PROGRAM ZAJĘĆ ROZSZERZAJĄCYCH Z MATEMATYKI DLA UCZENNIC I UCZNIÓW KLAS I III NOWA JAKOŚĆ EDUKACJI W PYSKOWCACH REALIZOWANY W RAMACH PROJEKTU: WYRÓWNYWANIE SZANS EDUKACYJNYCH UCZNIÓW Z GRUP O UTRUDNIONYMDOSTĘPIE DO EDUKACJI ORAZ ZMNIEJSZANIE RÓŻNIC W JAKOŚCI USŁUG EDUKACYJNYCH REALIZOWANY W OKRESIE OD X 2013 VI 2014 Opracowanie i realizacja mgr Agata Bielak Strona1
Wprowadzenie Nowa jakość edukacji w Pyskowicach Sprawa rozwoju uzdolnień jest bardzo ważna dla każdego dziecka. Rozwój zdolności zależy głównie od sposobu pracy z uczniami i od dotychczasowych sposobów oraz stylu pracy z nimi w przedszkolu, szkole i w domu. Czynnikami decydującymi o poziomie rozwoju zdolności są: warunki społeczne, działalność wychowawcza, własna praca ucznia. Uczniów zdolnych może być znacznie więcej, jeżeli świadomie będziemy rozwijać te zainteresowania i optymalnie wykorzystywać możliwości uczniów. Właściwe kierowanie zespołem uczniów zdolnych wymaga analizy ich potrzeb obejmujących całokształt sytuacji i warunków, w jakich się oni rozwijają. Dopiero na tej podstawie inwencja nauczyciela może stworzyć pełne możliwości wpływające na harmonijny rozwój zdolności. Uczeń uzdolniony powinien być wychowywany w atmosferze aktywnego uczestnictwa i działania oraz twórczych poszukiwań. Rozbudzenie u niego wyobraźni i fantazji, pracowitości i krytycznego stosunku do rzeczywistości to główne cele jego rozwoju. Uczeń zdolny to taki, który: w podobnych warunkach przewyższa innych uczniów w wykonywaniu tych samych działań, ma więcej niż przeciętną sprawność działania ma osiągnięcia w nauce i w innych dziedzinach najczęściej wysokie, oryginalne i twórcze; ma prawie zawsze wysoki lub bardzo wysoki poziom zdolności ogólnych i specjalnych; potrafi skutecznie uczyć się samodzielnie; łatwo i swobodnie przenosi wyniki nauki na dziedziny i sytuacje pokrewne; celowo działa, racjonalnie i oryginalnie myśli, skutecznie, ale inaczej" dostosowuje się do środowiska; poszukuje nietypowych problemów i niestereotypowych sposobów oraz metod rozwiązywania zadań i problemów; odznacza się ogromnymi zdolnościami obserwacji, wyobraźnią i fantazją, zauważa wszystkie istotne szczegóły, odróżnia rzeczy istotne od nieistotnych, łatwo skupia uwagę i trudno go oderwać od pracy. Często jednak nawet wysokie uzdolnienia nie wystarczają do osiągnięcia sukcesu, jeżeli nie jest on wsparty rzetelną pracą. Bardzo istotne znaczenie dla rozwoju osobistych zdolności mają też silne, aktywne i względnie stabilne zainteresowania, zwłaszcza tą dziedziną działalności, do której jednostka zdradza ponadprzeciętne uzdolnienia. Ważną rolę w rozwoju zainteresowań odgrywa środowisko społeczne. W środowisku, bowiem człowiek zaspokaja swe potrzeby, którym ono sprzyja lub je hamuje poprzez: wzory osobowe (np. zawód rodziców), świat rzeczy, (np. książki, narzędzia, wyposażenie domu), doświadczenia wynoszone ze współpracy z innymi członkami środowiska. Podkreśla się też wpływ rozwoju cywilizacji i kultury danego kraju na rozwój zainteresowań. Istotnym czynnikiem jest też dostępność do środków kultury i informacji w szerokim pojęciu tego słowa (miasto, wieś). Obecny rozwój masowej komunikacji stwarza coraz bardziej podobne możliwości rozwoju zainteresowań różnym środowiskom nie tylko w skali kraju, ale i świata. Przykładem tego może być masowy rozwój zainteresowania komputerami. Tak jak można kształtować osobowość, umysł, rozwijać zdolności, emocje ułatwiające i wzbogacające życie, tak też można kształtować u ludzi nowe zainteresowania. Budzenie się i kształtowanie zainteresowań to proces mogący przebiegać w ciągu całego życia człowieka. Są jednak okresy szczególnego nasilenia tego procesu. Za taki należałoby uznać okres nauki szkolnej. Strona2
Zainteresowania rozbudzone i ukształtowane w tym okresie często ukierunkowują i warunkują działalność człowieka w pozostałych okresach jego życia. Z badań i obserwacji pedagogicznych wynika, że z najkorzystniejszą sytuacją rozwoju zdolności dzieci i młodzieży mamy do czynienia wówczas, gdy wysokim uzdolnieniom towarzyszą silne zainteresowania określoną dziedziną działalności oraz wysoka pracowitość a proces edukacyjny odbywa się w korzystnych warunkach społeczno-oświatowych i materialno-technicznych. Kwestia skutecznego kształcenia zdolności wiąże się ściśle z charakterem szkoły, jej organizacją i działalnością pedagogiczną oraz warunkami pracy. Program realizowany jest na zajęciach rozszerzonych z matematyki w wymiarze 1 godz. tygodniowo, w czasie od października 2013r do czerwca 2015r, co daje 42 godziny. Ma on na celu wyposażenie uczennic i uczniów w rozszerzoną wiedzę.program będzie uwzględniał zastosowanie technologii ICT. Program jest spójny z Podstawą programową oraz programem nauczania matematyki w klasach I III gimnazjum Matematyka z plusem. Program realizuje zasady równości szans kobiet i