Gospodarka i rynki w 2016 roku Dr Ernest Pytlarczyk Główny Ekonomista mbanku Styczeń 2016
Dlaczego kraje rozwinięte są ważne? Tytuł Prezentacji 2
Dlaczego Chiny są ważne? Tytuł Prezentacji 3
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 sty 13 mar 13 maj 13 lip 13 wrz 13 lis 13 sty 14 mar 14 maj 14 lip 14 wrz 14 lis 14 sty 15 mar 15 maj 15 lip 15 wrz 15 lis 15 Chiny. Nie ma twardego lądowania, ale trend spowalniania jest nieubłagany. 55 54 53 52 51 50 49 48 47 Wobec słabości przemysłu, usługi utrzymują gospodarkę Chin na powierzchni ale wzrost gospodarczy nieubłaganie spowalnia. 25% 23% 21% 19% 17% 15% 13% 11% 9% 7% 5% Przemysł (średnia Caixin i oficjalnego) Usługi (średnia Caixin i oficjalnego) Nominalny Realny 4
sty 09 lip 09 sty 10 lip 10 sty 11 lip 11 sty 12 lip 12 sty 13 lip 13 sty 14 lip 14 sty 15 lip 15 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Chiny. W kierunku nowego reżimu kursowego. Spadek rezerw jest konsekwencją odpływu kapitału 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 135 130 125 120 115 110 105 100 Stabilizacja juana w ujęciu koszykowym jako kompromis Rezerwy walutowe Chin Kurs juana ważony handlem 5
Spadające ceny ropy Tytuł Prezentacji 6
sty 11 kwi 11 lip 11 paź 11 sty 12 kwi 12 lip 12 paź 12 sty 13 kwi 13 lip 13 paź 13 sty 14 kwi 14 lip 14 paź 14 sty 15 kwi 15 lip 15 paź 15 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Nie ma katastrofy, ale wzrost na rynkach wschodzących będzie strukturalnie niższy. 210 Nie ma załamania w imporcie surowców do Chin (w ujęciu wolumenowym) 88% Rynki wschodzące mają jednak problem strukturalny rosnące zadłużenie 8,5% 190 170 150 130 110 90 86% 84% 82% 80% 78% 76% 74% 72% 70% 8,0% 7,5% 7,0% 6,5% 6,0% 5,5% 5,0% ruda żelaza ruda miedzi ropa naftowa Dług sektora niefinansowego (EM bez Chin) Koszty obsługi zadłużenia (EM bez Chin) 7
1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 r/r USA. Późny cykl. Tempo kreacji miejsc pracy minęło już swoje maksimum 4% 2% 0% -2% -4% -6% A część 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% 0,5 0,45 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0-8% 2004 2006 2008 2010 2012 2014 3m/3m SAAR r/r Recesja wg NBER Budownictwo komercyjne Budownictwo mieszkaniowe sss 8
Stany Zjednoczone. ISM 9
Nowa recesja? Raczej nie Tytuł Prezentacji 10
Stany Zjednoczone. Inflacja wzrośnie. Efekty bazowe gwarantują wyższy wkład nośników energii 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% a także dóbr importowanych. 2,5% 10% 2,0% 8% 1,5% 6% 1,0% 4% 2% 0,5% 0% 0,0% -2% -0,5% -4% -1,0% -6% -1,5% -8% -2,0% -10% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% 20% Cena ropy WTI r/r (L) Wkład nośników energii do CPI r/r (P) Ceny dóbr importowanych z wy. ropy naftowej r/r (L) Efektywny kurs dolara r/r (P) 11
Strefa euro. Cykliczna poprawa (projekcje ECB bardzo sceptyczne) Momentum wzrostu w strefie euro kształtuje się najlepiej od lat. Wzrost kredytu nie przyspiesza (jak i całej podaży pieniądza). Podaż kredytu nie jest problemem. 14 12 10 8 6 4 2 0-2 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015-4 Podaż pieniądza M3 r/r (3mma) Tempo wzrostu kredytu r/r (3mma) 12
Strefa euro. Inflacja wzrośnie przez bazę, luka PKB szeroko rozwarta. Momentum inflacji bazowej bliskie zera. Silne efekty bazy (in plus r/r) i na całkowitym HICP i bazowym. Projekcje ambitne. Ale co innego może pokazywać bank centralny jak nie powrót inflacji do celu? 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0-0.1-0.2 HICP m/m SA 3mma HICP bazowy m/m SA 3mma 13
Globalne rynki finansowe 14
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 mar 14 maj 14 lip 14 wrz 14 lis 14 sty 15 mar 15 maj 15 lip 15 wrz 15 lis 15 r/r, p.proc. r/r, średniorocznie Nie wierzymy w dywergencję stóp procentowych w strefie euro i w USA (1) Stany Zjednoczone rosną jedynie nieznacznie szybciej od strefy euro 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4% -5% 1,6% 1,4% 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4%...i znajduje do odzwierciedlenie w konwergencji prognoz wzrostu na kolejne lata. Różnica między wzrostem gospodarczym w USA i strefie euro 2016 2017 15
