Warsztaty Sercowe 23 kwietnia 2015

Warsztaty Sercowe 23 kwietnia 2015

Kampania Ciśnienie na Życie Wzorcowy projekt społeczny Medyczny Badania przesiewowe czynników ryzyka zawałów serca Nowoczesny Realizacja według rekomendacji europejskich towarzystw naukowych, wysoka jakość sprzętu, metod badań Edukacyjny Znaczenie czynników ryzyka, interpretacja wyników w różnych sytuacjach życiowych Nakierowany na redukcję nierówności w dostępie do świadczeń Realizacja w małych miastach i w różnych grupach społecznych Dobroczynny Na rzecz Kliniki Zdrowego Serca w Zabrzu Naukowy Analiza wyników w porównaniu do referencyjnego polskiego projektu NATPOL Unikalny z uwagi na skalę Ok. 300 tys. zbadanych dorosłych Polaków

Dlaczego prewencja chorób serca jest w Polsce tak ważna? Rozpowszechnienie czynników ryzyka Liczba chorych w mln (18-79 lat) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Nadciśnienie tętnicze (9,9 mln) 32% Hipercholesterolemia (18 mln) 61% Palenie papierosów (8 mln) 27% Cukrzyca (2,7) 7% Otyłość (6,5 mln) 22% T. Zdrojewski, P. Bandosz, Z. Gaciong, B. Wyrzykowski i wsp. w imieniu Komitetu Naukowego Programu NATPOL 2011

Obliczanie wieku serca Koncepcja badań i edukacji w Projekcie Ciśnienie na Życie M. Pencina i wsp., Boston University T. Zdrojewski i wsp., GUMed NIZP-PZH

Jak obliczamy wiek serca Wiek serca oparty jest na analizie 10-letniego ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia w oparciu o badania Framingham Heart Study prowadzonych od 1947 roku przez Rząd USA (Uniwersytet w Bostonie) Wiek serca obliczamy porównując 10-letnie ryzyko osoby w danym wieku i o danych wartościach czynników ryzyka do ryzyka osoby o następujących wartościach normalnych : ciśnienie skurczowe = 125 mmhg całk. cholesterol = 180 mg/dl HDL = 45mg/dL osoba nieleczona nie pali bez cukrzycy D Agostino et al. 2008, Circulation

Ile lat serce Polaków jest starsze od nich samych? Wyniki u dorosłych Polaków w badaniu NATPOL Roznica 30 25 20 15 10 5 0-5 30-44 45-59 60-74 M K Grupa Wiekowa

Badania polskich parlamentarzystów 11-12 Maj 2000 23-24 Maj 2006

Podwyższone ciśnienie krwi 140/90 100% 80% 60% 40% 54% 64% 45% 20% 0% Parlament NSZZ, OPZZ Polska

Palenie 100% 80% 60% 40% 20% 21% 28% 54% 0% Parlament NSZZ, OPZZ Polska

Nadwaga i otyłość 100% 80% 60% 40% 20% 27% 32% 56% 52% 17% 41% 0% Parlament NSZZ, OPZZ Polska

Badania polskich parlamentarzystów: Duże problemy z nadwagą i otyłością, sukces z paleniem A jak jest w 2015 roku w Polsce wyniki badania wieku serca w ramach kampanii Ciśnienie na Życie

Wstępne wnioski z badań wieku serca Polaków przeprowadzonych w ramach kampanii Ciśnienie na Życie Łukasz Wierucki 1, Marian Zembala 2, Tomasz Zdrojewski 1 1 Gdański Uniwersytet Medyczny 2 Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Warszawa, 23 kwietnia 2015 r.

Rodzaje akcji i grupy badanych w kampanii Ciśnienie na Życie do końca 2014 r. Kierowcy zawodowi Hazard Kadra kierownicza Centra handlowe Personel medyczny Pielgrzymki Urzędy skarbowe Kongresy kobiet Sport Uzdrowiska Przygodne badania Ruchome ambulatorium

