Analiza preferencji społecznych w zakresie kierunków rozwoju miasta Tarnowskie Góry

Miasto Tarnowskie Góry Analiza preferencji społecznych w zakresie kierunków rozwoju miasta Tarnowskie Góry Opracował zespół pracowników Akademii Ekonomicznej w Katowicach w składzie: dr Małgorzata Czornik dr Witold Gradoń mgr Piotr Gibas Tarnowskie Góry, listopad 2008 r.

Spis treści: 1. Wprowadzenie... 3 2. Cele analizy preferencji społecznych... 4 3. Metodologia analizy preferencji społecznych... 6 4. Segmenty respondentów badań... 9 5. Analiza preferencji społecznych wyraŝonych w bezpośrednim badaniu ankietowym... 14 5.1. Preferencje społeczne zidentyfikowane dla wszystkich respondentów... 14 5.2. Analizy szczegółowe... 23 5.2.1. Preferencje społeczne zidentyfikowane wg miejsca zamieszkania respondentów (dla mieszkańców Tarnowskich Gór oraz innych miejsc)... 23 5.2.2. Preferencje społeczne zidentyfikowane wg wieku respondentów... 35 5.2.3.Preferencje społeczne zidentyfikowane wg wykształcenia respondentów... 47 5.3. Analiza preferencji społecznych respondentów dotyczących poŝądanych, szybkich zmian, zidentyfikowanych wg dzielnic miasta... 58 5.4. Analiza preferencji społecznych zidentyfikowanych wg wybranych funkcji miejskich... 70 6. Analiza preferencji społecznych wyraŝonych w internetowym badaniu ankietowym... 79 7. Wnioski... 85 8. Załączniki... 90 8.1. Kwestionariusz bezpośredniego badania ankietowego... 90 8.2. Pytania badania internetowego... 93 8.3. Wartości wyraŝane przez respondentów bezpośredniego badania ankietowego... 94 8.4. Spis rysunków, wykresów i tabel... 105 Spis wykresów... 105 2

1. Wprowadzenie Rozmach planów, jakie rozwaŝają władze Tarnowskich Gór budując silną pozycję konkurencyjną miasta, wymaga uwzględnienia wielu róŝnych opinii dotyczących wykorzystania jego zasobów. Wśród nich za najwaŝniejsze uznać naleŝy zdanie mieszkańców, którzy jako główna grupa uŝytkowników miasta, w najbardziej skuteczny sposób przyczyniają się do tworzenia jego wizerunku. RóŜnorodność wyraŝanych przez nich opinii wzbogaca wiedzę zarządzających rozwojem lokalnym przede wszystkim na temat preferowanych potrzeb, jakie w pierwszej kolejności powinny zostać zaspokojone aby Tarnowskie Góry mogły pozostać atrakcyjnym miejscem zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej. Badanie preferencji społecznych moŝe być takŝe szczególnym wkładem w zmniejszanie ryzyka podejmowania decyzji, które mogły by nie właściwie zorientować kierunki rozwoju miasta. Tarnowskie Góry stoją przed historyczną szansą wyboru własnej roli w procesie przekształcania znaczenia najwartościowszych obszarów centralnego subregionu województwa śląskiego, w tym tworzenia Aglomeracji Górnośląskiej. Miasto chce wykorzystać zalety swego połoŝenia i stworzyć ciekawą ofertę dla nowych uŝytkowników. Wpisując się w strategiczne zamierzenia rozwojowe regionu zdobędzie udział w kreowaniu jego nowego wizerunku, juŝ nie powiązanego z tradycyjnymi dziedzinami przemysłu, ale ciągle akcentującego bogactwo przyrody i kultury Śląska. Opinie respondentów, jakie są przedmiotem analizy preferencji społecznych zawierają subtelny element specyficznie pojmowanego prowincjonalizmu w jego jak najbardziej pozytywnym charakterze. Czternaście miast przyszłej Aglomeracji Górnośląskiej skupiając prawie dwa miliony mieszkańców oferuje im klimat intensywnie zurbanizowanych obszarów, z bogactwem urządzeń infrastruktury społecznej i technicznej, ale jednocześnie zanieczyszczeniem, hałasem, zatłoczeniem ulic itp. W tym kontekście osadnicze walory Tarnowskich Gór to coś zupełnie unikalnego. Cisza, sąsiedztwo terenów zielonych, czy spokój podmiejskich osiedli, podkreślane w wielu wypowiedziach, to niezwykle cenne czynniki rozwoju miasta. Jeśli takie są opinie jego aktualnych mieszkańców to wydaje się, iŝ powinny one stanowić jeden z podstawowych elementów współtworzących miejską strategię rozwoju. Warto bowiem budować tylko taką przyszłość, która znajdzie akceptację społeczności miejskiej i moŝe liczyć na jej zaangaŝowanie w realizację składających się na nią przedsięwzięć. 3

2. Cele analizy preferencji społecznych Głównym celem opracowania dokumentu pod nazwą: Analiza preferencji społecznych w zakresie kierunków rozwoju miasta Tarnowskie Góry jest potrzeba rozpoznania opinii róŝnych grup uŝytkowników miasta, dotyczących postrzegania aktualnych i przyszłych jego funkcji. Mieszkańcy współtworzący miejskie realia i jednocześnie będący klientami jego produktów, mogą najtrafniej wskazać konkretne zalety i wady róŝnych struktur miejskich, akcentując jednocześnie ich wartość i uŝyteczność, równieŝ dla potencjalnych nabywców zewnętrznych. Poznanie zdania respondentów powinno takŝe pomóc w ustaleniu właściwych elementów wizerunku Tarnowskich Gór, który powinien być oparty zarówno o charakterystyczne dla miasta elementy zagospodarowania, jak i niematerialne wartości miejskiej społeczności. Historyczny kontekst postrzegania znaczenia Tarnowskich Gór w regionie i kraju jest do wykorzystania pod warunkiem zdobycia przekonania, iŝ aktualni mieszkańcy miasta mają poczucie pewnej ciągłości procesów społecznych i kulturowych oraz chcą swoją przyszłość budować z uwzględnieniem wymiaru toŝsamości lokalnej. Osobnym celem opracowania są potrzeby pozyskania informacji dla dokonania aktualizacji dokumentu Strategia rozwoju miasta Tarnowskie Góry na lata 2005-2015, który przygotowywano kilka lat temu, w nieco innych realiach społecznych i gospodarczych, między innymi występowania istotnego w swych rozmiarach miejskich bezrobocia oraz rozpoczynającego się dopiero wtedy procesu pełnej integracji Polski z krajami UE. Po prawie czterech latach, wobec nowych moŝliwości pozyskania zewnętrznych środków wsparcia przekształceń rozwojowych, niekorzystnych procesów migracyjnych (głównie dotyczących wyjazdów młodych ludzi) oraz znacznie lepszych szans kreowania rynkowych zasad gospodarowania przestrzenią miejską, opinie współtworzących tarnogórskie realia zamieszkania i działalności gospodarczej mogą przyczynić się do trafniejszego wyznaczenia strategicznych priorytetów, celów i kierunków rozwoju. Analiza preferencji społecznych została tak ukierunkowana by umoŝliwić, w dalszych etapach prac nad wyznaczaniem miejskich zamierzeń rozwojowych, identyfikację kryteriów wyborów, jakie będą podejmować w przyszłości mieszkańcy i inni uŝytkownicy Tarnowskich Gór. Wydaje się, Ŝe złoŝoność problematyki przekształceń miasta, a takŝe kompleksowość uzyskanych wyników pozwalają równocześnie na ich wykorzystanie w procesie kształtowania szczegółowych funkcji miejskich przestrzeni publicznych. Pytania dotyczące działalności, 4

