KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO Opracowane dla Szkoły Podstawowej im. K. Makuszyńskiego w Skrzeszewie SKALA OCEN: Celujący Bardzo dobry Dobry Dostateczny Dopuszczający Niedostateczny OCENIE PODLEGAJĄ: Odpowiedzi ustne Recytacja Praca na lekcji Prace pisemne Dyktanda Zeszyt BŁĘDY ORTOGRAFICZNE: * Ocena celująca propozycje poza poziomem przewidzianym dla danej klasy, praca bez żadnych poprawek (w zależności od stopnia trudności). I ODPOWIEDZI USTNE Oceny ustalane są zgodnie z zawartością merytoryczną, zależnie od stopnia trudności z uwzględnieniem indywidualnym możliwości uczniów. a) TREŚĆ: historia czy jest ciągiem zdarzeń? dynamiczność czy jest żywa, nierozwlekła? przejrzystość czy jest niebanalna, przyciąga słuchaczy? morał czy zawiera wypowiedziane lub domyślne pouczenie? b) WYKONANIE: kontakt czy opowiadacz ma kontakt z publicznością Identyfikacja-czy jest autentyczny, bliski historii? Rozbudzanie czy porusza umysł, wyobraźnię, uczucia? Mowa ciała czy odpowiednio używa gestów, mimiki? Dykcja czy mówi wyraźnie i doniośle? RECYTACJA: opanowanie pamięciowe fragmentów utworów literackich POEZJI LUB PROZY 1
- opanowanie treści tekstu dostateczny - opanowanie ze zrozumieniem dobry - wkład pracy ucznia w samodzielną, ciekawą i oryginalną interpretację bardzo dobry, - recytacja ciekawa i oryginalna interpretacja przed wyznaczonym terminem - celujący II INNE OCENY 1. Aktywność (praca na lekcji) - zapis indywidualny np. +++ - bardzo dobry III. PRACE PISEMNE a) pisemne - dłuższe formy wypowiedzi pisemnych oceniane zgodnie z kryteriami dotyczącymi prac pisemnych w zależności od klasy. - formy krótsze, np. ćwiczenia oceniana poprawność wykonanej pracy. Przy wystawianiu ocen cząstkowych dopuszczalne są stopnie z: + i PRZYKŁADOWE KRYTERIA OCENIANIA DŁUŻSZYCH FORM WYPOWIEDZI PISEMNYCH NOTATKA L.p. Kryteria oceny Punktacja REALIZACJA TEMATU 1 Zgodność całości tekstu z tematem 0 2 p. KOMPOZYCJA 2 Zachowanie spójności tekstu JĘZYK I STYL 3 Zgodnie z normą posługiwanie się leksyką, fleksją, składnią; przestrzeganie poprawności stylistycznej (dopuszczalny 1 błąd) ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA 4 Przestrzeganie poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej (dopuszczalny 1 błąd) RAZEM: 0 5 p. 2
OGŁOSZENIE i ZAWIADOMIENIE Lp. Kryteria oceny Punkacja REALIZACJA TEMATU 1. Wskazanie adresata, nadawcy, określenie miejsca, czasu oraz celu. 0 2 p. (określenie wszystkich cech 2p, określenie 4 cech 1p) Dostosowanie wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej (na przykład 2. poprzez zastosowanie wyrazów o charakterze perswazyjnym, użycie zwrotów grzecznościowych) KOMPOZYCJA 3. Zachowanie spójności wypowiedzi JĘZYK I STYL 4. Zgodne z normą posługiwanie się leksyką, fleksją, frazeologią, składnią; przestrzeganie poprawności stylistycznej (dopuszczalny jeden błąd). ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA 5. Przestrzeganie poprawności ortograficznej (dopuszczalny jeden błąd) i poprawności interpunkcyjnej (dopuszczalny jeden błąd). RAZEM 0 6 p. CHARAKTERYSTYKA 1 2. 3. KRYTERIA I TEMAT (0 5) Rozwinięcie tematu obejmuje: przedstawienie postaci trafne nazwanie cech (co najmniej trzech), poparcie przykładami przynajmniej dwóch cech ocena postaci Ilość punktów Praca jest poprawna pod względem rzeczowym II KOMPOZYCJA (0 3) 4. Tekst jest trójdzielny 3