Osoby zbadane w kampanii Ciśnienie na Życie do końca 2014 r. Rodzaj akcji profilaktycznej N Kobiet % Kobiet N Mężczyzn % Mężczyzn 1. Centra handlowe 73917 54,2% 62597 45,9% 2. Sport 2129 48,6% 2249 51,4% 3. Hazard 1000 64,1% 560 35,9% 4. Kadra kierownicza 1111 57,0% 838 43,0% 5. Kongresy lek. i piel. 223 75,9% 71 24,2% 6. Pielgrzymki 9952 53,8% 8548 46,2% 7. Urzędy skarbowe 484 62,0% 297 38,0% 8. Kierowcy 7 15,9% 37 84,1% 9. Przygodne badania 1793 61,7% 1112 38,3% 10. Uzdrowiska 3757 57,1% 2822 42,9% 11. Ruchome ambulatorium 34599 56,6% 26537 43,4% 12. Kongresy kobiet 348 99,2% 3 0,9% 13. Inne nie sklasyfikowane 39224 54,6% 32571 45,4% NATPOL 1241 54,1% 1172 45,9% SUMA (1-13) 168544 54,9% 138242 45,1%

Wiek serca u Polaków W badaniach wzięło udział łącznie 306 786 osób największe badanie czynników ryzyka chorób serca i interwencja od raportu NATPOL 2011 55% badanych stanowiły kobiety, a 45% mężczyźni Na badania ogólnie zgłaszało się więcej kobiet, a powinni zgłaszać się mężczyźni, ponieważ to właśnie ich wiek serca jest wyższy

Wiek serca u Polaków Średni wiek serca Polaków jest o 6 lat wyższy niż wiek metrykalny Według internetowych badań Heart Age Calculator Polska jest w czołówce krajów z największą liczbą osób, których wiek serca jest wyższy od metrykalnego Najstarsze serca mają kierowcy zawodowi o 13 lat i osoby zgłaszające się do ruchomego ambulatorium - o 10 lat Osoby biorące udział w pielgrzymkach i uprawiające sport osiągnęły stosunkowo najlepsze wyniki wieku serca. Wiek serca pielgrzymów jest średnio większy tylko o 3 lata, a sportowców o 4 lata

Struktura płci w zależności od rodzaju akcji Kobiety Mężczyźni 100% 99,2% 80% 75,9% 84,1% 60% 40% 54,2% 45,9% 51,4% 48,6% 64,1% 35,9% 57,0% 43,0% 53,8% 46,2% 62,0% 38,0% 61,7% 38,3% 57,1% 56,6% 42,9% 43,4% 51,4% 48,6% 20% 24,2% 15,9% 0% * * * * * * * * * * * 0,9% * -p<0,05 kobiety vs mężczyźni

Wiek serca u kobiet Najniższy wiek serca Pielgrzymki porównywalny z wiekiem Urzędy skarbowe wyższy o 2 lata Sportowcy wyższy o 2 lata Najwyższy wiek serca Ruchome ambulatorium wyższy o 9 lat Przygodne badania wyższy o 5 lat

Wiek serca u mężczyzn Najniższy wiek serca Pielgrzymki wyższy o 4 lata Sportowcy wyższy o 5 lat Urzędy skarbowe wyższy o 6 lat Najwyższy wiek serca Kierowcy zawodowi wyższy o 17 lat Ruchome ambulatorium wyższy o 12 lat Przygodne badania wyższy o 9 lat

Ciśnienie u Polaków (podwyższone ciśnienie 140/90 mmhg) Najwyższe ciśnienie: Kierowcy wyższe u 77% Ruchome ambulatorium wyższe u 39% Kadra kierownicza wyższe u 39% Najniższe ciśnienie: Lekarze i pielęgniarki wyższe u 24% Kongres kobiet wyższe u 29% Przygodne badania wyższe u 31%

Rozpowszechnienie podwyższonego ciśnienia tętniczego ( 140/90mmHg) 100% 80% Kobiety Mężczyźni 86% 60% 40% 20% 25% 41% 39% 23% 42% 30% 30% 51% 44% 45% 44% 33% 31% 18% 29% 25% 41% 29% 49% 33% 47% 33% 29% 43% 54% 0% * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * -p<0,05 vs badanie NATPOL

Nadwaga u Polaków Wśród przebadanych grup nadwagę najczęściej mieli mężczyźni Grupy z największą nadwagą wśród mężczyzn: Kierowcy zawodowi 7,8 kg więcej od przeciętnego Polaka Lekarze 4,7 kg więcej od przeciętnego Polaka Pensjonariusze uzdrowisk 4,3 kg więcej od przeciętnego Polaka Kadra kierownicza 3,7 kg więcej od przeciętnego Polaka We wszystkich grupach kobiety, które zgłosiły się na badania w ramach kampanii Ciśnienie na Życie są o 4,2 kg lżejsze od przeciętnych Polek

