則de rozwiąz 則ie 則 則 w 則i 則owe 則ro 則 則e 則 則 則 則 則 則 則r 則 則 則

UWARUNKOWANIA Rozwój Gorzowa n/wartą został przerwany w czasie II Wojny Światowej poprzez zniszczenia substancji miejskiej oraz ucieczkę ludności. Okres powojenny do połowy lat 60-dziesiątych pogłębił rozmiar i jakość dewastacji przestrzennej, w tym w szczególności strefy śródmiejskiej i ścisłego centrum zawartego w owalu starych murów obronnych. Późniejsze działania inwestycyjne utrwalały błędy zagospodarowania przestrzennego, przejawiające się w braku czytelnego i docelowego układu komunikacji samochodowej, braku wyznaczenia i rezerwacji określonego obszaru pod przyszłe obiekty i usługi centro twórcze, brak możliwości odbudowy zniszczonej starówki miejskiej, brak odpowiedniego potencjału ludzkiego, który mógłby dać gwarancję przewidywania, planowania i skutecznego sterowania zagospodarowaniem. Czytając dyskusje Gorzowian nad zagospodarowaniem centrum, zwraca uwagę tęsknota za miastem przytulnym lecz tętniącym życiem, kameralnym ale wielkomiejskim, bez samochodów lecz dobrze skomunikowanym itd. itp. Same sprzeczności, które zwykle w innych miastach Europy zachodniej zostały rozwiązane poprzez kolejno następujące, przez całe wieki, zmiany w zależności od współczesnych potrzeb i zamożności ludności. 叧 ł 叧ł 叧 叧ၷ吗 ż 叧 ၷ吗 ၷ吗 ၷ吗 ၷ吗 ż ၷ吗 ၷ吗 ł ၷ吗ၷ吗ၷ吗ၷ吗ၷ吗ၷ吗 ၷ吗ၷ吗 ż ၷ吗 ᆗ哗 ၷ吗 ၷ吗 叧 叧 " Wybór wydaje się oczywisty. Dlatego miasto i jego mieszkańcy skazani są na pościg innych, którzy im uciekli, poprzez ł w realizacji marzeń. Dziedzictwo kulturowe Europy znajdzie swoją drogę do samorealizacji, trzeba mu tylko w tym pomóc. CELE Podstawowymi celami opracowania jest uzyskanie spójnej koncepcji urbanistycznoarchitektonicznej przynajmniej w zakresie podstawowych zagadnień, mianowicie czytelnej kompozycji przestrzennej, prawidłowej dyspozycji funkcji na zadanym obszarze wielu funkcji centrotwórczych, przebudowanie i dostosowanie układu komunikacyjnego pod kątem jego sprawności i pełnej obsługi ternu oraz uzyskanie takiego docelowego obrazu" miasta, aby jego mieszkańcy mogli być z niego dumni i mogli się z nim identyfikować. ROZWIĄZANIA ၷ吗 - zakłada się, że zabudowa swoim charakterem (gabaryty, skala, wystrój elewacji) będzie spójna z funkcją terenu, na którym się znajduje. Jednak dla uzyskania efektu przestrzennego wytwarza się kilka osi kompozycyjnych oraz dominant przestrzennych, które organizują przestrzeń miasta w skali makro, lokalnej i mikro: a) w obrębie starego miasta (centrum) likwiduje się szpetny blok biurowy i przyległy do niego dom handlowy proponując w ich miejsce nowy ratusz, którego przejście wyznacza środek placu i oś kompozycyjną wytworzonego w ten sposób nowego rynku z możliwością usytuowania pomnika (w koncepcji - obelisk); b) na obrzeżach centrum wyznacza się rejon możliwej lokalizacji budynków wyższych (VI do XIV kondygnacji) lokalizowanych w rejonie skrzyżowania ul. Estkowskiego, Chrobrego i

