SPIS TREŚCI Wstęp... 41 CZĘŚĆ I NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY... 43 ROZDZIAŁ I UMOWA O PRACĘ A INNE UMOWY... 45 1. Definicja stosunku pracy... 45 2. Inne umowy na podstawie których wykonywana jest praca... 45 3. Cechy charakterystyczne umów cywilnoprawnych... 46 4. Swoboda wyboru rodzaju umowy... 46 5. Umowa nosząca cechy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej... 47 6. Umowa zlecenia dotycząca wykonywania tych samych czynności co umowa o pracę... 47 7. Rodzaje umów cywilnoprawnych... 47 7.1. Umowa o dzieło... 47 7.2. Umowa zlecenia... 48 7.3. Umowa agencyjna... 49 7.4. Kontrakt menedżerski... 50 7.5. Kontrakt menedżerski a umowa o pracę... 50 8. Umowy cywilnoprawne a umowa o pracę różnice... 50 8.1. Osobiste świadczenie pracy... 50 8.2. Zasady ustalania odpłatności... 51 8.3. Podporządkowanie i ryzyko... 51 8.4. Zlecenie wykonywania czynności dla zespołu montażowego... 51 8.5. Umowa o pracę a umowa o dzieło i umowa zlecenia różnice... 52 8.6. Wady i zalety umowy o pracę... 53 8.7. Wady i zalety umów zlecenia... 54 8.8. Umowa zlecenia dotycząca tych samych czynności co umowa o pracę... 54 9. Rodzaj umowy zawartej z prezesem zarządu spółki... 54 10. Umowa z osobą zarządzającą zakładem pracy... 55 11. Przekwalifikowanie innej umowy w umowę o pracę... 58 12. Stażyści... 58 13. Umowa o pracę a tzw. samozatrudnienie... 60 14. Praktyki absolwenckie... 60 15. Konsekwencje nieprawidłowej kwalifikacji umowy... 61 16. Umowa o pracę zawarta w celu nabycia prawa do emerytury... 63 17. Umowa zawarta w celu wyłudzenia świadczeń z ZUS... 65 18. Zatrudnienie osoby bliskiej pracodawcy... 65 ROZDZIAŁ II RODZAJE UMÓW O PRACĘ... 67 1. Podział umów o pracę ze względu na czas na jaki zostały zawarte... 67 1.1. Rodzaje umów... 67 1.2. Umowa na czas określony... 67 1.3. Umowa na czas zastępstwa nieobecnego pracownika... 68 1.4. Umowa na czas wykonania określonej pracy... 68
6 1.5. Pojęcie umowy na czas wykonania określonej pracy... 69 1.6. Umowa na okres próbny... 69 1.7. Umowa na okres próbny zawarta w celu obejścia przepisów prawa... 69 1.8. Umowa na czas nieokreślony... 70 1.9. Zmiana umowy na czas nieokreślony na umowę na czas określony... 70 1.10. Praca sezonowa... 70 1.11. Umowy nauczycieli akademickich... 71 2. Umowy na czas określony a ustawa antykryzysowa... 71 2.1. Umowa na czas określony w przepisach Kodeksu pracy i ustawy antykryzysowej... 71 2.2. Zakres stosowania ustawy antykryzysowej do umów na czas określony...72 2.3. Umowy na czas określony zgodnie z art. 25 1 1 Kodeksu pracy... 72 2.3.1. Podmioty, które stosują w 2010 r. art. 25 1 Kodeksu pracy... 72 2.3.2. Zawarcie trzech kolejnych umów o pracę na czas określony... 72 2.3.3. Przerwa pomiędzy umowami na czas określony... 73 2.3.4. Zatrudnienie pracowników w ramach robót publicznych i prac interwencyjnych, a liczba umów na czas określony... 73 2.3.5. Niszczenie i przedłużenia umów terminowych... 74 2.3.6. Umowa o pracę na okres próbny a ilość umów na czas określony... 74 2.3.7. Zasada liczenia ilości umów na czas określony... 74 2.3.8. Grupy zawodowe, do których nie stosujemy art. 25 1 1 Kodeksu pracy... 75 2.4. Umowy na czas określony zgodnie z przepisami ustawy antykryzysowej...75 2.4.1. Termin stosowania ustawy antykryzysowej... 75 2.4.2. Ograniczenia dotyczące umów na czas określony w świetle ustawy antykryzysowej... 75 2.4.3. Sposób liczenia maksymalnego 24-miesięcznego okresu dotyczącego umów na czas określony... 76 2.4.4. Umowy, których dotyczy ustawa antykryzysowa... 76 2.4.5. Umowy zawarte przed 22 sierpnia 2009 r. kończące się po 31 grudnia 2011 r. 76 2.4.6. Umowy zawarte po 22 sierpnia 2009 r. i kończące się po 31 grudnia 2011 r.... 76 2.4.7. Umowy zawarte przed 22 sierpnia 2009 r. i kończące się przed 31 grudnia 2011 r. 77 2.4.8. Umowy zawarte po 22 sierpnia 2009 r. i kończące się przed 31 grudnia 2011 r. 79 3. Umowy o pracę z młodocianymi i z dziećmi... 79 3.1. Typy umów zawieranych z młodocianymi... 79 3.2. Zasady ogólne zawierania umów z młodocianymi... 80 3.3. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego... 80 3.4. Umowa w celu przygotowania zawodowego osób, które nie ukończyły gimnazjum... 81 3.5. Umowa w celu przygotowania zawodowego osób, które nie mają 16 lat... 81 3.6. Nauka zawodu... 81 3.7. Umowa o przyuczenie do wykonywania określonej pracy... 82 3.8. Zatrudnienie młodocianego przy lekkiej pracy... 82 3.9. Umowy o pracę z dziećmi... 83 3.10. Dokumenty, które należy dołączyć do wniosku o zatrudnienie dziecka... 83 4. Szczególne rodzaje umów... 84 4.1. Spółdzielcza umowa o pracę... 84 4.1.1. Zasady ogólne nawiązania spółdzielczej umowy o pracę... 84 4.1.2. Umowy o pracę w spółdzielni pracy... 84 4.2. Świadczenie pracy na podstawie powołania... 84
4.2.1. Zasady ogólne nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania... 84 4.2.2. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy powołanemu pracownikowi... 86 4.3. Świadczenie pracy na podstawie mianowania... 86 4.4. Świadczenie pracy na podstawie wyboru... 87 4.4.1. Zasady ogólne nawiązania stosunku pracy na podstawie wyboru... 87 4.4.2. Stanowiska samorządowe, na które nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru... 88 4.5. Umowa o pracę nakładczą... 88 4.6. Pozorność umowy o pracę nakładczą... 89 4.7. Umowa o pracę tymczasową... 89 4.8. Wypożyczanie pracowników... 90 5. Dwa etaty w jednej firmie... 90 5.1. Warunki zatrudnienia pracownika na dwóch etatach w jednej firmie... 90 5.2. Ilość jednocześnie zawartych umów o pracę z jednym pracodawcą... 91 5.3. Obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracownika na drugi etat... 91 5.4. Dwa etaty u jednego pracodawcy a urlop... 92 5.5. Czas pracy pracownika na dwóch etatach... 92 5.6. Czas pracy na dwóch etatach w wyjaśnieniach Ministerstwa... 92 6. Zatrudnienie więźniów... 93 6.1. Podstawowe zasady zatrudnienia więźniów... 93 6.2. Zatrudnienie więźnia na podstawie skierowania... 93 6.2.1. Umowa z zakładem karnym... 93 6.2.2. Więźniowie wykonujący pracę... 94 6.2.3. Wynagrodzenie skazanych... 94 6.2.4. Urlop więźniów pracujących na podstawie skierowania... 95 6.2.5. Obowiązki związane z zatrudnieniem skazanych... 95 6.3. Zatrudnienie skazanego na ogólnych zasadach... 96 6.4. Przepisy regulujące zatrudnienie skazanych... 96 7. Oddelegowanie pracownika za granicę... 97 7.1. Podstawowe obowiązki związane z oddelegowaniem pracownika za granicę... 97 7.2. Swoboda delegowania w UE... 97 7.3. Wysłanie pracownika za granicę w ramach polecenia wyjazdu służbowego... 97 7.4. Wysłanie pracownika za granicę... 98 8. Telepraca... 99 8.1. Pojęcie telepracownika i telepracy... 99 8.2. Podstawa stosowania telepracy... 99 8.3. Termin uzgodnienia telepracy z pracownikiem... 99 8.4. Powierzenie telepracy ze względu na potrzeby pracodawcy... 99 8.5. Rezygnacja z wykonywania pracy w formie telepracy...100 8.6. Brak zgody pracownika na telepracę...100 8.7. Informacja o warunkach zatrudnienia w przypadku telepracy...100 8.8. Obowiązki pracodawcy zatrudniającego telepracowników...101 8.9. Forma przekazywania informacji w przypadku telepracy...101 8.10. Kontrola telepracownika... 102 8.11. Zakaz dyskryminacji telepracowników... 102 8.12. Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP w przypadku telepracowników... 102 8.13. Rodzaje umów o pracę na jakie może być zatrudniony telepracownik... 103 7
