Obszar wsparcia: Rozwój funkcji słuchowych. Scenariusz zajęć Autor: Agnieszka Wysocka Grupa wiekowa: 5-latki Temat: Rozpoznajemy dźwięki instrumentów muzycznych. Cele operacyjne: Dziecko: rozpoznaje osoby na podstawie ich barwy głosu; rozpoznaje dźwięki pianina, fletu, gitary; prawidłowo nazywa omawiane instrumenty muzyczne; na podstawie układów przestrzennych odtwarza struktury dźwiękowe; różnicuje sygnały dźwiękowe; uczestniczy w zabawach parateatralnych; rozróżnia pojęcia: wysoko-nisko; głośno - cicho; szybko-wolno; wydziela w wyrazach sylaby wzmacniając je przedmiotowo poprzez klaskanie. Wykaz rozwijanych i nabywanych umiejętności, ujętych w podstawie programowej, jako osiągnięcia dziecka kończącego przedszkole: Dziecko: zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym, składniowym; odgrywa role w zabawach parateatralnych posługując się mową, mimiką, gestem, ruchem; umie posługiwać się rekwizytami (np. maską); dostrzega zmiany dynamiki, tempa i wysokości dźwięku utworu muzycznego, wyraża je pląsając lub tańcząc; w skupieniu słucha muzyki, w tym także muzyki klasycznej; dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania, nauki pisania; uczestniczy w proponowanych zabawach usprawniających funkcje słuchowe. Treści kształcenia: rozwijanie pamięci słuchowej; doskonalenie funkcji słuchowych w poszczególnych etapach ćwiczeń słuchowych; przeliczanie liczby odgłosów (uderzeń), odtwarzanie tej liczby za pomocą umownych figur (kresek); doskonalenie umiejętności różnicowania dźwięków; wzbogacanie słownika dziecięcego; kształtowanie właściwej reakcji na sygnał dźwiękowy; uwrażliwianie na odbieranie i odtwarzanie różnorodnych bodźców słuchowych; rozwijanie sprawności manualnej.
Opis sposobu realizacji: Lp. Rodzaj ćwiczenia Przebieg Czas Uwagi o realizacji, warunki pobudzające aktywność dziecka 1. Nawiązanie do tematu zajęć. 1. Kto to mówi?: 2 min. Nauczyciel zabawa słuchowa: (N) zaprasza rozpoznawanie osób na 5 chętnych dzieci. podstawie barwy ich Pozostałe siedzą głosu. tyłem do N oraz wybranej piątki. Każde z pięciorga dzieci wymienia nazwę dowolnego instrumentu. Zadaniem siedzących dzieci jest odgadnięcie, kto wymówił daną nazwę instrumentu. 2. Ćwiczenia usprawniające Odtwarzanie struktur dźwiękowych. Odtwarzanie wystukanego rytmu w układzie przestrzennym. 2. Instrumenty muzyczne: rozwiazywanie zagadek o tematyce muzycznej. 1. Zaklaszcz w dłonie tak, jak ja: odtwarzanie struktur dźwiękowych według wzoru. N wyklaskuje rytm: XX X XX X. Dzieci powtarzają za N. Następnie 3 chętnych dzieci proponuje wymyślony przez siebie rytm do powtarzania przez grupę (każde dziecko proponuje 1 rytm). 2. Narysuj tyle kresek, ile słyszysz dźwięków: zabawa słuchowa. N wystukuje kolejne rytmy (zasłaniając swoją rękę): XXX X XX; tekst zagadek (załącznik nr 1). 1 min. Uwaga!: X - oznacza dźwięk. Odległości między X to długości przerw miedzy dźwiękami. 1 min. ołówek i kartka dla każdego dziecka.