jakie respondenci uznają za niezbędne do realizacji w konkretnych dzielnicach, prezentują rozkład i skalę koniecznego zaangaŝowania środków miejskich. Zagadnienia te mogą znaleźć swoje miejsce równieŝ w tworzonym Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego. Cel główny Analizy preferencji społecznych został zdekomponowany na następujące cele szczegółowe, które w dalszej kolejności stworzyły listę pytań na jakie odpowiadali respondenci. Są to: identyfikacja opinii respondentów w zakresie poŝądanego wizerunku miasta, identyfikacja najbardziej rozpoznawalnych obiektów i miejsc, mogących stanowić charakterystyczne elementy wizerunku miasta (w sposób jednoznaczny kojarzone są przez respondentów z miastem), identyfikacja działalności, które powinny zostać zlokalizowane w mieście aby utrzymać jego atrakcyjność wobec oferty miast Aglomeracji Górnośląskiej, identyfikacja działalności, które mogą stanowić cel wyjazdów mieszkańców i jednocześnie uzupełnienie oferty miasta, identyfikacja funkcji miejskich, które powinny zostać zlokalizowane w mieście aby jego oferta była atrakcyjna dla młodych mieszkańców, rozpoznanie opinii respondentów w zakresie zmian zagospodarowania, estetyki, wydarzeń i innych elementów tworzących poŝądany klimat miasta rozpoznanie opinii respondentów w zakresie zmian, jakich naleŝy szybko dokonać w poszczególnych częściach miasta, wraz ze wskazaniem konkretnych działań, rozpoznanie, które obiekty zlokalizowane w ścisłym centrum miasta wzbudzają najbardziej negatywne opinie respondentów, identyfikacja działalności, którymi władze miasta powinny zająć się w pierwszej kolejności, ustalenie alternatywnych preferencji osadniczych, w tym hierarchii atrakcyjności miast Aglomeracji Górnośląskiej w tej dziedzinie. 5

3. Metodologia analizy preferencji społecznych Metodologia prac nad przygotowaniem opracowania pod nazwą: Analiza preferencji społecznych w zakresie kierunków rozwoju miasta Tarnowskie Góry obejmowała wykonanie następujących zadań: przeprowadzenie bezpośredniego badania ankietowego wśród grup faktycznych i potencjalnych uŝytkowników miasta 1, tj.: mieszkańców miasta i innych gmin (miejscowości sąsiednich, miast Aglomeracji Górnośląskiej, innych przyjezdnych); przeprowadzenie ankiety internetowej umieszczonej na stronie www Urzędu Miasta Tarnowskie Góry, dającej moŝliwość wypowiedzenia się wszystkim zainteresowanym; sporządzenie analiz rozkładów odpowiedzi udzielonych przez respondentów zarówno bezpośredniego badania ankietowego, jak i osób które wzięły udział w ankiecie internetowej; sformułowanie wniosków wraz z zestawieniem listy problemów, na jakie wskazali respondenci, a które mogą istotnie wpłynąć na zakres przekształceń miejskich planowanych w ramach aktualizacji Strategii Rozwoju Miasta. Analizę preferencji społecznych przeprowadzono poprzez bezpośrednie badanie ankietowe oraz internetowe badanie ankietowe. W pierwszej formie zapytano mieszkańców miasta i przyjezdnych spotkanych w drugiej połowie września 2008 roku w wyznaczonych miejscach Tarnowskich Gór, z uwzględnieniem zaludnienia dzielnic oraz dwóch kryteriów doboru respondentów: płci i wieku. W badaniu internetowym z oczywistych względów udział wzięli tylko zainteresowani wypowiedzeniem się na temat kształtowania przyszłości miasta. Realia informatyczne nie pozwoliły na dobór reprezentatywnej grupy, za to uzyskano wypowiedzi o charakterze uzupełniającym, w kilku zagadnieniach ciekawie precyzujące opinie wyraŝane w badaniu bezpośrednim. Bezpośrednią ankietyzację przeprowadzono za pomocą kwestionariusza zawierającego dziesięć pytań, z których osiem miało charakter zamknięty, zaś dwa otwarty (dotyczące poŝądanych zmian w konkretnych dzielnicach oraz alternatywnych miejsc zamieszkania). 1 Badanie zostało przeprowadzone przez zespół studentów trzeciego roku studiów stacjonarnych kierunku Gospodarka Przestrzenna na Wydziale Ekonomii Akademii Ekonomicznej w Katowicach, w składzie: Natalia Orlikowska, Aleksandra Siwiec, Kamil Seweryn, Łukasz Stolarski. 6

Cechy respondentów opisuje sześć pytań metryczkowych (płeć, wiek, wykształcenie, wykonywany zawód, miejsce zamieszkania, miejsce zatrudnienia). Dla kaŝdego z pytań zaproponowano katalog odpowiedzi, zidentyfikowanych na podstawie zamierzeń strategicznych przyjętych w Strategii Rozwoju Miasta, istniejących teoretycznych koncepcji rozwoju lokalnego oraz współczesnych zasad przekształcania cech zasobów miejskich, szczególnie w ośrodkach przemysłowych i znajdujących się w fazie poszukiwania nowych funkcji, rozszerzających aktualną ofertę. W kwestionariuszu przygotowanym dla badań ankietowych z załoŝenia precyzyjnie zidentyfikowano przede wszystkim te odpowiedzi, które: są istotne z punktu widzenia celów strategicznych Tarnowskich Gór, wynikają z opinii na temat aktualnych funkcji i znaczenia Tarnowskich Gór w regionie i kraju, zawierają informację o aktualnych i potencjalnych produktach Tarnowskich Gór, są elementami współtworzącymi aktualny i poŝądany wizerunek Tarnowskich Gór, mogą współtworzyć warunki dla podejmowania decyzji dotyczących rewitalizacji Tarnowskich Gór, w tym przede wszystkim zmian cech ścisłego centrum miasta, spodziewane są jako najbardziej powszechne w stereotypowych opiniach współczesnych uŝytkowników miast. Dla zapewnienia otwartości, w zakresie identyfikacji róŝnorodnych odpowiedzi wprowadzono moŝliwość wpisania odpowiedzi niestandardowej: inne. Oczekiwano, iŝ w tej kategorii mogą pojawić bardzo oryginalne opinie, które zostaną potraktowane jako szczególna forma znanej metody heurystycznej burza mózgów. Kwestionariusz ankiety bezpośredniej wraz z katalogiem odpowiedzi zamieszczono w załączniku 8.1. Internetowe badanie ankietowe zostało przeprowadzone w październiku 2008 roku za pośrednictwem oficjalnej strony www UM Tarnowskich Gór, w oparciu o kwestionariusz złoŝony z czterech pytań głównych (z których trzy miały charakter otwarty, zaś jedno zamknięty) oraz metryczki respondenta. Z załoŝenia miało charakter uzupełniający, choć jednocześnie w sposób lepszy spełniło polityczną funkcję badań, umoŝliwiając wypowiedzi kaŝdemu, kto chciał wyrazić swoją opinię, a nie miał okazji spotkać na mieście ankieterów bądź zadawane przez nich pytania nie pozwalały mu na swobodną prezentację poglądów. Pytania badania znajdują się w załączniku 8.2. Odpowiedzi na nie zostały zagregowane 7