8 8.14. Czas pracy telepracownika... 103 8.15. Telepracownik a badania lekarskie... 103 ROZDZIAŁ III OBOWIĄZKI PRACODAWCY ZWIĄZANE Z ZATRUDNIENIEM PRACOWNIKA... 104 1. Pojęcie pracodawcy... 104 2. Spółka cywilna jako pracodawca... 104 3. Osoba prawna jako pracodawca... 105 4. Reprezentacja pracodawcy w stosunku pracy... 105 5. Pojęcie pracownika... 105 6. Postępowanie w przypadku zatrudniania pracowników... 106 7. Zawieranie umów o pracę... 106 7.1. Sporządzenie umowy o pracę... 106 7.2. Forma zawarcia umowy o pracę... 107 7.3. Niezachowanie formy pisemnej umowy o pracę... 107 7.4. Elementy niezbędne umowy o pracę... 108 7.5. Język umowy o pracę... 108 7.6. Zasada swobody umów a umowa o pracę... 109 7.7. Rodzaj pracy... 109 7.8. Miejsce pracy... 110 7.9. Miejsce pracy i siedziba zakładu pracy... 110 7.10. Miejsce wykonywania pracy kierowców... 111 7.11. Podróż służbowa a miejsce wykonywania pracy... 111 7.12. Wymiar czasu pracy... 113 7.13. Zmiana rozkładu czasu pracy... 113 7.14. Wynagrodzenie... 114 7.15. Minimalne wynagrodzenie za pracę... 114 7.16. Umowa zlecenia a minimalne wynagrodzenie... 114 7.17. Termin rozpoczęcia pracy... 115 7.18. Dodatkowe klauzule w treści umów... 115 7.19. Zakaz konkurencji wobec pracodawcy... 115 7.20. Dodatkowe elementy umów o pracę zawartych z pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze... 116 7.21. Przedwstępna umowa o pracę... 116 7.22. Ustne rokowania a roszczenie o zawarcie umowy o pracę... 117 7.23. Informacje dla pracownika skierowanego poza obszar UE... 117 8. Dodatkowa pisemna informacja... 117 8.1. Obowiązek wręczenia pisemnej dodatkowej informacji... 117 8.2. Treść dodatkowej informacji... 118 8.3. Informacja o warunkach zatrudnienia w przypadku telepracy... 119 8.4. Zmiany dotyczące informacji o warunkach zatrudnienia... 119 8.5. Metody sporządzania dodatkowej informacji... 120 8.6. Informacja dla pracownika a zmiana warunków zatrudnienia... 120 8.7. Zmiana wymiaru urlopu a aktualizacja informacji dla pracownika... 121 8.8. Nowa umowa o pracę a informacja o warunkach zatrudnienia... 121 9. Obowiązki związane z zatrudnieniem... 121 9.1. Dwa wzory kwestionariuszy osobowych... 121
9.2. Kwestionariusz osobowy w wyjaśnieniach Inspektoratu Pracy... 122 9.3. Wstępne badania lekarskie... 122 9.4. Dodatkowe badania lekarskie a zaświadczenia o braku przeciwwskazań do podjęcia nauki... 123 9.5. Dodatkowe badania niektórych grup zawodowych...124 9.6. Zakres danych, których można żądać od pracownika i od osoby ubiegającej się o pracę 125 9.7. Dokumenty składane przez pracownika w związku z przyjęciem do pracy... 126 9.8. Zaświadczenie o niekaralności kandydata do pracy...126 9.9. Obowiązki pracodawcy w związku z zatrudnieniem nowego pracownika... 127 9.10. Zapoznanie z aktami prawa wewnątrzzakładowego... 127 9.11. Zapoznanie z zakresem obowiązków... 127 9.12. Obowiązek zapoznania pracownika z zakresem obowiązków a regulamin pracy... 128 9.13. Forma informacji o zakresie obowiązków... 128 9.14. Ustalenie stażu pracy nowo zatrudnionego... 128 9.15. Szkolenie pracowników w zakresie BHP... 129 9.15.1. Instruktaż ogólny... 130 9.15.2. Instruktaż stanowiskowy... 130 9.15.3. Szkolenie podstawowe... 130 9.16. Informacja o ryzyku zawodowym... 130 9.17. Obowiązek informowania o ryzyku zawodowym a rodzaj zajmowanego stanowiska 131 9.18. Zapewnienie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej... 131 9.19. Odzież i obuwie robocze... 132 9.20. Odzież robocza dla pracowników zatrudnionych na okres próbny... 133 9.21. Zakazy dopuszczenia pracowników do pracy... 133 10. Obowiązek poinformowania różnych organów o zatrudnieniu pracowników... 134 10.1. Obowiązek poinformowania inspekcji pracy i inspekcji sanitarnej... 134 10.2. Pozostałe informacje przekazywane do Państwowej Inspekcji Pracy... 134 10.3. Obowiązek zawiadomienia organów egzekucyjnych... 135 10.4. Ponowne zatrudnienie pracownika po przyznaniu mu emerytury... 135 10.5. Obowiązek zawiadomienia Urzędu Pracy o wolnych miejscach pracy... 136 10.6. Brak obowiązku informowania o zatrudnieniu osoby bezrobotnej...136 11. Obowiązki pracodawcy z zakresu BHP... 136 11.1. Zasady ogólne... 136 11.2. Zapewnienie odpowiednich pomieszczeń pracy... 137 11.3. Dodatkowe wymogi w przypadku pracy przy obsłudze komputera... 138 11.4. Służba BHP... 139 11.5. Służba BHP, a pracodawca zatrudniający do 100 pracowników... 139 11.6. Komisja BHP... 140 12. Inne obowiązki związane z zatrudnieniem pracowników... 140 12.1. Przetwarzanie danych osobowych pracownika... 140 12.2. Upoważnienie do przetwarzania danych osobowych pracowników...141 12.3. Regulamin pracy... 141 12.4. Regulamin wynagradzania... 141 12.5. Wpłaty na PFRON... 142 12.6. Obowiązki pracodawców związane z liczbą zatrudnionych pracowników... 142 12.7. Obowiązki pracodawców zatrudniających mniej niż 20 pracowników... 143 9