Rozpowszechnienie nadwagi i otyłości 100% Kobiety Mężczyźni 80% 60% 40% 61,8% 35,6% 36,2% 58,6% 47,6% 68,8% 42,2% 74,4% 37,2% 80,3% 40,8% 60,2% 65,6% 43,6% 42,9% 75,7% 47,7% 67,4% 53,9% 74,7% 66,7% 66,7% 68,3% 47,4% 50,1% 50,4% 20% 0% * * * * * * * * * * * * * * * -p<0,05 vs badanie NATPOL

Wnioski i zalecenia Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego, nadwagi, otyłości oraz wysoki wiek serca wskazują na konieczność dalszego prowadzenia kampanii Ciśnienie na Życie Z uwagi na znaczne rozpowszechnienie czynników ryzyka sercowo-naczyniowego u mężczyzn, należy prowadzić działania zachęcające ich do udziału w badaniach przesiewowych Obniżenie ciśnienia tętniczego oraz poziomu glukozy, regularne przyjmowanie zaleconych leków, umiarkowana aktywność fizyczna, zaprzestanie palenia tytoniu, zdrowa dieta i redukcja masy ciała mogą obniżyć wiek naszego serca

Tomasz Zdrojewski Sukcesy i porażki w prewencji i terapii chorób serca w ostatniej dekadzie w Polsce: Zawały serca Nadciśnienie tętnicze Hypercholesterolemia Warszawa, 23 kwietnia 2015 r.

Przyczyny zgonów w Polsce Choroby serca i udary, cukrzyca Nowotwory 25% 50% POCHP 5% Inne, w tym wypadki - 20%

Sukcesy i porażki (1) Zawały serca

RAPORT Występowanie, leczenie i prewencja wtórna zawałów serca w Polsce Ocena na podstawie Narodowej Bazy Danych Zawałów Serca AMI-PL 2009-2012 Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny Śląski Uniwersytet Medyczny Gdański Uniwersytet Medyczny Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa, Zabrze, Gdańsk 2014

Główne cele Raportu Ocena: 1. prewencji pierwotnej ZS: liczba osób która rocznie choruje 2. terapii ostrego ZS w szpitalu: śmiertelność szpitalna na podstawie analizy wszystkich chorych hospitalizowanych (n=311.813) oraz wszystkich zgonów przedszpitalnych z powodu ZS w latach 2009-2012

W latach 1999-2011 Polska pod wzg. umieralności mężczyzn z powodu ZS dogoniła Niemcy Standaryzowany współczynnik umieralności mężczyzn z powodu zawału serca w Polsce oraz wybranych krajach w latach 1999-2011

W latach 1999-2011 Polska pod wzg. umieralności mężczyzn z powodu ZS dogoniła Niemcy Standaryzowany współczynnik umieralności mężczyzn z powodu zawału serca w Polsce oraz w Niemczech w latach 1999-2011

RAPORT Występowanie, leczenie i prewencja wtórna zawałów serca w Polsce Ocena na podstawie Narodowej Bazy Danych Zawałów Serca AMI-PL 2009-2012 Część 1: Analiza liczby zachorowań na ZS

Zachorowalność na ZS ogółem standaryzowane współczynniki (hospitalizacje + zgony bez hospitalizacji) w 2010 r. mężczyźni PL - 288/100 tys. Anglia - 174 kobiety PL - 113/100 tys. Anglia - 74 Zachorowalność hospitalizowana z powodu ZS: mężczyźni PL (2009) 256 Dania(2004-2008) - 187 kobiety PL - 152 Dania - 116

Zachorowalność (liczba hospitalizacji/100 tys. mieszk.) z powodu zawału serca w Polsce i Danii (bez standaryzacji wzg. wieku, po standaryzacji różnica będzie jeszcze większa) 300 +37% 250 256 200 +31% 187 150 100 152 116 Polska * Dania # 50 0 Kobiety Mężczyźni * - w roku 2009; # - w latach 2004-2008

RAPORT Występowanie, leczenie i prewencja wtórna zawałów serca w Polsce Ocena na podstawie Narodowej Bazy Danych Zawałów Serca AMI-PL 2009-2012 Część 2: Śmiertelność szpitalna

Rejestry z Centrów Kardiologii Interwencyjnej nie obejmują wszystkich chorych z ZS w Polsce. Mapa oceny 2009-2012 24-godz. Centrum Kardiol. Interwencyjnej (CKI) Szpital bez CKI OIOM Inny szpital Inny oddział Oddział kardiologii Dom Ambulatorium, Szpital - Rehabilitacja

2009 Oddział przyjęcia i leczenia Oddział przyjęcia chorego z zawałem serca Interna 26% 100% 90% 80% Leczenie na oddziale kardiologii 83% 86% Kardiologia 62% Inny 0,4% OIOM 1,2% SOR/IP 11% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2009 2012