według treści w kategorie opinii o zbliŝonym znaczeniu. PoniewaŜ liczba wypowiedzi była róŝna, wyniki interpretowano jako procent odpowiedzi udzielonych na konkretne pytanie. Efekty bezpośredniego badania ankietowego zostały zinterpretowane w róŝny sposób, w zaleŝności od rodzaju szczegółowej analizy: Wyniki ogólne (opinie wszystkich respondentów razem) zaprezentowane zostały jako rozkład procentowy odpowiedzi na postawione pytania. Wspólnym mianownikiem do ustalenia poszczególnych wielkości procentowych była suma wszystkich udzielonych przez respondentów odpowiedzi na określone pytanie. Z uwagi na moŝliwość wskazania więcej niŝ jednej odpowiedzi suma podanych wyników nie daje liczby 100. Nie dotyczy to pytania 10, w którym respondenci mogli podać jest jedną odpowiedź. W przypadku analiz preferencji zbadanych z uwzględnieniem szczegółowych kryteriów: wg miejsca zamieszkania, wieku i wykształcenia, wykorzystano tę samą metodę (tzn. sumy nie dają liczby 100), z tym Ŝe dokonano rozkładu odpowiedzi zgodnie z profilem respondentów na podstawie danych zamieszczonych w metryczce ankiety. Dla wyodrębnionych w ten sposób grup odpowiedzi za wspólny mianownik przyjęto sumę osób przyporządkowanych do poszczególnych segmentów, a wyniki prezentują opinie odsetka osób z danej grupy, które wskazały określoną odpowiedź. Analizę preferencji społecznych respondentów dotyczących poŝądanych, szybkich zmian, zidentyfikowanych wg dzielnic miasta, przeprowadzono analogicznie. W tym wypadku bazą do ustalenia odsetka odpowiedzi jest liczba respondentów, którzy wskazali konkretną dzielnicę miasta, jako wymagającą przekształceń. Wyniki informują zatem o poziomie istotności poŝądanych typów działań, które w opinii ankietowanych powinny być szybko zrealizowane w poszczególnych dzielnicach. W przypadku analizy preferencji społecznych zidentyfikowanych wg wybranych funkcji miejskich, spośród wszystkich odpowiedzi wybrano tylko te, w których ankietowani wskazali określoną odpowiedź (tj. uznaną za najtrafniej opisującą daną funkcję miejska). Dla tak wypreparowanych odpowiedzi głównych ustalono, jakie inne opinie wyrazili ci sami respondenci na wybrane pytania (suma równieŝ nie daje liczby 100). W tym wypadku bazą do ustalenia podanych liczb procentowych jest więc liczba respondentów, która wskazała określoną odpowiedź główną, opisującą analizowaną funkcję miasta. 8

4. Segmenty respondentów badań W bezpośrednim badaniu ankietowym wzięło udział 600 respondentów, w równych proporcjach kobiety i męŝczyźni. Wśród nich było 168 osób pracujących w Tarnowskich Górach i 432 osoby pracujące w innych miastach lub gminach wiejskich oraz osoby nie pracujące (uczniowie, studenci, emerycie, renciści, bezrobotni). W grupie respondentów 540 to mieszkańcy Tarnowskich Gór, zaś 60 osób (10) było mieszkańcami innych gmin. Wśród nich 46 osób przyznało się do sąsiedzkiego miejsca zamieszkania (77), 12 osób mieszkało w miastach Aglomeracji Górnośląskiej (20), zaś tylko 2 osoby (3) w innych miejscach w kraju. Rozkład zamieszkania mieszkańców, którzy zostali respondentami bezpośredniego badania ankietowego przedstawia się następująco: (rys. 1) Śródmieście Centrum 150 osób (25 ) Stare Tarnowice 85 osób (14,16 ) Osada Jana 60 osób (10 ) Strzybnica 60 osób (10) Lasowice 60 osób (10 ) Bobrowniki 30 osób (5 ) Repty 30 osób (5 ) Sowice 12 osób (2 ) Rybna 30 osób (5 ) Opatowice 5 osób (0,84 ) Pniowiec 18 osób (3 ) Rysunek 1. Struktura zamieszkania respondentów Inne miejsca 10 Centrum 25 Strzybnica 10 Stare Tarnowice 14 Bobrowniki 5 Lasowice 10 Sowice 2 Rybna 5 Repty 5 Pniowiec 3 Osada Jana 10 Opatowice 1 9

Rozkład wieku respondentów został zadeklarowany w fazie projektowej badania. Przyjęto ogólne proporcje dla trzech grup ankietowanych: 20 mało samodzielnej finansowo młodzieŝy (mniej niŝ 20 lat), 60 osób w wieku produkcyjnym, z uwzględnieniem śląskich realiów gospodarczych (21 60 lat) oraz 20 ankietowanych w wieku poprodukcyjnym (powyŝej 60 lat). Szczegółowa struktura wieku respondentów przedstawia się następująco: mniej niŝ 20 lat 120 osób (20 ), 21 30 lat 155 osób (25,83), 31 40 lat 105 osób (17,5), 41 50 lat 63 osoby (10,5), 51 60 lat 37 osób (6,17), powyŝej 60 lat 120 osób (20 ). Rysunek 2. Struktura wieku respondentów powyŝej 60 20 do 20 20 51-60 6 41-50 11 21 30 25 31-40 18 Rozkład wykształcenia respondentów nie został przesądzony w fazie projektowania badań. Ankieterzy pytali róŝne osoby spotkane w wyznaczonych częściach Tarnowskich Gór, które przyznając się do swoich potwierdzonych świadectwami kwalifikacji umoŝliwiły jednocześnie stworzenie przekroju wykształcenia mieszkańców miasta. Prezentuje się on następująco: wykształcenie podstawowe i mniej 97 osób (16,17) wykształcenie zasadnicze zawodowe 95 osób (15,83) wykształcenie średnie 303 osoby (50,5) wykształcenie wyŝsze 99 osób (16,5) brak odpowiedzi 6 osób (1) 10

Rysunek 3. Struktura wykształcenia respondentów wyŝsze 17 bez odpowiedzi 1 podstawowe i mniej 16 zasadnicze zawodowe 16 średnie 50 W internetowym badaniu ankietowym wzięło udział 57 respondentów, 55 z nich to mieszkańcy Tarnowskich Gór (jedna osoba była mieszkańcem Świerklańca, jedna zamieszkiwała południe województwa dolnośląskiego). Spośród badanych tylko 27 osób przyznało się do dzielnicy zamieszkania (49,12). Najwięcej z nich zamieszkiwało Śródmieście-Centrum (15 osób 53) oraz osiedle Przyjaźń (4 osoby 15). Strukturę wewnątrzmiejską zamieszkania respondentów przedstawiono na rys. 4. Rysunek 4. Struktura respondentów internetowego badania ankietowego według miejsca zamieszkania Stare Tarnowice 4 Strzybnica 11 Bobrowniki 4 Osada Jana 4 Sowice 4 os. Przyjaźń 13 Centrum 53 Strzybnica 7 Analizując uczestników badania internetowego ze względu na płeć moŝna stwierdzić, Ŝe 30 osób to męŝczyźni (53,63 respondentów). Ze względu na specyfikę tego typu badań, wyznaczoną posiadaniem umiejętności korzystania z komputera oraz dostępem do sieci, w większości byli to ludzie młodzi w wieku od 21 do 30 lat (49,12 respondentów). Drugą 11

istotną grupę stanowili ludzie w wieku od 31 do 40 lat (17,54). Szczegółową strukturę wiekową internautów prezentuje rys 5. Rysunek 5. Struktura respondentów internetowego badania ankietowego według wieku od 41 do 50 12 od 51 do 60 11 od 61 2 do 20 9 od 31 do 40 18 od 21 do 30 48 Respondenci badania internetowego posiadają w prawie równym rozkładzie wykształcenie średnie (51,52) i wyŝsze (45,45). Na pytanie o wykształcenie odpowiedziały jednak tylko 32 osoby (co stanowi 56,14 badanych). Stosunkowo niewielki był odsetek ludzi, którzy przyznali się do posiadania wykształcenia zawodowego (3,03). Strukturę wykształcenia internautów prezentuje rys 6. Rysunek 6. Struktura respondentów internetowego badania ankietowego według wykształcenia wykształcenie podstawowe 0 wykształcenie zawodowe 3 wykształcenie wyŝsze 45 wykształcenie średnie 52 12

Wśród odpowiadających na pytania badania internetowego stosunkowo duŝy jest odsetek pracujących w Tarnowskich Górach: 25 osób (43,86 respondentów). W ich strukturze zatrudnienia dominują zawody związane z świadczeniem usług. Istotna liczba osób przyznała się takŝe do bycia studentem bądź uczniem. 13

