Skąd mamy i na co wydajemy pieniądze PRZEJRZYSTA POLSKA Informator został przygotowany przez pracowników Urzędu Gminy w Dobromierzu w ramach udziału w akcji społecznej Przejrzysta Polska
Chcąc przybliżyć mieszkańcom skąd pochodzą dochody gminy i na co przeznaczane są wydatki, stworzyliśmy broszurę informacyjną opisującą budżet naszej Gminy. 1. Co to jest budżet gminy i skąd biorą się dochody? Budżet jest planem finansowym dotyczącym jakiegoś określonego czasu - na przykład miesiąca lub roku. Obejmuje dochody, wydatki oraz przychody i rozchody. Dochody to pieniądze, które wpływają do budżetu gminy. Wydatki to środki pieniężne przekazane na realizację zadań własnych i zadań zleconych oraz powierzonych gminie na podstawie zawartych porozumień. Rozróżniamy wydatki bieżące związane z bieżącym funkcjonowaniem gminy oraz dotacje i wydatki majątkowe. 2
DOCHODY Dochody własne gminy GMINY Pozostałe dochody (subwencje i dotacje) Dochody podatkowe gminy Dochody gminy z opłat Pozostałe dochody własne Podatki samorządowe Udział w podatkach państwowych (dochodowy od osób fizycznych i prawnych) Opłaty (targowa, administracyjna, skarbowa, eksploatacyjna, produktowa i inne) Dochody z majątku gminy Podatki lokalne (od nieruchomości, od środków transportowych, od posiadania psów) Pozostałe podatki (rolny, leśny, od spadków i darowizn, karta podatkowa) 3
WYDATKI GMINY ZADANIA WŁASNE - oświata - administracja publiczna - pomoc społeczna - transport - ochrona zdrowia - kultura - gospodarka mieszkaniowa - gospodarka komunalna i ochrona środowiska - bezpieczeństwo publiczne i ochrona ZADANIA ZLECONE - prowadzenie ewidencji działalności gospodarczej - ewidencja ludności - wydawanie dowodów osobistych - obrona cywilna - pomoc społeczna - organizacja przygotowań i przeprowadzenie wyborów powszechnych oraz referendów przeciwpożarowa - rolnictwo - Dotacja dla instytucji kultury (GOKSIR) - Dotacje dla organizacji pozarządowych (stowarzyszeń) Wydatki majątkowe tj.: - budowa wodociągów - modernizacja i remonty dróg - modernizacja i remonty szkół - kanalizacja 4
Przychody to środki, które dodatkowo wprowadzamy do budżetu najczęściej w postaci kredytów i pożyczek, w sytuacji gdy pieniędzy w budżecie jest za mało. Przychody pochodzą również z prywatyzacji majątku, nadwyżki budżetu z lat ubiegłych oraz wolnych środków - nadwyżki na rachunku bieżącym, wynikającej z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych. Rozchody to spłaty pożyczek i kredytów zaciągniętych przez gminę oraz udzielanych przez gminę pożyczek. I jeszcze dwa istotne pojęcia, które wiążą się z budżetem. Nadwyżka budżetu występuje wtedy, gdy gmina ma większe dochody niż wydatki (stanowi źródło pokrycia deficytu w kolejnych latach budżetowych). Deficyt budżetowy występuje wtedy, gdy wydatki przewyższają dochody. W przypadku jego wystąpienia, część wydatków musi być pokryta z przychodów (kredytów, pożyczek lub nadwyżki z lat ubiegłych). 2. Plan dochodów i wydatków Gminy na rok 2005. Na rok 2005 zostały zaplanowane dochody w łącznej kwocie 13 747 103 zł, a wydatki w kwocie 13 659 228 zł. Planowana nadwyżka budżetowa w bieżącym roku wynosi 87 875 zł. Wysokość planowanych dochodów w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosi 2 486 zł, a wydatków 2470 zł. 5