10 ROZDZIAŁ IV DOKUMENTACJA PRACOWNICZA... 145 1. Obowiązek prowadzenia dokumentacji pracowniczej... 145 2. Akta osobowe... 145 2.1. Obowiązek prowadzenia akt osobowych... 145 2.2. Zmiany w zakresie prowadzenia akt osobowych od 5 sierpnia 2009 r.... 146 2.3. Część A akt osobowych... 146 2.4. Część B akt osobowych... 147 2.5. Część C akt osobowych... 148 2.6. Ogólne zasady prowadzenia akt osobowych... 149 2.7. Dokumenty specyficzne ze względu na rodzaj zatrudnienia... 149 2.8. Zajęcie komornicze a akta osobowe... 149 2.9. Pracownik pracujący na dwa etaty a akta osobowe... 150 3. Inna dokumentacja pracownicza... 150 3.1. Zakres dodatkowej dokumentacji... 150 3.2. Karta ewidencji czasu pracy... 150 3.3. Imienna karta wypłacanego wynagrodzenia za pracę... 151 3.4. Ewidencje dodatkowe... 151 3.5. Lista obecności... 151 3.6. Forma prowadzenia dokumentacji pracowniczej... 152 3.7. Brak ewidencji pracowniczej... 152 4. Prawo pracownika do wglądu do akt osobowych... 152 5. Przechowywanie dokumentacji pracowniczej... 152 6. Przechowywanie list płac w formie elektronicznej... 153 7. Ochrona danych osobowych pracowników... 153 8. Przetwarzanie danych biometrycznych... 154 9. Monitoring w zakładzie pracy... 154 10. Udostępnianie danych osobowych innym podmiotom... 157 11. Zakres danych udostępnianych związkom zawodowym... 157 12. Komplet dokumentów niezbędnych przy zatrudnianiu pracownika... 158 13. Nieprowadzenie dokumentacji pracowniczej... 159 ROZDZIAŁ V ZATRUDNIANIE CUDZOZIEMCÓW W POLSCE... 160 1. Zmiany dotyczące zatrudniania cudzoziemców od 1 lutego 2009 r.... 160 2. Możliwość wykonywania pracy na terytorium Polski przez cudzoziemców... 160 3. Wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca... 161 4. Zwolnienia z obowiązku uzyskiwania zezwoleń na pracę... 162 5. Przypadki, gdy wymagane jest zezwolenie na pracę... 163 6. Organ wydający zezwolenia na pracę cudzoziemców... 164 7. Typy zezwoleń na pracę dla cudzoziemców... 164 8. Procedura uzyskiwania zezwolenia na pracę cudzoziemca... 165 9. Opłata za wydanie zezwolenia na pracę... 165 10. Wiza... 165 11. Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony... 166 12. Umowa o pracę z cudzoziemcem... 166 13. Umowa o pracę z cudzoziemcem zawarta bez wymaganego zezwolenia... 167 14. Język, w jakim zawiera się umowę o pracę z cudzoziemcem... 171
15. Język, w jakim zawiera się umowy cywilnoprawne z cudzoziemcami... 171 16. Umowa z cudzoziemcem w języku obcym a inne obowiązki... 171 17. Sytuacja na lokalnym rynku pracy a zezwolenie na pracę cudzoziemca... 172 18. Sytuacje, gdy brak jest obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę przez cudzoziemców... 172 19. Zwolnienie z obowiązku uzyskiwania zezwolenia przez pracowników ze Wschodu... 175 20. Karta Polaka... 176 21. Praca mieszkańców państw sąsiednich spoza UE nieposiadających Karty Polaka... 177 22. Status pracownika obcokrajowca... 178 23. Cudzoziemcy z Kartą Polaka... 178 24. Akty prawne regulujące zatrudnianie cudzoziemców... 178 ROZDZIAŁ VI WZORY DOKUMENTÓW ZWIĄZANYCH Z ZATRUDNIENIEM PRACOWNIKÓW... 180 1. Umowy o pracę... 180 1.1. Umowa o pracę wzór ogólny... 180 1.2. Umowa o pracę w celu nauki zawodu... 181 1.3. Umowa o pracę w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy... 182 1.4. Umowa o pracę z pracownikiem młodocianym zatrudnionym przy pracach lekkich... 183 1.5. Umowa o pracę nakładczą... 184 1.6. Umowa o pracę na zastępstwo... 186 1.7. Umowa o pracę na okres próbny... 186 2. Wzory umów cywilnoprawnych... 187 2.1. Umowa o dzieło... 187 2.2. Umowa zlecenia... 188 2.3. Umowa agencyjna... 189 3. Dokumenty przygotowywane w związku z zatrudnieniem pracownika... 190 3.1. Informacja o warunkach zatrudnienia i uprawnieniach pracowniczych... 190 3.2. Oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z przepisami obowiązującymi w zakładzie pracy... 191 3.3. Oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z przepisami BHP i o przeszkoleniu... 192 3.4. Zakres czynności pracownika... 192 3.5. Informacja o ryzyku zawodowym... 193 4. Dokumenty przy przyjmowaniu pracownika do pracy... 194 4.1. Oświadczenie o udostępnieniu danych osobowych... 194 4.2. Przedwstępna umowa o pracę... 194 4.3. Skierowanie na wstępne badania lekarskie... 195 5. Zawiadomienia wybranych organów... 195 5.1. Oświadczenie pracownika o niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych... 195 5.2. Zawiadomienie Powiatowego Urzędu Pracy o zatrudnieniu osoby bezrobotnej... 196 5.3. Zawiadomienie komornika o zatrudnieniu pracownika objętego egzekucją komorniczą 196 6. Upoważnienie do przetwarzania danych osobowych dla pracownika działu kadr...197 ROZDZIAŁ VII ZATRUDNIENIE A PODATEK DOCHODOWY I SKŁADKI ZUS 198 1. Zatrudnienie a obowiązki pracodawcy wobec ZUS... 198 1.1. Zgłoszenie pracowników do ubezpieczeń... 198 1.2. Obowiązek zgłoszenia członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego... 198 1.3. Dowody potwierdzające prawo do świadczeń zdrowotnych... 199 11
12 1.4. Brak zgłoszenia pracowników... 200 1.5. Umowa o pracę a inny tytułu ubezpieczenia... 200 1.6. Umowa o dzieło czy umowa o pracę... 201 1.7. Ubezpieczenia społeczne cudzoziemców pracujących w Polsce... 201 1.8. Dane w ZUS ZUA w przypadku cudzoziemców zatrudnionych w Polsce... 202 1.9. Opłacanie składek ZUS za skazanych... 202 1.10. Pracownicy zasady ustalania miejsca opłacania składek od 1 maja 2010 r.... 202 1.10.1. Zasady ogólne określania miejsca podlegania ubezpieczeniu pracowników 202 1.10.2. Pojęcie osoby wykonującej pracę najemną w imieniu pracodawcy... 203 1.10.3. Praca najemna w kilku krajach... 204 1.10.4. Pojęcie znacznej części pracy... 205 1.10.5. Pojęcie osoby normalnie wykonującej pracę najemną w kilku państwach członkowskich... 205 1.10.6. Praca najemna dla podmiotu spoza UE wykonywana na terenie kilku państw UE... 205 1.10.7. Rozróżnianie pracy w kilku państwach od pracy oddelegowania pracownika 206 1.11. Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych... 206 1.11.1. Podmioty, za które należy opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych 206 1.11.2. Wykaz prac o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach... 207 1.11.3. Wysokość i podstawa składki na Fundusz Emerytur Pomostowych... 208 2. Zatrudnienie pracowników a podatek dochodowy... 209 2.1. Samozatrudnienie a podatek dochodowy... 209 2.2. Samozatrudnienie w wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów... 210 2.3. Obowiązki pracodawcy związane z zatrudnieniem pracowników... 211 2.4. Zakład pracy jako płatnik zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników... 212 2.5. Brak obowiązku składania deklaracji miesięcznych PIT-4... 213 2.6. Obowiązki pracodawcy a wyznaczenie osoby odpowiedzialnej... 213 2.7. Upadłość zakładu pracy a płatnik podatku dochodowego... 213 2.8. Wypłata wynagrodzenia przez komornika... 214 2.9. Pojęcie pracownika na gruncie podatku dochodowego... 214 2.10. Podstawa obliczania zaliczek... 214 2.11. Przeliczenie wynagrodzenia wypłaconego w walucie obcej... 215 2.12. Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy... 215 2.12.1. Wysokość kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy... 215 2.12.2. Koszty uzyskania przychodów pracowników-twórców... 216 2.12.3. Wynagrodzenia płatne łącznie za kilka miesięcy... 217 2.12.4. Wynagrodzenia grudniowe płatne w styczniu koszty uzyskania pracowników 218 2.12.5. Koszty dojazdu do pracy w wysokości faktycznie poniesionej... 218 2.12.6. Dokumentowanie wydatków na dojazdy... 219 2.12.7. Rzeczywiste koszty uzyskania przychodu... 219 2.12.8. Faktyczne miejsce zamieszkania pracownika a koszty uzyskania... 220 2.12.9. Koszty pracowników dojeżdżających w wyjaśnieniach MF... 220 2.12.10. Zakład pracy wielooddziałowy decyduje miejsce wykonywanej pracy... 221 2.12.11. Dwie lub więcej umów z jednym zakładem pracy a koszty uzyskania przychodów... 221 2.12.12. Dwa etaty u jednego pracodawcy a koszty uzyskania przychodów... 222