Jagiełły oraz na osi zmienianego przebiegu trasy średnicowej w miejscu obecnego baru McDonald; c) w części zachodniej wyznacza się lokalizację budynków średniowysokich (VIII do XIV kond.) tuż obok domu handlowego Rolnik oraz w okolicach dworca, oba budynki staną na zamknięciu dalszych perspektyw (ul. Sikorskiego) i wyznaczą nowe zamknięcia tych osi; d) po stronie wschodniej centrum budynki średniewysokie (VI do XI kond.) lokalizuje się u zbiegu ul. Sikorskiego, Warszawskiej i Teatralnej oraz w środku proponowanego centrum parku technologiczno-naukowego po byłym szpitalu przy ul. Warszawskiej; e) zdecydowaną i nową dominantę przestrzenną buduje się na południowym brzegu Warty w rejonie Mostu Staromiejskiego (biurowiec, XXI kond.), który ma stanowić przeciwwagę dla stosunkowo płaskiej części przeciwległego centrum, dominanta ta będzie widoczna również w skali makro, daleko poza obszarem opracowania (nawet do 5 km), co uatrakcyjni sylwetę miasta; f) w rejonie centrum proponuje się zabudowę i przebudowę wszystkich możliwych narożników w celu podkreślenia ich znaczenia oraz uzyskania efektu właściwej identyfikacji miejsca; g) innym elementem kompozycji urbanistycznej jest uformowanie nowego rynku zawartego między nowym ratuszem i wytwarzaną pierzeją południową a istniejącymi zabudowaniami obecnej ul. Chrobrego, które podwyższa się o poddasza przynależne do mieszkań ostatniej kondygnacji; h) w skali lokalnej koncepcja przewiduje zamykanie głównych ciągów pieszych budynkami, jak i odwrotnie ciągi piesze prowadzi się w taki sposób, aby istniejące budynki kończyły ich perspektywę. D - obszar objęty konkursem podzielono samorzutnie na pięć części: ᆗ劷śၷ勗 a hod ią ၷ勗oၷ勗 ၷ勗iaၷ勗 o ᆗ劷śၷ勗 ၷ勗ၷ勗 hod ią i ၷ勗aၷ勗a i ၷ勗 Każda z tych dzielnic ma inną funkcję do wypełnienia i w związku z tym musi mieć inny charakter zabudowy, ale wszystkie muszą być dobrze skomunikowane wszystkimi dostępnymi środkami. ၷ吗 - planuje się skupianie (jako proces) najważniejszych funkcji centrotwórczych miasta; wytworzenie prawdziwego rynku z ratuszem w pierzei północnej, stopniowe przekształcenia funkcji obiektów wraz z ich przebudową i dostosowaniem do bieżących potrzeb, czym priorytetem powinno być wyprowadzenie z parterów budynków wszystkich funkcji, które są lub muszą być zamykane po godz. 18.00 a wprowadzanie innych czynnych do np. 22.00; pierzeję północną rynku zamyka się nowym ratuszem z wewnętrznym atrium o całkowitej wysokości do 13,00 m z częścią reprezentacyjną (wejście, gabinety prezydenta i biura Rady Miasta z salą obrad oraz obszernym parkingiem (ok. 250 msc) w podziemiu połączonym z podziemnym przebiegiem ul. Chrobrego - budynek o oryginalnej architekturze łamanych" ścian zewnętrznych w okładzinie z naturalnego kamienia w połączeniu z panelami wykładzin elewacyjnych np. Kalzip; w części rynku przed Katedrą planuje się codzienny i całodzienny targ jednak z rotacyjnym wykorzystaniem kramów pod specjalnymi osłonami, kolejno od rana: produkty spożywcze, w południe drobne wyroby przemysłowe i wieczorem kulinaria, dzieła sztuki, regionalizmy itp.; po wschodniej stronie Katedry projektuje się nowy obiekt handlowo-