5. 6. Tekst ma kompozycję właściwą dla charakterystyki. Tekst jest spójny, widoczne językowe nawiązania pomiędzy poszczególnymi częściami pracy. III JĘZYK I STYL (0 3) 7. 8. 9. 10. 11. Tekst poprawny pod względem słownictwa, również w związkach frazeologicznych bogate słownictwo. Poprawne łączenie wyrazów, zdań, nie pojawia się powtarzanie tych samych struktur zdaniowych-błędy językowe dop. 3 Trafnie dobrane stylistyczne (nie ma kolokwializmów, mieszania stylów, powtarzania wyrazów itp.) Styl jest funkcjonalny, dostosowany do formy wypowiedzi IV ZAPIS (0 3) Poprawna ortografia (dopuszczalne trzy błędy) Poprawna interpunkcja (dopuszczalne trzy błędy) Trzy akapity RAZEM 14 p. UWAGA! Punktów z tych kategorii nie przyznaje się, jeżeli praca jest krótsza niż ½ wymaganej objętości. ZAPROSZENIE Lp. Kryteria oceny Punktacja REALIZACJA TEMATU 1. Wskazanie adresata, nadawcy, określenie miejsca, czasu oraz celu. ( 0 2 p. określenie wszystkich cech 2p, określenie 4 cech 1p) Dostosowanie wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej (na przykład poprzez zastosowanie wyrazów o charakterze perswazyjnym, użycie zwrotów grzecznościowych) KOMPOZYCJA 2. Zachowanie spójności wypowiedzi JĘZYK I STYL 4
3. 4. 5. słownictwo jest poprawne uczeń stosuje poprawne normy gramatyczne ( dop, 3 błędy) styl dostosowany jest do sytuacji komunikacyjnej ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA 6. Przestrzeganie poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej (dopuszczalny jeden błąd ortograficzny i jeden błąd interpunkcyjny) ZAPIS 7. Prawidłowe rozmieszczenie tekstu 0 1 p RAZEM: 0 9 p. LIST OTWARTY Lp. Kryteria oceny Punktacja REALIZACJA TEMATU (0 4) 1. Wypowiedź precyzyjnie przedstawia temat Rozwinięcie zawiera: 2. - Cel wypowiedzi 3. - Wezwanie do działania 4. - Co najmniej dwa argumenty KOMPOZYCJA ( 0-3) 5. 6. 7. Tekst zawiera odpowiednio rozmieszczone informacje o nadawcy i adresacie, miejscu i czasie napisania listu (nagłówek, podpis, data i miejscowość) Tekst ma kompozycję trójdzielną Poszczególne części listu są ze sobą powiązanie treściowo 8. 9. 10. JĘZYK I STYL ( 0-3) słownictwo jest poprawne uczeń stosuje poprawne normy gramatyczne ( dop, 3 błędy) styl dostosowany jest do sytuacji komunikacyjnej ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA( 0-2) 5
11. Przestrzeganie poprawności ortograficznej (3 błędy ortograficzny ) 12. Przestrzeganie poprawności interpunkcyjnej (dopuszczalne 3 błędy interpunkcyjne) ZAPIS ( 0-2) 13. 14. Zapis czytelny Zastosowanie akapitów 0 1 p RAZEM: 0 14 p. UWAGA! Punktów z tych kategorii nie przyznaje się, jeżeli praca jest krótsza niż ½ wymaganej objętości. PRZEMÓWIENIE Lp. Kryteria oceny Punkacja REALIZACJA TEMATU 1. wypowiedź dokładnie wyczerpuje temat rozwinięcie zawiera podanie celu wypowiedzi i okoliczności 2. wygłoszenia przemówienie KOMPOZYCJA 3. 4. trójdzielna powiązana treściowo JĘZYK I STYL 5. 6. słownictwo jest poprawne uczeń stosuje poprawne normy gramatyczne ( dop, 3 błędy) styl dostosowany jest do sytuacji komunikacyjnej 7. ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA 8. Przestrzeganie poprawności ortograficznej (3 błędy ortograficzny ) Przestrzeganie poprawności interpunkcyjnej (dopuszczalne 3 błędy interpunkcyjne) 9. RAZEM 0 9 p. UWAGA! Punktów z tych kategorii nie przyznaje się, jeżeli praca jest krótsza niż ½ wymaganej objętości. 6