2.12.13. Przychody pracownika zatrudnionego na wielu etatach roczny limit kosztów 222 2.12.14. Zaprzestanie potrącania kosztów uzyskania przychodów... 222 2.13. Świadczenia za okres dłuższy niż miesiąc a wysokość zaliczki na podatek... 224 2.14. Wysokość miesięcznej zaliczki od wynagrodzeń... 224 2.15. Obniżanie wysokości miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy... 225 2.16. Wspólne rozliczanie się z małżonkiem... 225 2.17. Zmniejszenia zaliczek o kwotę wolną od podatku... 227 2.17.1. Oświadczenie PIT-2... 227 2.17.2. Dochody z najmu opodatkowane ryczałtem a potrącenie zaliczki o kwotę wolną od podatku... 228 2.18. Składka na ubezpieczenie zdrowotne pracowników a zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników... 229 2.19. Zwolnienie z obowiązku poboru zaliczek lub ograniczenie wysokości poboru zaliczek 230 2.20. Zaliczki na podatek dochodowy w zakładach pracy chronionej... 231 2.21. Odpowiedzialność zakładu pracy za niepobranie podatku... 232 2.22. Wynagrodzenie zasądzone przez sąd... 232 2.23. Zasady zaokrąglania kwot podatku... 236 2.24. Wypłata świadczeń dla przyszłego pracownika... 236 2.25. Używanie samochodu pracownika, a koszty uzyskania przychodów pracodawcy... 237 2.25.1. Samochody używane przez pracowników, a koszty u pracodawcy... 237 2.25.2. Używanie samochodu przez pracownika w jazdach lokalnych... 238 2.25.3. Ryczałt na jazdy lokalne... 239 2.25.4. Ryczałt a samochód oddany w używanie pracodawcy... 240 2.25.5. Rozliczenie z pracownikiem jazd lokalnych na podstawie faktycznie przejechanych kilometrów... 240 2.25.6. Dojazdy do pracy pracowników własnymi samochodami... 241 2.25.7. Umowa dotycząca używania samochodu prywatnego do celów służbowych 241 3. Porównanie obciążeń w przypadku umowy o pracę i umów cywilnoprawnych... 242 CZĘŚĆ II TRWANIE STOSUNKU PRACY... 245 ROZDZIAŁ I CZAS PRACY... 247 1. Systemy i rozkłady czasu pracy... 247 1.1. Pojęcie czasu pracy... 247 1.1.1. Zasady obliczania czasu pracy... 247 1.1.2. Dojazd do pracy a czas pracy... 248 1.1.3. Stawienie się nietrzeźwego pracownika do pracy a czas pracy... 248 1.1.4. Pojęcie doby pracowniczej i tygodnia pracy...248 1.1.5. Naruszenie doby pracowniczej po dniu wolnym... 249 1.2. Systemy czasu pracy... 249 1.3. Podstawowy system czasu pracy... 250 1.3.1. Zasady ogólne w przypadku podstawowego systemu czasu pracy... 250 1.3.2. Zasady układania grafiku w podstawowym czasie pracy... 250 1.4. Możliwość przedłużenia wymiaru czasu pracy ponad 8 godzin na dobę... 251 1.5. System przerywanego czasu pracy... 252 1.6. System zadaniowego czasu pracy... 253 1.6.1. Zasady stosowania zadaniowego czasu pracy... 253 13
14 1.6.2. Zadaniowy czas pracy kierowców... 254 1.6.3. Przedstawiciel handlowy a zadaniowy czas pracy... 254 1.6.4. Zadaniowy czas pracy a ilość powierzonej pracy... 254 1.7. Praca w ruchu ciągłym... 254 1.7.1. Zasady stosowania systemu pracy w ruchu ciągłym... 254 1.7.2. Praca w ruchu ciągłym a termin wypłaty wynagrodzenia... 255 1.7.3. Godziny nadliczbowe w systemie czasu pracy w ruchu ciągłym... 256 1.7.4. Stacja paliw a praca w ruchu ciągłym... 257 1.8. Równoważny czas pracy... 257 1.8.1. Zasady stosowania równoważnego czasu pracy... 257 1.8.2. Równoważny system czasu pracy a godziny nadliczbowe... 258 1.8.3. Równoważny czas pracy przy dozorze urządzeń... 258 1.8.4. Równoważny czas pracy przy pilnowaniu mienia... 259 1.8.5. Rozwiązanie umowy o pracę w przypadku równoważnego czasu pracy... 259 1.8.6. Harmonogram w równoważnym czasie pracy... 260 1.9. Indywidualny rozkład czasu pracy... 261 1.9.1. Zasady ogólne stosowania indywidualnego rozkładu czasu pracy... 261 1.9.2. Ruchomy czas pracy... 261 1.10. System skróconego tygodnia pracy... 262 1.11. System pracy weekendowej... 262 1.12. Sposób określania systemów oraz rozkładów czasu pracy... 262 2. Rozliczanie czasu pracy (wymiar czasu pracy)... 263 2.1. Rozkład czasu pracy... 263 2.2. Wymiar czasu pracy... 263 2.2.1. Ustalanie wymiaru czasu pracy... 263 2.2.2. Wymiar czasu pracy w ruchu ciągłym... 264 2.2.3. Wymiar czasu pracy zatrudnionego na część etatu... 265 2.2.4. Obliczenie wymiaru czasu pracy za wybrany miesiąc... 265 2.2.5. Święto przypadające w innym dniu niż niedziela... 266 2.2.6. Dwa święta w jednym tygodniu... 266 2.2.7. Święto przypadające w niedzielę a wymiar czasu pracy... 266 2.2.8. Święto w dniu wolnym z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy... 267 2.2.9. Wymiar czasu pracy w 2010 r. dla jednomiesięcznych okresów rozliczeniowych 267 2.2.10. Wymiar czasu pracy w 2010 r. dla dwumiesięcznych okresów rozliczeniowych 268 2.2.11. Wymiar czasu pracy w 2010 r. dla trzymiesięcznych okresów rozliczeniowych 268 2.2.12. Wymiar czasu pracy w 2010 r. dla czteromiesięcznych okresów rozliczeniowych... 268 2.2.13. Dni świąteczne w 2010 r.... 269 2.2.14. Zmniejszenie norm czasu pracy... 269 2.3. Okres rozliczeniowy... 269 2.4. Okres rozliczeniowy w budownictwie... 270 2.5. Łączny tygodniowy czas pracy... 271 2.6. Nieprzerwany wypoczynek dobowy i tygodniowy... 271 2.6.1. Dobowy i tygodniowy okres odpoczynku... 271 2.6.2. Prawo do 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku... 271 2.6.3. Termin równoważny okres wypoczynku... 272 2.6.4. Trzyzmianowy rozkład pracy... 272 2.6.5. Przedłużenie dobowego wymiaru pracy do 24 godzin a prawo do odpoczynku 273