5. Analiza preferencji społecznych wyraŝonych w bezpośrednim badaniu ankietowym 5.1. Preferencje społeczne zidentyfikowane dla wszystkich respondentów Ogólne preferencje społeczne respondentów w Tarnowskich Górach zostały określone na podstawie odpowiedzi udzielonych na dziesięć pytań głównych, zawartych w kwestionariuszu ankiety, z których osiem umoŝliwiało wybór wielokrotny. Wyniki badań zaprezentowano jako procent odpowiedzi udzielonych przez wszystkich respondentów, jednak z uwagi na daną im moŝliwość udzielenia więcej niŝ jednej odpowiedzi ich suma (za wyjątkiem pytania dziesiątego) nie daje liczby 100. Rozkład odpowiedzi na pierwsze pytanie (tj.: Tarnowskie Góry powinny być miastem?) wskazuje wyraźnie na trzy cechy, którymi miasto powinno się charakteryzować. Najwięcej respondentów dostrzega w Tarnowskich Górach miejsce, gdzie dobrze jest mieszkać (61,3 odpowiedzi). W dalszej kolejności respondenci chcieliby w Tarnowskich Górach miło spędzać czas (49,2 odpowiedzi) oraz postrzegają miasto jako miejsce, gdzie duŝo się dzieje (27,3 odpowiedzi). Niewielki odsetek respondentów dostrzega natomiast w Tarnowskich Górach miejsce, gdzie moŝna posiadać własną firmę (7 odpowiedzi) oraz gdzie powinny być świadczone wyspecjalizowane usługi (zaledwie 1,3 odpowiedzi). Na uwagę zasługuje zbliŝony rozkład odpowiedzi (od 16,7 do 20,7 odpowiedzi) wskazujący pięć atrybutów, jakimi Tarnowskie Góry powinny się charakteryzować. Respondenci postrzegają zatem miasto jako miejsce dokonywania zakupów, wydarzeń artystycznych, gdzie chcieliby pracować, a takŝe gdzie moŝna dobrze zjeść oraz miejsce znajdujące się na trasie wycieczek turystycznych. Dokładny rozkład odpowiedzi na pierwsze pytanie prezentuje wykres 1. 14

Wykres 1. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 1: "Tarnowskie Góry powinny być miastem?" wyspecjalizowanych usług inne 1,0 1,3 gdzie "duŝo się dzieje" 27,3 dokonywania zakupów gdzie chciałbym pracować 16,7 18,8 gdzie miło moŝna spędzić wolny czas 49,2 gdzie chciałbym mieć firmę 7,0 wydarzeń artystycznych gdzie moŝna dobrze zjeść na trasie wycieczek turystycznych 17,7 19,5 20,7 gdzie dobrze jest mieszkać 61,3 1 2 3 4 5 6 7 Analizując rozkład odpowiedzi na drugie pytanie (tj.: Z czego powinny być znane Tarnowskie Góry?) moŝna dostrzec, Ŝe respondenci wyraźnie wskazali na istniejącą juŝ ofertę turystyczno-rozrywkową miasta, a mianowicie na: Kopalnię Zabytkową (19,7), Sztolnię Czarnego Pstrąga (14,7) oraz imprezę Gwarki (13,5). W ich opinii warty uwagi powinien być takŝe Rynek i centrum (11,9) oraz Park Wodny (8,1). Mniejsze znaczenie przypisują respondenci natomiast węzłowi kolejowemu, Pałacowi w Rybnej, czy GCR w Reptach. Ilustrację graficzną procentowego rozkładu odpowiedzi na pytanie 2 prezentuje wykres 2. Pytanie trzecie ankiety miało na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie: Po co mieszkańcy miast Aglomeracji powinny przyjeŝdŝać do Tarnowskich Gór? Zdaniem respondentów powodem przyjazdu powinno być przede wszystkim zwiedzanie (25,9) oraz aktywne spędzanie wolnego czasu (sport i rekreacja 20,9), co koresponduje z wcześniej omówionymi odpowiedziami na pytanie 2. W dalszej kolejności respondenci wskazali na pracę (12,9), edukację (12,3), wizyty w pubach, klubach i restauracjach (11,7) oraz zakupy (10,3). Na uwagę zasługuje bardzo mały odsetek odpowiedzi wskazujących usługi jako powód przyjazdu mieszkańców Aglomeracji do Tarnowskich Gór. Stanowi to potwierdzenie odpowiedzi udzielonych na pytanie pierwsze w zakresie działalności usługowej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi napytanie trzecie prezentuje wykres 3. 15

Wykres 2. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 2: "Z czego powinny być znane Tarnowskie Góry?" inne 0,2 atmosfera klubów i restauracji w centrum atrakcyjne miejsca do zamieszkania 4,7 4,7 GCR w Reptach terenów zielonych Pałacu w Rybnej 5,3 5,5 6,1 impreza "Gwarki" 13,5 Rynek i centrum 11,9 węzeł kolejowy 5,6 Park Wodny 8,1 Sztolnia Czarnego Pstrąga 14,7 Kopalnia Zabytkowa 19,7 5,0 1 15,0 2 25,0 Wykres 3. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 2: "Po co mieszkańcy miast Aglomeracji powinni przyjeŝdŝać do Tarnowskich Gór?" inne korzystać z usług 0,3 1,3 na imprezy 4,3 do szkoły do pracy do restauracji, klubów, pubów 12,3 11,7 12,9 po rekreację, sport 20,9 na zakupy 10,3 aby zwiedzać 25,9 5,0 1 15,0 2 25,0 3 Analiza odpowiedzi sporządzona dla czwartego pytania (tj.: Po co mieszkańcy Tarnowskich Gór wyjeŝdŝają do innych miast Aglomeracji?) wskazuje, Ŝe zasadniczymi powodami są edukacja (30,9) oraz praca (28,9). Znacznie mniejszy akcent połoŝony został na rozrywkę (13,5) i zakupy (11,1), a takŝe na imprezy sportowe (8,1) i kulturalne (7). Szczegółowy rozkład odpowiedzi na pytanie czwarte w prezentuje wykres 4. 16

Wykres 4. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 4: "Po co mieszkańcy Tarnowskich Gór wyjeŝdŝają do innych miast Aglomeracji?" inne 0,3 rozrywka 13,5 usługi praca 0,3 28,9 imprezy sportowe 8,1 dokształcanie 30,9 imprezy kulturalne 7,0 zakupy 11,1 5,0 1 15,0 2 25,0 3 35,0 Struktura procentowa odpowiedzi udzielonych na pytanie piąte (tj.: Czego najbardziej brakuje mieszkańcom Tarnowskich Gór?) wskazuje, Ŝe podstawowe znaczenie dla pytanych mają sprawy związane z pracą i mieszkalnictwem. Młodym ludziom w opinii respondentów najbardziej doskwiera brak odpowiadającej ich oczekiwaniom pracy (18,8), wyŝszych zarobków (17,4) oraz mieszkań (13,5), a takŝe szans na karierę (12,9). W dalszej kolejności wskazano na niedociągnięcia w zakresie atrakcyjnej oferty rozrywkowej i edukacyjnej, odpowiedniej bazy sportowej oraz obiektów handlowych. Dokładny rozkład odpowiedzi na pytanie piąte prezentuje wykres 5. Wykres 5. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 5: "Czego najbardziej brakuje młodym mieszkańcom Tarnowskich Gór?" inne 0,3 atrakcyjnej oferty obiektów sportowych 6,6 obiektów handlowych miejsca na budowę domu 4,7 4,9 wyŝszych zarobków 17,4 szans na karierę 12,9 usług 0,1 atrakcyjnej oferty rozrywkowej 11,5 atrakcyjnej oferty edukacyjnej 9,3 mieszkania 13,5 odpowiedniej pracy 18,8 2,0 4,0 6,0 8,0 1 12,0 14,0 16,0 18,0 2 17