2.1. Plan dochodów na 2005r. Podatki i opłaty lokalne W roku 2005 największe dochody stanowią wpływy z tytułu podatków i opłat lokalnych 3 191 368 zł (24% planowanych dochodów). Spośród podatków i opłat lokalnych największe wpływy planowane są z podatku od nieruchomości (2 298 000 zł) i z podatku rolnego (541 000 zł). Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gminy pozyskane z innych źródeł W roku bieżącym gmina stara się o dofinansowanie zaplanowanych inwestycji z Unii Europejskiej. Przewidywany koszt dofinansowania w kwocie 3 536 114 zł stanowi 25% dochodów. Subwencja ogólna Kolejnym ważnym źródłem dochodów dla gminy są subwencje, które stanowią bezzwrotną formę zasilania finansowego z budżetu państwa i są formą uzupełnienia niewystarczających dochodów własnych gminy. Otrzymane z budżetu państwa subwencje ogólne mogą być swobodnie wykorzystane. W roku 2005 jest to kwota 3 130 848 zł ( tj. 23% planowanych dochodów). Dotacje celowe Dochody te pochodzą z budżetu państwa lub fundusz celowych i muszą zostać wydatkowane na ściśle określony cel. Gmina nie może swobodnie decydować na co wydać te pieniądze. Niewydatkowane na wskazany cel pieniądze trzeba zwrócić do budżetu państwa. 6
W roku 2005 Gmina otrzyma dotacje w wysokości 1 951 555 zł (14% planowanych dochodów) i będą to głównie dotacje przeznaczone na realizację zadań zleconych. Dochody z majątku gminy W roku 2005 Gmina Dobromierz gospodarując posiadanym mieniem zamierza uzyskać środki w kwocie 789 300 zł (6% wszystkich dochodów). Gmina może uzyskiwać dochody z dzierżawy oraz użytkowania wieczystego gruntów, wynajmowania mieszkań, najmu i dzierżawy budynków lub ich części (np. sal gimnastycznych, dzierżawy powierzchni reklamowych itp.). Może też uzyskać dochody ze sprzedaży mieszkań, budynków oraz gruntów. Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa Każdy mieszkaniec gminy co roku płaci podatek dochodowy od osób fizycznych zależnie od osiąganych dochodów. Im więcej pieniędzy mają mieszkańcy gminy, tym więcej pieniędzy za pośrednictwem Ministerstwa Finansów wpłynie do budżetu gminy. W roku 2005 będzie to kwota 690 637 zł. Poza mieszkańcami podatek dochodowy płacą też firmy mające siedzibę na terenie gminy. W roku 2005 gmina powinna otrzymać z tego tytułu kwotę 10 000 zł. Razem dzięki mieszkańcom i firmom płacącym podatek dochodowy gmina otrzyma w roku 2005 kwotę 700 637 zł i będzie to 5% wszystkich dochodów. Pozostałe dochody Na pozostałe dochody składają się min. odsetki od lokat pieniężnych, wpływy za świadczone usługi, odsetki od nieterminowych wpłat. W roku 2005 wyniosą one - 392 281 zł (3% wszystkich dochodów). 7
700 zł 600 zł 642 578 569 Środki na dofinansowanie własnych zadań i 500 zł 400 zł 354 inwestycji pozyskanch z innych źródeł Dochody z podatków i opłat Subwencja ogólna 300 zł Dotacje i fundusze celowe 200 zł 143 127 71 Dochody z majątku gminy 100 zł 0 zł Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa Pozostałe dochody Dochody gminy na 2005r w przeliczeniu na jednego mieszkańca 2.2. Plan wydatków na 2005r. Największe środki finansowe gmina przeznacza na realizację zadań z zakresu: Gospodarki komunalnej i ochrona środowiska (35% wszystkich wydatków) to m.in. prace porządkowe, budowa kanalizacji w Dobromierzu, modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie gminy, opłaty za oświetlenie uliczne, utrzymanie zieleni - 4 784 933 zł Oświaty i wychowania (23% wszystkich wydatków) to m.in. wydatki na utrzymanie 3 szkół podstawowych i gimnazjum, dowozy szkolne - 3 133 772 zł Administracji publicznej (14% wszystkich wydatków) to m.in. wydatki na utrzymanie Urzędu Gminy, Rady Gminy, Sołtysów oraz wydatki na promocję gminy - 1 881 150 zł 8