EURUSD. Nie jesteśmy przekonani co do dalszego umocnienia dolara 16
Gospodarka Polska 17
Ryzyka polityczne Ryzyka polityczne związane z protestami (KOD) Porównanie z innymi ruchami protestu w Europie Polska (KOD) Hiszpania Grecja Bułgaria Węgry Węgry Czas 2015-2011 - 2011-2013, 2013 2014 2010 2012 2006 Rodzaj Polityczne Ekonomiczne (Anti - austerity) Ekonomiczne (Anti - austerity) Liczba protestujących 17 000-50 000 (Warszawa) 500 000 (Madryt) 100 000-500 000 (Ateny) Przebieg Spokojny Intensywny, liczni ranni Bardzo intensywny, ofiary śmiertelne Polityczno ekonomiczne (ceny energii, rządowy bailout banku) 100 000 (w skali kraju) Intensywny, m.in. 5 samospaleń Polityczno - ekonomiczne (polityka oszczędnościowa) 25 000 100 00 (Budapeszt) Umiarkowany, zatrzymania polityków opozycji Polityczne (kłamstwa wyborcze afera taśmowa) 10 000-50 000 (Budapeszt) Intensywny Skutek? Zmiany polityczne: powstanie nowych partii: PODEMOS, C s naruszenie duopolu partyjnego Duże zmiany polityczne: dwukrotna wygrana w wyborach Syrizy Zmiany polityczne, dwukrotnie przedwczesne wybory (wygrane przez partię opozycyjną) Brak większych zmian politycznych Zmiany polityczne: zdobycie większości konstytucyjnej przez Fidesz 18
VAT. Redukcja w skali koniecznej do pokrycia większego deficytu w 2017 roku jest możliwa, aczkolwiek wielce niepewna. Konieczny ciągły monitoring. Porównanie luki PKB (2009-2013), dane KE. 12% 10% 8% 6% Szacunki PWC: 2014 2,4% 2015 3,0% Rozwój Luki VAT (% PKB). Scenariusze alternatywne. 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 4% 2% 0% 1.5% 1.0% 0.5% 0.0% Mediana (zwana też prawdziwą średnią) i średnia (ta zła) obliczone zostały dla krajów UE28, które odnotowały w okresie 2009-2013 trend w redukcji luki w VAT). 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2009 2013 Polska Droga brytyjska Droga medianowa Droga belgijska Droga średnia Trend 19
Luxembourg Norway Sweden Iceland Belgium Denmark UK Finland Cyprus Switzerland France Ireland Malta Netherlands Austria Hungary Czech Rep. Romania Croatia Latvia Estonia Lithuania Poland Italy Bulgaria Slovenia Slovakia Germany Spain Greece Portugal Lithuania Latvia Bulgaria Greece Portugal Estonia Slovakia Croatia Romania Poland Germany Hungary Spain Slovenia Netherlands Czech Rep. Ireland Malta Italy France Finland Denmark Austria Cyprus UK Iceland Sweden Belgium Switzerland Norway Luxembourg Slovakia Ireland Cyprus Luxembourg Iceland Poland Norway Romania Hungary Slovenia Switzerland Czech Rep. Netherlands UK Belgium Austria Malta Spain Croatia Lithuania Estonia Denmark France Latvia Bulgaria Portugal Sweden Finland Greece Germany Italy Iceland Malta Luxembourg Cyprus Estonia Latvia Slovenia Lithuania Croatia Ireland Norway Slovakia Finland Denmark Bulgaria Switzerland Austria Sweden Hungary Portugal Czech Rep. Greece Belgium Netherlands Romania Poland Spain Italy UK France Germany W średnim terminie konkurencja płacowa nie jest drogą dla Polski. Fatalna demografia. Zmiany emerytalne pogłębią obciążenia dla pracujących i koszty pracy. Liczba osób 65+ w populacji 15-64 (na 100 mieszkańców) Populacja 2015 i zmiana 2015 -> 2050. 35 2015 90 Populacja 2015 30 25 80 70 60 20 50 15 40 10 5 30 20 10 0 0 70 60 50 40 30 2050 100 80 60 40 20 0 Zmiana % 2015-2050 Znaczący spadek ludności w CEE 20-20 10-40 0-60 20
Greece Cyprus Portugal Croatia Ireland Italy France Slovenia Belgium Netherlands Finland Spain Denmark Germany Luxembourg Czech Rep. UK Malta Austria Sweden Hungary Poland Slovakia Lithuania Romania Bulgaria Estonia Latvia W krótkim terminie koszty pracy będą rosły, choć z niskiego poziomu. 1.4 Porównanie kosztów pracy w UE (Niemcy = 1). Dynamika kosztów pracy 2013-2015. Wzrost niski na tle grupy rówieśniczej (ale szybciej niż w Czechach). 20 1.2 1 0.8 0.6 Średnia UE 15 10 5 0.4 0 0.2 0 Bulgaria Romania Lithuania Latvia Hungary Poland Croatia Czech Rep. Slovakia Estonia Malta Portugal Greece Slovenia Cyprus Spain UK Italy Ireland Germany Austria Finland Netherlands France Luxembourg Sweden Belgium Denmark -5-10 -15 21
