Finansowanie Innowacji - fragment publikacji Wzorcowy plan komercjalizacji wyników badań Zgodnie z ogólnie stosowanym wzorcem finansowania przedsiębiorstw, źródła finansowania, dzielone są na: kapitał własny i kapitał obcy. Sprawozdania finansowe jednostek zgodnie z obowiązującą ustawą o rachunkowości, muszą być sporządzane z podziałem na kapitał własny i kapitał obcy. Na podstawie takiego podziału kapitałów liczone są wszystkie wskaźniki niezbędne do analizy rentowności, płynności czy zadłużenia. Finansowanie wewnętrzne Kapitał własny to środki finansowe stanowiące wkład właściciela bądź udział wspólników w majątku jednostki gospodarczej włożony na czas nieograniczony i bez gwarancji oprocentowania. Jest on sumą kapitałów podstawowych, wypracowanych w toku prowadzenia działalności i zysków niepodzielonych. Wewnętrzne tworzenie kapitału to przeznaczanie wypracowanego zysku na dofinansowanie działalności. Dotyczy to przedsiębiorstw, które osiągnęły zyski netto z prowadzonej działalności. Wypracowany przez przedsiębiorstwo zysk netto jest uważany za podstawowe źródło finansowania rozwoju przedsiębiorstwa i główny warunek jego funkcjonowania. Finansowanie aktywów z zysku wzmacnia niezależność gospodarczą i zdolność kredytową przedsiębiorstwa. Firma, która może generować wyższe zyski, w długim okresie jest postrzegana przez otoczenie jako pewna i wiarygodna jednostka gospodarcza. W przypadku, gdy firma wypracowuje zysk, warto podjąć działania i przekonać właścicieli o korzyściach wynikających z przeznaczania zysku na innowacje. Finansowanie zewnętrzne Kapitały własne w finansowaniu zewnętrznym można pozyskać poprzez: nowe wkłady właścicieli (w spółce akcyjnej) lub udziały wspólników (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością), kolejne emisje akcji lub przyjęcie nowych wspólników, venture capital, private equity. Nowe wkłady właścicieli Przyjęcie nowych wkładów lub udziałów do firmy wpływa dodatnio na płynność finansową przedsiębiorstwa dlatego, że kapitał wniesiony podlega zwrotowi dopiero w momencie likwidacji spółki i nie ma konieczności wypłaty kapitałów czy odsetek w toku prowadzonej działalności, jak to ma miejsce w przypadku korzystania z kapitałów obcych. Wzrostowi majątku związanemu z finansowaniem go kapitałem własnym nie towarzyszy równoczesny przyrost sumy roszczeń wierzycieli, co wpływa na zdecydowaną poprawę pozycji firmy. Kolejne emisje akcji lub przyjęcie nowych wspólników
Zwiększenie kapitału własnego w spółce akcyjnej poprzez kolejną emisję akcji jest możliwe, jednak też ma swoje zalety i wady. Zaletą niewątpliwie jest fakt powiększenia kapitału własnego. Zwiększa to potencjalną zdolność firmy do obsługi zadłużenia. Wadą natomiast może być fakt rozproszenia akcji, chyba że akcje z dodatkowej emisji nabędzie tylko kilku inwestorów. Większa liczba akcjonariuszy mających głos na walnych zgromadzeniach może powodować trudności w zarządzaniu spółką, aczkolwiek może się zdarzyć, że osoby wstępujące do spółki jako nowi właściciele wniosą oprócz kapitału również doświadczenie i własne kontakty. Venture capital/ private equity Jednym ze źródeł finansowania innowacji są fundusze jest venture capital. Pojęcie to oznacza kapitał wysokiego ryzyka. Tego typu fundusze akceptują wyższe ryzyko niż w przypadku innych instytucji (np. banków) przy jednoczesnym założeniu wielokrotnie wyższych zysków w przypadku pomyślnej realizacji przedsięwzięcia. Zyski te muszą być na tyle wysokie, aby zrekompensować ewentualne straty na innych przedsięwzięciach. Venture capital jest kapitałem średnio- i długo-terminowym realizowanym poprzez zakup akcji, lub udziałów małych i średnich przedsiębiorstw, które odznaczają się dużą dynamiką wzrostu na rynku najnowocześniejszych technologii. Venture capital oferowany jest przez osoby prywatne lub wyspecjalizowane firmy inwestycyjne. Jak wynika ze statystyk firmy finansowane przez fundusze venture capital wykazują pięciokrotnie szybsze tempo wzrostu sprzedaży produktów, niż najlepsze firmy z listy Financial Times 100 największych firm brytyjskich. Ponadto zwiększają zyski w tempie 35% rocznie, a eksport o 34%. Venture