2.7. Tydzień pracy dłuższy niż 5-dniowy... 273 2.8. Rozwiązanie z pracownikiem umowy w trakcie okresu rozliczeniowego... 273 2.9. Rozliczenie czasu pracy w przypadku zakończenia umowy... 274 2.10. Praca w wolne soboty... 275 2.11. Niedopracowanie godzin w okresie rozliczeniowym... 275 2.12. Nierównomierny rozkład czasu pracy w poszczególnych miesiącach okresu rozliczeniowego... 276 2.13. Kompensata za pracę w wolną sobotę... 278 2.14. Czas pracy w podróży służbowej... 278 2.15. Podróż służbowa odbywana samochodem pracownika a czas pracy... 280 2.16. Praca w niedziele i święta... 280 2.16.1. Dopuszczalność pracy w niedzielę... 280 2.16.2. Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych... 281 2.16.3. Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy... 281 2.16.4. Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych w wyjaśnieniach Ministerstwa... 283 2.16.5. Rekompensata za pracę w niedzielę i święta... 284 2.16.6. Absencja chorobowa a dzień wolny w zamian za święto... 285 2.16.7. Wynagrodzenie za pracę w niedzielę i święta w przypadku braku zrekompensowania ich dniami wolnymi... 286 2.16.8. Rozliczenie wynagrodzenia za pracę w święto przypadające w sobotę... 287 2.17. Czas podczas przejazdu zakładowym transportem do miejsca pracy... 287 2.18. Przerwy w pracy... 288 2.18.1. 15-minutowa przerwa w pracy... 288 2.18.2. 60-minutowa przerwa w pracy... 288 2.18.3. Przerwy w pracy wliczane do czasu pracy... 289 2.19. Okresy niewliczane do czasu pracy... 290 3. Praca w godzinach nadliczbowych... 290 3.1. Polecanie pracy w godzinach nadliczbowych... 290 3.2. Forma polecenia pracy w godzinach nadliczbowych... 291 3.3. Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych... 291 3.4. Dodatkowe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe... 292 3.5. Czas wolny za pracę nadliczbową... 292 3.6. Zatrudnianie pracowników w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy... 292 3.7. Praca w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia przeciętnej, tygodniowej normy czasu pracy... 293 3.8. Kierownik działu a praca w nadgodzinach... 294 3.9. Godziny nadliczbowe a zatrudnienie na niepełny etat... 295 3.10. Praca na zasadach dobrowolności na rzecz współpracowników a godziny nadliczbowe 295 3.11. Zasady ustalania przekroczenia normy średniotygodniowej... 295 3.12. Praca w niedzielę i przekroczenie normy tygodniowej czasu pracy... 297 3.13. Limit godzin nadliczbowych w 2010 r.... 298 3.14. Nadgodziny a świadectwo pracy... 298 3.15. Praca w tej samej dobie pracowniczej a nadgodziny... 298 4. Zasady dokumentowania czasu pracy pracowników... 299 15
16 4.1. Planowanie czasu pracowników... 299 4.2. Ewidencja czasu pracy... 299 4.3. Forma ewidencji... 300 4.4. Zasady prowadzenia karty czasu pracy... 300 4.5. Pracownicy dla których ewidencję czasu pracy prowadzi się w uproszczonej formie 301 4.6. Przechowywanie dokumentacji kadrowej i kadrowo-płacowej... 301 4.7. Podmiot zobowiązany do udowodnienia czasu pracy... 302 4.8. Obwieszczenie o czasie pracy... 303 4.9. Sposób zmiany rozkładu czasu pracy... 303 5. Ustawa antykryzysowa a czas pracy... 304 5.1. Zakres stosowaniu regulacji ustawy antykryzysowej dotyczących czasu pracy... 304 5.2. Wydłużenie okresu rozliczeniowego zgodnie z ustawą antykryzysową... 305 5.3. Świadczenie pracy w tej samej dobie pracowniczej... 307 5.4. Indywidualny czas pracy dla rodziców dziecka do 14 lat... 307 5.5. Obniżenie wymiaru czasu pracy... 309 5.5.1. Przypadki, gdy jest możliwe obniżenie wymiaru czasu pracy... 309 5.5.2. Tryb obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie ustawy antykryzysowej... 310 6. Inne zagadnienia związane z czasem pracy... 310 6.1. Czas pracy a dyżur pracownika... 310 6.1.1. Dyżur pracownika... 310 6.1.2. Wynagrodzenie za czas dyżuru... 311 6.1.3. Dyżur lekarza... 311 6.1.4. Efektywna praca w czasie dyżuru... 311 6.1.5. Dyżur w domu... 312 6.1.6. Pojęcie dyżuru domowego... 312 6.1.7. Rekompensata za dyżur pełniony poza domem pracownika... 312 6.2. Praca w porze nocnej... 313 6.3. Wykonywanie w nocy prac szczególnie niebezpiecznych... 313 6.4. Czas pracy w instytucjach kultury... 314 6.5. Czas pracy urzędników i pracowników służby cywilnej... 315 6.6. Czas pracy pracownika niepełnosprawnego... 315 6.7. Wynagrodzenie miesięczne a skrócona norma czasu pracy pracownika niepełnosprawnego... 316 6.8. Czas pracy pracowników służby zdrowia... 318 6.8.1. Główne zasady organizacji czasu pracy w placówkach służby zdrowia... 318 6.8.2. Dyżury medyczne od 1 stycznia 2008 r. w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy... 319 6.8.3. Klauzula opt-out... 320 6.8.4. Gotowość do udzielania świadczeń zdrowotnych... 320 6.8.5. Odpoczynek po dyżurze medycznym w wyjaśnieniach inspekcji pracy... 321 6.8.6. Odpoczynek po dyżurze medycznym w wyjaśnieniach Ministerstwa Zdrowia 322 6.9. Czas pracy pracowników młodocianych... 322 6.9.1. Wymiar czasu pracy pracowników młodocianych... 322 6.9.2. Wymiar czasu młodocianego zatrudnionego w czasie ferii szkolnych... 323 6.9.3. Młodociany zatrudniony przy lekkiej pracy podczas roku szkolnego... 323 6.9.4. Zatrudnianie młodocianych na drugiej zmianie... 324 6.10. Czas pracy kadry kierowniczej... 324
6.11. Zasady ustalania czasu pracy kierowców... 324 6.11.1. Przepisy regulujące czas pracy kierowców... 324 6.11.2. Zasady ustalania czasu pracy kierowców... 326 6.11.3. Przerwa w pracy kierowcy a czas pracy... 327 6.11.4. Czas pracy kierowców wykonujących międzynarodowy transport drogowy 327 6.11.5. Praca kierowcy w porze nocnej... 328 6.11.6. Forma prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowców... 328 6.11.7. Podróż służbowa kierowcy... 328 6.11.8. Systemy czasu pracy kierowców... 329 6.11.9. Obowiązek okazywania wykresówek z tachografów... 329 6.11.10. Zasady rozliczania czasu pracy kierowców małych samochodów... 330 6.11.11. Podstawowe zasady dotyczące czasu pracy szoferów po 20 czerwca 2007 r. 330 6.11.12. Czas pracy kierowców małych samochodów w wyjaśnieniach inspekcji pracy 331 6.11.13. Godziny nadliczbowe kierowcy... 332 6.11.14. Czas pracy motorniczych tramwajów... 332 6.12. Czas pracy pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego... 332 6.13. Sankcje za naruszenie przepisów o czasie pracy... 333 6.14. Dane w regulaminie pracy dotyczące czasu pracy... 333 7. Wzory dokumentów związanych z czasem pracy... 334 7.1. Miesięczna karta ewidencji czasu pracy... 334 7.2. Wniosek o udzielenie czasu wolnego za pracę w niedzielę... 336 ROZDZIAŁ II WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ... 337 1. Zasady ogólne... 337 1.1. Pojęcie wynagrodzenia za pracę... 337 1.2. Podstawowe składniki wynagrodzenia... 337 1.3. Ogólne zasady wypłaty wynagrodzeń... 338 1.4. Ustalanie wynagrodzenia za pracę... 339 1.5. Określenie w umowie o pracę innego wynagrodzenia niż wynikające z regulaminu wynagradzania... 340 1.6. Dodatkowa praca wykonywana w normalnym czasie pracy... 340 1.7. Formy określania wynagrodzenia... 340 1.8. Składniki wynagrodzenia za pracę... 341 1.9. Dodatkowe składniki wynagrodzenia... 341 1.10. Premia a nagroda... 341 1.11. Brak wypłaty premii... 342 1.12. Zysk oddziału a brak prawa do premii... 342 1.13. Nagroda z zysku a przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy... 342 1.14. Premia uznaniowa (nagroda)... 343 1.15. Premia uznaniowa przewidziana w regulaminie... 343 1.16. Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy... 344 1.17. Wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca... 345 1.18. Wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik podjął pracę... 345 1.19. Wynagrodzenie za jeden dzień pracy... 346 1.19.1. Obliczanie wynagrodzenia za jeden dzień pracy w przypadku nieobecności z powodu choroby... 346 17