OPIS Lp. Kryteria oceny Punktacja REALIZACJA TEMATU (0-2) 1. 2. Praca zgodna z tematem W pracy zastosowano różnorodne przymiotniki (określające, np. kształt, wielkość, kolor, materiał) przy opisywaniu elementów przedmiotu lub opisano elementy wyglądu ( np. wysokość, postura, twarz, kolor włosów, oczu, kształt nosa, styl ubierania się przy opisie osoby ) KOMPOZYCJA (0-3) 3. 4. 5. Zachowanie spójności wypowiedzi Wypowiedź jest logiczna, uporządkowana. Praca trójdzielna JĘZYK I STYL (0-3) 6. 7. 8. słownictwo jest poprawne uczeń stosuje poprawne normy gramatyczne ( dop, 3 błędy) styl dostosowany jest do sytuacji komunikacyjnej ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA (0-2) 9. Poprawność ortograficzna. dop. 3 bł. 10. Poprawność interpunkcyjna (dopuszczalne trzy błędy). ZAPIS (0-2) 11. Zapis czytelny 12. Akapity 0 1 p 0 1 p Razem 0 12 p. UWAGA! Punktów z tych kategorii nie przyznaje się, jeżeli praca jest krótsza niż ½ wymaganej objętości. LIST Lp. Kryteria oceny Punktacja REALIZACJA TEMATU (0 6 P.) 1. Zgodność całości tekstu z tematem. 2. W rozwinięciu zgodne z tematem: a) podanie celu KOMPOZYCJA (0 3 p.) 7
3. Trójdzielna kompozycja tekstu 4. 5. Zachowane są formalne wyznaczniki listu: miejscowość, nagłówek, zwrot do odbiorcy, formuła pożegnania, podpis Tekst jest spójny i logicznie uporządkowany (istnieją stylistyczne nawiązania pomiędzy poszczególnymi częściami pracy, nie ma powtórzeń w treści) JĘZYK I STYL (0 4 p.) * 6. słownictwo jest poprawne uczeń stosuje poprawne normy gramatyczne ( dop, 3 7. 8. 9. 10. 11. 12. błędy) styl dostosowany jest do sytuacji komunikacyjnej O5RTOGRAFIA I INTERPUNKCJA (0 3 p.)* Poprawność ortograficzna. Dop. 3 bł. Poprawność interpunkcyjna (dopuszczalne trzy błędy). ZAPIS Zapis czytelny Akapity RAZEM 0 12p. UWAGA! Punktów z tych kategorii nie przyznaje się, jeżeli praca jest krótsza niż ½ wymaganej objętości. KLASYFIKACJA I SPOSOBY OZNACZANIA BŁĘDÓW* Rodzaj błędu 1. błędy merytoryczne a) błędy rzeczowe b)błędy logiczne 2. błędy gramatyczne a) fleksyjne b) składniowe 3. błędy wyrazowe a) leksykalne Sposób oznaczania rzecz. jęz. 8
b) frazeologiczne 4. błędy stylistyczne styl. 5. błędy pisowni a) ortograficzne 1 ort. b) interpunkcyjne int. c) graficzne (przestawienie, opuszczenie lub zamiana liter) 2 graf. * Sposób oznaczania błędu: oznaczenie właściwym skrótem kategorii błędu na marginesie pracy. 1 Błędy typowo ortograficzne: - u ó, ż rz, h ch, - zmiękczenia (np. Słonice, ćoća zamiast Ciocia, słoni zamiast słoń), - utrata dźwięczności (kóska, proźba zamiast prośba), Uwaga! Jeżeli mylenie liter nie jest łamaniem zasady ortograficznej, powinno być traktowane jako błędy graficzne. 2 Do błędów graficznych w pracach uczniów dyslektycznych zalicza się: - dodawanie, opuszczanie, przestawianie liter, sylab lub całych wyrazów - mylenie liter: - o podobnym kształcie (a o, l ł, n r, m n, u w, e ę, a ą, i - j), - dużych i małych - rzadziej używanych (h H, F F, L - F), - odpowiedników głosek zbliżonych fonetycznie (b- p, d t, w f, g k, dz c, sz s, l y, ę em, ą om, ś ź, ć - dź), - różniących się w położeniu w stosunku do osi pionowej (p b, d - b) lub poziomej (m w, n u, b- p, d g, p - g), - pominięcie drobnych elementów graficznych, w tym: - oznaczania miękkości nad literami, - kropek (aż, ż, i, j), - ogonków przy literach ą lub ę i kreski (wężyka) przy literach O, t lub ł, - błędy dotyczące podziału wyrazu lub całego zdania 1. Błędy merytoryczne a) błędy rzeczowe dotyczą głównie treści pracy (wiadomości i zastosowania wiadomości) brak zrozumienia istoty faktów, wydarzeń, zjawisk oraz związków i zależności między nimi 9