W przypadku kolejnego pytania (tj.: Co chciałbyś zmienić w Tarnowskich Górach?) rozkłady odpowiedzi udzielonych przez respondentów wyraźnie wskazują na potrzebę lepszego zagospodarowania (ponad 25 odpowiedzi) oraz poprawy estetyki miasta (23 odpowiedzi) i wizerunku miasta (16,1 odpowiedzi). Respondenci widzą takŝe konieczność poprawy klimatu miasta (13,4 odpowiedzi), a takŝe potrzebę wzrostu częstotliwości organizowanych wydarzeń oraz poprawy ich jakości (12,1 odpowiedzi). W opinii respondentów Tarnowskie Góry mają natomiast zadawalającą ofertę funkcji miejskich. O braku istotnych działań w tym obszarze świadczy niespełna 10 odpowiedzi. Dokładny rozkład wskazań na pytanie 6 prezentuje wykres 6. Wykres 6. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 6: "Co chciałbyś zmienić w Tarnowskich Górach?" inne 0,5 ofertę funkcij miejskich 9,6 wydarzenia 12,1 wizerunek miasta 16,1 klimat 13,4 estetykę 23,0 zagospodarowanie 25,4 5,0 1 15,0 2 25,0 3 Ogólna analiza odpowiedzi sporządzona dla siódmego pytania (tj. Która część ścisłego centrum Tarnowskich Gór wymaga najszybszych zmian?) wskazuje, Ŝe ankietowani w pierwszej kolejności wskazują na Śródmieście, jako miejsce wymagające pilnych zmian (aŝ 39,1 odpowiedzi). Dzielnice, które takŝe wymagają zmian (jednak w znacznie mniejszym stopniu), to Lasowice (9,9 odpowiedzi), Pniowiec (8,3 odpowiedzi), Strzybnica (8 odpowiedzi) oraz Stare Tarnowice (7,8 odpowiedzi). Pozostałe części miasta w opinii respondentów nie zostały uznane, jako miejsca wymagające szybkich zmian. Rozkłady odpowiedzi kształtowały się w ich przypadku w przedziale od 5,7 (Bobrowiki) do 3,3 (Sowice). Szczegółowy rozkład odpowiedzi udzielonych przez ankietowanych prezentuje wykres 7. 18

Wykres 7. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 7: "Która część Tarnowskich Gór wymaga najszybszych zmian?" Strzybnica Stare Tarnowice 8,0 7,8 Sowice Rybna Repty 3,3 4,2 4,1 Pniowiec 8,3 Osada Jana Opatowice 4,7 4,9 Lasowice 9,9 Bobrowniki 5,7 Śródmieście 39,1 5,0 1 15,0 2 25,0 3 35,0 4 45,0 Wykres 8. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 8: "Która część ścisłego centrum Tarnowskich Gór Ci się nie podoba?" inne 1,0 Otoczenie TCK 9,9 otoczenie Hali Targowej 6,7 Dworzec PKP i autobusowy 37,5 ul. Kaczyniec 11,5 ul. Piastowska 3,0 pl. świrki i Wigury 9,6 ul. Tylna 12,2 ul. Krakowska Rynek 4,3 4,3 5,0 1 15,0 2 25,0 3 35,0 4 Struktura procentowa odpowiedzi udzielonych na pytanie ósme (tj.: Która część ścisłego centrum Tarnowskich Gór Ci się nie podoba?) wskazuje na bardzo negatywne postrzeganie wyglądu dworca kolejowego i autobusowego (37,5 odpowiedzi). Respondenci negatywnie oceniają takŝe ul. Tylną (12,2 odpowiedzi), ul. Kaczyniec (11,5 odpowiedzi), 19

a takŝe otoczenie TCK (9,9 odpowiedzi) oraz Plac świrki i Wigury (9,6 odpowiedzi). Negatywny choć nie aŝ tak silny - odbiór daje się takŝe zauwaŝyć w odniesieniu do otoczenia Hali Targowej, Rynku czy ul. Krakowskiej. Ilustrację graficzną rozkładu odpowiedzi na pytanie ósme prezentuje wykres 8. Analiza odpowiedzi udzielonych na przedostatnie pytanie zadane respondentom (tj.: Czym władze miasta Tarnowskie Góry powinny natychmiast się zająć?) pozwoliła dokonać podziału wskazanych zadań do zrealizowania, wyróŝniając najpilniejsze. Priorytetową działalnością, jaką władze miasta powinny się zająć jest budowa i remont dróg (16 odpowiedzi). W opinii respondentów w dalszej kolejności uwaga gospodarzy miasta powinna być skoncentrowana na sprzątaniu (12,9 odpowiedzi) i poprawie estetyki miasta (10,5 odpowiedzi). Za istotne uznano takŝe budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji (9,5 odpowiedzi) oraz odnawianie starych kamienic (8,8 odpowiedzi. Respondenci wskazali takŝe potrzebę usprawnienia komunikacji (7,1 odpowiedzi). Szczegółowy rozkład odpowiedzi na pytanie dziewiąte prezentuje wykres 9. Wykres 9. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 9: "Czym władze miasta TG powinny natychmiast się zająć?" inne odnawianiem starych kamienic usprawnianiem komunikacji poprawianiem estetyki miasta organizowaniem imprez pozyskiwaniem inwestora modernizowaniem bazy edukacyjnej promowaniem miasta budową oczyszczalni ścieków i kanalizacji modernizowaniem bazy sportowej wspieraniem ludzi przedsiębiorczych budową i remontowaniem dróg remontowaniem mieszkań komunalnych sprzątaniem miasta aktywizowaniem oferty turystycznej 0,3 1,6 3,5 4,1 4,7 4,5 5,2 5,5 5,8 7,1 8,8 9,5 10,5 12,9 16,0 2,0 4,0 6,0 8,0 1 12,0 14,0 16,0 18,0 W przypadku pytania dziesiątego, jakie zadano respondentom (tj.: W którym śląskim mieście chciałbyś mieszkać?) zdecydowana większość respondentów opowiedziała się za zmieszkaniem w Tarnowskich Górach (prawie 65 odpowiedzi). Kolejnym miastem, w 20

którym chcieliby zamieszkać respondenci to Katowice (zaledwie 14,2 odpowiedzi). W przypadku pozostałych miejscowości zainteresowanie, jakie wykazali ankietowani w kontekście ewentualnego zamieszkania waha się w przedziale od 4,3 odpowiedzi do 0,8 odpowiedzi. Świadczyć to moŝe o duŝej sympatii respondentów do Tarnowskich Gór i potwierdza jednocześnie oczekiwania ankietowanych wobec miasta wyraŝone w pytaniu pierwszym, gdzie zostało ono ocenione jako miejsce, gdzie powinno się dobrze mieszkać. Dokładny rozkład odpowiedzi na pytanie dziesiąte zaprezentowano na wykresie 10. Wykres 10. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 10: "W którym śląskim mieście chciałbyś mieszkać?" Inne miasta 7,3 Nie chcę mieszkać na Śląsku 3,2 Miasteczko Śląskie 2,8 Bytom 0,8 Chorzów 1,2 Zabrze 1,3 Gliwice 4,3 Katowice 14,2 Tarnowskie Góry 64,8 1 2 3 4 5 6 7 Szczególnym uzupełnieniem przeprowadzonego bezpośredniego badania ankietowego były pytania dotyczące postrzegania róŝnych wartości przez członków tarnogórskiej społeczności. Celem tej części analizy było rozpoznanie, które z nich mogą stanowić specyficzny zasób dla przedsięwzięć rozwojowych miasta. Akceptacja społeczna konkretnych projektów, mających w zamiarach ich inicjatorów wykreować poŝądane zmiany w mieście, jest najpewniejszym czynnikiem sukcesu ich realizacji. Konflikt pomiędzy wyznawanymi wartościami, a rezultatami przedsięwzięć zawsze doprowadzi do klęski, choćby te ostatnie były ambitne i zewnętrznie sfinansowane. Ogólną orientację badanych wartości prezentuje tab. 1, szczegółowe rozkłady wartości zawierają tabele w załączniku 8.3. 21

Tabela 1. Jakimi wartościami Twoim zdaniem kierują się mieszkańcy Tarnowskich Gór? bez znaczenia bardzo małe małe średnie duŝe bardzo duŝe Uczciwość 2,50 5,34 16,03 49,42 24,21 2,50 Pracowitość 1,84 1,17 9,68 44,91 37,90 4,51 Tolerancja 2,17 3,67 18,53 43,07 29,88 2,67 Gospodarność 2,00 2,34 16,36 46,91 27,38 5,01 Kultura osobista 2,34 5,34 24,21 44,24 23 3,84 Religijność 1,67 1,34 8,18 22,37 38,90 27,55 Skłonność do współpracy 1,34 1,84 19,70 46,41 26,71 4,01 Otwartość na potrzeby innych 1,84 5,51 25,88 41,57 23,21 2,17 Dbałość o dobro publiczne 2,50 11,35 30,72 39,73 14,36 1,34 Poszanowanie tradycji 1,50 2,67 11,52 41,24 37,73 5,34 ToŜsamość regionalna (śląska) 1,33 3,17 9,83 39,83 38,33 7,50 Identyfikacja z miastem 1,50 2,00 9,18 37,23 41,57 8,51 Odniesienia dzielnicowe 3,36 6,22 16,64 42,35 27,90 3,53 W tabeli wyróŝniono najwyŝsze wartości dla danego wiersza. 22