18 1.19.2. Wynagrodzenie za jeden dzień pracy w 31-dniowym miesiącu w świetle wyjaśnień Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej... 348 1.19.3. Obliczanie wynagrodzenia za jeden dzień pracy w przypadku nieobecności z powodu innego niż choroba... 349 1.20. Gotowość do pracy i przestój... 350 1.20.1. Gotowość do pracy... 350 1.20.2. Niedopracowanie godzin w okresie rozliczeniowym... 350 1.20.3. Wynagrodzenie za czas dyżuru... 350 1.20.4. Wynagrodzenie za czas dyżuru medycznego... 351 1.20.5. Zasady ogólne ustalania wynagrodzenia w przypadku przestoju... 351 1.20.6. Przestój spowodowany warunkami atmosferycznymi... 352 1.20.7. Gotowość do pracy a praca u innego pracodawcy... 352 1.21. Nieobecności w pracy, za które pracownikowi przysługuje wynagrodzenie... 352 1.22. Wadliwe wykonanie pracy a wynagrodzenie... 355 1.23. Ochrona wynagrodzenia za pracę... 355 1.24. Udostępnianie dokumentów płacowych dla pracowników... 355 1.25. Naruszenie przepisów w zakresie wynagrodzeń... 356 1.26. Zaniżenie lub zawyżenie wynagrodzenia... 356 1.27. Wynagrodzenie w walucie obcej od 24 stycznia 2009 r.... 356 1.28. Praca w porze nocnej... 357 1.28.1. Dodatek za pracę w porze nocnej... 357 1.28.2. Minimalna kwota dodatku za pracę w porze nocnej w 2010 r....357 1.28.3. Skutki nieokreślenia przez pracodawcę pory nocnej... 358 1.28.4. Wysokość dodatku za pracę w porze nocnej... 358 1.29. Zmiana wysokości wynagrodzenia na korzyść pracownika... 358 1.30. Podwyżki wynagrodzeń a pracownicy na urlopie macierzyńskim... 359 1.31. Nagroda jubileuszowa... 359 1.31.1. Uprawnienia do nagrody jubileuszowej... 359 1.31.2. Nabycie prawa do nagrody jubileuszowej... 359 1.31.3. Nagroda jubileuszowa dla pracowników służby cywilnej... 360 1.32. Trzynastka dodatkową pensją... 361 1.32.1. Podmioty uprawnione do otrzymania trzynastej pensji... 361 1.32.2. Termin wypłaty trzynastki... 361 1.32.3. Wysokość trzynastki... 362 1.32.4. Nabycie prawa do trzynastki... 362 1.33. Dodatki zmianowe i za pomoc doraźną... 362 1.34. Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy... 363 1.35. Dodatek wyrównawczy... 363 1.36. Dodatek za rozłąkę... 364 1.37. Regulamin wynagradzania... 365 1.37.1. Podmioty zobowiązane do wydania regulaminu pracy... 365 1.37.2. Treść regulaminu wynagradzania... 366 1.37.3. Zasady wprowadzania regulaminu wynagradzania... 366 1.38. Wynagrodzenie a nieważność aneksu do umowy o pracę... 367 1.39. Minimalne wynagrodzenie od 1 stycznia 2010 r.... 367 1.40. Wynagrodzenie skazanych... 367 1.41. Zmiana wysokości wynagrodzenia od 1 stycznia 2010 r. a obowiązki pracodawcy... 368
1.42. Zmiana wysokości niektórych świadczeń ze stosunku pracy... 368 1.43. Wynagrodzenie młodocianych... 369 1.43.1. Wynagrodzenie młodocianych w okresie nauki zawodu... 369 1.43.2. Wynagrodzenie młodocianych w przypadku umowy o pracę w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy... 369 1.43.3. Wynagrodzenie młodocianych przy pracach lekkich... 369 1.44. Ujawnienie przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika... 370 2. Wypłata wynagrodzenia... 370 2.1. Termin wypłaty wynagrodzenia... 370 2.2. Forma wypłaty wynagrodzenia za pracę... 371 2.3. Opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia za pracę... 371 2.4. Skutki nieterminowej wypłaty wynagrodzenia... 372 2.5. Opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia z przyczyn niezależnych... 372 2.6. Wypłata wynagrodzenia osobie trzeciej... 372 3. Potrącenia z wynagrodzenia za pracę... 373 3.1. Zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę... 373 3.2. Kwota wolna od potrąceń...374 3.3. Kwota wolna od potrąceń a ubezpieczenie zdrowotne...375 3.4. Zasady dokonywania potrąceń ustawowych... 375 3.5. Potrącenia dobrowolne... 377 3.6. Zbieg potrąceń dobrowolnych i ustawowych... 378 3.7. Zgoda pracownika na potrącenie z wynagrodzenia przyszłych niedoborów... 378 3.8. Minimalne wynagrodzenie za pracę a potrącenie z wynagrodzenia... 378 3.9. Potrącenie komornicze z odprawy pieniężnej... 378 3.10. Potrącenie alimentów z wynagrodzenia za pracę... 379 3.11. Pojęcie świadczenia alimentacyjnego... 380 3.12. Odliczanie nadpłaconego pracownikowi wynagrodzenia... 380 3.13. Etapy egzekucji z wynagrodzenia za pracę... 381 3.14. Odprawy i nagrody jubileuszowe a kwota wolna od potrąceń... 382 3.15. Potrącanie nadpłaconych wynagrodzeń... 382 4. Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe... 383 4.1. Elementy wynagrodzenia za godziny nadliczbowe... 383 4.2. Pojęcie normalne wynagrodzenie... 383 4.3. Podstawa obliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych... 384 4.4. Dodatkowe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe... 384 4.5. Dodatki za pracę w niedzielę i za pracę w godzinach nadliczbowych... 384 4.6. Obliczanie wynagrodzenia za pracę nadliczbową... 385 4.7. Wynagrodzenie za pracę nadliczbową przy braku określenia wynagrodzenia w stawce godzinowej lub miesięcznej... 386 4.8. Zasady obliczania stawki za godzinę pracy ponadnormatywnej... 387 4.9. Ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych... 388 4.10. Ryczałt za godziny nadliczbowe a ewidencja czasu pracy... 388 4.11. Kierownicy a wynagrodzenie za nadgodziny... 389 4.12. Stała praca kierownika w nadgodzinach... 389 4.13. Wysokość dodatku w przypadku nieudzielania dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy... 389 4.14. Wynagrodzenie za pracę w niedzielę i święta... 390 19