3. Ćwiczenia właściwe Różnicowanie dźwiękowych. sygnałów XX X XXX XX; X X XXX X XX. Zadaniem dzieci jest narysowanie tylu kresek, ile usłyszą dźwięków. Przypominamy dzieciom, iż przerwy miedzy dźwiękami zaznaczają w postaci odległości między kreskami. 1. Muzyka pianina: muzycznego- pianina. 10 min (załącznik nr 5). 2. Wysoki - niski: pojęć: dźwięki wysokie (cienkie) i dźwięki niskie (grube) w trakcie zabawy słuchoworuchowej. Przy dźwiękach wysokich dzieci stają na palcach, zaś przy dźwiękach niskich przykucają. (załącznik nr 6). 3. Muzyka gitary: muzycznego. (załącznik nr 7). 4. Niedźwiedzie i myszki: pojęć: dźwięki ciche, dźwięki głośne w trakcie zabawy słuchowo-ruchowej. Na dźwiękach głośnych dzieci są Niedźwiedziami - chodząc głośno tupią; na dźwiękach cichych są Myszkami - cicho chodzą na palcach. (załącznik nr 8).
5. Muzyka fletu. muzycznego. 6. Pociąg zwykły i pociąg Expressowy: pojęć: dźwięki wolne, dźwięki szybkie w trakcie zabawy słuchowo-ruchowej. Dzieci ustawiają się w dwóch rzędach, tworząc dwa pociągi. Pierwszy z nich to pociąg zwykły, a drugi to expres. Podczas dźwięków szybkich jedzie tylko Express, zaś podczas dźwięków wolnych - pociąg zwykły. 7. Czy znasz tę nazwę?: analiza zdania - podział wyrazów na sylaby. Zadaniem dzieci jest dokończenie wyrazu i wyklaskanie jego poszczególnych sylab. 4. Ćwiczenia kończące 1. Co to za instrument?: zagadki słuchowe. Dzieci wypełniają ilustracje. Następnie N odtwarza plik muzyczny. Zadaniem dzieci jest wskazanie poprzez podniesienie odpowiedniej ilustracji, jaki słyszą instrument. (załącznik nr 9). (załącznik nr 10). N podaje pierwszą sylabę, np. -gi - (ta-ra); -pia (ni-no); -trą- (bka); -trój (kąt); -tam- (bu-ryn); -ma (ra-kas). 5 min ilustracja (załączniki nr 2, 3, 4), kredki, nagranie audio (załącznik nr 11). Uwagi: Propozycje zawarte w scenariuszu zostały przygotowane w taki sposób, aby nauczyciel mógł dostosować czas realizacji zajęć do możliwości dzieci w grupie oraz z zachowaniem tzw. zasady 1/5, zalecanej w części podstawy programowej dotyczącej zalecanych warunków i sposobu jej realizacji. Zajęcia nie powinny trwać dłużej niż 15 minut.
Jeżeli niektóre dzieci pomimo upływu czasu są zainteresowane proponowanymi działaniami nie należy im przerywać tej aktywności. Dzieci, których uwaga się wyczerpała, w naturalny sposób powracają do realizacji programu własnego, czyli wybranego przez siebie rodzaju aktywności (np. zabawowej). Metody za M. Kwiatowską (1985): Czynne: ćwiczeń praktycznych. Słowne: objaśnienia i instrukcje. Percepcyjne: obserwacja i pokaz, przykład dorosłych. Formy: praca indywidualna jednolita i zróżnicowana, grupowa jednolita. Środki dydaktyczne: ołówek i kartka dla każdego dziecka, kredki, komputer z dostępem do Internetu oraz głośnikami lub tablica, środki dydaktyczne zamieszczone na portalu Scholaris (dla nauczyciela do wykorzystania w pracy z dzieckiem): 1. Treść zagadek Agnieszki Wysockiej o tematyce muzycznej - Instrumenty muzyczne; 2. Materiał do wydrukowania przez nauczyciela - Pianino; 3. Materiał do wydrukowania przez nauczyciela - Gitara; 4. Materiał do wydrukowania przez nauczyciela - Flet; 5. Prezentacja - Muzyka pianina; 6. Prezentacja do zabawy słuchowo-ruchowej Wysoki - niski; 7. Prezentacja - Muzyka gitary; 8. Prezentacja do zabawy słuchowo-ruchowej - Niedźwiedzie i myszki; 9. Prezentacja - Muzyka fletu; 10. Prezentacja do zabawy słuchowo-ruchowej - Pociąg zwykły i pociąg Expressowy; 11. Plik muzyczny do zagadek słuchowych - Co to za instrument?