2009 Śmiertelność w zawale i po zawale 100% 90% 80% 70% 60% 50% Niemcy w 2009 10,7% Po roku od wypisu umiera prawie tyle samo chorych co podczas ostrej fazy zawału 40% 30% 20% 10% Śmiertelność wewnątrzszpitalna 8,7% 10,5% 19,4% 28,2% 0% Oddział leczący zawał serca Po przekazaniu na inny oddział Po 1 roku Po 3 latach

Śmiertelność szpitalna w 2009 roku: - Polska 10,5% - Niemcy 10,7% - New Jersey 7,5% (2007 r.) - Anglia 12% (30-dniowa) Umieralność po roku od wypisu: w Polsce w Niemczech około 10% w stanie New Jersey

2009 Wizyty ambulatoryjne w ciągu 1 roku po zawale serca Chorzy po zawale korzystają przeciętnie z 8 wizyt w POZ w ciągu roku Wiarygodna ocena wizyt u specjalisty kardiologa jest niemożliwa z powodu nieuwzględnienia w niniejszym zestawieniu prywatnych porad kardiologicznych 9,0 8,0 Średnia liczba porad na 1 pacjenta wypisywanego do domu po ZS POZ z rozpoznaniem kardiologicznym Specjalistyczne porady kardiologiczne 7,9 7,8 7,9 8,1 7,9 7,9 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 1,7 2,1 1,6 0,8 1,8 0,9 0,0 Zawał ogółem <= 64 lata 65-79 lat >= 80 lat Leczeni na kardiologii Leczeni na innych oddziałach

Wnioski Ocena: 1. prewencji pierwotnej ZS w Pl 2! (liczba osób która rocznie choruje na ZS) 2. terapii ostrego ZS w szpitalu 5 (śmiertelność szpitalna) 3. prewencji wtórnej 3+ (umieralność po roku i 3 latach)

Sukcesy i porażki (2) Nadciśnienie tętnicze

Ogólnopolskie Badanie Rozpowszechnienia Czynników Ryzyka Chorób Układu Krążenia Cele: Realizacja i finansowanie Ocena rozpowszechnienia i Uniwersyteckie kontroli nadciśnienia Centrum tętniczego, Kliniczne w Gdańsku zaburzeń lipidowych, palenia oraz otyłości i cukrzycy w Polsce Analiza trendów w latach 2002-2011 w Polsce Gdański Uniwersytet Medyczny Warszawski Uniwersytet Medyczny Prognozowanie zmian na lata 2011-2020 Instytut Kardiologii w Warszawie Patronat naukowy: Polskie Towarzystwo Kardiologiczne Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego Polskie Towarzystwo Diabetologiczne

DOBÓR PRÓBY: Próba reprezentatywna dla mieszkańców Polski w wieku 18-79 lat. Losowanie trzystopniowe proporcjonalne

Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego ( 140/90 mmhg) Nadciśnienie Norma 32% =9,9 mln osób

Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego UWAGA NATPOL 18-79 9,9 mln POLSENIOR 80+ 1 mln Razem 18+ 10,9 mln

Poprawa kontroli nadciśnienia tętniczego w Polsce 2002-2011 100% Leczone skutecznie Leczone nieskutecznie Rozpoznane, nieleczone Nierozpoznane 0% NATPOL 2002 NATPOL 2011

Sukcesy i porażki (3) Hypercholesterolemia

Rozpowszechnienie hipercholesterolemii ( 190 mg/dl) Hipercholesterolemia Zdrowi 61% = 18 mln osób

Kontrola hipercholesterolemii w Polsce Hipercholesterolemia: Nierozpoznana Rozpoznana, nie leczona Leczona nieskutecznie Leczona skutecznie

Zmiany 2002-2011 stężenia cholesterolu całkowitego

Odsetek osób w Polsce stosujących statyny (na podstawie kwestionariusza) age Men and women Men Women % 95%LCL 95%UCL % 95%LCL 95%UCL % 95%LCL 95%UCL All ages 11.2% 10.0% 12.5% 11.0% 9.2% 12.8% 11.4% 9.6% 13.2% 18-39 lat 1.0% 0.4% 1.6% 1.0% 0.1% 1.9% 1.0% 0.1% 1.9% 40-59 lat 11.4% 9.3% 13.6% 11.5% 8.5% 14.5% 11.3% 8.2% 14.4% 60-79 lat 32.2% 28.4% 36.0% 35.2% 29.2% 41.2% 30.0% 25.1%

25 marca 2015 r. Article in Press A victory for statins or a defeat for diet policies? Cholesterol falls in Poland in the past decade: a modelling study Piotr Bandosz 1. Michael J. Pencina, Simon Capewell, Tomasz Zdrojewski 1 Medical Univ. in Gdańsk, Liverpool Univ., Duke Univ. Conclusion Between 2002 and 2011, statin medications apparently explained a large part of the observed fall in population cholesterol level, suggesting very little changes in population TC attributed to dietary changes.