Rynek pracy. Czynniki, które będę wpływały na zwiększenie presji płacowej Indeksy roczne płac i zatrudnienia Wzrost płac względem oświadczeń o zatrudnieniu 145 135 125 115 105 115 110 105 100 Administrowanie Komunikacja Gastronomia Budownictwo 95 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015^ Płace nominalne Zatrudnienie 95 Handel Nieruchomości Przetwórstwo 1 000 000 800 000 600 000 400 000 200 000 0 Liczba zarejestrowanych oświadczeń zatrudnienia cudzoziemców 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* Gospodarka wodna Energetyka Transport Górnictwo 0% 5% 10% 15% Nominalny wzrost płac (2015 / 2014 półrocza) Liczba oświadczeń na zatrudnionego 22
2016 rokiem konsumpcji prywatnej Tytuł Prezentacji 23
km Inwestycje publiczne: pauza w 2016 roku. Inwestycje centralne napędzane przez drogownictwo. Inwestycje samorządów spadną istotnie w 2016 r. 1600 1400 1200 1000 800 600 400 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% 200 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Drogi ekspresowe i autostrady (km w budowie) Inwestycje - 30 najw. miast Inwestycje - wszystkie gminy Inwestycje publiczne ogółem 24
mln sztuk Ceny żywności. Potencjał do wzrostów cen, generowany głównie przez uwarunkowania lokalne. 36 34 32 30 28 26 24 22 20 18 16 Stosunek zapasów i produkcji do zużycia (FAO). Sezon 2015/16 będzie podobny do poprzedniego. Mięso w świńskim dołku (na rysunku pogłowie). Szykuje się presja na wzrost cen. 19 18 17 16 15 14 13 12 11 Zboża Ryż Zboża (pszenica) 10 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 25
Inflacja cały czas niska. Wzrosty napędzane głównie efektami bazowymi. Tytuł Prezentacji 26
Polityka monetarna. Ciągle ryzyko korekty (w dół) stóp procentowych NBP. Przestrzeń do działań niestandardowych. 27
Rachunek bieżący, % PKB EURPLN. Złoty stabilny/niewielki potencjał aprecjacyjny. 150 140 130 120 110 100 90 Na tle koszyka złoty zachowuje się jak forint. Styczeń 2015 = 100. Wzrost = deprecjacja. 80 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 01 PLN RUB ZAR HUF TRY Tylko jemu (nieznacznie) ustępuje pod względem subiektywnie rozpatrywanego bezpieczeństwa. 6 RUB 4 2 0-1 0 1 2 3 4-2 -4-6 ZAR PKB 2016 % r/r HUF PLN TRY PLN RUB ZAR HUF TRY 28
UWAGA Niniejsza publikacja została przygotowana w celu promocji i reklamy zgodnie z definicją zawartą w paragrafie 9, ustęp 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20. listopada 2009 w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych. Opracowanie stanowi wyraz najlepszej wiedzy autorów popartej informacjami z kompetentnych rynkowych źródeł, jednakże nie możemy gwarantować ich pełnej wiarygodności i kompletności. Wszelkie oceny zawarte w niniejszym dokumencie wyrażają nasze opinie w dniu wydania raportu i mogą być zmienione przez autorów bez uprzedniego powiadomienia. Informacje, na które powołują się w niniejszym opracowaniu autorzy niekoniecznie pozostają w zgodzie z opiniami mbanku S.A. Kwotowania wskazane w opracowaniu są średnimi poziomami zamknięcia rynku międzybankowego z dnia poprzedniego i mają charakter wyłącznie informacyjny. Nie są zatem poradą, rekomendacją, ofertą dotyczącą kupna lub sprzedaży intrumentów finansowych i nie należy ich tak traktować. Prognozy wskazane w niniejszym dokumencie nie gwarantują osiągnięcia zysków przez inwestora działającego na ich podstawie. mbank S.A. (lub jego pracownicy) może posiadać na rachunku własnym lub może zawierać transakcje kupna/sprzedaży instrumentów opisanych w niniejszej publikacji. Autorzy oświadczają, że inwestor nie powinien działać wyłącznie na podstawie niniejszego opracowania, bez zasięgnięcia niezależnej profesjonalnej porady inwestycyjnej. Jakakolwiek odpowiedzialność mbanku S.A., jego zarządu, pracowników, współpracowników, kooperantów, agentów z tytułu podjęcia przez jakąkolwiek osobę działań lub zaniechań w związku z niniejszym opracowaniem jest wyłączona. Dystrybucja lub przedruk części lub całości opracowania możliwa jest za uprzednią pisemną zgodą autorów. 29