20 4.15. Praca w niedzielę i święta w nadgodzinach... 390 4.16. Przejście na czas zimowy a wynagrodzenie ze godziny nadliczbowe... 393 5. Wynagrodzenie za czas urlopu... 394 5.1. Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy... 394 5.2. Zmiany w zasadach ustalania wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu za urlop od 3 listopada 2010 r.... 394 5.3. Podstawa wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy i ekwiwalent urlopowy... 396 5.4. Składniki wyłączane przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop... 397 5.5. Wynagrodzenie za urlop nauczycieli... 398 5.6. Składniki wynagrodzenia uwzględniane przy obliczaniu podstawy wynagrodzenia urlopowego... 398 5.6.1. Składniki wynagrodzenia określone stawką miesięczną w stałej wysokości 398 5.6.2. Umowa zlecenia a wynagrodzenie urlopowe... 399 5.6.3. Pozostałe składniki wynagrodzenia przysługujące za okres nie dłuższy niż jeden miesiąc... 399 5.6.4. Wynagrodzenie urlopowe a godzinowy wymiar urlopu... 400 5.6.5. Wynagrodzenie za urlop u pracownika zatrudnionego w równoważnym czasie pracy... 400 5.6.6. Premia a podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego... 400 5.6.7. Podwyżka wynagrodzenia a wynagrodzenie za czas urlopu... 401 5.6.8. Choroba pracownika a wynagrodzenie za urlop... 401 5.6.9. Oddelegowanie pracownika do innej firmy a podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego... 401 5.6.10. Składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy dłuższe niż miesiąc... 401 5.6.11. Pojęcie świadczenia periodycznego... 402 5.6.12. Premia uznaniowa a wynagrodzenie urlopowe... 402 5.6.13. Ryczałt za używanie samochodu a podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego... 402 6. Wynagrodzenie za czas choroby... 403 6.1. Wynagrodzenie za okres choroby... 403 6.2. Wynagrodzenie chorobowe dla pracowników po 50. roku życia... 403 6.3. Brak prawa do zasiłku a wynagrodzenie chorobowe... 404 6.4. Wysokość wynagrodzenia za czas choroby... 404 6.5. Ustalanie podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby... 405 6.6. Pracownicy zatrudnieni krócej niż 12 miesięcy a podstawa wymiaru... 405 6.7. Podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby... 406 6.8. Zmiana pracodawcy a wynagrodzenie za czas choroby... 406 6.9. Niezdolność do pracy przed upływem pełnego miesiąca... 406 6.10. Nieobecności usprawiedliwione a podstawa wymiaru... 408 6.11. Zmiana umowy o pracę a podstawa wymiaru... 408 6.12. Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wynagrodzenie wypłacone czy należne... 409 6.13. Termin wypłaty wynagrodzenia a podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego 409 6.14. Składniki wynagrodzenia niemające wpływu na podstawę wymiaru... 410 6.15. Premia a podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby od 12 listopada 2009 r. 411 6.16. Premia a podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby do 11 listopada 2009 r. 411
6.17. Przeliczenie podstawy wymiaru świadczeń chorobowych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego... 412 6.18. Składniki wynagrodzenia wliczane do podstawy wymiaru... 412 6.19. Ponowna niezdolność do pracy a podstawa wymiaru... 413 6.20. Minimalna podstawa wymiaru... 414 6.21. Niezdolność do pracy do 6 dni od 1 stycznia 2004 r.... 414 6.22. Choroba w czasie urlopu bezpłatnego... 414 6.23. Choroba na przełomie roku... 414 6.24. Termin wystawienia zwolnienia lekarskiego... 415 7. Odprawy... 416 7.1. Odprawa rentowa lub emerytalna... 416 7.2. Wcześniejsza emerytura a odprawa emerytalna... 417 7.3. Odprawa emerytalna dla byłego pracownika... 417 7.4. Odprawa pośmiertna... 417 7.5. Odprawa dla osoby powołanej do służby wojskowej... 418 8. Należności z tytułu podróży służbowej... 418 8.1. Należności przysługujące pracownikowi oddelegowanemu w krajową podróż służbową 418 8.1.1. Diety... 418 8.1.2. Koszty przejazdu... 420 8.1.3. Koszty noclegu... 420 8.1.4. Koszty dojazdów... 421 8.1.5. Inne wydatki... 421 8.2. Delegacja zagraniczna... 421 8.2.1. Pojęcie zagranicznej podróży służbowej... 421 8.2.2. Diety i inne należności z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju... 421 8.2.3. Data przekroczenia granicy a początek i koniec zagranicznej podróży służbowej... 422 8.2.4. Liczenie czasu podróży służbowej... 423 8.2.5. Rozliczenie diety... 423 8.2.6. Śniadanie w cenie noclegu a wysokość diety... 424 8.2.7. Zwrot kosztów przejazdu... 425 8.2.8. Zwrot kosztów dojazdów ryczałty... 425 8.2.9. Zwrot kosztów noclegów... 426 8.2.10. Zwrot kosztów leczenia... 426 8.2.11. Inne wydatki poniesione przez pracownika... 427 8.2.12. Rozliczanie kosztów podróży służbowych poza granicami kraju... 427 8.2.13. Zasady rozliczania kosztów zagranicznych podróży służbowych w jednostkach spoza sfery budżetowej... 427 8.3. Ryczałt za używanie prywatnych samochodów... 428 8.4. Podróż służbowa kierowcy... 428 8.4.1. Diety wypłacane kierowcom od 3 kwietnia 2010 r.... 428 8.4.2. Diety wypłacane kierowcom do 2 kwietnia 2010 r.... 429 8.4.3. Diety wypłacane kierowcom w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego 430 9. Dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 431 9.1. Przepisy regulujące dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 431 9.2. Ogólne zasady dofinansowania wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 431 9.3. Maksymalne kwoty dofinansowania wynagrodzenia osób niepełnosprawnych w 2010 r.... 432 21
22 9.4. Pracodawcy nieosiągający 6% wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych 432 9.5. Podmioty, którym nie przysługuje dofinansowanie z PFRON... 433 9.6. Pracownik zatrudniony na część etatu... 433 9.7. Zaległości wobec PFRON a dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 433 9.8. Nieprawidłowości w wypłacie wynagrodzeń dla pracowników a dofinansowanie 433 9.9. Dofinansowanie wynagrodzenia osób niepełnosprawnych zatrudnionych u więcej niż jednego pracodawcy... 434 9.10. Wniosek o dofinansowanie... 434 9.11. Postępowanie PFRON po otrzymaniu wniosku o dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 434 9.12. Dodatkowe obowiązki pracodawcy związane z przekazaniem pierwszego wniosku o dofinansowanie... 435 9.13. Składanie w formie elektronicznej wniosku do dofinansowanie wynagrodzeń z PFRON... 435 9.14. Dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych a przechowywanie dokumentacji... 435 9.15. Przyrost zatrudnienia a dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych... 435 9.16. Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych jako pomoc de minimis... 437 10. Wzory dokumentów... 438 10.1. Pismo pracodawcy o przyznaniu rodzinie pracownika odprawy pośmiertnej... 438 10.2. Zgoda pracownika na dokonywanie potrąceń dobrowolnych... 438 10.3. Wzór regulaminu wynagradzania... 439 11. Wynagrodzenie a składki ZUS... 442 11.1. Rozliczanie składek ZUS należnych od wynagrodzeń pracowników... 442 11.2. Wysokość składki na ubezpieczenie rentowe w 2007 r. i 2008 r.... 443 11.3. Zmiana wysokości składki na ubezpieczenie rentowe od 1 stycznia 2008 r.... 443 11.4. Zaległe wynagrodzenie za listopad 2007 r. wypłacone w styczniu 2008 r. a wysokość składki na ubezpieczenie rentowe... 