Perspektywy rozwoju szkół zawodowych na Lubelszczyźnie Chełm,15.11.2012 r. 1
1. Diagnoza stanu szkolnictwa zawodowego w kraju i w województwie lubelskim 2. Perspektywy rozwoju szkolnictwa zawodowego 2
Zmian w szkolnictwie zawodowym na poziomie: a) europejskim b) krajowym 3
MEN już w 2008 roku * podjęło działania mające na celu zmodernizowanie systemu kształcenia zawodowego, ukierunkowane na poprawę jakości i efektywności oraz zwiększenie jego atrakcyjności poprzez silniejsze powiązanie z rynkiem pracy * Zarządzenie Nr 5 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie powołania Zespołu opiniodawczo-doradczego do spraw kształcenia zawodowego, w skład którego weszli eksperci, przedstawiciele ministrów właściwych dla zawodów, organizacji pracodawców, branżowych, samorządowych, oświatowych i związków zawodowych. 4
Raport Badanie funkcjonowania systemu kształcenia zawodowego w Polsce (luty 2011r.) - kompleksowa ocena stanu publicznego szkolnictwa zawodowego w Polsce w kontekście rozwoju społecznogospodarczego Polski i jej przystąpienie do struktur europejskich Źródło:http://biblioteka-krk.ibe.edu.pl/opac_css/doc_num.php?explnum_id=104 5
Diagnoza stanu systemu kształcenia zawodowego oraz określenie potrzeb* a) wyposażenie absolwentów szkół zawodowych w: - solidny fundament wiedzy ogólnej, - szerokie podstawy zawodowe, umożliwiające w razie potrzeby ewentualne przekwalifikowanie się, - kompetencje kluczowe niezbędne by kierować swoją karierą zawodową; b) umożliwienie osobom dorosłym uzupełnienie wiedzy, doskonalenia umiejętności i nabywania kwalifikacji; 6
Diagnoza cd. c) zachęcanie fachowców do zdobywania kwalifikacji wymaganych aby prowadzić zajęcia z przedmiotów zawodowych (przeciwdziałanie brakom kadrowym) oraz umożliwienie nauczycielom doskonalenia zawodowego u przedsiębiorców; d) stworzenie warunków do współpracy szkół i pracodawców; e) rozwijanie systemu poradnictwa zawodowego, w tym dla osób dorosłych. Źródło:MEN Perspektywy rozwoju szkolnictwa zawodowego w Polsce W-wa 14 czerwca 2012 r. 7
Cel krótkoterminowy: wdrożenie nowego modelu kształcenia zawodowego Główne działania*: a) powiązanie kształcenia zawodowego i ogólnego b) możliwość stopniowego nabywania kwalifikacji podczas nauki w szkole c) wprowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych jako jednej z form kształcenia zawodowego osób dorosłych 8
Główne działania cd: d) włączenie szkół prowadzących kształcenie zawodowe w system kształcenia ustawicznego poprzez możliwość organizowania kwalifikacyjnych kursów zawodowych dla dorosłych e) umożliwienie absolwentom szkół zawodowych podnoszenia poziomu wiedzy ogólnej w liceach ogólnokształcących dla dorosłych oraz jednoczesnego nabywania kwalifikacji na kursach zawodowych * Źródło: MEN 9
Modernizacja kształcenia zawodowego podstawowe obszary zmian* a) klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego b) obudowa programowa kształcenia zawodowego (podstawa programowa kształcenia w zawodach) c) system egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe d) struktura i organizacja kształcenia zawodowego 10
Modernizacja kształcenia zawodowego podstawowe obszary zmian e) włączenia szkół zawodowych w system kształcenia ustawicznego f) udział pracodawców w kształceniu zawodowym g) wsparcie zmian ze środków europejskich w ramach projektów konkursowych i systemowych * Źródło: MEN 11
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju: Kluczowy projekt II.5 Polska 2030 Poprawa jakości i efektywności uczenia się i szkolenia zawodowego na wszystkich poziomach, połączona ze zwiększeniem jego atrakcyjności poprzez silniejsze powiązani z rynkiem pracy. a) okres realizacji: 2011-2030 b) sposoby realizacji: 12
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju: Polska 2030 Sposoby realizacji:* Projekt ten ma służyć nabywaniu przez uczniowi i studentów kompetencji i kwalifikacji do pracy zawodowej w systemie edukacji formalnej, w szkołach i uczelniach. Realizacja tego projektu wymagać będzie następujących działań: a) rozwijania kształcenia i szkolenia zawodowego, realizowanego w warunkach odpowiadających rzeczywistym, wraz z poszerzeniem komponentu kompetencji kluczowych; preferowanie w kształceniu zajęć zespołowych służących kształtowaniu kompetencji społecznych, aby uczniowie kończąc szkoły zawodowe posiadali zarówno wiedzę teoretyczną, jak i praktyczną w swoich zawodach, zgodną z oczekiwaniami pracodawców;