capital to specyficzny rodzaj finansowania, w którym podstawą do zaopiniowania pozytywnie wniosku o przyznanie pomocy finansowej jest samo przedsięwzięcie. Przedsięwzięcie w ocenie specjalistów funduszu VC musi okazać się realne, a przede wszystkim zyskowne, ponieważ najważniejszym celem VC jest osiąganie znacznych zysków z finansowanego przedsięwzięcia. Każdy projekt inwestycyjny musi zostać oceniony finansowo, aby sprawdzić czy jest on ekonomicznie rentowny. Ryzyko brane jest pod uwagę łącznie z szansą osiągnięcia dochodu. Ocena finansowa przedstawianego projektu inwestycyjnego przesądza o tym czy projekt będzie zrealizowany czy zostanie odrzucony. Kapitał wysokiego ryzyka (venture capital) daje możliwość nieskrępowanego zarządzania projektem przy zminimalizowanych obciążeniach typu dywidendy i wypłaty z zysku. W czasie trwania finansowania projektów można wyróżnić cztery okresy: Faza zasiewu (seed- up finance) okres, w którym istnieje jedynie pomysł (wyniki badań naukowych wskazujące możliwość komercjalizacji i wprowadzenia produktu na rynek) wymagający dopracowania. Jest to najbardziej ryzykowny etap trwający do jednego roku, w czasie którego około 70% projektów zostaje zaniechana. Faza startu (start up finance) okres pierwszego roku funkcjonowania firmy na rynku charakteryzujący się realizacją wcześniej zaplanowanych działań. Wciąż los przedsięwzięcia nie jest pewny dlatego fundusze oferują także pomoc menadżerską.
Faza wzrostu (first stage finance) produkt lub usługa znajduje się już na rynku, jednak prestiż firmy względem konkurencji nie jest jeszcze dostatecznie utrwalony. Nie ma też możliwości wypracowania własnych zasobów finansowych, a więc pomoc funduszu jest nadal niezbędna. Faza ta trwa od 2 do 4 lat. Faza ekspansji (expansion stage finance) charakteryzuje się mniejszym ryzykiem, finansowanie potrzebne jest do zdobycia nowych, często zagranicznych rynków zbytu. Etap ten kończy się najczęściej publiczną sprzedażą akcji firmy, czyli realizacją zysków funduszy venture capital i ich wyjściem z przedsięwzięcia. Specyfika venture capital polega na tym, że jest to kapitał własny, ale wnoszony przez inwestora z zewnątrz. Inwestor taki przejmuje część udziałów, tzn. zarówno przejmuje częściowo ryzyko niepowodzenia, jak i ma prawo do znacznego uczestnictwa w zyskach. Venture capital na ogół inwestuje w małe i średnie przedsiębiorstwa, gdzie jest trochę większe ryzyko, natomiast private equity w przedsiębiorstwa większe, w miarę już dojrzałe. Dodatkową korzyścią dla przedsiębiorstwa wynikającą z finansowania poprzez venture capital jest doradztwo i pomoc w zarządzaniu, czy sprzedaży produktów poprzez uruchomienie nowych kanałów dystrybucji. Inwestor przekazuje swoje środki jest, więc zainteresowany możliwie największymi korzyściami z finansowanego przedsięwzięcia. Oprócz pieniędzy przekazuje też wiedzę, doświadczenie, własne kontakty. Instytucje finansowe udzielające finansowania w postaci venture capital z reguły po zakończonym procesie inwestycyjnym pozbywają się udziałów sprzedając je tej firmie, której udziały posiada lub innej, po to aby znowu inwestować w nowe przedsięwzięcia. Wyjście z inwestycji może odbyć się poprzez: sprzedaż posiadanych udziałów inwestorowi branżowemu, odkupienie udziałów przez pozostałych akcjonariuszy, wprowadzenie Spółki do obrotu publicznego i sprzedaż akcji na GPW, umorzenie akcji przez Spółkę. Przykładem efektywnej inwestycji funduszu venture capital na rynku lubelskim jest wejście funduszu Enerprise Investors do spółki Eldorado S.A. (obecnie Emperia Holding). Inwestycja została zakończona po kilku latach wprowadzeniem Spółki na GPW i sprzedażą pakietu akcji funduszu venture capital inwestorom finansowym. Fundusze pożyczkowe i poręczeniowe Innym źródłem finansowania działalności innowacyjnej są fundusze pożyczkowe i poręczeniowe. Fundusze te mają za zadanie ułatwienie uzyskania pożyczki na przedsięwzięcia, które mogą cechować się podwyższonym ryzykiem. Są istotną formą wspierania innowacyjności i przedsiębiorczości opartą o kapitał pochodzący z różnych źródeł najczęściej z dotacji, darowizn lub odpisów, zgromadzony w celu pomocy określonym branżom (fundusze branżowe), lub wszystkim przedsiębiorcom w danym regionie (fundusze