5.2. Analizy szczegółowe 5.2.1. Preferencje społeczne zidentyfikowane wg miejsca zamieszkania respondentów (dla mieszkańców Tarnowskich Gór oraz innych miejsc) Celem pierwszej analizy szczegółowej jest rozpoznanie, jak na poszczególne pytania wypowiadali się respondenci w zaleŝności od miejsca zamieszkania, z podziałem na mieszkańców miasta i osoby zamieszkujące sąsiednie miejscowości, miasta Aglomeracji Górnośląskiej oraz inni przyjezdni. Analizując rozkład odpowiedzi na pierwsze pytanie moŝna zauwaŝyć, Ŝe respondenci, którzy wskazują, Ŝe dobrze jest mieszkać w Tarnowskich Górach to przede wszystkim mieszkańcy tego miasta (62,6 odpowiedzi). RównieŜ większa liczba mieszkańców niŝ innych pytanych uwaŝa, Ŝe miasto powinno być na trasie wycieczek turystycznych (21,1 odpowiedzi). Ankietowani nie będący mieszkańcami Tarnowskich Gór sądzą natomiast w podobnym stopniu, Ŝe miasto powinno być miejscem, gdzie dobrze jest mieszkać (50 odpowiedzi) i gdzie miło moŝna spędzić wolny czas (53,3 odpowiedzi). Za godne uwagi uznać równieŝ naleŝy okoliczność, Ŝe w dość znaczący sposób respondenci spoza Tarnowskich Gór w porównaniu z mieszkańcami oczekują od miasta, Ŝe będzie miejscem wydarzeń artystycznych oraz lokalizacji punków gdzie moŝna dobrze zjeść. Podobną relację (choć juŝ nie tak znaczącą) moŝna zaobserwować w przypadku postrzegania Tarnowskich Gór jako miejsca dokonywania zakupów. Szczegółowy rozkład odpowiedzi na pytanie pierwsze ze względu na miejsce zamieszkania respondentów prezentuje wykres 11. 23

Wykres 11. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 1: "Tarnowskie Góry powinny być miastem?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne w yspecjalizow anych usług 1,1 3,3 1,3 gdzie "duŝo się dzieje" 3 27,0 dokonyw ania zakupów gdzie chciałbym pracow ać 15,9 2 18,7 23,3 gdzie miło moŝna spędzić w olny czas 48,7 53,3 gdzie chciałbym mieć firmę 5,0 7,2 w ydarzeń artystycznych gdzie moŝna dobrze zjeść 16,7 18,7 26,7 26,7 na trasie w ycieczek turystycznych 16,7 21,1 gdzie dobrze jest mieszkać 5 62,6 1 2 3 4 5 6 7 Tarnowskie Góry Inne miejscowości Rozkład odpowiedzi na pytanie drugie wskazuje, Ŝe Kopalnia Zabytkowa jest wskazywana jako pierwszorzędne miejsce popularyzujące Tarnowskie Góry, zwłaszcza wśród respondentów spoza miasta (56,7 odpowiedzi). Natomiast Sztolnię Czarnego Pstrąga, jako drugi sztandarowy produkt turystyczny, z którego Tarnowskie Góry powinny być znane, wskazało więcej mieszkańców, w porównaniu z respondentami spoza miasta (prawie 40 odpowiedzi). Na trzeci najbardziej popularny produkt turystyczny (tj. imprezę Gwarki ), z którego Tarnowskie Góry powinny być znane wskazali w takim samym zakresie zarówno mieszkańcy, jak i niemieszkańcy Tarnowskich Gór (36,7 odpowiedzi). Pozostałe atrakcje (tj. Rynek i centrum, Park Wodny oraz atmosfera klubów i restauracji w centrum, a takŝe węzeł kolejowy) - podobnie jak Kopalnia Zabytkowa uznane zostały jako elementy, z których Tarnowskie Góry powinny być znane bardziej w opinii respondentów spoza miasta w porównaniu z mieszkańcami. Znamienny jest bardzo niski poziom odpowiedzi ankietowanych 24

przyjezdnych wskazujących na Pałac w Rybnej (zaledwie 5 odpowiedzi), co świadczyć moŝe o słabej promocji tego obiektu. Szczegółowy rozkład udzielonych odpowiedzi prezentuje wykres 12. Wykres 12. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 2: "Z czego powinny być znane Tarnowskie Góry?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne 1,7 0,6 atmosfera klubów i restauracji w centrum atrakcyjne miejsca do zamieszkania 12,2 1 13,1 18,3 GCR w Reptach terenów zielonych Pałacu w Rybnej 5,0 15,0 16,9 11,7 14,8 16,1 impreza "Gw arki" Rynek i centrum 36,7 36,7 35,0 32,0 węzeł kolejow y 14,8 18,3 Park Wodny 23,3 21,9 Sztolnia Czarnego Pstrąga 33,3 40,9 Kopalnia Zabytkow a 56,7 53,3 1 2 3 4 5 6 Tarnow skie Góry Inne miejscow ości W przypadku pytania trzeciego dokonano podziału respondentów na mieszkańców Tarnowskich Gór, mieszkańców sąsiednich gmin oraz na tych, którzy zamieszkują inne miejsca. Rozkład odpowiedzi na pytanie trzecie wskazuje, Ŝe zwiedzanie uznane zostało jako podstawowy powód przyjazdu do Tarnowskich Gór przede wszystkim przez mieszkańców sąsiednich gmin i innych miejscowości. Podobną tendencję zauwaŝyć moŝna w przypadku powodu, jakim są zakupy oraz edukacja, z tym Ŝe w tym drugim przypadku najwięcej odpowiedzi udzieli mieszkańcy sąsiadujących gmin (36,7 odpowiedzi). Świadczy to o pełnieniu przez miasto roli lokalnego centrum edukacyjnego na poziomie średnim. Tarnogórzanie z kolei zdecydowanie w porównaniu z niemieszkańcami za powód, dla którego powinno się przyjeŝdŝać do miasta uznali sport i rekreację (46,9 odpowiedzi), pracę 25

(28,5 odpowiedzi) oraz wizyty w restauracjach, klubach i pubach (25,7 odpowiedzi). Dokładny rozkład odpowiedzi na pytanie trzecie ze względu na miejsce zamieszkania prezentuje wykres 13. Wykres 13. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 3: "Po co mieszkańcy miast Aglomeracji powinni przyjeŝdŝać do Tarnowskich Gór?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne korzystać z usług 0,7 2,2 1,7 3,0 na imprezy 13,0 1 9,4 do szkoły 25,9 32,6 36,7 do pracy 23,9 26,7 28,5 do restauracji, klubów, pubów 23,9 25,0 25,7 po rekreację, sport 32,6 35,0 46,9 na zakupy 21,3 34,8 33,3 aby zw iedzać 56,1 60,9 61,7 1 2 3 4 5 6 7 Tarnow skie Góry Inne miejscow ości Mieszkańcy sąsiednich gmin W przypadku odpowiedzi na pytanie czwarte za główny powód wyjazd z Tarnowskich Gór mieszkańcy podali edukację (75,2 odpowiedzi). Uwzględniając odpowiedzi udzielone na poprzednie pytanie w zakresie edukacji uznać naleŝy, Ŝe mieszkańcy odczuwają brak usług edukacyjnych zwłaszcza na poziomie wyŝszym. Tarnogórzanie i mieszkańcy innych miejscowości za powód wyjazdu zgodnie uznali pracę (odpowiednio 64,9 odpowiedzi i 70 odpowiedzi). ZbliŜony odsetek odpowiedzi udzielonych przez mieszkańców miasta i mieszkańców innych miejscowości wystąpił takŝe w przypadku powodu wyjazdu, jakim jest rozrywka (odpowiednio 32,2 i 35 odpowiedzi) oraz imprezy kulturalne (odpowiednio 16,7 oraz 18,3 odpowiedzi). Za powód wyjazdu mieszkańcy Tarnowskich Gór uznali w większym zakresie w stosunku do mieszkańców spoza miasta imprezy sportowe (20 26

