80% Polaków uważa, że firma odpowiedzialna to ta, która dba o swoich pracowników Raport z badania Społeczna odpowiedzialność biznesu jako element budowania pozytywnego wizerunku przedsiębiorcy GFK Polonia, styczeń 2009 Dr Jacek Męcina Instytut Polityki Społecznej UW Prezentacja na podstawie badań Pracujący Polacy 2007 i Dialog społeczny na poziomie zakładu pracy 2009
SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU A STOSUNKI PRACY Model stosunków pracy w Polsce między gospodarką rynkową a zmianą postfordowską Transformacja ustrojowa i integracja europejskie a nowe standardy w stosunkach pracy Nowe zjawiska na rynku pracy Deficyty dialogu społecznego, informacji i partycypacji pracowniczej
Poglądy na gospodarkę i politykę społeczną kształtują się pod wpływem dialogu i mogą poprawiać relacje pracodawca pracownik i pomagać w budowaniu kapitału społecznego na poziomie przedsiębiortwa 1. Mimo utrzymującej się różnicy w opiniach pomiędzy pracodawcami a liderami związkowymi w wielu poglądach na gospodarkę, znaczenie konkurencji, prywatyzację, szczególnie z udziałem krajowego kapitału, a zwłaszcza w poglądach na nowoczesną politykę społeczną i aktywną walkę z bezrobociem, różnice te są najmniejsze w grupie zwolenników dialogu. Oznacza to rysująca się przestrzeń dla porozumiewania się stron mimo ewidentnie występujących różnic. 2. Z prezentowanych wyników rysuje się rosnąca akceptacja dla zasad rynku takich jak konkurencja między przedsiębiorstwami, bankructwa przedsiębiorstw nie przynoszących zysku, zakładanie nowych dużych przedsiębiorstw przez polski kapitał prywatny, sprzedawanie przedsiębiorstw państwowych polskiemu kapitałowi prywatnemu, zakładanie nowych dużych przedsiębiorstw przez kapitał zagraniczny, dopuszczenie istnienia bezrobocia, 3. Poparcie wszystkich grup respondentów dla elementów nowoczesnej polityki społecznej jak umożliwienie osobom bezrobotnym podnoszenie kwalifikacji na koszt urzędów pracy, wypłacanie zasiłków osobom bezrobotnym, które aktywnie poszukują pracy, zapewnienie przez rząd dochodu gwarantowanego wszystkim obywatelom.
Dominuje pogląd o pozytywnym wpływie integracji z UE na stosunki pracy w Polsce pracownicy pracodawcy związki rady Pracodawcy bardziej liczą się z pracownikami, poprawił się klimat w zakładach pracy Pracownicy otrzymali nowe, korzystne dla siebie uprawnienia Wzrósł szacunek dla przedsiębiorców i pracodawców w Polsce 40,9 55,5 69,3 42,6 41,2 49,7 69,7 51,5 40,4 32,2 65,5 37,6 Poprawiła się sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw 38,1 41,3 63,7 51,4 Wzrosły pensje pracowników 38,5 52,9 62,1 42,6 Zaczęto zwalczać dyskryminację pracowników i mobbing 57,2 64,6 68,1 55,5 Komisja Europejska wpływa korzystnie na przestrzeganie prawa pracy w Polsce 54,4 65,8 57,6 58,4
Poparcie dla rozwiązania, że w większych zakładach pracy zarządy mają obowiązek informować pracowników o ważnych sprawach dotyczących załogi Partycypacja i dostęp do informacji 100% 80% 36% 35% 26% 60% 42% 40% 20% 43% 57% 60% 69% 0% pracodaw cy pracow nicy zw iązki zawodowe rady pracow ników zdecydowanie popiera raczej popiera
Akceptacja pracowników dla poszczególnych stwierdzeń dotyczących tego, czym kieruje się dyrekcja zakładu pracy, uzyskaniem jak najlepszych wyników ekonomicznych chęcią maksymalizacji swojego zysku troską o fachowców troską o pracowników wyższych szczebli troską o ogół pracowikow regułami fair play 82,6% 3,6% 65,2% 14,9% 61,9% 11,9% 61,4% 13,2% 48,4% 22,6% 41,4% 16,7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% tak nie
Akceptacja pracowników dla poszczególnych stwierdzeń dotyczących tego, czym kierują się liderzy związków zawodowych w zakładzie pracy, troską o członków swojego związku dbaniem o własną pozycję 56,4% 4,5% 46,8% 13,7% troską o ogół pracowikow 34,5% 16,3% inteesem przedsiębiorstwa 32,0% 14,7% regułami fair play 26,8% 12,6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% tak nie