regionalne). Pomoc z funduszy pożyczkowych charakteryzuje się często niższym oprocentowaniem niż pożyczki dostępne na rynku bankowym. Podobną funkcję, co fundusze pożyczkowe i poręczeniowe spełniają gwarancje kredytowe, które mają za zadanie umożliwienie zaciągnięcia pożyczki na realizację ryzykownego przedsięwzięcia. Franchising Innym rodzajem finansowania innowacji i sprzedaży technologii jest franchising. Polega on na korzystaniu z nazwy handlowej franchisodawcy, jego znaku towarowego, know-how, metod prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzy technicznej i innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej, a także na korzystaniu ze stałej pomocy handlowej i technicznej franchisodawcy. Franchising to pełny system prowadzenia biznesu, w ramach, którego franchisobiorca ma także prawo do szkoleń swojej załogi, kampanii promocyjnych i reklamowych prowadzonych dla całej branży. Zakup licencji Jednym z najbardziej popularnych środków służących rozwojowi technologicznemu firm jest zakup licencji. Licencje polegają na przekazaniu prawa do korzystania z wynalazku, czy wzoru użytkowego najczęściej wraz z usługami i środkami niezbędnymi do uruchomienia produkcji licencyjnej. Przekazywane, więc są: materiały, maszyny, urządzenia, udzielana jest pomoc w ich instalowaniu, a następnie uruchamianiu. Zaletami zakupu licencji jest gwarancja otrzymania produktu o znanych cechach, krótszy czas uruchomienia produkcji, możliwość modernizacji innych wyrobów i poprawa organizacji produkcji na bazie licencji, udostępnienie rynków licencjodawcy. Innymi formami finansowania innowacji przedsiębiorstwach są: faktoring, forfaiting, finansowanie przy wykorzystaniu akcji lub obligacji, dotacji i grantów inwestycyjnych. Nowe rozwiązania mogą być też wprowadzane poprzez wykorzystanie odpisów podatkowych, a także finansowane ze źródeł własnych przedsiębiorstw. Bankowe źródła finansowania Zgodnie z polskim prawem instytucja kredytu zastrzeżona jest tylko dla banków. Kredyt bankowy to najprostsza forma pozyskania kapitału obcego i dość wygodna ze względu na szybkość jej realizacji. W odróżnieniu od pozyskania środków metodą emisji papierów wartościowych, nie pociąga za sobą kosztów związanych z emisją obligacji lub akcji na rynku kapitałowym i wymaga znacznie prostszej dokumentacji niż prospekt emisyjny. Banki ocenę zdolności kredytowej przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia w całym okresie kredytowania, opierają z reguły na sprawozdawczości finansowej i na biznesplanie przedsięwzięcia innowacyjnego. Bardzo istotne przy ubieganiu się o środki bankowe jest wymagane zabezpieczenie. Firma musi posiadać wysokiej wartości majątek, który może stanowić przedmiot zabezpieczenia. Wysokość zabezpieczenia jaką żądają banki zależy ona od oszacowanego ryzyka
kredytowego. Zasadą jest, że wartość zabezpieczenia powinna przewyższać kwotę zadłużenia a także uwzględniać zapłatę odsetek od nieterminowych płatności, a w najgorszym przypadku również koszty postępowania sądowego związanego z odzyskaniem długu. Aniołowie biznesu Na rynku istnieją także inwestorzy indywidualni działający na podobnych zasadach jak fundusze private equity. Są to osoby prywatne posiadające nadwyżki finansowe oraz doświadczenie w biznesie. Poza inwestycją własnych środków finansowych, angażują także swój czas i wykorzystują swoje doświadczenie oraz kontakty osobiste w biznesie do wspierania przedsiębiorstw, w które zainwestowali. Nazywa się ich aniołami biznesu. New connect platforma finansowania zaawansowanych technologii. New connect to nowa, zorganizowana przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie, platforma finansowania i obrotu dla młodych spółek o wysokim potencjale wzrostu, które z innowacyjności chcą uczynić swoją największą przewagę konkurencyjną. New Connect powstał z myślą o młodych, dynamicznych firmach, którym zastrzyk kapitału da szansę wykorzystania potencjału tkwiącego w ich innowacyjności, a w efekcie możliwość rozwoju uwieńczonego awansem do