gastronomiczno-ekspozycyjny z czytelnią czasopism z obszernym przekrytym patio kryjącym fontannę Paukscfcy zachodnia ściana tego obiektu wychylona z pionu od strony zewnętrznej wyposażona w olbrzymie lustro (patrz wglądówka na planszy) odbijające absydę katedry i otoczenie lub przy okazji imprez - w bluebox"; stopniowo planuje się przebudowę budynków: galeria młyńska (wyburzenie fragmentu budynku agresywnie niszczącego przestrzeń byłego Placu Młyńskiego) z przepuszczeniem ciągu pieszego nad ul. Młyńską; dom usług z podwyższeniem i nowym rozwiązaniem elewacji narożnej; przebudowanie i podniesienie budynku u zbiegu ul. Mostowej i Spichrzowej, wybudowanie budynku mieszkalno-usługowego od strony południowej nowego rynku (na krawędzi tunelu ul. Chrobrego); wprowadzenie ul. Chrobrego w podziemie aż do skrzyżowania z ul. Jagiełły; zamknięcie zabudową narożnika przy obecnym Urzędzie Miejskim z przeznaczeniem dla administracji państwowej lub samorządowej z 3-poziomowym parkingiem w miejscu obecnych warsztatów po drugiej stronie ulicy; konsekwentna przebudowa budynków mieszkalnych z możliwą zmianą funkcji nawet na pierwszym piętrze i rozbudową poziomą budynków wzdłuż ul. Sikorskiego z indywidualnym formowaniem dachów dla wytworzenia tzw. Małego Gorzowa na długości ścisłego centrum miasta ၷ吗 ᆗ哗śၷ吗 - wymaga jeszcze większych przekształceń przestrzennych i funkcjonalnych. Możliwe to jednak będzie pod warunkiem wyprowadzenia dworca PKS i zastąpienie go dworcem przelotowym w połowie odległości pomiędzy dworcem PKP i przystankiem SKM oraz ograniczeniem terenowym Zakładów Energetycznych. Po wyburzeniu zachodniej pierzei ul. Dworcowej oraz likwidacji byle jakiej zabudowy terenów po zachodniej stronie u. Młyńskiej otworzy się możliwość nowego ukształtowania tej części miasta. Główną ideą niniejszej koncepcji jest przedłużenie Parku Wiosny Ludów wzdłuż Kłodawki w kierunku Warty. Urządzenie centralnego parku na styku dwóch cen ၷ勗 usługowych wpłynie na ożywienie miasta i dodanie oddechu" w przejściu z jednej do drugiej części. Tereny po dworcu PKS przeznacza się pod zabudowę mieszkalną z usługami podstawowymi, zaś tereny ZE pod nowe centrum handlowo-usługowe z hotelem w rejonie dworców. ᆗ哗 ᆗ哗 - w zdecydowanej części wymaga procesów rewitalizacyjnych. Zabudowa z przełomu XIX i XX wieku jest zużyta funkcjonalnie i technicznie. Na styku tej części z w rejonie ul. Estkowskiego, Jagiełły i Chrobrego na terenach byłej Centrali Rybnej, kina Słońce i baru McDonald lokalizuje się nowe ośrodki administracji gospodarczej, hoteli dziennych (pomieszczenia i lokale biurowe pod krótkoterminowy wynajem do kontaktów biznesowych) z pełną gamą usług gastronomicznych, parkingami w podziemiu. ၷ吗 ᆗ哗śၷ吗 - w zasadzie do przebudowy w części przytorowej z nowym przebiegiem ul. Teatralnej i lokalizacją przystanku SKM w rejonie przyczółka nowego mostu dla pieszych i głównej bramy wejściowej na tereny szkoleń kadr żandarmerii NATO. Przed teatrem proponuje się fragment nowej zabudowy mieszkaniowej o indywidualnej formie budynku wytworzeniem przed nim placu. U zbiegu ul. Teatrealnej i Sikorskiego proponuje się powtórzenie budynku mieszkalno-usługowego w lustrzanym odbiciu. ၷ吗 - w dużej części funkcje i zagospodarowanie jest przesądzone. Kilka małych działek tuż przy moście, obecnie grodzonych siatką na podmurówce (kto na to pozwolił w środku miasta? Zwolnić architekta miejskiego!), przeznacza się pod wysokościowiec o XXI kondygnacjach z przeznaczeniem pod usługi administracji gospodarczej z towarzyszącą