443 11.5. Data wypłaty wynagrodzenia a data ujęcia w raportach rozliczeniowych... 444 11.6. Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek... 444 11.7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne... 445 11.8. Świadczenia w naturze a podstawa wymiaru składek ZUS... 446 11.9. Zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne... 446 11.10. Wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne... 447 11.11. Podróże służbowe... 451 11.12. Koszty jazdy lokalnej dla pracownika... 451 11.13. Kilometrówka i ryczałt w jazdach lokalnych... 452 11.14. Diety wypłacone kierowcom a składki ZUS... 452 11.15. Zwrot pracownikowi kosztów dojazdu do pracy... 453 11.16. Odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty pracownikowi wynagrodzenia... 453 11.17. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne... 453 11.18. Obowiązek przekazywania ZUS RMUA... 455 11.19. Możliwość przekazywania ZUS RMUA w formie elektronicznej... 456 11.20. Nagroda z okazji rocznicy firmy... 456
11.21. Pracownicy zatrudnieni u polskiego pracodawcy oddelegowani za granicę... 457 11.22. Cudzoziemcy wykonujący pracę na terenie kilku krajów... 458 11.23. Wyegzekwowanie wynagrodzenia przez komornika... 459 11.24. Brak obowiązku informowania NFZ o obniżeniu składki zdrowotnej... 460 11.25. Obowiązek poinformowania ZUS o zarobkach emerytów lub rencistów... 460 11.26. Brak obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP od niektórych pracowników... 460 12. Wynagrodzenie a podatek dochodowy... 461 12.1. Przychód ze stosunku pracy... 461 12.2. Świadczenia otrzymane w naturze... 461 12.3. Świadczenia nieodpłatne i częściowo odpłatne... 461 12.4. Zakwalifikowanie świadczeń do przychodów ze stosunku pracy... 462 12.5. Koszty pracownicze i kwota wolna od podatku w 2010 r.... 464 12.6. Zwolnienia świadczeń otrzymywanych przez pracowników w podatku dochodowym od osób fizycznych... 464 12.7. Dodatek za rozłąkę a podatek dochodowy i ZUS... 465 12.8. Zwolnienie z podatku dochodowego należności z tytułu używania samochodu przez pracowników w podróży służbowej... 465 12.9. Kwoty wypłacane pracownikowi z tytułu jazd lokalnych a zwolnienie z podatku dochodowego... 466 12.10. Dodatek z tytułu używania samochodów przysługujący na podstawie przepisów innych ustaw... 467 12.11. Moment zaliczenia wynagrodzenia w koszty uzyskania przychodów... 468 12.12. Składki ZUS a koszty uzyskania przychodów od 1 stycznia 2009 r.... 469 12.13. Samozatrudnienie a koszty uzyskania przychodów... 470 12.14. Potrącenia z wynagrodzeń a koszty uzyskania przychodów... 471 12.15. Wynagrodzenie związane z wytworzeniem środka trwałego... 472 12.16. Świadczenia socjalne... 472 12.17. Koszty badań lekarskich pracowników... 473 12.18. Diety a koszty uzyskania przychodów... 474 12.19. Kwota nadpłaconych i zwróconych przez ZUS składek na ubezpieczenia społeczne jako przychód pracownika... 474 12.20. Telefony prywatne i służbowe... 477 12.21. Umowa o pracę zawarta z naruszeniem przepisów Kodeksu spółek handlowych 478 12.22. Wynagrodzenia członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością... 479 12.23. Oddelegowanie pracownika za granicę przez polską firmę... 480 12.24. Odliczenie składek zapłaconych za granicą... 481 12.25. Warunki odliczenia składek uiszczonych za granicą... 481 ROZDZIAŁ III URLOPY WYPOCZYNKOWE... 483 1. Prawo do urlopu wypoczynkowego... 483 2. Wyliczanie urlopu... 483 2.1. Wymiar urlopu wypoczynkowego... 483 2.2. Urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy 483 2.3. Niepełny wymiar czasu pracy a urlop dłuższy niż 26 dni... 484 2.4. Niepełny wymiar czasu pracy a metoda zaokrąglania wymiaru urlopu... 484 2.5. Podjęcie pracy po raz pierwszy a wymiar urlopu... 484 23
24 2.5.1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego przez pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy... 484 2.5.2. Pierwsza praca na część etatu a wymiar urlopu... 485 2.5.3. Podjęcie pracy w końcu roku a urlop za następny rok kalendarzowy... 485 2.5.4. Podjęcie pierwszej pracy w grudniu a wymiar urlopu... 486 2.5.5. Zmiana pracodawcy przez pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy 486 2.5.6. Zasady liczenia miesiąca okresu zatrudnienia dla nabycia prawa do urlopu... 486 2.5.7. Podjęcie pracy 2 stycznia a wymiar urlopu... 487 2.5.8. Zwolnienie lekarskie a prawo do pierwszego urlopu... 487 2.6. Zmniejszenie i zwiększenie czasu pracy a wymiar urlopu... 488 2.7. Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego na godziny... 488 2.8. Ustanie stosunku pracy a wymiar urlopu... 489 2.9. Inne przypadki udzielania urlopu proporcjonalnego... 489 2.10. Urlop dla pracowników zatrudnionych w systemie równoważnych norm czasu pracy 491 2.11. Pracownik zatrudniony u dwóch pracodawców... 491 2.12. Zaokrąglanie wymiaru urlopu... 492 2.13. Nabycie prawa do urlopu a urlop bezpłatny... 492 2.14. Urlop bezpłatny a wymiar urlopu... 492 2.15. Nabycie prawa do urlopu a długotrwała choroba... 493 2.16. Nabycie prawa do dłuższego urlopu w trakcie roku kalendarzowego... 494 2.17. Urlop pracowników sezonowych... 494 2.18. Rozwiązanie umowy o pracę w związku z przejściem na emeryturę a wymiar urlopu 494 2.19. Data otrzymania oświadczenia o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia a ekwiwalent za urlop... 495 3. Okresy uwzględniane przy wyliczaniu stażu do urlopu... 495 3.1. Okresy podlegające zaliczeniu do stażu urlopowego... 495 3.2. Jednoczesne zatrudnienie u dwóch pracodawców... 497 3.3. Własna działalność gospodarcza pracownika a wymiar urlopu... 497 3.4. Prowadzenie gospodarstwa rolnego... 498 3.5. Okresy pracy za granicą... 499 3.6. Okresy pobierania stypendium i zasiłku dla bezrobotnych... 499 3.7. Okres otrzymywania okresowego zasiłku gwarantowanego... 499 3.8. Służba wojskowa... 499 3.9. Zastępcza służba poborowych... 500 3.10. Praca nakładcza... 501 3.11. Praca podczas odbywania kary pozbawienia wolności... 501 3.12. Inne okresy wliczane do stażu urlopowego... 502 3.13. Praktyki zawodowe... 502 3.14. Zaliczanie okresów nauki do stażu urlopowego... 503 3.15. Pobieranie nauki w okresie zatrudnienia... 503 3.16. Data uzyskania absolutorium, czy obrony pracy magisterskiej... 504 3.17. Licencjat a staż urlopowy... 504 3.18. Brak świadectwa ukończenia szkoły a staż urlopowy... 504 4. Udzielanie urlopu... 505 4.1. Przesunięcie terminu urlopu... 505 4.2. Odwołanie z urlopu... 505 4.3. Udzielenie urlopu do końca kwartału... 505