grona dużych i wartościowych przedsiębiorstw. Ze względu na specyfikę emitentów, rynek NewConnect oferuje bardziej liberalne wymogi formalne i obowiązki informacyjne, a co za tym idzie - tańsze pozyskanie kapitału. NewConnect w założeniu ma także stanowić początek kariery giełdowej dla notowanych tu przedsiębiorstw. NewConnect ma status rynku zorganizowanego, lecz prowadzony jest przez GPW poza rynkiem regulowanym - w formule alternatywnego systemu obrotu. To oferta dla młodych rozwijających się firm, działających zwłaszcza w obszarze nowych technologii (choć oczywiście możliwe będzie także notowanie firm z innych branż). Oferta GPW jest czymś nowym w Polsce, ale w Europie funkcjonują już takie platformy, np. rynek AIM w Londynie czy First North w ramach skandynawskie grupy OMX. New Connect jest rynkiem dla spółek: W początkowej fazie rozwoju, które dopiero budują swoją historię. Poszukujących kapitału rzędu od kilkuset tysięcy do kilkunastu milionów złotych. Reprezentujących innowacyjne sektory oparte na aktywach niematerialnych, takich jak np. IT, media, elektroniczne, telekomunikacja, biotechnologie, ochrona środowiska, energia alternatywna, nowoczesne usługi, i inne innowacyjne firmy z innych sektorów. Korzyści pozyskiwania kapitału na innowacje za pomocą platformy New Connect: - niewielkie wymogi formalne i proste procedury dla spółek, - niskie koszty debiutu i notowań,
- doskonała ekspozycja firmy na inwestorów, - prestiż i renoma organizatora rynku, - promocja i rozpoznawalności firmy. NewConnect jest odpowiedzią na potrzeby inwestorów (instytucjonalnych i indywidualnych) zainteresowanych inwestycjami o podwyższonym ryzyku, dającymi obietnicę ponadprzeciętnych zysków. Do tej pory potrzeby innowacyjnych spółek z krótkim stażem i inwestorów zainteresowanych inwestycjami w ten segment rozmijały się - brakowało bezpiecznej platformy dokonywania transakcji. NewConnect rozwiązuje ten problem. Zainteresowanie inwestycjami w perspektywiczne spółki notowane na NewConnect wyrażają m.in.: inwestorzy indywidualni akceptujący wyższe ryzyko, szukający inwestycji o ponadprzeciętnej stopie zwrotu fundusze hedgingowe, fundusze zamknięte, firmy specjalizujące się w usługach asset management, fundusze private equity/venture capital. Inwestorzy angażujący się na rynku NewConnect muszą mieć świadomość, że wyższy potencjał wzrostu notowanych tu spółek oznaczać będzie jednocześnie podwyższone ryzyko inwestycyjne. Ta cecha rynku wynika ze specyficznego profilu rynku, grupującego spółki o krótkiej historii, działające w najbardziej zmiennym i konkurencyjnym segmencie gospodarki, jakim są m.in. nowe technologie. Etapy wprowadzania spółki na New Connect:
Podjęcie decyzji o wejściu firmy na New Connect Zawarcie umowy z autoryzowanym doradcą Przekształcenie firmy w spółkę akcyjną (jeśli funkcjonuje w innej formie) Uchwała Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy o wprowadzeniu akcji do obrotu na New Connect drogą oferty prywatnej Sporządzenie dokumentu informacyjnego i zatwierdzenie go przez Autoryzowanego Doradce Rejestracja Akcji w KDPW Złożenie do GPW wniosku o wprowadzenie akcji do obrotu na New Connect. Załącznikiem jest m.in zatwierdzony przez Autoryzowanego Doradcę dokument informacyjny GPW zatwierdza dokument informacyjny (w ciągu 5 dni roboczych) i podejmuje decyzje o wprowadzeniu akcji do obrotu (dokument informacyjny jest publikowany na stronie internetowej giełdy) Zawarcie umowy z animatorem rynku/ Market Makerem Pierwsze notowanie Źródło: materiały informacyjne GPW S.A. Atutem NewConnect i nowością na polskim rynku kapitałowym jest możliwość wprowadzenia akcji do obrotu poprzez ofertę prywatną, (tzw. private placement) kierowaną do maksimum 99 podmiotów - inwestorów instytucjonalnych i prywatnych. W tym przypadku, niezależnie od wielkości emisji, dopuszczenie do obrotu odbywa się na podstawie krótkiego, prostego dokumentu informacyjnego, przygotowanego i zatwierdzonego przez Autoryzowanego Doradcę. W tym przypadku okres przygotowania - od decyzji do pierwszego notowania może trwać jedynie 2-3 miesiące, a więc znacznie krócej niż na rynku regulowanym.