gastronomią i salami konferencyjnymi, parkingami w podziemiu i tarasem widokowym na dachu. Tereny na wschód od ul. Globla w powiązaniu z terenami poszpitalnymi przy ul. Warszawskiej, przeznacza się na miasteczko typu h oၷ勗oၷ勗iၷ勗 lub np. rodzin żołnierzy NATO będących na wieloletnim szkoleniu dowódczych kadr żandarmierii (obecnie rozpatrywane są lokalizacje takich funkcji w Bydgoszczy lub Mińsku Mazowieckim). Przekształcenia i zmiany w zabudowie - stan techniczny, standard funkcjonalny, walory estetyczne, decyzja właściciela lub racje wyższego rzędu wynikające z planów przestrzennych powinny być podstawą wyburzeń konkretnych budynków. W ich miejsce zawsze muszą powstać obiekty o współczesnych standardach użytkowych, technicznych, estetycznych i obowiązkowo tak skomponowanych z najbliższym otoczeniem, aby nawet niewprawiony przechodzień czuł się w każdym miejscu centrum miasta jak u siebie. Komunikacja i infrastruktura - problemy występują w każdym rodzaju komunikacji: ł (uliczny) strukturalnie dosyć pogmatwany, uczytelniono i wyeliminowano ruch samochodowy ze środkowej części ul. Sikorskiego. Wymaga to udrożnienia innych ulic i jednego przebicia przez parter istniejącej kamienicy. W obrębie centrum zastosowano zasadę likwidacji wszystkich parkingów przyulicznych, co powinno usprawnić ruch oraz wymusić nawyk korzystania z bardzo pojemnych parkingów podziemnych (ratusz) lub wielopoziomowych garaży (ul. Młyńska, Teatralna, ZE i in.); ł ၷ吗 -bez zmian; dla obsługi strefy podmiejskiej, relacji Bogdaniec - Santok, na bazie linii kolejowej, wprowadza się 叧 ၷ吗 叧 z trzema przystankami w obszarze opracowania konkursu; ၷ吗 w połączeniu z głównymi 叧 rozwiązuje się w nawiązaniu do istniejących w rejonie ronda na Zawarciu, układ ten rozwija się wprowadzając nową przeprawę mostową jednoprzęsłową na dwu łukach wzajemnie oporujących się. Uwarunkowania realizacji Cele publiczne w zakresie komunikacji, budowy obiektów użyteczności publicznej lub wytwarzania publicznych przestrzeni między obiektami nie będącymi publicznymi zawsze muszą być poddane pod dyskusję publiczną i podlegać uchwale Rady Miejskiej. Obiekty te zawsze muszą wpływać poprzez swoje uwarunkowania i wytyczne na charakter sąsiedniej zabudowy bez względu na jej funkcję czy stan prawny. To cel publiczny powinien oddziaływać na najbliższą mu przestrzeń a nie, aby indywidualne tereny czy budynki narzucały lub uniemożliwiały możliwości kształtowania i budowania przestrzeni i obiektów publicznych. Koniecznym jest powołanie jednostki gospodarczej, która musi mieć wszelkie pełnomocnictwa w zakresie gospodarki niektórymi gruntami, obiektami i budynkami będącymi we władaniu miasta. Ponadto wypełnienie przestrzeni międzykomunikacyjnych" powinno podlegać rynkowej regulacji oraz ekonomicznym wykorzystaniu terenu, w tym również poprzez odpowiednie lokalne podatki urbanistyczne za niewłaściwe lub

nieefektywne korzystanie, czy wręcz jego niewykorzystywanie. UWAGA KOŃCOWA Wszelki kompromis w urbanistyce jest porażką idei przestrzennych. Wybór jednak między nierealnymi rozwiązaniami lub takimi, które mogą zostać nieukończone, skłania do szukania drogi sukcesywnych przekształceń, pod warunkiem jednak żelaznej konsekwencji w realizacji, chyba że zaistnieją nowe nieznane warunki, które pozwolą wtedy skorygować przyjęte plany.