Article in Press: A victory for statins or a defeat for diet policies? Cholesterol falls in Poland in the past decade: a modelling study Bandosz P,. Pencina M, Capewell S, Zdrojewski T 2011 sprzedaż w Polsce: 11 089 kg atorvastatyny i 8 042 kg simwastatyny dane: IMS Health, Poland National Sales Data Polacy w 2011 r. łącznie skonsumowali 981.119.204 tabletek statyn, ale czy chociaż trochę zmienili dietę?

Umieralność sercowo-naczyniowa oraz zmiana dostępności tłuszczów spożywczych i ilości stosowanych statyn Datasources: Mortality WHO Mortality Database, Fat supply quantity FAO, statins, volume of sales IMS Health Poland Bandosz P et al. Int J Cardiol 2015

Sukcesy i porażki (4) Implikacje demograficzne i finansowe dla Systemu Ochrony Zdrowia

B Wojtyniak i wsp. PZH-NIZP

100,0 90,0 80,0 14,5 70,0 11,9 60,0 50,0 40,0 8,0 8,7 9,8 23,9 29,7 38,8 30,0 20,0 10,0 18,7 11,2 20,5 14,3 20,8 26,7 33,5 0,0 4,1 4,4 5,1 5,5 6,1 2011 (s) 2015 (p) 2020 (p) 2025 (p) 2030 (p) Chorobowość - koszty leków Chorobowość - koszty leczenia (bez leków) Chorobowość - koszty pośrednie Zgony - koszty pośrednie Źródło: opracowanie własne KPMG w Polsce; (s) - szacunek, (p) - prognoza

Distribution density Distribution density Risk factor Strategia populacyjna Risk factor Strategia wysokiego ryzyka Budowanie zdrowia i prewencja Terapia gdy zachorujemy 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100!

Ile lat MĘŻCZYZNI w Polsce żyją krócej niż w innych krajach. W jakich grupach chorób tkwią największe rezerwy? B Wojtyniak i wsp. PZH-NIZP

Śmiertelność szpitalna w zawale serca - średnioroczne standaryzowane współczynniki wg płci i wieku w latach 2009-2012

Standaryzowane współczynniki śmiertelności szpitalnej w zawale serca wg miejsca zamieszkania w latach 2011-2012 (brak istotnych różnic!). 10,0% 9,0% 8,0% 7,7% 8,2% 7,5% 8,1% 7,6% 8,3% 8,9% 8,5% 8,6% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Wieś miasta do 5 tys. 5-10 tys. 10-20 tys. 20-50 tys. 50-100 tys. 100-200 tys. 200-500 tys. 500 tys. +

Lata przeżyte w zdrowiu (Healthy life years, HLY) Umieralność z powodu chorób układu krążenia Choroby serca i udary, cukrzyca 50% Nowotwory 25% POCHP 5% inne, w tym wypadki 20% Jeśli mówimy o Polsce, to analizujmy umieralność przedwczesną

Struktura zgonów na świecie wg statusu ekonomicznego państw

Mortality per 100 000 from coronary heart disease in men aged <65 y. in 1970 and 1991 in Europe, age standardized.

Mortality per 100 000 from coronary heart disease in men aged <65 y. in 1970 and 1991, age standardized. Poland and Denmark. Dania Polska 1970 1991 0 50 100 150 200 250

Standaryzowany współczynnik umieralności mężczyzn w wieku <65 lat z powodu choroby niedokrwiennej serca w Polsce oraz w Danii na 100.000 mężczyzn w latach 1971-2011 (opr. własne Wojtyniak B., Zdrojewski T. NIZP-PZH 2015) 140 120 103,9 117,7 116,0 100 80 60 40 60,0 40,4 Polska Dania 20 15,9 0 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001 2006 2011

Zgony w Polsce Nowotwory złośliwe 24,5% Choroby układu krążenia 47% Pozostałe 22,5% Przyczyny zewnętrzne 6% Główny Urząd Statystyczny - Rocznik statystyczny 2012