Pomocy społecznej (11% wszystkich wydatków) to m.in. świadczenia z pomocy społecznej, koszty utrzymania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej - 1 501 000 zł Gospodarki mieszkaniowej (6% wszystkich wydatków) to m.in. utrzymanie mieszkań gminnych, koszty utrzymania Zakładu Obsługi Komunalnej - 861 852 zł Kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (5% wszystkich wydatków) to m.in. dotacja na działalność Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji, remonty i modernizacja świetlic wiejskich - 653 731 zł Transportu i łączności (2% wszystkich wydatków) to m.in. utrzymanie dróg, modernizacja i remonty dróg - 233 300 zł Bezpieczeństwa publicznego i ochrony przeciwpożarowej (1% wszystkich wydatków) to m.in. środki na utrzymanie Ochotniczych Straży Pożarnych, realizacja zadań związanych z OC i zarządzaniem kryzysowym - 116 100 zł Kultury fizycznej i sportu (1% wszystkich wydatków) to m.in. dotacje dla stowarzyszeń kultury fizycznej, dotacja dla GOKSIR na utrzymanie basenów - 109 665 zł Ochrony zdrowia (0,5% wszystkich wydatków) to min. środki na zapobieganie i przeciwdziałanie alkoholizmowi - 72 548 zł Rolnictwa i łowiectwa (0,5% wszystkich wydatków) to m.in. obowiązkowe wpłaty na izby rolnicze, melioracje, opłaty za wyłączenie gruntów z produkcji rolnej - 65 136 zł 9
869 900 zł Gospodarka komunalna i 800 zł 700 zł 569 ochrona środowiska Oświata i wychowanie 600 zł Administracja publiczna Pomoc społeczna 500 zł 342 400 zł 273 300 zł 157 119 200 zł 21 20 13 100 zł 0 zł Kultura fizyczna i sport Gospodarka mieszkaniowa Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa Ochrona zdrowia Wydatki gminy na 2005r w przeliczeniu na jednego mieszkańca 3. Zestawienie dochodów i wydatków Gminy w latach 2002 2004 Poniżej przedstawiamy Państwu ile rzeczywiście gmina otrzymała pieniędzy a ile wydała w latach 2002-2004 w przeliczeniu na jednego mieszkańca. rok 2002 rok 2003 rok 2004 700 zł 600 zł 573 602 500 zł 431 473 557 400 zł 300 zł 359 258 228 200 zł 100 zł 96 125 122 93 125 115 32 37 64 68 5 5 195 0 zł 1 2 3 4 5 6 7 Dochody Gminy za lata 2002-2004 10
1. Dochody z podatków i opłat 2. Dochody z majątku gminy 3. Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa 4. Pozostałe dochody 5. Środki na dofinansowanie własnych zadań i inwestycji pozyskanych z innych źródeł 6. Dotacje i fundusze celowe 7. Subwencja ogólna rok 2002 rok 2003 rok 2004 700 zł 634 600 zł 500 zł 520 400 zł 300 zł 200 zł 100 zł 0 zł 34 195 21 39 9817 106 272 113 107 246 259 9118 542 68 13 132 249 242 210 37 3845 55 57 58 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 14 15 13 Wydatki Gminy za lata 2002-2004 1. Rolnictwo i łowiectwo 7. Ochrona zdrowia 2. Transport i łączność 8. Pomoc społeczna 3. Gospodarka mieszkaniowa 9. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 4. Administracja publiczna 10. Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 5. Bezpieczeństwo publiczne i 11. Kultura fizyczna i sport ochrona przeciwpożarowa 6. Oświata i wychowanie 11
4. Gdzie można znaleźć informację o budżecie i czy wszyscy mogą zapoznać się z jego treścią. Gminne finanse są jawne, każdy mieszkaniec ma więc możliwość zapoznać się z budżetem gminy oraz sprawozdaniami z wykonania budżetu. Budżet oraz sprawozdanie z realizacji budżetu można znaleźć w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie www.bip.dobromierz.pl oraz w Biurze Rady Gminy w siedzibie Urzędu Gminy w Dobromierzu. 4.1 Czy każdy mieszkaniec naszej gminy może współtworzyć budżet Tak, każdy mieszkaniec gminy może mieć wpływ na to, jakie zadania będą realizowane w kolejnym roku budżetowym. Kto chce współtworzyć budżet gminy winien złożyć wniosek w Sekretariacie Urzędu Gminy lub na ręce Sołtysa swojej wsi do dnia 30 września każdego roku. Jeżeli wniosek ten będzie celowy Rada Gminy może przyjąć go do realizacji w przyszłym roku budżetowym. 12