mężczyzn. Cele koła matematycznego Praca koła matematycznego powinna być podporządkowana realizacji następujących celów dydaktyczno-wychowawczych: rozwijanie zainteresowań uczestników koła matematycznego, rozwijanie i rozszerzanie wiadomości zdobytych w czasie lekcji, rozwijanie zdolności poznawczych i kształcących, przygotowywanie uczniów do konkursów przedmiotowych. W realizacji powyższych celów należałoby uwzględnić następujące zakresy wiedzy: poznawanie przez uczniów historii matematyki i jej różnorodnych zastosowań w praktycznej działalności człowieka, poznawanie życia i dorobku naukowego matematyków, wykonywanie różnorodnych pomocy naukowych dla potrzeb szkoły, poznawanie różnych, nietypowych sposobów rozwiązywania zadań matematycznych, rozwiązywanie zadań i problemów metodami aktywnymi, praca grupowa, praca z komputerem, poszukiwanie różnorodnych źródeł informacji, przetwarzanie ich itp. Praca koła matematycznego musi odznaczać się swoistymi właściwościami. Przede wszystkim nie może to być przedłużanie tradycyjnej w swoich metodach i formach lekcji szkolnej. Potrzebna tu jest duża swoboda i samodzielność, klimat poszukiwań, dyskretna inspiracja i kierowanie przez nauczyciela rozwojem ucznia, jego zdolności i zainteresowań, czuwanie nad właściwym i pełnym rozumieniem problemu. Warto tu przypomnieć słowa A. France'a: uczyć się dobrze można tylko wtedy, gdy uczysz się spokojnie i czujesz się swobodnie. Metody i formy pracy Podstawowym celem kształcenia uczennic i uczniów uzdolnionych matematycznie jest poszerzenie wiedzy matematycznej. Metody nauczania podporządkowane są celom kształcenia, gdyż są zamierzonymi sposobami pracy nauczyciela. Praca z uczennicami i uczniami zdolnym matematycznie wymaga stosowania na zajęciach różnych form: pracę w grupach, konkurs, pracę indywidualną Strona3
Środki dydaktyczne oprogramowanie komputerowe; ciekawe zbiory zadań; ciekawostki matematyczne; modele brył; krzyżówki matematyczne; kalkulatory; tablice i plansze pomoce do zajęć przygotowane przez nauczyciela: plansze, ciekawostki matematyczne ze stron internetowych, testy; Ewaluacja programu monitorowanie i ocenianie wysiłków uczniów i uczennic; monitorowanie systematyczności uczęszczania na zajęcia; ocenianie skuteczności programu, jego przydatności i atrakcyjności (test diagnozujący wiadomości matematyczne uczniów i uczennic). Strona4
Rozkład materiału grupa II Liczby i działania - 4 godziny obliczanie wartości wyrażeń arytmetycznych, w powiązaniu z procentami, przykłady o rozbudowanej strukturze, porównywanie liczb zapisanych za pomocą potęg, obliczeń potęg różnych liczb o wykładniku całkowitym i wymiernym, badanie podzielności liczb i wyrażeń liczbowych wyrażonych za pomocą potęg, obliczanie reszt z dzielenia liczb naturalnych, równań potęgowych. Wyrażenia algebraiczne - 6 godzin wzory skróconego mnożenia zadania na podzielność liczb naturalnych zapisanych za pomocą wyrażeń algebraicznych, inne zadania związane z zapisywaniem wyrażeń i ich przekształcaniem. Równania i nierówności, układy równań - 4 godziny układanie i rozwiązywanie różnego typu zadań tekstowych, wymagające ułożenia i rozwiązania równania, zadania na układy równań, zadania typu zagadki i inne nietypowe Konstrukcje geometryczne - 2 godziny konstrukcje odcinków i konstrukcji kątów, konstrukcje figur geometrycznych. konstrukcje odcinków, konstrukcję kątów, konstrukcje figur geometrycznych, w tym z wykorzystaniem twierdzenia Pitagorasa, dowodzenie. Funkcje - 12 godzin rysowanie wykresów funkcji, w tym z wartością bezwzględną, obliczanie pól i obwodów figur w układzie współrzędnych ograniczonych wykresami funkcji, znajdowanie współczynników i wzorów funkcji liniowej przy danych własnościach tej funkcji, znajdowanie funkcji odwrotnych, funkcja kwadratowa funkcje trygonometryczne Strona5
Twierdzenie Pitagorasa i jego zastosowania - 2 godziny obliczanie różnych odcinków w figurach przy pomocy twierdzenia Pitagorasa, obliczanie pól i obwodów figur płaskich, konstrukcje odcinków niewymiernych. Twierdzenie Talesa - 2 godziny konstrukcje odcinków, dzielenie odcinka w danym stosunku i na równe części, sprawdzanie równoległości prostych, zadania na podobieństwo figur. Pola i obwody figur płaskich - 4 godziny Występują tu zadania (w tym w formie testowej, zagadki) na obliczanie pól i obwodów figur płaskich, również z zastosowaniem twierdzenia Pitagorasa. Pola powierzchni i objętości figur przestrzennych - 6 godzin Zadania związane z obliczaniem pól powierzchni i objętości figur przestrzennych, z wykorzystaniem twierdzenia Pitagorasa i funkcji trygonometrycznych. Bibliografia Podstawa programowa z komentarzami dla trzeciego etapu edukacyjnego Matematyka to nie czarna magia B. Strycznikiewicz Publikacje umieszczone na stronach internetowych. Tablice, repetytorium i zadania egzaminacyjne z matematyki. Strona6