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju: Polska 2030 Sposoby realizacji c.d.: b) zmiany zasad funkcjonowania klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, tak aby kwalifikacje wyodrębnione w zawodach zostały odniesione do europejskich ram kwalifikacji poprzez krajowe ramy kwalifikacji oraz wprowadzenie mechanizmu zgłaszania nowych zawodów do klasyfikacji przez przedsiębiorców; c) rozszerzanie oferty szkół prowadzących kształcenie zawodowe we współpracy z pracodawcami o system kursów kwalifikacyjnych dla osób dorosłych, w ramach których osoby te będą mogły nabywać i podnosić kwalifikacje; 14
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju: Polska 2030 Sposoby realizacji c.d.: d) budowy przejrzystego systemu kwalifikacji możliwych do uzyskania po zakończeniu edukacji zawodowej, uzupełnionego o elastyczny system egzaminów sprawdzających kompetencje niezbędne do wykonywania określonej pracy; e) doposażenie pracowni szkół i placówek dydaktycznych oraz promocja dobrych praktyk, poszukiwanie mechanizmów motywowania pracodawców, jak również osób ze środowisk zawodowych do aktywnego włączania się do edukacji; 15
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju: Polska 2030 Sposoby realizacji c.d.: f) wprowadzenie mechanizmów ułatwiających finansowanie szkolnictwa zawodowego w partnerstwie publiczno- prywatnym; g) wdrażanie zmian umożliwiających młodzieży i dorosłym gromadzenie i uznawanie osiągnięć uzyskanych w kształceniu zawodowym; h) monitorowanie losów absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe i uczelni; i) włączenie pracodawców w system identyfikacji i prognozowania potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych na rynku pracy, zwłaszcza w ujęciu sektorowym, stanowiących wytyczne dla szkół prowadzących kształcenie zawodowe w zakresie konstruowania przez nie oferty nauczania. * Źródło:MEN 16
STAN SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 17
Formy kształcenia zawodowego: a) szkolne b) pozaszkolne 18
Liczba gimnazjów Rok szkolny 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 Liczba szkół 455 465 469 474 479 477 485 19
Liczba uczniów w gimnazjach Rok szkolny 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 Liczba uczniów 91664 86484 81143 77030 75583 70051 69305 20
Liczba szkół ponadgimnazjalnych w latach 2006-2012 Typ szkoły Liceum ogólnokształ. Liceum profilowane Zasadnicza szkoła zawodowa Liczba szkół w roku szkolnym 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 179 177 214 224 238 235 267 104 78 82 62 59 50 35 128 127 125 118 118 117 119 Technikum 190 182 150 155 157 153 153 Szkoły policealne 200 188 211 178 219 200 197 Razem 801 752 782 737 791 755 771 21
Liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych w województwie lubelskim w latach 2009-2012 120000 110000 100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 120178 117079 118982 116007 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 22
80000 Liczba uczniów szkół zawodowych w województwie lubelskim w latach 2009-2012 Li 70000 60000 66334 62602 70051 67811 50000 40000 30000 20000 10000 2009 2010 2011 2012 23
Pozaszkolne formy kształcenia: a) kwalifikacyjny kurs zawodowy; b) kurs umiejętności zawodowych; c) kurs kompetencji ogólnych; d) turnus dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników; e) inny kurs, umożliwiający uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych. 24
Formy pozaszkolne realizowane są w placówkach kształcenia ustawicznego (publicznych i niepublicznych): - publiczne 2010 2011 2012 CKU 7 6 6 CKP 5 4 4 ODiDZ 24 20 15 - niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego funkcjonują na podstawie wpisu do ewidencji prowadzonej przez JST zgodnie z ustawą o systemie oświaty: 2010 2011 2012 54 91 91 stan na wrzesień 2012 r. 25