Niski koszt i niewielkie wymogi formalne są bezspornym atutem New Connect. W sytuacji, gdy spółka zdecyduje się na powyżej zaprezentowana uproszczoną ścieżkę dopuszczeniową, koszty debiutu będą niewielkie i wysoce konkurencyjne wobec innych form finansowania innowacji. Emitent ponosi wprawdzie koszt korzystania z usług Autoryzowanego Doradcy, ale może ubiegać się o refundację tych kosztów z funduszy unijnych, przeznaczonych na finansowanie usług szkoleniowych i doradczych dla sektora MSP. Opłaty za notowanie na platformie New Connect są naliczane ryczałtowo niezależnie od kapitalizacji spółki. Drugim sposobem wprowadzenia akcji do obrotu jest oferta publiczna. Spółka decydująca się na tę formę emisji podlega takim samym procedurom dopuszczeniowym, jakie stosowane są dla rynku regulowanego, w tym z koniecznością sporządzenia prospektu emisyjnego i zatwierdzenia go przez Komisję Nadzoru Finansowego. Dla ofert nie większych niż 2,5 mln euro rolę dokumentu dopuszczeniowego może pełnić memorandum informacyjne - podlegające kontroli KNF. Czas trwania formalności - od decyzji do debiutu jest tu taki, jak na rynku regulowanym i może trwać 6-9 miesięcy. Możliwość, a później gotowość spółki decydującej się na wprowadzenie akcji na NewConnect drogą oferty prywatnej ocenia niezależna firma, pełniąca rolę tzw. Autoryzowanego Doradcy, z którą spółka podpisuje umowę o współpracy. Podmiot ten niejako udziela poręczenia za spółkę, którą kieruje na NewConnect, a jego rolą jest wspieranie jej w procesie przygotowań do debiutu oraz współpraca przez minimum rok funkcjonowania na NewConnect. Tę rolę mogą pełnić renomowane, wiarygodne firmy inwestycyjne, kancelarie prawne, firmy audytorskie i firmy doradztwa finansowego. To, jaką firmę spółka wybierze na Autoryzowanego Doradcę jest jej decyzją. Listę Autoryzowanych Doradców będzie można znaleźć na stronie internetowej www.newconnect.pl. Autoryzowany doradca świadczy następujące usługi: a. czasie przygotowań do debiutu przygotowuje emitenta do debiutu na NewConnect, w tym sporządza właściwy dokument dopuszczeniowy i go zatwierdza), b. w czasie notowań (przez minimum rok): doradza w zakresie funkcjonowania spółki na NewConnect wspiera emitenta w wypełnianiu obowiązków informacyjnych; NewConnect z pewnością sprawi, że debiut stanie się realny dla wielu spółek, które szybko się rozwijają i pragną jak najszybciej dać się poznać na rynku kapitałowym. Skupienie w jednym miejscu młodych, dynamicznych spółek powinno przynieść konkretne rezultaty w postaci wzrostu nakładów na działalność w obszarze innowacyjnych technologii i wdrażaniu efektów badań w projektach biznesowych. Nowy rynek powinien także korzystnie wpłynąć na rozwój segmentu inwestorów instytucjonalnych i indywidualnych akceptujących wyższe ryzyko w oczekiwaniu potencjalnie wyższego zysku z inwestycji. NewConnect ma zatem także szansę wzmocnić znaczenie rynku kapitałowego dla gospodarki, stać się jej ważną częścią i komponentem tworzonego w Warszawie regionalnego centrum finansowego Europy Środkowo-Wschodniej.