dr Zofia Zasacka, Instytut Badań Edukacyjnych, Pracownia Języka Polskiego Biblioteki szkolne i publiczne jako źródło książek czytanych przez uczniów - zapowiedź wyników badania: Czytelnictwo dzieci i młodzieży"
Badanie czytelnictwa dzieci i młodzieży zostało zrealizowane w ramach projektu pt. Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego. Projekt zrealizowany został we współpracy z Biblioteką Narodową. Celem badania czytelnictwa dzieci i młodzieży było określenie, ile dzieci czyta, jak czyta, co czyta i jakie są uwarunkowania społeczno-demograficzne postaw czytelniczych polskich uczniów. Badanie objęło uczniów kończących szkołę podstawową i gimnazjum. Badanie składało się z dwóch etapów: jakościowego i ilościowego.
Zapowiedź wyników badania Czytelnictwa dzieci i młodzieży Najważniejsze pytania badawcze: Jacy uczniowie czytają, a jacy nie czytają książek? Jaka jest aktywność czytelnicza dwunastolatków i piętnastolatków i jakie są jej uwarunkowania społeczno-demograficzne? Jakie są podobieństwa i różnice w preferencjach lekturowych polskich uczniów? Jakie są ich wspólne lektury czytane w ramach obowiązku szkolnego, a jakie czytane z własnego wyboru? Jakie są motywacje i kryteria doboru czytanych książek? Jak one ulegają zmianom wraz z wiekiem uczniów?
Pytania badawcze cd. Jaki jest stosunek uczniów do lektur szkolnych? Jakie są podobieństwa i różnice między lekturą wynikającą z obowiązku szkolnego a wybieraną poza nim? Na ile czytanie książek w obu sytuacjach odpowiada zainteresowaniom i oczekiwaniom młodzieży? Jakim zmianom ulega wraz z wiekiem ucznia? Jak przebiega uczestnictwo polskich uczniów w społecznym obiegu książki: to znaczy z kim rozmawiają o książkach, skąd czerpią informacje o czytanych lekturach, jak zaopatrują się w książki?
Etap jakościowy Celem badania jakościowego była obserwacja biografii czytelniczych oraz postaw czytelniczych nastoletnich czytelników, kończących dwa etapy edukacji: szkołę podstawową i gimnazjum. Pozwoliło zaobserwować: jak czytają dzieci z różnych środowisk społecznych (inicjacje czytelnicze, pierwsze samodzielne lektury, wzory czytelnicze wyniesione z domów rodzinnych i środowiska rówieśniczego); oczekiwania i potrzeby nastoletnich czytelników związanych z lekturą książki, różnice w sposobach czytania spontanicznego i szkolnego, oczekiwania wobec obecności literatury pięknej na lekcjach języka polskiego W badaniu jakościowym przeprowadzono 48 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) z uczniami VI klasy szkoły podstawowej oraz III klasy gimnazjum z województwa mazowieckiego. Wywiady zrealizowano w dniach 21.12.2012-25.01.2013 roku.
Etap ilościowy Celem etapu ilościowego była obserwacja postaw czytelniczych uczniów kończących szkołą podstawową i gimnazjum, pozwoliło odpowiedzieć na pytania: Ile i jacy uczniowie czytają i nie czytają książek w ramach obowiązku szkolnego i poza nim; jakie jest miejsce lektury książkowej w ich codzienności? Jakie są motywacje czytelnicze dwunastolatków i piętnastolatków i jakie są ich społeczno-demograficzne uwarunkowania? Jakie są spontaniczne wybory lekturowe polskich uczniów? Jakie są wspólne lektury szkolne uczniów szkoły podstawowej i gimnazjalistów? Jakie są oczekiwania uczniów wobec lektur szkolnych?
Etap ilościowy cd Jaki jest społeczny obieg książki w środowisku społecznym nastoletniego czytelnika? Skąd nastoletni czytelnicy czerpią informacje na temat konkretnych tytułów? Z kim rozmawiają o książkach? Jakie są źródła czytanych książek? Jakie jest miejsce bibliotek szkolnych i publicznych wśród innych sposobów zaopatrywania si w książki? Jakie książki: lektury szkolne i jakie typy książek czytanych w czasie wolnym są wypożyczane z bibliotek szkolnych a jakie z publicznych? W badaniu ilościowym badano uczniów klas szóstych szkół podstawowych oraz klas trzecich gimnazjów. Przebadano 1713 uczniów szkoły podstawowej oraz 1813 gimnazjalistów. Badanie zrealizowano od 4 do 29 listopada 2013 r.
Ogólnopolskie badanie czytelnictwa gimnazjalistów zrealizowane przez Instytut Książki i Czytelnictwa w Bibliotece Narodowej (2010 r.) wybrane wyniki dotyczące sposobów zaopatrywania się w książki
Opis badania Kto? Gimnazjaliści z trzecich klas, w wieku 15-16 lat Kiedy? maj 2010 r. Gdzie? 70 szkół gimnazjalnych z całej Polski Jak? Ankieta audytoryjna zrealizowana na jednej godzinie lekcyjnej
Najważniejsze sposoby zaopatrywania się w książki (w %) N=100%=1472 80 70 60 50 40 30 20 59 48 70 63 57 51 54 53 55 54 46 39 42 36 31 35 29 24 43 27 60 28 24 25 24 23 18 10 0 Ogółem Chłopcy Dziewczyny
Biblioteki szkolne jako źródło czytanych książek 87% badanych uczniów (w okresie od września do maja w trzeciej klasie gimnazjum) korzystało z jakiejś biblioteki 62% badanych gimnazjalistów wypożyczało lektury szkolne z bibliotek szkolnych 19% badanych gimnazjalistów wypożyczało z bibliotek szkolnych książki czytane poza szkolnym obowiązkiem
Płeć czytelników a typy książek czytanych poza szkolnym obowiązkiem i najczęściej wypożyczanych z bibliotek szkolnych (w %)(N=100%=273) literatura popularnonaukowa 5 6 8 literatura przygodowa, dla dzieci 3 7 13 fantastyka 7 10 17 fantastyka dla młodzieży 14 16 15 literatura piękna wysoartystyczna dla dorosłych 11 19 24 literatura obyczajowa dla młodzieży 7 28 40 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Chłopcy Dziewczęta Ogółem
Biblioteki publiczne jako źródło czytanych lektur 22% badanych gimnazjalistów wypożyczało gimnazjum lektury szkolne 31% badanych gimnazjalistów wypożyczało książki czytane z własnego wyboru
Płeć czytelników a typy książek czytanych poza szkolnym obowiązkiem i najczęściej wypożyczanych z bibliotek publicznych (w %) N=100%=460 Encyklopedie, słowniki Literatura przygodowa, dla dzieci Literatura faktu, dzienniki Literatura popularnonukowa Literatura sensacyjna, kryminalna Romanse, literatura popularna obyczajowa Fantastyka Literatura piękna wysoartystyczna dl dorosłych Fantastyka dla młodzieży Literatura obyczajowa dla młodzieży 1 1 3 4 3 3 4 3 4 4 9 6 7 6 6 10 7 10 7 8 11 13 16 15 17 20 19 27 28 37 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Dziewczęta Chłopcy Ogółem
Źródła informacji o książkach czytanych w czasie wolnym (w %), N=100=1472% 90 80 83 70 60 50 40 30 20 10 48 43 45 28 59 44 39 41 40 36 33 39 39 22 18 14 15 15 10 0 Ogółem Chłopcy Dziewczęta
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