RZEMIOSŁO Egzaminy organizowane przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych*: 1. czeladniczy 2. mistrzowski 3.egzamin sprawdzający wybrane kwalifikacje zawodowe w zakresie zawodu odpowiadającego danemu rodzajowi rzemiosła *Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 2012 r. w sprawie egzaminu czeladniczego, mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych. 26
Zawody, w których najchętniej kształcą się uczniowie i słuchacze szkół ponadgimnazjalnych w województwie lubelskim Lp. Liczba uczniów i słuchaczy w roku szkolnym 2009/2010 Liczba uczniów i słuchaczy w roku szkolnym 2010/2011 Liczba uczniów i słuchaczy w roku szkolnym 2011/2012 Liczba uczniów i słuchaczy w roku szkolnym 2012/2013 1 Technik informatyk 5 399 Technik informatyk 5 947 Technik informatyk 5 585 Technik informatyk 5 460 2 Technik mechanik 4 014 Technik administracji 3 111 Technik administracji 3 077 Technik administracji 3 687 3 Technik ekonomista 3 151 Technik mechanik 2 971 Technik usług fryzjerskich 2 803 Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 2 891 4 Mechanik pojazdów samochodowych 2 502 Technik ekonomista 2 547 Technik mechanik 2 799 Technik usług kosmetycznych 2 737 5 Technik administracji 2 474 Mechanik pojazdów samochodowych 2 538 Technik budownictwa 2 780 Technik pojazdów samochodowych 2 408 27
Zawody deficytowe i nadwyżkowe według klasyfikacji MPiPS i MEN Lp. MPiPS MEN Zawody deficytowe Zawody nadwyżkowe Zawody deficytowe Zawody nadwyżkowe 1 2 3 4 5 6 dystrybutor ulotek pracownik kancelaryjny operator maszyn i urządzeń do produkcji łożysk tocznych przetwórca owoców i warzyw asystent nauczyciela przedszkola tapicer meblowy pracownik biura podróży lakiernik wyrobów drzewnych kosztorysant budowlany serwisant sprzętu komputerowego animator kultury woźny tapicer meblowy opiekun osoby starszej operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego sprzedawca technik mechanik technik ekonomista ślusarz robotnik budowlany murarz 7 dyrektor wykonawczy pedagog 8 9 10 inżynier budowy dróg muzealnik operator obrabiarek skrawających kucharz specjalista administracji publicznej robotnik gospodarczy 28
Do zawodów deficytowych na lubelskim rynku pracy należały w zdecydowanej większości te zawody, gdzie wymagane jest długoletnie, specjalistyczne kształcenie oraz te, które są poparte praktyką i kilkuletnim doświadczeniem zawodowym Zawody deficytowe, nadwyżkowe i zrównoważone 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 zawody zawody zawody nadwyżkowe zrównoważone deficytowe I półrocze 2011 r. 1328 78 170 II półrocze 2010 r. 1319 79 186 II półrocze 2010 r. I półrocze 2011 r. Źródło:WUP
10 zawodów, w których są najbardziej poszukiwani pracownicy Polska Europa Świat 1 Wykwalifikowani pracownicy fizyczni/2 w 2012r/ Wykwalifikowani pracownicy fizyczni Technicy 2 Inżynierowie/1/ Technicy Przedstawiciele handlowi 3 Operatorzy produkcji Inżynierowie Wykwalifikowani pracownicy fizyczni 4 Kierowcy/4/ Przedstawiciele handlowi Inżynierowie 5 Menadżerowie projektu/8/ Członkowie zarządu / kadra najwyższego szczebla Źródło: Monpower Group, Niedobór Talentów 2011 Niewykwalifikowani pracownicy fizyczni 6 Technicy/3/ Kierowcy Członkowie zarządu / kadra najwyższego szczebla 7 Niewykwalifikowani pracownicy fizyczni 8 Członkowie zarządu / kadra najwyższego szczebla 9 Szefowie kuchni / kucharze/7/ Pracownicy sekretariatu, asystenci dyrekcji, asystenci ds. administracji Operatorzy produkcji Niewykwalifikowani pracownicy fizyczni Pracownicy księgowości i finansów Pracownicy działów IT Operatorzy produkcji 10 Pracownicy działów IT/6/ Mechanicy Pracownicy sekretariatu, asystenci dyrekcji, asystenci ds. administracji
Trudności w obsadzaniu stanowisk (dane w procentach) Średnia globalna Rumunia Turcja Szwajcaria Bułgaria Grecja Polska Niemcy Belgia Włochy Austria Węgry Czechy Francja Szwecja Holandia Wielka Brytania Hiszpania Norwegia Irlandia Źródło: Monpower Group, Niedobór Talentów 2011 5 9 11 15 17 17 23 22 20 29 27 34 36 42 41 40 40 48 46 0 10 20 30 40 50 60 53
Źródło: Monpower Group, Niedobór Talentów 2012 32