odpowiedzi), natomiast tendencja przeciwna występuje w odniesieniu do zakupów, tzn. niemieszkańcy Tarnowskich Gór uznali je za powód waŝniejszy (30 odpowiedzi) niŝ sami tarnogórzanie (26,3 odpowiedzi). Szczegółowy rozkład udzielonych przez mieszkańców i niemieszkańców miasta. Wykres 14. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 4: "Po co mieszkańcy Tarnowskich Gór wyjeŝdŝają do innych miast Aglomeracji?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne 1,7 0,6 rozryw ka 35,0 32,2 usługi 0,9 praca 7 69,4 imprezy sportow e 15,0 2 dokształcanie 66,7 75,2 imprezy kulturalne 18,3 16,7 zakupy 3 26,3 1 2 3 4 5 6 7 8 Tarnowskie Góry Inne miejscow ości 27

Wykres 15. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 5: "Czego najbardziej brakuje młodym mieszkańcom Tarnowskich Gór?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne 0,4 5,0 atrakcyjnej oferty obiektów sportow ych obiektów handlow ych 13,3 11,9 16,5 21,7 miejsca na budowę domu 6,7 13,3 w yŝszych zarobków 43,5 58,3 szans na karierę 2 34,6 usług 0,4 atrakcyjnej oferty rozryw kow ej atrakcyjnej oferty edukacyjnej mieszkania 25,0 23,3 24,1 30,2 31,7 35,2 odpow iedniej pracy 43,3 49,1 1 2 3 4 5 6 7 Tarnow skie Góry Inne miejscow ości W przypadku odpowiedzi na piąte pytanie dają się zauwaŝyć relatywnie duŝe róŝnice w odpowiedziach udzielonych przez respondentów posiadającymi róŝne miejsca zamieszkania. Za zasadniczy brak doskwierający młodym ludziom respondenci spoza miasta uznali wyŝsze zarobki (58,3), podczas gdy mieszkańcy Tarnowskich Gór dostrzegają przede wszystkim niedostatek odpowiedniej pracy - 49,1 odpowiedzi. Na braki w zakresie tworzenia odpowiednich warunków do robienia kariery przez młodych ludzi częściej wskazywali mieszkańcy miasta (34,6 odpowiedzi), niŝ inni respondenci. Tarnogórzanie takŝe silniej odczuwają braki mieszkań (35 odpowiedzi) oraz atrakcyjnej oferty rozrywkowej adresowanej do młodych mieszkańców (30,2 odpowiedzi). Szczegółowy rozkład odpowiedzi na pytanie piąte udzielonych przez mieszkańców i respondentów spoza Tarnowskich Gór prezentuje wykres 15. 28

Wykres 16. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 6: "Co chciałbyś zmienić w Tarnowskich Górach?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne 0,7 1,7 ofertę funkcij miejskich 15,0 23,3 w ydarzenia 19,1 28,3 w izerunek miasta 26,3 3 klimat 16,7 22,8 estetykę 37,0 48,3 zagospodarow anie 36,7 42,6 1 2 3 4 5 6 Tarnow skie Góry Inne miejscow ości Analizując odpowiedzi na pytanie szóste daje się zauwaŝyć, Ŝe nieco inaczej kształtuje się opinia ankietowanych Tarnogórzan i mieszkańców innych miejscowości. O ile ci pierwsi zwracają uwagę na pilną zmianę w zakresie zagospodarowania (42,6 odpowiedzi), o tyle goście wskazują na potrzebę zmian w estetyce miasta. PrzyjeŜdŜający dostrzegają takŝe w większym stopniu niŝ mieszkańcy potrzebę dokonania zmian wizerunku miasta (30 odpowiedzi), co koresponduje z opinią wyraŝoną a propos estetyki, poprawy oferty wydarzeń artystycznych (28,3 odpowiedzi), jak równieŝ funkcji miejskich (23,3 odpowiedzi). Mieszkańcy z kolei bardziej niŝ przyjezdni oczekują poprawy klimatu miasta (22,8 odpowiedzi). Dokładny rozkład odpowiedzi udzielonych przez mieszkańców i respondentów spoza Tarnowskich Gór na pytanie 6 prezentuje wykres 16. 29

Wykres 17. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 7: "Która część ścisłego centum TG wymaga najszybszych zmian?" (ze względu na miejsce zamieszkania) Strzybnica Stare Tarnow ice 5,0 6,7 8,3 8,3 Sow ice Rybna Repty 1,7 3,5 5,0 4,3 5,0 4,1 Pniow iec 1 8,3 Osada Jana Opatow ice 3,3 5,0 5,0 5,0 Lasow ice 8,7 23,3 Bobrow niki 6,7 5,7 Śródmieście 39,4 45,0 5,0 1 15,0 2 25,0 3 35,0 4 45,0 5 Tarnowskie Góry Inne miejscowości Rozkład odpowiedzi na kolejne pytanie zwraca uwagę na okoliczność, Ŝe zarówno w opinii tarnogórzan, jak i przyjezdnych (w większym zakresie) dzielnicą miasta wymagającą najszybciej zmian jest Śródmieście. Na uwagę zasługuje takŝe duŝa róŝnica w ocenie poziomu zaniedbania Lasowic. O ile w opinii mieszkańców potrzeba przeprowadzenia szybkich zmian w tej części miasta nie odbiega od potrzeb dotyczących innych dzielnic (np. Pniowiec, Stare Tarnowice, Strzybnica), o tyle w opinii przyjezdnych Lasowice uznano za drugą pod względem konieczności pilnego przeprowadzenia zmian dzielnicę zaraz po Śródmieściu (23,3 odpowiedzi). Szczegółowy rozkład odpowiedzi mieszkańców i respondentów spoza Tarnowskich Gór prezentuje wykres 17. 30

Wykres 18. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 1: "Która część ścisłego centrum Tarnowskich Gór Ci się nie podoba?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne 2,0 Otoczenie TCK 16,7 19,3 otoczenie Hali Targow ej 11,7 13,0 Dw orzec PKP i autobusow y 71,5 76,7 ul. Kaczyniec 15,0 23,0 ul. Piastow ska 5,0 5,9 pl. św irki i Wigury 13,3 19,1 ul. Tylna 23,3 23,3 ul. Krakow ska 1,7 9,1 Rynek 8,3 8,1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Tarnowskie Góry Inne miejscowości Poddając analizie rozkład odpowiedzi na pytanie ósme wyraźnie widać, Ŝe mieszkańcy Tarnowskich Gór i przyjezdni zgodni są w opinii, Ŝe najmniej reprezentatywnym miejscem miasta jest dworzec PKP i autobusowy. Jednomyślność mieszkańców i gości występuje w odbiorze ul. Tylnej (23,3 odpowiedzi) oraz Rynku (odpowiednio 8,1 i 8,3 odpowiedzi). DuŜo gorszy odbiór mieszkańców w porównaniu z ankietowanymi spoza Tarnowskich Gór daje się natomiast zauwaŝyć w postrzeganiu ul. Kaczyniec (róŝnica 8), pl. świrki i Wigury (róŝnica 6) oraz ul. Krakowskiej (róŝnica 8). Dokładny rozkład odpowiedzi mieszkańców i respondentów spoza Tarnowskich Gór na pytanie ósme tj.: Która część ścisłego centrum Tarnowskich Gór Ci się nie podoba? przedstawia wykres 18. W przypadku pytania dziewiątego moŝna dostrzec odmienne stanowisko reprezentowane przez tarnogórzan i osób spoza Tarnowskich Gór w wielu kwestiach. Rozkład 31