Rozkład odpowiedzi na pytanie Kto, według Pana/ Pani, najlepiej reprezentuje interesy pracowników w Pana/ Pani zakładzie pracy? 21,7% 31,0% 4,6% 13,9% 12,1% bezpośredni przełożeni dyrekcja/ zarząd związek zawodowy rada pracowników nikt
Odsetek respondentów należących do związków zawodowych wg wieku i stażu pracy 50% 46,8% 40% 34,1% 38,4% 30% 20% 10% 13,8% 25,0% 7,4% 19,3% 0% 19-34 lat 35-44 lat powyżej 44 lat wiek 1-4 lata 5-10 lat 11-20 lat 21 lat i więcej staż pracy
Zasady fair play Wykres Przestrzeganie zasad zawartych Kodeksie pracy (pracownicy) Pensje są wypłacane terminowo 87,8 Urlopy są udzielane zgodnie przepisami 79,0 Pracodawca reguluje wszystkie należności wobec pracowników, takie jak pensje, dodatki, ekwiwalenty. 78,3 Zasady bezpieczeństwa pracy są przestrzegane. 71,5 Dokumentacja czasu pracy jest prowadzono prawidłowo, nie wpisuje się mniejszej liczby godzin niż rzeczywiście trwała praca. 70,8 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Kryteria, które powinny decydować o podwyżkach wynagrodzeń (w %) pracownicy Pracodawcy Związki zawodowe Wyniki finansowe 69,7 79,4 72,7 Sytuacja gospodarcza branży 14,3 16,1 18,9 Wzrost kosztów utrzymania 41,0 21,9 61,7 Chęć motywowania najlepszych pracowników 48,8 39,4 46,6 Utrzymanie w zatrudnieniu lub/ i pozyskanie pracowników 23,6 18,1 25,0 Wskaźnik ustalany przez Komisję Trójstronną 3,4 1,9 10,6 Inne 1,1 1,9 0,0
Rodzaje świadczeń, z których korzystają najczęściej pracownicy firmy. odprawy emerytalne 56% 13% nagrody jubileuszowe 45% 20% dodatki stażowe 42% 15% dopłaty do wczasów 46% 9% dopłaty do wypoczynku dzieci 40% 13% dodatkowe ubezpieczenie NW 21% 22% dopłaty do studiów wyższych 6% 29% dopłaty do studiów podyplomowych 4% 28% dopłaty do kursów języków obcych 6% 26% darmowe pakiety opieki zdrowotnej dla pracownika 16% 12% urlop dla poratowania zdrowia 8% 18% dodatkowe ubezpieczenie emerytalne 7% 18% zniżki komunikacyjne 7% 13% darmowe pakiety opieki zdrowotnej dla rodziny pracownika 6% 10% korzystają wszyscy korzystają niektórzy 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Jak Pani/Pana zdaniem związki zawodowe powinny zachować się w sytuacji kryzysu? nie wiem; 9,0 bronić pracow.i ich uprawnień wszelk.spos.do strajku włącz; 17,3 dogadywać się z pracodawcą, aby chronić miejsca pracy; 73,7
Główne przyczyny niezadowolenia z warunków pracy 70 67,5 60 51,2 50 40 30 20 10 38,9 36,1 31,6 0 Nie daje wysokich zarobków Nie daje szans awansu Nie daje spełnienia ambicji zawodowych Nie daje możliwości podnoszenia kwalifikacji Nie motywuje do rozwijania umiejętności Polacy pracujący 2007
Jakie cechy strategii ZZL powinna realizować firma odpowiedzialna społecznie? Zerwanie z paternalistycznym modelem zarządzania na rzecz partycypacji w dostępie do informacji Informowanie i konsultowanie ma ogromne znaczenie w procesie permanentnych zmian w organizacji i jej otoczeniu, a pracownicy powinni być podmiotem nie przedmiotem zmian Strony deklarują gotowość dialogu i unikanie skrajnych sytuacji konfliktowych jak strajki, czy protesty na rzecz dialogu, co należy wykorzystać Wypracowanie sprawiedliwej i efektywnej ekonomicznie strategii wynagrodzeń modele proefektywnościowe powiązane z wynikami i rozwojem pracowniczym Strategia zarządzania elastycznością zatrudnienia w kierunki flexicurity, elastyczność oparta na standardach z wejściem i wyjściem z elastyczności, Inwestowanie w kapitał ludzki jako stały element ZZL Programy wsparcia 50+, łączenie obowiązków rodzinnych z zawodowymi, zakaz dyskryminacji i przeciwdziałanie mobbingowi Występuje silne zróżnicowanie poglądów na sposoby reprezentacji i docelowy kształt zbiorowych stosunków pracy,