie? 3. Co uosabiają? Jaką funkcję pełnią kobiety? Jak się zachowują? 4. Jakie cechy malarstwa klasycystycznego dostrzegacie na obrazie? 5. Jakie cnoty obywatelskie sławi Dawid w swoim dziele? 6. Jaka jest wymowa dzieła? VII. Podsumowanie zajęć. ( 5 min.) IX. Ocena pracy uczniów. IX. Zadanie pracy domowej: Ojczyzna to wielki, zbiorowy obowiązek Jan Paweł II. Wyjaśnij, jak rozumiesz sens przytoczonych słów. 7