niewłaściwe użycie pojęć, terminów, nazwisk, nazw polskich (także ich błędny zapis) zniekształcenie cytatów b) błędy logiczne (błędy w myśleniu), np. Niektórzy ludzie mają cechy ujemne a wartości dodatnie. 2. Błędy językowe (naruszenie normy gramatycznej) GRAMATYCZNE: a) błędy fleksyjne nie odmienianie wyrazów, np.: W moim domie jest cicho. Niepoprawna odmiana wyrazów, np. W klasie jest trzydzieści pięć uczniów. Proszę panią, on mi przeszkadza. b) składniowe naruszenie konstrukcji zdania: Chłopcy i dziewczynki czekali na autobus. NIEGRAMATYCZNE: a) leksykalne np: cofnąć się do tyłu b) frazeologiczne np.: Otworzył puszkę z Pandorą. KRYTERIA POPRAWNOŚCI I OCENY PRACY UCZNIÓW DYSLEKTYCZNYCH. I. Prace literackie z języka polskiego KRYTERIA: 1. Zgodność treści wypracowania z tematem. 2. Poprawność materiału rzeczowego. 3. Stopień wyczerpania materiału. 4. Umiejętność podsumowania, wnioskowania, uogólniania. 5. Kompozycja wypracowania (proporcjonalność, spójność, logiczność wywodu, cechy typowe dla formy). 6. Język i styl: 10
poprawne pod względem znaczeniowym zastosowanie słownictwa, także w związkach frazeologicznych, poprawna odmiana wyrazów, łączenie wyrazów w zdania i zdań pojedynczych w zdania złożone, różnorodność struktur składniowych, trafny dobór środków językowych (m.in. unikanie wulgaryzmów, nieuzasadnionych kolokwializmów, powtórzeń wyrazowych, zbytniej skrótowości czy teŝ rozwlekłości wypowiedzi, pustosłowia, mieszania stylów), dostosowanie stylu do sytuacji komunikacyjnej, formy wypowiedzi. Poprawa pracy przez ucznia: Zadaniem ucznia jest ich odszukanie, poprawienie za pomocą słownika ortograficznego i wyjaśnienie zasad pisowni. OCENA CELUJĄCA oryginalne, twórcze ujęcie tematu, pełne zrozumienie tematu, bogaty materiał literacki, pomysłowy, niestereotypowy, funkcjonalny układ treści, zachowanie proporcji między częściami pracy, akapity, bardzo bogate słownictwo, zgodna z normą fleksja i frazeologia, styl dopasowany do sytuacji komunikacyjnej, formy wypowiedzi, język indywidualny. OCENA BARDZO DOBRA zgodność z tematem, bogaty materiał rzeczowy, prawidłowa, logiczna kompozycja, w miarę oryginalna, samodzielność wnioskowania, uogólniania, oceny i sądów, proporcjonalność między częściami pracy, akapity, styl bezbłędny, dopasowany do sytuacji komunikacyjnej, bogate, poprawne pod względem znaczeniowym słownictwo i frazeologia, zgodna z normą fleksja i frazeologia. OCENA DOBRA właściwe zrozumienie i ujęcie tematu, dopuszczalne drobne odstępstwa od tematu i nieścisłości merytoryczne, w miarę poprawna kompozycja dopuszczalne niewielkie usterki, np. brak właściwych proporcji między częściami pracy, 11
styl poprawny, jednorodny, zachowane akapity, dopuszczalne drobne błędy frazeologiczne, fleksyjne, nieliczne składniowe. OCENA DOSTATECZNA poprawne opracowanie tematu, ale niepełne i odtwórcze, dopuszczalny jeden poważny błąd merytoryczny, liczne błędy w zakresie spójności wypowiedzi, logicznego jej uporządkowania, ale tekst zrozumiały, myśl przewodnia czytelna, ubogie słownictwo, błędy fleksyjne i frazeologiczne, brak dbałości o przejrzystą, proporcjonalną kompozycję. OCENA DOPUSZCZAJĄCA wyraźnie odtwórczy charakter pracy, minimalny zakres i poprawność przywołanego materiału rzeczowego, poważne