odpowiedzi bardzo wyraźnie wskazuje, Ŝe w opinii gości sprawami, którymi władze miasta powinny się zająć natychmiast jest budowa i remont dróg (prawie 52 odpowiedzi) oraz odnawianie starych kamienic (45 odpowiedzi). Mieszkańcy (podobnie jak przyjezdni) za priorytetowe uznali działania zmierzające do poprawy stanu dróg (47 odpowiedzi), czystości miasta (39,1 odpowiedzi), estetyki miasta (32,8 odpowiedzi) oraz budowy oczyszczalni ścieków i kanalizacji (30 odpowiedzi). Znamienny jest fakt, Ŝe dwóm ostatnim działaniom goście nie nadali szczególnej roli. NaleŜy takŝe zwrócić uwagę na dość duŝe róŝnice w wyraŝonym poglądzie na temat zajęcia się promocją miasta i poprawą oferty edukacyjnej. OtóŜ ankietowani spoza Tarnowskich Gór tym działaniom przypisują duŝo większa rangę w porównaniu z opinią wyartykułowaną przez tarnogórzan (róŝnica 12 w pierwszym przypadku, a w drugim prawie 8). Podobny pogląd wyraŝony został natomiast w kwestii poprawy komunikacji. Dokładny rozkład odpowiedzi udzielonych na pytanie dziewiąte prezentuje wykres 19. Wykres 19. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 9: "Czym władze miasta TG powinny natychmiast się zająć?" (ze względu na miejsce zamieszkania) inne 0,9 odnaw ianiem starych kamienic uspraw nianiem komunikacji 2 21,1 23,9 45,0 popraw ianiem estetyki miasta organizow aniem imprez 15,0 13,3 15,6 32,8 pozyskiw aniem inw estora 1 14,4 modernizow aniem bazy edukacyjnej 4,1 11,7 promow aniem miasta 15,9 28,3 budow ą oczyszczalni ścieków i kanalizacji modernizow aniem bazy sportow ej 11,7 1 13,7 3 w spieraniem ludzi przedsiębiorczych 9,8 16,7 budową i remontow aniem dróg 47,0 51,7 remontow aniem mieszkań komunalnych 15,7 2 sprzątaniem miasta 31,7 39,1 aktyw izow aniem oferty turystycznej 8,3 12,4 1 2 3 4 5 6 Tarnowskie Góry Inne miejscowości 32

Wykres 20. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 10: "W którym śląskim mieście chciałbyś mieszkać?" (ze względu na miejsce zamieszkania) Inne miasta 4,4 33,3 Nie chcę mieszkać na Śląsku 3,5 Miasteczko Śląskie 1,1 18,3 Bytom 1,7 0,7 Chorzów 1,3 Zabrze 1,7 1,3 Gliw ice 3,3 4,4 Katow ice 15,0 14,1 Tarnow skie Góry 26,7 69,1 1 2 3 4 5 6 7 8 Tarnowskie Góry Inne miejscowości Analiza rozkładu odpowiedzi na pytanie dziesiąte wskazuje, Ŝe wyrazicielami poglądu, iŝ najlepiej jest mieszkać w Tarnowskich Górach są przede wszystkim tarnogórzanie (69,1 odpowiedzi). Przyjezdni wskazali natomiast na inne miasta (33,3 odpowiedzi), a Tarnowskie Góry znalazły się w ich opiniach na drugim miejscu z wynikiem 26,7 odpowiedzi. Porównując z odpowiedziami respondentów na pierwsze pytanie, moŝna wyciągnąć wniosek, Ŝe mieszkańcy, postrzegając w Tarnowskich Górach miejsce, gdzie powinno się dobrze mieszkać, nie widzą potrzeby przeprowadzki do innej miejscowości. Respondenci wyrazili podobny pogląd w przypadku ewentualnego zamieszkania w Katowicach i Gliwicach (odpowiednio 14,1 i 15 odpowiedzi oraz 4,4 i 3,3 odpowiedzi), natomiast osoby przyjeŝdŝające do Tarnowskich Gór znacznie wyŝej oceniły 33

moŝliwość zamieszkania w Miasteczku Śląskim (18,3 odpowiedzi). Dokładny rozkład odpowiedzi na ostatnie pytanie ankietowe uwzględniający miejsce zamieszkania ankietowanych prezentuje wykres 20. 34

5.2.2. Preferencje społeczne zidentyfikowane wg wieku respondentów Prezentacja opinii wyraŝonych przez ankietowanych na dziesięć postawionych w ankiecie pytań ze względu na wiek respondentów obejmuje analizę ich odpowiedzi w rozbiciu na trzy grupy wiekowe, tj. na osoby w wieku do lat 20, w przedziale wiekowym od 21 do 60 lat i powyŝej 61 lat. Odpowiedzi uzyskane na pierwsze pytanie wyraźnie wskazuje, Ŝe Tarnowskie Góry są postrzegane jako miejsce gdzie dobrze jest mieszkać przede wszystkim przez osoby starsze (prawie 76 odpowiedzi). Cieszyć natomiast moŝe fakt, Ŝe pogląd ten podzielają równieŝ, choć z o połowę mniejszym zaangaŝowaniem, osoby młode w znacznie większym zakresie, niŝ respondenci zaliczeni do drugiego przedziały wiekowego (odpowiednio 39,2 odpowiedzi i 13,1 odpowiedzi). Podobny rozkład odpowiedzi występuje w przypadku postrzegania miasta jako miejsca, gdzie miło moŝna spędzić wolny czas, przy czym nie występuje juŝ tak duŝa róŝnica w poglądzie na ten temat między osobami najstarszymi (59,2 odpowiedzi) i najmłodszymi (51,7 odpowiedzi). W opinii osób zakwalifikowanych do pierwszej grupy wiekowej Tarnowskie Góry powinny być natomiast miastem, gdzie przede wszystkim duŝo się dzieje (53,3 odpowiedzi). Ta grupa oczekuje równieŝ, aby w ich mieście moŝna było dobrze zjeść (34,2 odpowiedzi) oraz aby odbywały się wydarzenia artystyczne (35 odpowiedzi). Zaskakuje natomiast niski poziom oczekiwań wobec miasta osób z drugiego przedziału wiekowego (odsetek odpowiedzi mieści się w przedziale od 0 odpowiedzi do 17,8 odpowiedzi). Graficzną prezentację rozkładu odpowiedzi na pytanie 1 wg wieku respondentów przedstawia wykres 21. 35

Wykres 21. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie 1: "Tarnowskie Góry powinny być miastem?" (ze względu na wiek) inne w yspecjalizow anych usług 0,6 1,7 2,5 gdzie "duŝo się dzieje" 6,7 17,8 53,3 dokonyw ania zakupów 5,3 18,3 15,8 gdzie chciałbym pracow ać 1,7 4,2 12,5 gdzie miło moŝna spędzić w olny czas 17,2 51,7 59,2 gdzie chciałbym mieć firmę 1,7 1,7 5,0 w ydarzeń artystycznych 6,7 11,7 35,0 gdzie moŝna dobrze zjeść 14,2 11,4 34,2 na trasie w ycieczek turystycznych 4,2 12,5 23,3 gdzie dobrze jest mieszkać 13,1 39,2 75,8 1 2 3 4 5 6 7 8 do 20 lat 21-60 lat pow. 60 lat W wynikach drugiego pytania daje się zauwaŝyć fakt, Ŝe w przypadku dwóch par odpowiedzi rozkłady są bardzo do siebie zbliŝone Zarówno Kopalnia Zabytkowa, jak i Sztolnia Czarnego Pstrąga w opinii najstarszej grupy respondentów powinny stanowić w największym stopniu wizytówkę miasta (odpowiednio 70 i 66,7 odpowiedzi), podczas gdy nie znalazło to szczególnego uznania wśród najmłodszych respondentów. Z kolei w opinii ankietowanych zaliczonych do pierwszej grupy wiekowej Tarnowskie Góry powinny być identyfikowane głównie z imprezą Gwarki oraz Parkiem Wodnym (odpowiednio 58,3 i 45 odpowiedzi), podczas gdy najstarsi respondenci nie uznali tego za walor, z którego miasto powinno być znane. Młodzi ludzie akcentują najsilniej wśród wyodrębnionych grup 36