Prognozowane kierunki rozwoju województwa - budownictwo, - telekomunikacja, - gastronomia, - rolnictwo, - eksploatacja złóż naturalnych 33
Finansowanie przez Państwo kształcenia zawodowego Subwencja oświatowa Lata 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Standard finansowy Wzrost procentowy (%) 2942,29 3198,53 3645,72 4050,26 4364,39 4699,53 4936,75 1,06 1.08 1,14 1,11 1.08 1,07 1,05 Inflacja(%) 1,4 4,0 3,3 3,5 2,6 4,3 2,8 PKB(%) 6,2 6,7 4,8 1,8 3,8 4,3 2,5 34
Finansowanie przez Państwo kształcenia zawodowego Od roku 2010 zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 22 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2010 (Dz. U. Nr 222, poz. 1756) wprowadzono podwyższenie wartości wagi P8 dotyczącej uczniów szkół zawodowych z 0,17 do 0,19. Zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym subwencji dla JST w 2012 roku definicję zadań pozaszkolnych rozszerzono o zadanie polegające na zapewnieniu warunków do prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych 35
Finansowanie przez Państwo kształcenia zawodowego Dofinansowanie dla pracodawców kosztów kształcenia młodocianych. Art. 70b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.:dz.u. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) 36
Wysokość środków na kształcenie młodocianych w woj. lubelskim: 2008 r. 6 565 256 zł dla 1004 młodocianych 2009 r. 7 388 124 zł dla 1016 młodocianych 2010 r. 8 460 474 zł dla 1265 młodocianych 2011 r. 8 768 877 zł dla 1331 młodocianych 2012 r. 2012-8 634 753 dla 1277 młodocianych (prognozy) 37
Finansowanie szkolnictwa zawodowego środkami z funduszy unijnych 38
Tytuł projektu /projekty systemowe/ Podmiot realizujący Wartość projektu Doskonalenie podstaw programowych kształcenia kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Opracowanie modelu poradnictwa zawodowego oraz internetowego systemu informacji edukacyjnozawodowej Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie System wsparcia szkół i placówek oświatowych wdrażających modułowe programy kształcenia zawodowego Modernizacja egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe KOWEZiU 22 496 607,98 KOWEZiU 6 675 750,00 KOWEZiU 20 000 000,00 KOWEZiU 10 000 000,00 CKE 46 669 993,50 Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru KOWEZiU 21 390 640,01 Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania KRK oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie IBE 35 850 272,52 SUMA 163 083 263,90 39
Poziom kontraktacji w ramach komponentu regionalnego PO KL Priorytet Alokacja /w mld zł/ Kontraktacja narastająco od 2007 r. (wkład krajowy publiczny w umowach) w mld zł Dostępna alokacja na dzień 31.08.2012 r. /w mld zł/ Procent zakontraktowanych środków VI. Rynek pracy otwarty na wszystkich VII. Promocja integracji społecznej VIII. Regionalne kadry gospodarki IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach 688,29 573,279 115,011 83,29 473,204 366,968 106,236 77,55 507,578 385,248 122,33 75,90 586,728 353,881 232,847 60,31 PODSUMOWANIE 2255,8 1679,376 576,424 74,45 Źródło:http://www.efs.lubelskie.pl/front/page/get/302/. 40
Doradztwo zawodowe w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. Nr 256,poz.2572, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (DzU z 2010 r., Nr228, poz.1487 z późn. zm.) 41
Doradztwo zawodowe w szkołach woj. lubelskiego Powiat Liczba doradców zawodowych m. Lublin 7 puławski 4 świdnicki 4 łukowski 3 m. Biała Podlaska 3 lubartowski 3 kraśnicki 3 m. Chełm 2 Hrubieszowski 2 włodawski 2 biłgorajski 2 łęczyński 2 rycki 2 m. Zamość 2 Parczewski 2 bialski 1 chełmski 1 opolski 1 Krasnostawski 1 zamojski 1 lubelski 0 Tomaszowski 0 radzyński 0 janowski 0 RAZEM 48
Przydatne adresy 1) Kuratorium Oświaty w Lublinie http://www.kuratorium.lublin.pl (Zmiany w szkolnictwie zawodowym i ustawicznym) 2) Ministerstwo Edukacji Narodowej http://men.goiv.pl 3) KOWEZiU http://www.koweziu.edu.pl 4) Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego www.rpo.lubelskie.pl www.strategia.lubelskie.pl 5) Strategie Rozwoju Powiatów 6) Wojewódzki Urząd Pracy www.wup.lublin.pl 7) Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy http://lorp.wup.lublin.pl
Dziękuję za uwagę 44