błędy w układzie treści (brak wstępu, proporcji itp.), brak myśli przewodniej, ubogie słownictwo, nieznajomość znaczeń pewnych wyrazów, liczne błędy fleksyjne i frazeologiczne, liczne powtarzające się błędy w zakresie budowy zdań, wytyczania ich granic, brak akapitów, nieprawidłowy dobór środków językowych /wulgaryzmy, kolokwializmy, wielosłowia, pustosłowie, mieszanie stylów/. OCENA NIEDOSTATECZNA praca w ponad 50% nie na temat, brak zrozumienia tematu, bardzo ubogie słownictwo, kompozycja niewłaściwa, chaotyczna, liczne, powtarzające się, rażące błędy fleksyjne i frazeologiczne. Czas pisania prac klasowych jest wydłużony o 20 minut uczniowie dyslektyczni po wcześniejszym uzgodnieniu z nauczycielem mogą przyjść już na przerwie, nie przepisują tematu, oznaczają tylko jego numer. II. Sprawdzenie umiejętności z zakresu ortografii i interpunkcji Do sprawdzania tych umiejętności służą teksty przygotowane specjalnie dla uczniów dyslektycznych. Są to: Listy wyrazów zawierające trudności ortograficzne, będące przedmiotem dyktanda. Dyslektyk musi wyjaśnić regułę ortograficzną słów wybranych z tekstu pisanego 12
przez kolegów. Wybrane słowa nauczyciel wcześniej wypisuje na kartce. Pisanie z pamięci krótkiego tekstu (zwykle 8 zdań) wyuczonego na pamięć w ramach wcześniej prowadzonych zajęć terapeutycznych. Uzupełnianie luk w tekście dyktanda zastosować moŝna ogólne kryteria WSO. III. Kartkówki, sprawdziany z nauki języka, teorii literatury, znajomości treści lektury Uczeń dyslektyczny otrzymuje osobny, gotowy zestaw pytań, dzięki temu ma czas na zastanowienie. Praca oceniana jest na podstawie ogólnych kryteriów. Nie należy brać pod uwagę błędów ortograficznych. IV. Ocena wypowiedzi ustnych Biorąc pod uwagę fakt, że dyslektycy niechętnie i z wielkim lękiem wypowiadają się na forum klasy, oceny należy dokonywać okazjonalnie, w czasie dłuższych, spontanicznych wypowiedzi. Nie należy stosować odpytywania przy tablicy. Kryteria: zgodność wypowiedzi z tematem, umiejętność porównywania, wnioskowania, oceniania, zestawiania informacji z różnych źródeł. V. Ocena recytacji utworu poetyckiego lub fragmentu prozy Uczeń dyslektyczny otrzymuje do pamięciowego opanowania fragment krótszy niż jego koledzy z klasy (zwykle 20 wersów). Decyduje też o tym, czy prezentuje interpretację na forum klasy. OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: przedstawia oryginalną, niepowtarzalną interpretację utworu, zmienia tempo mówienia, moduluje głos, wprowadza elementy dramy, wygłasza tekst przed wyznaczonym terminem bez żadnych pomyłek. OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: wygłasza tekst prawie bezbłędnie (dopuszczalne 2 pomyłki), zwraca uwagę na znaki przestankowe, tempo mówienia, modulację głosu, recytując pozostawia miłe wrażenie artystyczne. OCENE DOBRĄ otrzymuje uczeń, który wygłasza z pamięci utwór (dopuszczalne 4 pomyłki, które sam naprawia), stara się interpretować utwór, zwraca uwagę na znaki przestankowe. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który: mechanicznie odtwarza utwór, nie próbuje go interpretować, popełnia pomyłki, które poprawia nauczyciel. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: 13
wypowiada tekst bez próby interpretacji, ma kłopoty z odtwarzaniem utworu z pamięci. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który: nie podjął nawet próby nauczenia się tekstu na pamięć. 14